C
J
L
iteraïre
eo
éÉk
M
Madame
De afwikkeling van
de geldzuivering
CKefariiie 4
ZATERDAG 29 MEI 1948
3
A. Roland Holst zestig jaar
A. ROLAND HOLST: „Verzamelde Werken, Deel I" (Gedichten),
(v. Dishoeck, Bussum; Stols, 's-Gravenhage).
MORGEN WORDT, in „intieme" kring,
de 60-jarige dichter Roland Holst
gehuldigd. Al zal hij voor dit eerbetoon er
kentelijk zijn, het is de vraag of één, aan
wie elke luidheid zo wezenlijk vreemd is,
niet liever gespaard was gebleven voor de
loftuitingen, die meer óver dan van deze
dichter zullen te zeggen hebben. Velen zul
len er om hem zijn. Maar het getal van
hen, die lang genoeg en met een overgave
jonder voorbehoud met zijn levenswerk
verkeerden om te weten, dat men zijn we-
xeld alleen kan benaderen, indien men min
of meer gemaakt is van dezelfde stof als hij,
jal, dunkt mij, gering zijn.
„Wat men niet begrijpt, bezit men niet"
dat is een woord van Goethe. En hoe-
velen zijn die gang van een zich steeds
verhelderend leven, dat zich allengs van
alle uiterlijkheden en onwezenlijkheden
heeft ontdaan om tot de klare kern van
ïichzelf te komen, gegaan, dat zij voldoen
de afgestemd zijn op de zeer ijle en zeer
zinvolle toon van Roland Holst om hem te
horen"? Hijzelf moest in een mensenleef
tijd van veel afstand doen, om veel te win
nen: het zuiverste gehalte van zijn dichter
schap, waarvan in zijn werk het kristal als
een onaantastbaar in-zichzelf-besloten zijn
het symbool is.
Lyrisch, maar van den beginne af gedra-
gener van toon dan zijn onmiddellijke voor
gangers der „Tachtigers", heeft hij, in een
hedwongener en ook diepere verrukking
om de zinnenpracht dan Herman Gorter,
Zijn jeugdstrijd beleden. Toen was er al, in
dat werk der jongere jaren, die onmisken
bare ondertoon van „verlangen" arm
zalig woord voor wie niet als Holst die
drang kennen tot het „buitenwereldse", het
ontijdelijke, dat klank en kleur krijgt van
uit eeuwen, die verder terugreiken dan
's mensen heugenis en in een lichtval, een
wind in schemer, een ongerept strand, een
heldere dageraad, een murmelende zee
in al wat onvertroebeld is een teken
geven van hun voortbestaan. Zo wordt zijn
dichten een hèrdenken, een hèrkennen, een
zich vereenzelvigen met die naklank van 'n
oud verleden, op de maat waarvan al zijn
denken en dichten gaat. Men moet mèt hem
„de belijdenis der stilte" kennen, om toe
gang te verkrijgen tot wat Roland Holst
herhaaldelijk de „grensgebieden" noemde:
het rijk (niet der verbeelding, maar van
innerlijke zekerheid) tussen een bedoren
Nu-en-Hier en een gaaf Weleer-en-Ginds.
In een van de „zwerverszangen" uit zijn
jeugdjaren tracht de dichter in 't huiselijk-
begrensde een toevlucht te vinden, van een
hart het wederwoord te horen; maar de
©nontvankelijkheid voor zijn roep doet hem
weten, dat „het maar beter is. stille dinger.
stil te laten", zich terug te trekken op eigen
kern, die zich van de betrekkelijkheden
heeft bevrijd en helder en sterk in zichzelf
kan rusten.
Wie de verzen in dit eerste zo juist
verschenen deel van Hoist's Verzamel
de Werken gedichten dus der eerste
jaren herleest, kan deze levensgang op
de voet van het dichterlijk woord volgen:
van jeugdig-verrukte levensdrang tot mij
merend herdenken, vergeestelijkte verin
niging, die hem steeds klaarder in bezon
nen stilte klanken doet horen en zeggen
van die èndere wereld, waarmee hij zich
verbonden weet in schemeruren, wanneer
een wind langs zijn glazen deuren gaat
een oude wind, die van heel ver komt. Met
dat „oud verhaal" is hij welvertrouwd: het
zegt hem telkens weer, dat steden van
grootsheid en schoonheid zijn verwoest
door de menselijke ontoereikendheid; Troje
viel, maar Helena gaat altijd nog en altijd
wéér trots en ongekwetst over het puin
van een verraden Schoon: symbool van
's mensen hoogste waardigheid.
