c
Inwater
Sensationele „weggeeF-programma's
in Amerikaanse radio-shows
Grensincident bij Venio in 1939
is thans opgehelderd
De huisvestingsproblemen in Zandvoort
DONDERDAG 19 FEBRUARI 1948
HAARLEM? DAGBLAD
3
Droogmaking van de Haarlemmermeer
na eeuwen van angsten en plannen
Amsterdam, Haarlem en Leiden hebben
eeuwenlang een grote lastpost tussen zich
ingehad, waarvan de baten (visserij-op
brengsten, verdediging en verkeer) geens
zins opwogen tegen de schade en schrik,
die hij generatie op generatie aan boeren
en stedelingen bezorgde. Wij menen „Het"
Haarlemmermeer.
Doch omstreeks de helft der 19e eeuw
heeft het Hollands vernuft op waterbouw
kundig gebied deze lastpost volkomen naar
's lands hand gezet, zodat hij nu alleen nog
maar baten oplevert en als „terrorist" van
de drie genoemde steden geheel is uitge
schakeld. Wij menen „De" Haarlemmer
meer.
Het was een grootse onderneming, die
deze lidwoord-wijziging mogelijk maakte,
maar zij werd gedreven door een dringen
de noodzaak.
Het oudste bewijs, dat er in het midden
van Holland water golfde dateert uit 1531,
een kaart, die een complex van vier meer
tjes te zien geeft, die samen nog geen 6000
bunder besloegen en waartussen in de
lengte en in de breedte wegen liepen (o.a.
één uit het duingebied naar Aalsmeer).
Opgestuwd door een storm hebben deze
plassen zich in 1591, ten koste van het
dorpje Vijfhuizen, dat er tussen lag en ge
heel verzwolgen werd, verenigd tot de bin
nenzee die ongeveer 18.000 bunders van de
Provincie in beslag nam.
Daarmee brak voor het centruntvan Hol
land een periode aan, die gekenmerkt werd
door angsten voor verdere expansie-neigin
gen van het Meer en door plannen tot be
teugeling van de dreigende slokop. De be
zorgdheid was niet zonder reden. In het
Noorden lag het uitgestrekte IJ, dat op
enige plaatsen slechts door een smalle reep
land van het Meer gescheiden was. In het
Oosten besteedde Rijnland grote sommen
geld om de dijken in stand te houden tegen
de woeste golven. Bij Aalsmeer lagen veen-
plassen die door het druk beoefenen van
vervening steeds groter werden. Het gevaar
dat deze zich met het Haarlemmermeer zou
den verenigen was •allerminst denkbeeldig.
Het gevolg daarvan kon zijn dat ook de
daarachter liggende droogmakerijen weer
zouden volstromen en het Meer tot voor
Utrecht zou rollen!
Aan plannen heeft het niet ontbroken;
evenmin aan felle reactie op die plannen.
In 1617 vroegen A. de Hoog „en syne meede
Consorten" octrooi voor de droogmaking en
zij verlangden daarbij „praeferentie voor
anderen". Er waren dus toen al meer plan
nen. In 1631 kwam Gerard Meerman met
een plan en in 1643 verscheen een volledig
ontwerp van de bekende Rijpse molen
maker Leeghwater (het Haarlemmermeer -
boeck"). Hierop is het meest voortgebor
duurd door nog vele andere plannenmakers
onder andere: Cruquius en Noppen in 1742,
Engelsman in 1766, Blanken in 1808, Baron
van Lijnden in 1819. Een zekere Stappers
deed in 1829 een ontwerp aan de hand dat
een groot gemis aan plaatselijke kennis
toonde en interessant was omdat zijn ver
vaardiger van het Meer na de drooglegging
één groot bos wilde maken!
Gedufende 200 jaar was de droogmaking
al minstens 15 maal voorgesteld en de plan
nen ervoor waren uiteraard steeds meer
gedetailleerd en vollediger geworden. De
bemaling zou geschieden door windmolens;
baron van Lijnden was de eerste ontwerper
die de stoomkracht op zijn plan zette.
Dat er van de uitvoering voorlopig nog
niets kwam, had ook zijn oorzaken. Tot in
de 19e eeuw was de Staat practisch niet bij
machte om zo'n omvangrijk werk te begin
nen. Het particuliere kapitaal was niet zo
zeer „willig" te noemen, gezien de ervarin
gen met andere droogmakerijen. Bovendien
waren er grote volksgroepen die fel tegen
de plannen ageerden, omdat hun belangen
daarmee in strijd waren.
Anderzijds groeide het gevaar. Er waren
twee grote uitvallen van het Haarlemmer
meer nodig om eindelijk tot het grote werk
„waarvan Europa sprak" te doen be
sluiten. In November 1836 forceerde het
Meer, geholpen door een zware Wester
storm een grote dijkdoorbraak in 't Noord-
Oosten en de golven rolden uit over 4000
hectaren tot voor de poorten van Amster
dam. Zij dreigden Zelfs contact te leggen
met het IJ. Alsof dat nog niet genoeg was
zwiepte met Kerstmis van hetzelfde jaar
een harde N.O. wind het woelige water in
het Zuid-Westen over de dijken en over
niet minder dan 7500 ha. Het schuimende
nat drong zelfs een gedeelte van de Sleutel
stad binnen en de straatweg tussen Oegst-
geest en Sassenheim stond twee dagen en
nachten blank! Na een jaar was pas al het
water weer y/£ggemalen.
Nog in 1836 werd een staatscommissie
benoemd, die een eindontwerp voor de
droogmaking moest opstellen met een be
groting, een en ander vóór November van
het volgend jaar. Mede dank zij de vele
ontwerpen, waar de commissie kennis van
kon nemen, vergde de samenstelling van
het plan slechts 2Vz maand. De grootste
moeilijkheid vormde de afwatering van
Rijnland. De Haarlemmermeer behoorde
n.l. tot de wateren waarop dit Hoogheem
raadschap zijn overtollige water loosde. Zou
het meer als boezem wegvallen, dan kromp
het gebied, waar Rijnland op kon spuien
tot op 1/5 deel in.
De oude ontwerpers hadden zich evenwel
bijna zonder uitzondering met dit vraag
stuk beziggehouden, waardoor een oplos
sing kon worden gevonden.
De motivering van de droogmaking bleef
een defensief karakter dragen: in de Staten-
Generaal bezwoeren de leden elkaar dat het
hoofddoel niet was „om land aan te win
nen. doch om gevaar af te weren!" Dit kan
wellicht als verontschuldiging bedoeld zijn
ten aanzien van hen die door de droogma
king gedupeerd werden, maar als men ken
nis neemt van de verdere geschiedenis om
en in het Haarlemmermeer, dan dringt deze
motivering zich toch op als een schildering
van de mentaliteit die regering en volk met
betrekking tot het te winnen en later tot
het gewonnen gebied bezielde.
Op 22 Mei 1839 werd de „Commissie van
Beheer enToezigt" met het werk belast en
op 5 Mei 1840 stak haar voorzitter, mr. F.
v. d. Pol bij Hillegom de spade in de grond
waar de Ringvaart moest komen en zette
hij de eerste „zode aan de dijk" die de
Ringdijk zou worden. Het duurde nog 8
jaar vóór de eigenlijke droogmaking zou
plaatsvinden. Pas daarna kon de Ringvaart
gesloten worden (er was o.a. nog 2'/2 .iaar
onderhandelen met Rijnland voor nodig!)
Toen begon de inmiddels verrezen „Leegh
water" twee eeuwen na de pleidooien
van zijn peetvader het woelige schui
mende meer langzaam leeg te slobberen.
Aan dit gemaal was ook een lijdensgeschie
denis voorafgegaan: Het ontwerp werd
door twee Engelse „stoomspecialisten"
Gibbs en Dean geleverd, maar de machine
zou om de eigen industrie te bevorderen
hier worden vervaardigd. De inschrijvingen
waren echter zo hoog dat men ook het bui
tenland om de prijzen vroeg. De Engelse
fabrieken vroegen 40 minder dan de
laagste Nederlandse aanbieding en hebben
ook inderdaad een deel van het werk voor
de „Leeghwater" opgekregen.
In 1845 werd het gemaal voor het eerst
aan de Koning gedemonstreerd, maar het
moest nog wachten tot 1848 voordat het de
waterwolf te lijf kon gaan.
De 9 Muzen
Charlotte Kohier treedt weer op. Char
lotte Kohier zal na een rustperiode van ruim
een jaar weer voor het voetlicht verschijnen.
Op 31 Maart zal zij in de Stadsschouwburg
te Amsterdam „The turn of the screw" van
Henry James uitbeelden in de vertaling van
Christine d' Haan. De Nederlandse titel is
nog niet bekend.
Schilderijen voor Maastricht. De stich
ting „Nederlands Kunstbezit" heeft uit haar
depót aan het provinciaal museum te Maas
tricht 26 belangrijke schilderstukken in
bruikleen afgestaan. De toegewezen verza
meling omvat werken van Pieter Breughel
de jongere, Rubens, David Teniers. Jordaens.
Ferdinand Bol, Govert Flinck. Van Goyen,
d' Hondecoeter, Nicolaas Maes, Jan Steen en
Van Ruysdael.
Wien, Weib und Gesang. Van 14 tot 30
Juni zal te Wenen een groot internationaal
muziekfestival worden gehouden. Benjamin
Britten, Frank Martin. Francesco Malipiero
en andere gasten zullen hun medewerking
verlenen. Behalve de Oostenrijkse orkesten
zullen het Boedapester phüharmonisch or
kest, het Augusteo orkest uit Rome en de
Praagse philharmonie concerten geven.
„Sangerknaben" jubileren. De „Wiener
Sangerknaben" zullen in Mei het feit her
denken, dat dit instituut 450 jaar geleden
door keizer Maximiliaan werd opgericht. Ter
gelegenheid van dit jubileum zal de „Missa
Solemnis" van Van Beethoven in de Sint
Stephan, waarvan de restauratie reeds ver
gevorderd is, gezongen worden.
Prinses in open lucht. De reeks histori
sche spelen, welke de laatste jaren in het
openluchttheater te Lochem zijn opgevoerd,
zal in de komende zomer afgewisseld worden
met het spel „Prinses Turandot", naar de be
kende opera door Jan Engelman indertijd
geschreven voor de Groninger studenten.
Kunst. De Nederlandse dirigent en com
ponist Nico van der Linden zal op Dinsdag
24 Februari naar de Verenigde Staten ver
trekken. Hij zal in Amerika de eerste uitvoe
ring leiden van zijn nieuwste werk, een een
delige compositie voor groot orkest, gewijd
aan wijlen president Roosevelt.