In deze zin verstaan heeft Roland Holst
oneindig meer gegeven dan verzenschoon
heid alleen: hij herstelde in de eenzame
herbelevenis van de enkel houdbare en
duurzame levenswaarden de menselijke
voornaamheid, uitgesproken in de taal der
schoonheid een getuigenis, belijdenis,
waarvoor deze ontwrichte tijd nauwelijks
meer oor heeft, maar waarin de zuivering,
de katharsis, besloten ligt, die géén eeuw
dringender nodig heeft dan de onze.
Hoewel dan „teruggetrokken op zijn
klaarste kern", heeft Roland Holst zich
niet afgewend van de wereld, beveiligd in
een droom van schoonheid. Dit dichter
schap al zullen er maar weinigen zijn
die het, ondanks alle modieuse „verering",
onderkennen gaat hoger, peilt dieper.
In een toekomst wie weet na hoevele
jaren zal men deze figuur en dit dich-
terswerk zien als een symbool en wel dat
van een mens die in zichzelf het tragisch
tekort van zijn tijd overwon door de moed
te hebben, in te keren tot zichzelf, tot de
diepste gronden van zijn persoonlijkheid,
waarin het oergeluid van alle dingen bleef
bewaard, de roep nog klonk naar een vol
maakter levensstaat, die men noemen mag
als men wil: „paradijs", „Elysium" of an
ders, maar die het teken draagt van wat
ik „de menselijke voornaamheid" noemde.
Wie en die levensovertuiging wordt tel
kens weer tot woord bij Roland Holst
het verlangen daarnaar prijsgeeft, heeft
lijn levenszin verzaakt.
Licht is deze weg niet te gaan: hij loopt
door verre en vreemde eenzaamheden, eist
het dulden van vele ontgoochelingen en
een zich louterend zuiveren van velerlei
smetten, tot het stilst verkeer met de stilste
dingen gaande wordt. Wie dit in rijpere
jaren beschoren is, kan in zijn jeugd
voorzien end dichten:
„en ik heb nooit, niet in mijn hoogste
droomen,
geweten dat het hart in het volkomen
bewustzijn van zijn kleinheid zoo oneindig
groot, en zoo machtig en zoo klaar
kon zijn".
Velen hebben hem nog niet verstaan.
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 29 MEI.
Stadsschouwburg: „Vorstelijke emigran
ten", 8 uur. Rembrandt: „Mens durf te le
ven", alle leeftijden. 1.45. 4.15, 6 45 en 9.15
uur. Palace: ..Rue Madeleine 13". Luxor: „De
prijs van het verleden", 18 jaar. 2, 4.15, 7 en
ftl5 uur. City: „Mannen van jongensstad"
jaar. 2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Spaame:
Prairie wet". 14 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur, Frans
Hals „Heldenkermis", 18 jaar, 2, 4.30, 7 en
9.15 uur.
ZONDAG 30 MEI
Stadsschouwburg: „Vorstelijke emigran
ten". 8 uur. Concertgebouw: „Tom Poes en
de betoverde spiegel". 8 uur. Bioscopen:
tniddag- en avondvoorstellingen.
MAANDAG 31 MEI
Bioscopen: middag- en avondvoorstel
lingen.
"Wr-
A. Roland Holst.
Maar het antwoord z ij n antwoord
kreeg hij van hoge luchten en wind en zee
en een winterdageraad, waarin de strakke
helderheid tot symbool wordt van zijn
hoogheid en voornaamheid.
C. J. E. DINAUX.
Amsterdamse universiteit
vraagt minister opheldering
Naar aanleiding van de uitlatingen van
de minister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen in de vergadering van de
Eerste Kamer waarbij deze bewindsman de
loyaliteit van de faculteit der politieke en
sociale wetenschappen in geding bracht,
hebben rector en de assessoren der Amster-
demse universiteit zich schriftelijk tot de
minister gewend. Zij verklaren dat bedoel
de uitlatingen in hun college ongerustheid,
wrevel en op zijn minst bevreemding heb
ben gewekt en vragen opheldering nopens
de strekking en de feitelijke overwegingen,
welke er toe hebben geleid deze verkla
ringen, zonder nadere motivering, af te
leggen.