Nico van der Linden is vermoedelijk de
eerste componist, die bij het componeren ook
letterlijk in hoger sferen is. Hij is n.l. van
plan de impressies van zijn reis op 6000 me
ter hoogte naar de Nieuwe wereld op te
tekenen en later uit te werken tot een sym-
phonie. Het motief voor dit werk zal zijn:
„als vrij mens. als vrije vogel in de lucht,
naar het land der vrijheid".
Verklaringen van ontvoerde Nederlander
voor het JSeurenhergse tribunaal
g en cl
si voor
Haarlem
DONDERDAG 19 FEBRUARI
Stadsschouwburg: Leerlingenuitvoering
Toonkunst. 8 uur. Doopsgezinde Kerk:
Openbare bijeenkomst, „Kerk en Vrede", 8
uur. Zuiderkapel: J. Sevensma. 8 uur. Brink-
mann: Fred. Eichhorn, somnabulisme en
wondergenezingen, 8 uur. Frans Hals: ..Fan
tasia". 14 i-, 2.30. 7.00 en 9.15 uur. Rembrandt:
„Mildred Pierce". 18 j.. 2.00. 4.15. 7.00 en 9.15
uur. Palace: „Operette-liefde", alle leeft.. 2.00.
4.15. 7.00 en 9.15 uur. Luxor: „Fantasia", 14
j., 2.00, 4.15. 7.00 en 9.15 uur. City: „Tussen
twee vrouwen", 14 j„ 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15
Uur. Spaame: „Danny Boy", 14 j., 2.30, 7.00
en 9.15 uur.
VRIJDAG 20 FEBRUARI
Stadsschouwburg: M.T.S.-toneel: „In de
mist", 8 uur. Gom. Concertgebouw: Piano
recital Monique Haas. 8 u. Ged. Oude Gracht
47: Openbare vergadering Kerk van Jezus
Christus van de Heiligen der laatste dagen,
8 uur. Remonstrantse kerk: dr. H. J. Heering,
De wereldkerk, haar roeping, leven, kansen.
Rembrandt: ..Vergelding". 18 j.. 2.00. 4.15. 7.00
en 9.15 uur. Palace: „De zwarte adelaar", 14
j.. 2.00, 4.15. 7.00 en 9 15 uur. Luxor: „Fanta
sia". 14 j.. 2.00. 4.15, 7.00 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Fantasia 14 j.. 2.30. 7.00 en 9.15 uur
Spaarne: „Het meisje met het blauwe
hoedje", a. lft., 7.00 en 9.15 uur. City: „Bij de
marine", a. lft., 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15 uur.
(Van onze correspondent te New York) j
De z.g. weggeef-shows zijn de sensatie j
van de Amerikaanse radio, die geheel com-
merciëel wordt geëxploiteerd door ver-
schillende bedrijven, die zendtijd huren:
om reclame voor hun product temaken. Er j
is in deze shows geen gehuurde ster. De
leiding berust bij een ceremoniemeester en j
het aanwezig publiek, dat tevoren als het
ware heeft gevochten om een (gratis) toe-
gangskaartje te bemachtigen, levert de ster
ren uit zijn midden. De ceremoniemeester
stelt vragen en wie goede antwoorden geeft
kan zeer waardevolle prijzen winnen.
Het begon in 1939 met serieuze raadsels,
met als hoofdpi-ijs 25 dollars. Thans opent
de ceremoniemeester het vuur met zijn
slachtoffers allerlei vragen te stellen be
trekking hebbend op hun privéleven, hun
vak, hun liefhebberijen, hun huwelijk, hun
vreugden en verdrietigheden en hun ver
borgen hoop en verwachtingen. Vaak ook
moeten liedjes gezongen worden, hebben
er verkleedpartijen en blinddoekpartijen
plaats en doet het toneeltje denken aan een
gezellig familiefeestje. Is het publiek een
maal flink geboeid, dan schiet hij zijn vra
gen af voor de hoofdprijs, de „jack-pot" ge
naamd.
Fortuna en de verlegen luitenant
Hoe soms een bezoeker argeloos als het
ware in de armen van het geluk kan strui
kelen, wordt wel bewezen door het geval
van het aardige, ietwat verlegen en piep
jonge luitenantje ter zee Bartholomew.
's Ochtends kreeg hij een verlofpasje om
aan de wal te gaan. Zijn aardse bezittingen
bestonden uit zijn goed voorkomen, zijn
uniform, wat souvenirs uit de oorlog tegen
Japan en net precies genoeg klein geld om
heel bescheiden de stad te kunnen bezich
tigen. Bijzondere plannen had hij niet, maar
Vrouwe Fortuna wel met hem.
Voordat hij, volkomen verdwaasd, die
avond aan boord terugkeerde, was hij een
niet onbemiddeld man, die de volgende
zaken de zijne kon noemen: 1000.in
contanten, een nieuwe automobiel, een
piano, een koelkast, een gasfornuis, een
stofzuiger, een wasmachine, een briljan
ten ring van S 1000.een zilvervos man
tel van eveneens 1000.een dames
armbandhorloge met briljantjes en robijn
tjes, genoeg Nylonkousen om zijn moeder
twee jaar gelukkig te houden, een radio-
gramofooncombinatie met 100 platen, een
complete civiele garderobe, kaartjes-voor-
twee door de lucht van Los-Angeles naar
i New York met een suite voor een week
end in het Waldorf Astoria Hotel, een
verblijf van twee weken in een luxueus
hotel in de bergen, een dienstbode voor
een vol jaar vooruitbetaald en een voor-
uitbetaald avondje in de nachtclubs van
Hollywood in gezelschap van een Holly-
woodsterretje. Alles bijeen een waarde
van ongeveer 13.500, omdat hij een pro
bleem, dat Amerikanen al maanden lang
in spanning hield, had opgelost door te zeg
gen, dat de mannenstem, welke op een
gramofoonplaat werd gehoord, aan Jack
Dempsey toebehoorde.
Dat was in 1945. Toen kwam 1946, waar
in eindelijk Clara Bow als de mysterieuze
„Miss Hush" ontmaskerd werd. Maar 1947
spande de kroon. Acht weken lang raadde
Amerika verkeerd en de „jack pot" was in
middels aangegroeid tot: een 1947 Buick,
een volautomatische wasmachine, een
kampeertrailer, twee retourbiljetten Ha
waii met gratis verblijf in een badhotel
aldaar, een 1000 damesarmbandhorloge,
een televisieapparaat, een radiogramofoon-
combinatie, 2000 in contanten, een sport-
vliegtuig, een bontmantel van 1500, een
gasfornuis, een voedsel-invriesmachine, een
stofzuiger, costuums plus overjassen voor
een geheel gezin, een ring van 1000, een
complete woninginrichting en een gratis-
verfbeurt, binnen- en buitenwerk, van het
huis van de winner.
Nederland zendt uien
naar Frankrijk
Na de eieren, de paarden en de mosselen,
heeft Nederland thans een grote hoeveel
heid 4000 ton uien naar Frankrijk
gezonden, die thans in Parijs worden ver
kocht voor 60 frs. per kilo. dat is, volgens
de nieuwe koers ongeveer 75 cent.
Na 8 weken was de luisterschare aange
groeid tot 20.000.000 en per dag ontving
de studio 10.000 brieven met oplossingen.
Bepaald was namelijk, dat schriftelijke op
lossingen aanvaard werden, mits vergezeld
van een dubbeltje ten behoeve van de
„March of Dimes", de dubbeltjes-inzame
lingscampagne voor bestrijding der kinder
verlamming. De March of Dimes werd er
S 125.000 beter van, de huismoeder uit het
Midden Westen, die de naam Martha Gra
ham raadde, ongeveer 20.000.
Zoals de naam van het programma „Truth
or Consequences" aangeeft, moet de dooi
de ceremoniemeester ondervraagde of het
juiste antwoord weten (truth) óf hij moet
de gevolgen (consequences) van zijn on
wetendheid dragen. Iemand, die faalde,
moest op een stoel buiten het studiogebouw
plaats nemen en aan ieder, die passeerde
vertellen: ik ben een sukkel. Maar omdat
hij zijn nederlaag zo manmoedig droeg,
werd'hij getroost met een kampeertrailer,
die toch nog altijd 2000 waard is. Een
ander moest voor straf op de piano spelen,
maar dan op zijn hoofd, waartoe eerst de
piano en vervolgens de speler onderstebo
ven, vastgebonden op een stoel, op het to
neel omhoog werden gehesen. Bij een an
dere gelegenheid kregen twee verliezers
beiden een voorraad Nylonkousen, die toen
nog zeer schaars waren, om te ruilen voor
„lifts" van automobilisten langs de weg
naar New York. Beiden slaagden en waren
in ongeveer 5 dagen te bestemder plaatse,
n.b. een afstand van 4500 km. Hun aan
komst verschilde minder dan 4 uur. De
winner kreeg een nieuwe auto, de verliezer
moest zich troosten met een briljanten
ring van 500.-, een radiotoestel van 300
en een luxe-armbandhorloge.
Assepoes
Het Assepoester-programma kiest huis
vrouwen, die menen dat zij alleen maar
pech in het leven hebben gehad. De Asse
poesier, die uitverkoren wordt men stelle
zich de taferelen voor die zich afspelen,
wanneer eeuwig door het noodlot achter
volgde huisvrouwen haar hart in het pu
bliek uitstorten wordt een maandlang
gefuifd in een der grote steden. Zij wordt
in een hotelsuite ondergebracht, krijgt een
auto met chauffeur ter beschikking, gere
serveerde plaatsen in restaurants, schouw
burgen, nachtclubs, opera etc. Verder gra
tis advies op het gebied van schoonheids
behandeling, binnenhuisarchitectuur, schil
derkunst en tal van andere onderwerpen.
Na een maand keert zij naar huis terug,
beladen met geschenken, voldaan of
voor haar verdere leven bedorven.
De „Koningin voor één dag"-show kroont
iedere dag een koningin. Toen een koningin
op droefgeestige wijze vertelde hoe haar
echtgenoot enkele uren na de huwelijks
voltrekking opgeroepen werd voor militaire
dienst overzee, waardoor de hele huwe
lijksreis in het water viel, hoewel zij toch
zo smachtte naar een huwelijksreis per
vliegtuig, kreeg zij prompt een sportvlieg-
tuig ten geschenke. Waarop zij spontaan
in gelukkige tranen uitbarstte.
De „country fair" show, bekostigd door
een fabrikant van papieren zakken voor
cement en andere zware goederen, ver
zocht liefhebbers, om voorzien van boks-
handschoenen in een papieren zak ter
grootte van een telefooncel te stappen om
vervolgens te trachten zich boksend uit de
zak te werken. Tientallen faalden, maar
een echtpaar op huwelijksreis in New York
(natuurlijk prachtig materiaal voor de cere
moniemeester) slaagde en kon $1150 bij de
kassier in ontvangst nemen.