VERKEERSSTAKING IN BERLIJN
Het tram- en métropersoneel van Berlijn,
in totaal 20.000 man, heeft besloten Woens
dag a.s. een staking van 24 uur te houden,
ter ondersteuning van de eisen met betrek
king tot voedsel en lonen. Het verkeer zal
hierdoor vrijwel geheel worden stilgelegd.
I Annie Woud staat nog een
druk seizoen te wachten
Geef jongeren een hans!
De Haarlemse altzangeres Annie Woud
heeft zich na de oorlog in het bijzonder
toegelegd op het geven van liederen-re
citals en daarmee de aandacht van het
buitenland op zich gevestigd. In de gezel
lige villa, welke zij in den Hout bewoont,
heeft zij iets verteld over de ervaringen
van haar reizen naar Zuid-Afrika en En- I Europa,^
geland, waar zij veel waardering onder
vond voor de vertolking van haar réper
toire, dat zij met voorliefde uit de roman
tische liederenlitteratuur samenstelt. In
Zuid-Afrika werden haar zeer aanlokke
lijke aanbiedingen gedaan om zich daar
voor goed te vestigen, maar de zangeres
voelt zich daartoe niet aangetrokken.
Er is veel veranderd in het Nederlandse
muziekleven, meende Annie Woud. Voor
de oorlog was het seizoen na de opvoering
van de Mattheus Passie zo goed als ten
einde. Nu wacht haar tot Augustus een
groot aantal engagementen, zowel in bin
nen- als buitenland. Behalve in enige re
citals voor de radio, waarbij zij onder meer
op 2 Juli de „Kindertotenlieder" van
Mahler met het Radio-philharmonisch or
kest onder leiding van Albert van Raalte
ten gehore brengt, treedt zij in Nederland
allereerst op in het Holland-festival op 24
Juni in Amsterdam en 25 Juni in Den Haag
met het Concertgebouworkest onder Van
Beinum in de „Walpurgisnacht" van Men
delssohn.
Arnhem hoort Annie Woud op 6, 7 en 8
Juli in de Negende van Van Beethoven.
De avond voor de „Walpurgisnacht" is
Annie Woud nog in Parijs, waar zij op uit
nodiging van de Alliance Frangaise mede
werkt aan' een avond ter gelegenheid van
het regeringsjubileum der Koningin, die
in de Sorbonne wordt gegeven en zal wor
den bijgewoond door president Vincent
Auriol en vele leden van het Corps diplo
matique. In dezelfde maand zal de zange
res een tournée door Zwitserland maken,
doch bijzonderheden over deze reis waren
haar nog niet bekend.
Na haar vacantie in Augustus vertrekt
Annie Woud op 12 September met de Ko
ninklijke Mannenzangvereniging „Apollo"
onder leiding van de grijze dirigent Fred.
Roeske en met de pianist Willem Andries-
sen naar Scandinavië, waar een program
ma van Nederlandse werken wordt uitge-
gevoerd. Annie Woud blijft in Zweden
voor het geven van liederenavonden.
In October en begin November is de
kunstenaresse de gast van verscheidene
Engelse steden en begin 1949 gaat de reis
opnieuw naar Zuid-Afrika.
Aan. het einde van het gesprek deed
Annie Woud een beroep op het Nederland
se kunstleven toch vooral de belangen van
de eigen jonge kunstenaars niet uit het
oog te verliezen. Volgens haar worden uit
gebreide mogelijkheden van optreden ge
boden aan buitenlanders, die lang niet
altijd het peil bereiken van de Nederland
se kunstenaars, welke vaak moeilijk aan
de slag kunnen komen.
DE ZONDE DER VOLWASSENEN
De 9 Muzen
T TEEL WOORDEN zijn er niet nodig om
V de Zwitserse film ,|Achter de wolken",
die deze week in ons land in circulatie
komt. aan te bevelen.
Immers, de rolprent vestigt op zulk een
overtuigende en vaak aangrijpende wijze
de aandacht van het publiek op het veel
zijdige probleem der van huis en haard
beroofde en berooide kinderen in Midden
dat geen mens ongevoelig kan
blijven voor het tragische lot van deze
jeugd, wier leven eens en voor altijd ge
markeerd zal zijn door het nummer dat in
concentratiekampen in hun huid gebrand
werd. Vandaar dat de oorspronkelijke titel
ook luidt „Die Gezeichneten", hetgeen de
kern van het verhaal beter weergeeft dan
de verzachtende en oppervlakkig-opti-1
mistische Nederlandse vertaling „Achter
de wolken".
Het blijft intussen een opvallend feit.
dat juist Zwitserland, het land dat buiten
de oorlog bleef, sedert het einde van de
strijd in drie grote en zeer geslaagde film
werken de humanitaire vraagstukken van
de oorlog heeft verbeeld.
^Vergeleken bij „De laatste kans" blijven
,Marie-Louise" en „Achter de wolken"
ten achter. Men kan in het jongste pro
duct van de Praesens-filmmaatschappij
duidelijk twee perioden onderscheiden,
namelijk die van de documentaire vorm
geving en die van de speelfilm. Deze twee
nu gaan niet onmerkbaar
in elkaar over, zodat een
tegenstelling is ontstaan
tussen de harde werkelijk
heid enerzijds en de rose
Dan maar CarmigKelt. Een klant vroeg
kamp is op geslaagde wijze alsmotief in, de boekhandel naar het boekje van
door de gehele film verwerkt Een prach- I legde hii hct te„ijde met de
tigc beeldovergang van dit hek in het \\a- 0Dim.rkjng „Neen. het lokt me toch niet zo
ter van de Moldau vormt tevens de mlei- a£n gcc(t u mc maar het boekje van Car
ding tot de speelfilm. miggèlt: „Honderd dwaasheden!" (Nicuws-
Doch tenslotte kan men deze film niet blad voor de boekhandel),
meten met de gewone maatstaven van
goed of minder goed in aeSthetische zin.
Voor alles is zij een document humain van
de hartverscheurende ellende van de oor
log cn daarmee een klemmend pacifistisch
betoog. En voor het werk van de UNAC,
die juist in deze dagen een beroep op ons
doet, kan men geen vuriger pleidooi
wensen.
J. H. B.
Schoenen van de smid
I zijn het laatste mode-
nieuwtje in West-Duits-
i land. De maker is een
I metaalbewerkerKuhn
1 in Hamburg. Geef hem
drie lege conéervenblik-
1 jes (tegen volle heeft hij
i ook geen bezwaar) en hij>
i smeedt u een paar sier-
lijke damespumps of
f forse herenmolières. De
prijs is gepeperd, een
paar komt op ongeveer
tweehonderd mark, maar
j de animo is zeer groot,
i omdat lederen schoenen,
l in West-Duitsland
zelfs op de bon, haast
I niet te krijgen zijn. Het
materiaal is blik voor
de bovenconstructie, alu-
I minium voor de zolen
dat de heer Kuhn wel-
willend byleuert en
'estjes kunstleer of band-
fluweel voor sluiting en
Wielband. Op de foto de
schoenen-met-inlevering
tezamen met de benodig-
de grondstoffen. Of ze
J ook prettig lopen?
fantasie van de scenarioschrijver ander
zijds. Na de navrante opnemingen van dui
zenden verdoolden die alle hoop en ver
trouwen in het leven en in hun omgeving
hebben verloren, nadat ons getoond is hoe
hier kinderen uit Polen, Tsjechoslowakije,
Frankrijk, Italië. Oostenrijk en Joegosla
vië op een willekeurige plaats in Zuid-
Duitsland tezamen komen met als enige
herinnering het wrede afscheid van vader
of moeder achter het hek van het concen
tratiekamp en vaak zelfs dat nog niet
eens en als enige bezitting wat schamel
lijfgoed, kunnen wij moeilijk geloven aan
dat gelukkige toeval dat het Tsjechische
hoofdrolspelertje weer verenigt met zijn
moeder. Natuurlijk komen deze uitzon
deringen voor een op de tien- of hon
derdduizend doch dan had ons dit over
tuigender duidelijk gemaakt moeten wor
den. Nu zien wij het gelukkige einde
trouwens al halverwege de vertoning met
reuzenschreden naderen.
Zo blijven ons dus vooral bij die prach
tige beelden uit het begin, waarin het puin
en de ruïnes van de Duitse steden zo'n
sinistere achtergrond vormen voor al dit
kinderleed en er als het ware de symbolen
van zijn.