De Nederlander Jan Lemmens. die op 9
September 1939 bij Venlo met twee kapi
teins van de Engelse geheime dienst. S. P.
Best en R. Stevens door een groep SS-
mannen met geweld over de Duitse grens
werd ontvoerd, heeft als getuige in het
proces te Neurenberg tegen 21 voormalige
hoge functionarissen van het Duitse minis
terie van buitenlandse zaken generaal
Walter Schellenberg, die de „vredesbespre
kingen" van Himmler met graaf Bernadotte
van Zweden regelde, herkend als degene
die de aanval op de Engelse officieren
leidde.
Volgens Lemmens had Schellenberg on
der de naam Schemmel de twee officieren
meermalen aan de grens ontmoet. Op de
dag van de schaking, toen zij weer enkele
meters van de grens op Nederlands grond
gebied bijeen waren, zag hij Schellenberg
een teken geven. Onmiddellijk reed een
auto met SS-lieden de grens over en
opende het vuur, waarbij de Nederlandse
eerste luitenant Klop gedood werd. De
beide Engelse officieren en Lemmens wer
den gevangen genomen, vastgebonden en
Duitsland binnengebracht. Zij werden
eerst naar Düsseldorf gebracht en onder
vraagd.
Op 10 December 1939 werd Lemmens
van de beruchte Gestapokelder in de Prins
Albrechtstrasse naar het concentratie
kamp Sachsenhausen overgebracht.
Men had van de beide Engelse kapiteins
na hun verdwijning niets meer gehoord.
In 1945 werden zij in Duitsland aange
troffen. Zij bevinden zich thans in Enge
land.
Dinsdag is in het Engelse Lagerhuis een
vraag gesteld oveer de veroordeling tot
levenslange gevangenisstraf, welke een
Sovjetrussisch tribunaal over twee bewa
kers van het kamp Sachsenhausen heeft
uilgesproken op grond van de beschuldi
ging. dat zij de twee Engelse officieren
zouden hebben opgehangen.
De lezing van het D.N.B.
Ruim twee maanden na het grensinci
dent, op 21 November 1939. maakte het
Duitse persbureau D.N.B. bekend, „dat de
in Den Haag aanwezige centrale van de
Britse Intelligence Service voor West-
Europa reeds geruime tijd trachtte in
Duitsland complotten te doen smeden en
aanslagen te organiseren, respectievelijk
contact tot stand te brengen met revolu-
tionnaire organisaties in Duitsland. De
j veiligheidsdienst der SS kreeg opdracht
zich in verbinding te stellen met de Britse
revolutie-centrale in Den Haag. Enkele
Duitse beambten slaagden erin captain
I Stevens en de heer Best te doen geloven,
dat zij werkelijk onderhandelden met Duit-
se revolutionaire officieren, waarna de
Engelsen hun plannen en voornemens ont
hulden. Op 9 November", zo meldde het
D.N.B., „trachtten de leiders van deze In
telligence Service voor Europa bij Venlo
de grens te overschrijden. Zij werden daar
bij door Duitse organen overweldigd en
als gevangenen der staatspolitie meegeno
men".
Vijf dagen na de bekendmaking van het
D.N.B. werd in Nederland officieel bekend,
dat de eerste luitenant D. Klop uit Den
Haag bij de overval op de auto in de buurt
van Venlo op Nederlands grondgebied door
een achttal Duitsers was gedood.
De Engelse lezing omtrent het gebeurde
bij Venlo is als volgt: „Captain Stevens en
de heer Best hebben op 9 November 1939
met medeweten van de Britse regering een
bezoek gebracht aan de grens. Zij waren
enige tijd in contact met hooggeplaatste
Duitsers en op 9 November kregen zij
een uitnodiging om in Venlo een Duitse
afgezant te ontmoeten, die hun gaarne een
aantal „vredesvoorstellen" wilde overhan
digen, teneinde deze aan de Britse regering
te doen toekomen. Best en Stevens hebben
nooit Britse voorstellen overhandigd aan
de Duitsers. Toen zij bij de grens aankwa
men werden zij aangevallen en naar Duits
land vervoerd. Best en Stevens hadden de
Nederlandse regering in kennis gesteld van
de aard van hun zending en een Neder
landse officier kreeg de opdracht heir te
vergezellen en op te letten, dat niets zou
geschieden, dat in strijd zou zijn met de
Nederlandse neutraliteit. Het schijnt dat
de Gestapo ontdekt had wat er gaande was
en besloten had een einde te maken aan de
vredesbeweging in vooraanstaande Duitse
kringen".
Tot de doodstraf veroordeelde
Haarlemmer in cassatie
De Bijzondere Raad van Cassatie behan
delde de zaak tegen Klaas R. uit Haarlem,
die door het Amsterdamse Bijzondere Ge
rechtshof tot de doodstraf is veroordeeld.
R, die wachtmeester was bij de politie te
Amsterdam is het verraad van een illegale
groep ten laste gelegd. Bij de arrestatie van
deze groep zijn twee ondergrondse werkers
doodgeschoten Het reclasseringsrapport, dat
over deze verdachtte is uitgebracht, luidde
zeer ongunstig. Het psychiatrische rapport
spreekt over een man, die niet meer verstand
bezit dan dat waarover een jong kind be
schikt.
Dc procureur-fiscaal requireerde het in
stellen van een hernieuwd psychiatrisch
onderzoek.
Piiidapakken en olienotenverf
Volgens een woordvoerder van het Ame
rikaanse minister van Buitenlandse Zaken
zullen de Amerikanen binnenkort uit olie
noten vervaardigde kleren kunnen dragen:
men kan eveneens waterverf en papier uit
olienoten bereiden.
Deskundigen van het ministerie van
Landbouw te New Orleans hebben ontdekt,
dat de proteine-stoffen die aan de olienoten
hun hoge voedingswaarde verlenen, ook in
bovengenoemde stoffen kunnen worden om
gezet. De aldus verkregen kleren zouden
even warm zijn als wol, er uit zien als
wollen en zijden stoffen en in de was niet
krimpen.
Kampeer-rallye te Ostende
In de loop van de maand Juli a.s. zal te
Ostende een kampeer-rallye worden geor
ganiseerd. waaraan kampeerders uit Ne
derland, Zwitserland, Luxemburg en Bel
gië zullen deelnemen. Deze rallye gaat
vooraf aan de internationale rallye, welke
op 28 Juli te Londen zal worden gehouden.
Nieuwe uitgaven
Will. G. Gilbert *tock-
kine. Jazzmuziek.
Mr. Poustochkine i;stuk
der Jazzmuziek.
Uitg. Ph. Kruscman Den Haag.
Zeven jaar na de eerste uitgave verscheen
nu de tweede, bijgewerkte druk van het boek
van de heren Gilbert en Poustochkine. dat
mijns inziens zou mogen heten „De ortodoxie
van de Jazz". Het is. voor zover ik kan na
gaan het beste werk dat over het Jazz-pro-
bleem verschenen is. De auteurs houden vast
aan dc kern van het verschijnsel, als volks
muziek van de Amerikaanse neger en zij
wijzen er diensvolgens op hoe het genre, toen
I het. eenmaal overgenomen door de blanken,
ging evolueren, een parodie werd. een
..Ersatz" dat zich wonderwel aan de gemak-
i kelijk bevredigbare amuscmentsbehocften
der massa aanpaste en een commerciële
overwinning behaalde op dc zuivere jazx-
muziek. De schrijvers noemen dc afwijkin
gen vele en velerlei en citeren daarbij apart
de zogenaamde „symphonische". jazzmuziek»
die volgens hen op een foutief uitgangspunt
berust. Door het beslist stelling nemen tegen
de pseudojazz. die enkele punten van uiter
lijke overeenkomst ten spijt, „grotendeels
doodlopende dwaalwegen en zijpaden be
wandelt". wordt het terrein dat de auteurs
positief als jazz. verantwoorden willen be
trekkelijk beperkt. Maar het is zuiver en als
zodanig kan men er met belangstelling
kennis van nemen, temeer omdat men ervaart
dat de auteurs hun stof niet alleen historisch,
doch ook grondig wetenschappelijk beheer
sen. wat vooral in de hoofdstuk kon over
Blues, over Improvisatie, over Metrum en
Rhythme, tot uiting komt.
Men kan daarbij ten goede houden, dat zij
de artistieke betekenis on dc ethiek van een
spontane negermuzick, in zodanige termen
verheerlijken, dat men ze met een paar kor
reltjes zout dient te nemen. Doch alles bij
elkaar een goed gefundeerde uiteenzetting
van een onderwerp waar heel wat aan vast
zit.
„Wie er voor uitkomt aan dc jazzmuziek
gehecht te zijn, zet zijn reputatie van „au
sésieux te nemen mens" op het spel". Aldus
Mr. C. Poustochkine in zijn brochure ..Het
vraagstuk der Jazz", waaruit men de indruk
krijgt dat de schrijver zich naar twee kanten
te verweren heeft Hij wil betogen dat de
..echte*' Jazz een muziek voor fijnproevers
is en dat zij als zodanig geen tegenstelling
vormt met de Europese kunstmuziek, al ligt
zii dan ook beneden het „plafond" van onze
cultuur. Zich aan dc andere zijde schrap
zettend, zegt de schrijver: „het lijkt mij ten
enenmale onjuist het pure op het gebied der
jazzmuziek in de ban te doen tezamen met
haar „bedorven" en laag-bi.i-de-grondse
uitwassen, gelijk het m.i. ook onbillijk is die
jazzliefhebbers welke een muzikaal verant
woord standpunt hebben ingenomen, te ver
oordelen in één adem met het oppervlakkige
deel der hedendaagse jeugd, dat op een
1 minder gezonde wijze op bepaalde uiterlijk-
heden reageert."
„Een ziel in perykelen" zou men in ce
Middeleeuwen gezegd hebben: maar toen
kende men de Jazz met haar funeste uit
wassen èn haar culturele en maatschap
pelijke problemen nog niet. Maar problemen
kende men evengoed. En zo zullen er altijd
j wel Erasmusser: zijn die de uitersten niet
kiezen kunnen, doch op hun eenzaam stand
punt, tussen de partijen in. menen zuiver te
staan. JOS DE KLERK.
Hoewel de badplaatsbelangen ontzien worden
blijven de kamers toch niet ongebruikt
Alles bij elkaar verschaffen deze pro
gramma's, die op meer bescheiden schaal
in Engeland worden nagevolgd, aan mil-
lioenen luisteraars een prettige avond en
worden deze uitzendingen vaak ingescha
keld voor de weldadigheid, zoals Truth or
Consequences voor de Kinderverlamming.
Tijdens de corlog propageerde Truth or
Consequences het kopen van Staatsobliga
ties en kon zich op de borst kloppen, dat
het intermediair was geweest bij de ver
koop van S 500 millioen War Bonds.