Puin en ruïnes: in deze hardvochtige
wereld beginnen millioenen hun leven. Ze
kunnen geen uniform meer zien zonder te
denken aan de SS'er die hun ouders,
broers of zusjes wegsleepte en de trappen
afgooide, zy kunnen geen gas meer ruiken
zonder te denken aan de douchecellen
van Auswitsch, zij kunnen zelfs het Rode
Kruisteken niet meer verstaan omdat het
eens werd misbruikt voor de laatste gang
van hen, die hen lief waren.
Al deze facetten van het werk van de
International Refugee Organisation, van
de UNRRA en ook van de gewone G. I.
werden door regisseur ZInnemann en zijn
staf op voortreffelijke wijze gerealiseerd.
Voor de hoofdrolspeler een negenja
rig knaapje, had men geen betere typering
kunnen kiezen, evenmin voor de Ameri
kaanse militair in de persoon van Mont
gomery Clift.
Het kippengaas van het concentratie-
Acht maanden voor 1000 kilo
bonloze boter
Voor de economische rechter te Maas
tricht heeft terecht gestaan de 40-jarige
bedrijfsleider van een zuivelfabriek in
Reymerstok, die van October 1946 tot
Maart 1948 meer dan 1000 kilo boter heeft
verkocht, zonder dat daarvoor bonnen
werden aangenomen. Deze omzetten wer
den ook niet in de boeken verantwoord.
Bovendien waren er andere fouten in de
boeken van het zuivelbedrijf ontdekt. De
ambtenaar van het Openbaar Ministerie
heeft tegen de bedrijfsleider acht maan
den geëist onder mededeling, dat er nog
verschillende andere zuivelfabrieken zijn,
waar dezelfde knoeierijen gepleegd wor
den en dat daarnaar een streng onderzoek
zal worden ingesteld. De economische rech
ter heeft verdachte veroordeeld tot acht
maanden gevangenisstraf, waarvan vier
maanden voorwaardelijk met een proef
tijd van twee jaren.
Een der vélen.
Nieuwe uitdaven
A. den Hertog. Vrouwen naar
Jacatra - A. W. Sijthoff, Leiden
Amsterdam, de reis naar Indië. Batavia,
Ambon, weer Batavia: aan beweging ont
breekt het niet in de geschiedenis van Aletta
Bruystens. de 17e ecuwse dienstmaagd die
haar jeugdliefde niet vergeten kon. maar
uit nood trouwde met een ander, een pessi
mist. die zij langs de sociale ladder omhoog
inspireerde tot de sport der schepenen van
Batavia toe. Er zijn ook tal van bijfiguren,
het wemelt ervan, cn zij hebben allen hun
functie in deze roman: het maken van het
verhaal is het sterke punt van de heer den
Hertog, en hij is vlot cn levendig in zijn ver
tellen. Maar het ontbreekt al deze mensen
aan relief; het zijn ruwe personages, echt
pioniers en dan ook meestal outcasts, be
schreven binnen de veilige cirkel van het
milde lamplicht op de huiskamertafel De
schrijver kent ze slechts van horen zeggen.
Vandaar ook dat het boek, dat vrij roeke
loos een machtige emotie tot onderwerp
stelt, in zijn laatste hoofdstuk in rook op
gaat. „De held van haar jeugd was een held
gebleventot het laatste toe". Zulke
scholierentaai wordt nog vozer als men ge
lezen heeft hoe die heldhaftigheid zich dan
wel uit.
Al te vlot. en veel te makkelijk beschrij
vend, mist Vrouwen naar Jacatra de kracht,
die zijn lezer grijpt. Maar het is ook blijk
baar al een oud werk van de heer den Her
tog en bovendien: wil men eigenlijk gegre
pen worden? Met dit verhaal heeft niemand
moeite, en het is af en toe heus aardis.
S. M.
I
Er zijn tot dusver blijkbaar geen facto- I bruikt, in de meeste gevallen op de in-
ren, die de effectenbeurs uit haar lethargie vesteringscertificaten zijn aangewezen,
kunnen opheffen. Of er Amerikaanse ef- i Tegen deze afwikkeling van de geld-
fecten zullen worden gevorderd en daar- I zuivering zijn bezwaren gerezen omdat zij
voor herbelegging zal moeten worden ge- in feite geen afwikkeling, maar een ver
zocht, of er gunstige jaarverslagen worden lenging der geldblokkade is en het niet als
gepubliceerd en hoge dividenden worden
uitgekeerd en door de jongste koersdaling
het rendement van vele aandelen aanmer
kelijk is verhoogd, dit alles wordt geneu
traliseerd door de bijzondere heffingen
van de fiscus zodat de gelden voor aan
koop van effecten en het deelnemen in
nieuwe emissies naar het zich thans laat
aanzien meer en meer gaan ontbreken.