De organisatoren beginnen zich echter af
te vragen, waar dit heen moet. Het publiek,
dat vroeger met S 25 dolblij was. begint nu
ongeveer cie sten-en van de hemel te ver
wachten. En dat is zelfs voor de quiz-cere
moniemeester wat al te veeL
Het Huisvestingsbureau te Zandvoort
staat voor een zware taak. Men zal zeggen:
zo is het in vrijwel elke andere gemeente.
Toch zijn de moeilijkheden in Zandvoort
extra groot, zelfs in twee opzichten.
Zandvoort behoort tot de zwaarst getrof
fen gemeenten. Niet door oorlogsgeweld,
maar door de afbraaklust der Duitsers. Een
derde van de huizen werd gesloopt en dit
waren in het algemeen zelfs nog de groot
ste. De bevolking was in de oorlogsjaren
van 10.500 verminderd tot 2000, omdat
slechts weinigen van de Duitsers toestem
ming kregen er te blijven wonen. Toen de
vrede eenmaal gekomen was, ontstond een
groot gedrang, alle oud-Zandvoorters wil
den tegelijk terugkeren. Dat ging natuur
lijk niet. want er waren niet voldoende
huizen. Men nam evenwel met heel weinig
ruimte genoegen. Toen dan ook de gedeel
telijk beschadigde huizen in de loop van
1945 en 1946 hersteld waren, steeg het aan
tal inwoners sterk. Nu zijn er al weer 9500.
Vraag evenwel niet hoe allen wonen. In
een van de laatste rapporten werd, om een
voorbeeld te noemen nog onlangs ge-
De achterstand in de
belastingaanslagen
In de Memorie van Antwoord welke de
minister van Financiën bij de Eerste Ka
mer heeft ingediend naar aanleiding van
de opmerkingen over de begroting van
financiën wijdt de minister een beschou
wing aan de achterstand in de aanslagre
geling voor de directe belastingen.
Deze achterstand, zo verklaarde de mi
nister. wekt niet zo zeer bezorgdheid uit
hoofde van het binnenkomen der ver
schuldigde bedragen, aangezien immers
een zeer belangrijk gedeelte van de nog
over de jaren 19411946 verschuldigde
belastingen reeds via voorlopige aanslagen
of zekerheidstellingen in 's rijks schatkist
is gevloeid, maar omdat het regelmatig
verloop van de definitieve aanslagregeling
voor de volgende jaren wordt belemmerd.
De verwachting bestaat, dat de definitieve
aanslagregeling over de jaren 19411945
tegen Augustus 1948 in hoofdzaak gereed
zal zijn. Eerst daarna kan die over de
jaren 1946 en 1947 worden ter hand ge
nomen.
De voorlopige aanslagen voor 1946 wa
ren in Maart 1947 reeds voor 93 pet. op
gelegd. Met de voorlopige aanslagregeling
voor 1947 kon wegens het late tot stand
komen van de wet Belastingherziening
j 1947 pas in November een begin worden
gemaakt.
Voor 1948 zal er naar worden gestreefd,
de aangiftebiljetten voor het zuiver in
komen over 1947 en het vermogen op 1
Januari 1948 zo mogelijk in Mei uit te rei
ken. Zodra deze aangiftebiljetten zijn in
geleverd. zal met het opleggen van voor
lopige aanslagen in de Inkomsten-, Ver
mogens- en Ondernemingsbelasting voor
1948 worden begonnen.
schreven, dat het hok waarin een gezin
.gehuisvest" was, nog niet voor een dier
geschikt was. De dierenbescherming zou er
immers tegen in verzet komen! Een hok
zonder ramen, zonder stookgelegenheid,
zonder gas, zonder electriciteit, zonder W.C.
Wel wordt getracht het aantal schreeu
wende gevallen zo snel mogelijk op te hef
fen. Het bovenbedoelde hok wordt ook niet
meer bewoond.
Onlangs zijn er 58 woningen klaar ge
komen. Dit bracht verlichting, maar het
aantal woongelegenheden vermeerderde
toch slechts met een goed tiental. Voor de
nieuwe woningen kwamen allereerst de
oude bewoners in aanmerking. Daardoor
kwam de ruimte waarin die mensen zaten
beschikbaar, maar die kwamen uit huizen
die zo bevolkt waren, dat in zeer veel ge
vallen toch geen anderen meer in gebracht
konden worden.
Over enige tijd komen cr weer 52 wonin
gen klaar. Gehoopt wordt dat de verschui
ving dan wat meer ruimte brengt.
Nu komen wij op de tweede moeilijkheid
van het Huisvestingsbureau te Zandvoort.
In de zomermaanden bergt Zandvoort
10.000 badgasten. Die komen wel niet allen
tegelijk, maar toch zijn er wel 3500 tegelijk.
Nu zou men zeegen: er is dus nog ruimte in
Zandvoort die 9 maanden van het jaar on
gebruikt blijft staan. Die conclusie is niet
alleen voorbarig, maar voor een groot deel
ook onjuist.