In financiële kringen is men niet erg te
spreken over de afwikkeling van de geld
zuivering, waarvoor de minister thans een
ontwerp van wet heeft ingediend. Hiervoor
is in het begin van dit jaar een beschik
king verschenen, waarbij ten aanzien van
de geblokkeerde gelden werd bepaald wat
met die gelden kan worden gedaan, nadat
ze van een geblokkeerde rekening (voor
zover meer dan 500) met toestemming
van de belastingdienst naar een optiereke
ning zijn overgebracht. Van deze optie
rekening mag in de meeste gevallen ten
hoogste 3500 naar een beleggingsreke
ning worden overgeboekt, ten laste waar
van bepaalde belastingen mogen worden
betaald. Het resterende bedrag komt in vijf
jaarlijkse termijnen, voor het eerst op 1
Juni 1948 vrij. In de beschikking was be
paald dat voor het restant van de optie
rekening door de minister effecten zouden
worden aangewezen. Ook konden daarvoor
3 pet. investeringscertificaten worden
gekocht thans ook 3 1/4 pet.
welke geleidelijk in vijf jaar verhandel
baar zouden worden gesteld. Deze certi
ficaten hebben een looptijd van 20 jaar,
maar de aflossing begint eerst op 1 Januari
1959. De eerste tien jaar vindt dus geen
aflossing plaats.
In het wetsontwerp, dat nu verschenen
is, komen enkele wijzigingen voor. waar
van de voornaamste is dat de minister geen
effecten zal aanwijzen, welke voor 't saldo
der optierekening kunnen worden gekocht,
zodat de houders van geblokkeerd geld,
dat niet voor belastingen kan worden ge-
TEGEN PUNEN EN GRIEP - 20 IA8LETTEN j
I 0 7S
(Adv.)
Over Muziek
de uitdrukking van hetzelfde wezen der
muziek, zij het dan zonder hun aard te
verliezen, maar zij contrasteren niet in ar
tistieke zin. Dit is afgezien van andere
fundamentele verschillen een groot on
derscheid met de betekenis der instrumen
ten in de zogenaamde klassieke muziek. De
muzikale wetgeving voor alle instrumen
ten bij de jazz is het wezen van de jazz,
terwijl de wetgeving bij de klassieke mu
ziek o.a. ligt in het contrasterende verschil
der instrumenten, zoals dit bepaald wordt
door artistieke regie van de componist, die
deze regie organisch heeft vastgesteld op
het grondplan van zijn gedachten, zyi.
fantasie, zijn gevoelens, enfin op het inner-
ADOLPHE SAX
Zou de uitvinder van de saxophone ooit
vermoed hebben dat zijn nieuwe instru
ment zó verbreid en populair zou worden
als thans het geval is? De ontwikkeling
van de jazz-muziek heeft voor sommige
blaasinstrumenten, zoals trompet, trom
bone, clarinet en vooral saxophone een
muzikale zijweg geopend, dié de oorspron
kelijke bouwers dezer instrumenten zich
nooit hadden kunnen voorstellen. Zeker
is het dat de virtuositeit in het bespelen
dezer instrumenten geraffineerd gewor
den is; maar het is niet met gelijke zeker
heid vast te stellen, dat de toepassing dezer
virtuositeit evenzeer een artistieke voor
uitgang betekent. De artistieke toepassing
van alle instrumenten is namelijk niet
alleen afhankelijk van de bespeler, maar
ook van de muziek die voor het instrument
geschreven wordt. De jazz-muziek heeft
een bepaalde algemene geest, een soort ziel
ais ik het zo noemen mag die uit alle
samengebrachte instrumenten duidelijk
spreken moet. Dat eigenaardige wezen zou
men in twee hoofd-elementcn kunnen ver
delen: het instrumentale gezang en de
rhythmisqhe dynamiek: het harmonische mededelingen. Ik erken wel een onder
element reken ik dan tot de volledigheid scheid bijvoorbeeld tussen jazz en swing,
van de melodie. Nu is het curieus dat bij j maar aan het fundamentele wezen kan dit
niets afdoen. De algemene jazz-muziek
vervangt geen seconde het wezen der zo
genaamde klassieke of moderne muziek;
zij verschillen in de grond, op de grond en
boven de grond.