Er moet bedacht worden dat honderden
in Zandvoort van de badplaats hun bestaan
hebben. Zij bewonen een groot huis, waar
van zij in de zomermaanden steeds een deel
verhuren. Zou men die mensen dwingen de
kamers die zij niet zelf behoeven te gebrui
ken voor goed aan anderen te verhuren,
dan was er van hun bestaan niets meer
over. De pensions worden dus zoveel moge
lijk ontzien. Toch worden de ledige kamers
vrijwel alle gebruikt, want in de maanden
die buiten het seizoen vallen, worden zij
door D.B.V.O. gebruikt voor de huisvesting
van Indische gcrepatrieerden. Die moeten
toch ook ergens onder dak gebracht wor
den
Kamerverhuurders die bijvoorbeeld vier
kamers vrij hebben, worden verplicht er
twee aan vaste bewoners af te staan, dan
houden zij nog iets over voor het seizoen.
Het zou bovendien onjuist zijn te den
ken, dat alle kamers en kamertjes die de
3500 badgasten bewonen, open zijn. De
Zandvoorters zijn. die gewoonte dateert van
jaren her, gewoon in het seizoen zich zelf
te behelpen met zo goed als geen woon
ruimte. Zij trekken dan naar de zolder,
slapen in een schuurtje (sommigen noemen
het dan een buitenhuisje) of slapen in een
kast. Dit is dus geen woonruimte waarover
het Huisvestingsbureau kan beschikken!
Het is voor de ambtenaren van het bu
reau een gedurig passen en meten. Er wordt
gedaan wat mogelijk is. Sinds October van
1947 zijn 1000 nieuwe aanvragen binnen
gekomen. 400 vergunningen konden in die
tijd worden uitgereikt.
Hoi club de France
stelt teleur
Het is altijd verschrikkelijk moeilijk
bepaalde maatstaven aan te leggen om
ijazz te beoordelen. Immers, men kan er
van uitgaan dat iedere muziek vergeleken
dient te worden met de grootse waarden,
die de Europese muzikale cultuur in het
leven heeft geroepen. Maar dan moet di
rect gezegd worden, dat jazz op een zo
verschillend plan staat, dat dit. criterium
beter kan vervallen. Men kan haar rang
schikken onder dc amusementsmuziek en
dan tot de conclusie komen dat zij dc ver-
gelijking met het genre van de Biefstuk-
wals ruimschoots kan doorstaan, al was
het maar omdat zij beter aangepast is aan
het tempo van deze tijd. Maar per slot van
rekening is de Biefstuk-wals maar de Bief
stuk-wals en ook al weer geen bevredigen
de meetlat voor een zo belangwekkend
cultureel verschijnsel als dc jazz in zijn
beste vorm. die in dc spontaneïteit, rauwe
oprechtheid, hopeloze weemoed cn andere
eigenschappen van ccn zeer muzikaal
volk. dat zo lang slaaf is geweest, zeker
in het verleden bepaalde artistieke waar
den heeft gehad.
En ii> de hoop om bij het orkest van de
Hot Club de France, dat gisteravond in de
Haarlemse Concertzaal speelde en repre
sentatief wordt geacht voor dc Europese
poging tot herschepping van deze waar
den. iets te vangen van de intensiteit, van
het levende element, dat deze muziek
hoort te kenmerken, heeft uw recensent
zich met onbevangen gemoed en onbevoor
oordeeld oor te luisteren gezet.
Wanneer daarbij gestadig het woord
„Biefstuk-wals" over zijn lippen moest
komen, dan was dat niet zozeer denigre
rend voor deze artisten bedoeld, want er
waren voortreffelijke instrumentalisten bij,
die zeer geraffineerde arrangementen over
het voetlicht brachten, maar het drukte
wel de spijt uit, dat dit orkest, de opvolger
van Django Reinhard's ensemble, niet in
staat bleek dat levende element te laten
klinken. Het was en bleef technisch knap
pe amusementsmuziek, maar gespeeld
zonder de spontane drang iets tot uitdruk
king te brengen dat intens beleefd werd.
Met één uitzondering. Dat was de solo
..Get happy" van de forntidabele pianist
Eddy Bernard, die uit het zeer slechte in
strument. dat hem ter beschikking stond
een stuk felle, lachende levensvreugde liet
daveren, dat de recensent deed hopen.
Maar dat was alles. De rest bleef ge
stroomlijnde in cellophaan verpakte leeg
heid en de grootste deceptie kwam toen
de „blues-zangeres" Honey Johnson nu net
j dat timbre, net dat nostalgische, net dat
wanhopige en dan weer berustende miste,
dat een blues-zangeres hoort te kenmerken.
Men zei mij. dat dit orkest de „Be-Bop-
sti.jl" speelt. Ik weet niet precies wat dat
betekent, maar hot woord tekent haar
scherp het infantiele karakter er van. Ik
vind bovendien dat zo'n geestelijke kin
derkamer een ongeschikt milieu is voor
technisch zo voortreffelijke musici.
W. L, B
Bergen sigaretten in
Bergen-Belsen
De Britse militaire en burgerlijke politie
legde bij een razzia in het kamp voor ver
plaatste personen in Bergen-Belsen beslag
op 6 millioen gesmokkelde sigaretten.
Het vroegere concentratiekamp, dat mo
menteel ongeveer 10.000 Joodse ontheemden
herbergt, stond reeds enige tijd bekend als
een van de grootste zwarte markten in
Duitsland met wijde vertakkingen naar
alle delen van de Westelijke zones.
Bij recente onderzoekingen werd gecon
stateerd dat het kamp als hoofdkwartier
gebruikt werd van een grote smokkelbende.
Als gevolg van de razzia werden zeven
personen gearresteerd en werden behalve
de sigaretten nog verscheidene andere goe.
deren voor de zwarte markt bestemd in hcC
kamp in beslag genomen.