Maar om terug te komen bij de oude
vriend Aldolphe Sax, die van zo grote be-
dat de verschillende blaasinstrumenten in tekenis was voor de ontwikkeling van
het jazz-orkest hun eigen aard geheel ver- sommige blaasinstrumenten: hij werd ge
loren, maar het is zeker onweersprekelijk boren in Dinant, aan de Maas, op 6 Novem-
dat zij alle aan een gelijksoortig karakter ber 1814. Hij was de zoon van een instru-
moeten beantwoorden. Zij wedijveren in mentmaker en leefde van kindsbeen af in
de interessante werkplaats van zijn vader.
Adolphe moet reeds toen hij twaalf jaar
oud was zelfstandig gewerkt hebben en dit
betekent veel voor allen die weten, welk
een verantwoordelijk werk het is instru
menten in eerste aanleg te bouwen. Om
een of andere reden verhuisde de familie
Sax naar Brussel. Daar zond de vader de
scherpzinnige jongen naar het Conserva
toire om er verschillende blaasinstrumen
ten te leren bespelen. Hij studeerde met
bijzondere voorliefde clarinet en werd
reeds tijdens zijn studiejaren een virtuoos.
Hij had de typische, klassieke liefde voor
het instrument; als hij sliep droomde hij
er van en als hij waakte streefde hij er-
lijk geheel, waaruit het toneelspel der naar, zijn dromen in vervulling te doen
compositie is voortgekomen. I gaan. Een van zijn eerste uitvindingen be-
Er is een algemeen wezen in de jazz. er I irof de verbetering der basclarinet, die in
is geen algemeen wezen in de zogenaamde j die dagen nog lang niet de milde en toch
klassieke muziek, ook niet in de modernste, krachtige schoonheid had„ waardoor het
De jazz is een geraffineerde beantwoording instrument zich in onze dagen onder
van een algemeen levende gesteldheid on- j scheidt. Hij was van zijn vondst vervuld;
der de mensen, waarover men zeer strijden i hij toonde belangstellenden een nieuwe cla-
kan; de zogenaamde klassieke muziek, ook 1 rinet met zes kleppen en een zeer ver-
heilige belangstelling en men kreeg geen
kans. Sindsdien veranderde veel vriend
schap in vijandschap. Intussen had hij een
zeer belangrijke steun aan de waardering
van musici als Berlioz, Meyerbeer, Am-
broise Thomas en anderen. Bij hen moet
ook de toen zeer bekende en vooruitstre
vende dirigent Habeneck genoemd worden.
Toen componisten en dirigenten toonden,
dat de saxophone voor hen muzikale be
tekenis had, streefde de uitvinder naar een
vermeerdering van het instrument in ver
schillende stemmingen. Zo kwamen op den
duur tot stand de sopranino, de sopraan,
de tenor, de bariton, de bas, de contrabas
en zelfs een sub-contrabas; en hiermee was
bereikt, dat de edele en zeer gevoelige
sonoriteit van de saxophone over een zeer
uitgebreid gebied van registers kon klin
ken. Sax behield bij de soaraan-stemmin-
gen de gestrekte vorm der clarinet; voor
de lagere stemmingen was een ombuiging
van de beker nodig.
Bizet heeft in een der delen van zijn
„Arlésienne"-muziek een zeer mooie pas-
de modernste, kent geen eis of behoefte tot j nieuwde bas-clarinet. Intussen kwam hem sage voor saxophone geschreven. In een
algemene actuele beantwoording, zij ont-1J- 'J
staat uit de telkens wisselende behoefte tot
uiting der persoonlijke kunstenaars en
spreekt dan tot de muzikaliteit van allen,
die van nature verlangen naar muzikale
de jazz de virtuositeit bij de bespeling
der genoemde blaasinstrumenten een ont
wikkeling van de techniek dezer blaas
instrumenten betekent, maar meteen in de
praktijk een zekere veralgemening in het
muzikale wezen dier instrumenten mee
brengt. Ik zou te ver gaan als ik beweerde,
nog een andere, nieuwe klank voor de bepaald fragment van de opera „Hamlet"
geest. Allerlei proeven leidden in 1846 tot van Thomas komt een fraaie aanwending
de definitieve samenstelling van een meta- van het instrument voor. Sindsdien werd
len instrument met vele kleppen. Hij de nobele en tegelijkertijd sensitieve klank
noemde het „Saxophone"; deze benaming van de saxophone door verschillende com-
behoeft geen toelichting. ponisten vereist. Een der nieuwste en
In Brussel vond het geheel nieuwe in- mooiste toepassingen kunnen wij horen in j
strument minder belangstelling dan de het Concerto pour Saxophone met orkest-
verbeteringen aan de clarinet. De onder- begeleiding van de Franse componist
nemende Sax trok er daarom op uit en Jacques Ibert.
ging naar Parijs. Daar zou hij door veel De verdienste van Adolphe Sax bleef niet
roem worden geëerd en gesteund, maar beperkt tot dit instrument. Wie de opera
ook door zorgen worden geplaagd. Er was ,.Le prophéte" van Meyerbeer leest leert Lubbekenstoren niet kón overwinnem Toen
aanvankelijk veel aandacht voor zijn uit- daar de eerste toepassing van de familie 1 jaren later het land opnieuw op het water
vinding en hij werkte met veel enthou- der zogenaamde saxhoorns kennen. Na de was gewonnen en door de inpolderingen
siasme. Toen enkele slimmelingen meen- dood van de uitvinder (in 1894 te Parijs: j Zevenbergen vele kilometers van het wa
den. de kunstvaardige man te kunnen ex- hij werd dus tachtig jaar), werden zijn ter kwam te liggen deed T,nhiv»ij«»>-.s-toren
ploiteren, dreigde er gevaar Sax begreep instrumenten in verschillende détails her- ;ccn d meer Aan hei .e v. i de 1ft«
dat men hoopte, het geheim van zyn vin- I eeuw werd het bouwwerk dan ook af ge
ding te veroveren. Hij doorzag de schijn- zien. HENDRIK ANDRIESSEN. I broken.
billijk wordt beschouwd, dat iemand, die
aan zijn fiscale verplichtingen heeft vol
daan, nog niet de vrije beschikking over
zyn geld krijgt. Door aankoop van investe
ringscertificaten blijft niet alleen het geld
nog geruime tijd geblokkeerd, maar ook
leveren zij een niet denkbeeldig koersrisico
op. zodra zij niet meer voor belastingdoel
einden worden gekocht en aan de invloed
van een eventuele wijziging in de rente
stand onderworpen zijn.
Er is door sommigen op gewezen dat
met de aankoop van Investeringscertifica
ten geen haast behoeft tc worden gemaakt,
ondanks de stok achter de deur dat saldi
der optierekening, waarover op een nader
te bepalen tijdstip niet is beschikt, aan
's rijks schatkist moeten worden overge
dragen, waarvoor dan te zijner tijd obliga
ties van een Nederlandse Staatslening
worden ontvangen. Zoals in een speciale
toelichting van het ministerie van Finan
ciën is medegedeeld, kan deze regeling
niet in werking treden voor de desbetref
fende bepalingen bij de wet zijn bekrach
tigd. Er is dus alles voor te zeggen om in
elk geval te wachten totdat zulks is ge
schied,, aangezien waarschijnlijk tegen het
ontwerp bezwaren zullen worden inge
bracht. vooral wegens het feit dat ten laste
van de optierekening geen effecten mogen
worden gekocht en niet op nieuwe emissies
kan worden ingeschreven.
De minister meent dat van een eenzij
dige marktpositie als gevolg van gefor
ceerde verkopen door aangeslagenen in de
belastingen nog geen sprake is, maar het
beursverloop van de laatste weken wijst
in tegengestelde richting. Nu ongetwijfeld
grote bedragen vrij geld voor belastingen
worden gebruikt, behoeft het geen mone
taire bezwaren op te leveren als de ge
blokkeerde gelden, na afdoening van fis
cale verplichtingen, ten behoeve van da
ontplooiing van handel en industrie kun
nen worden gebruikt
Insluiper nam een mantel
en ook de kapstok mee!
Bergen op Zoomse agenten hielden
's nachts een man aan, die een damesman
tel en een kapstok bij zich droeg! Hij be
weerde deze in een park te hebben gevon
den op een bank, maar dat geloofde de ster
ke arm niet en dus ging de man, de 36-
jarige B„ mee naar het politiebureau. Daar
bleek, dat zijn strafblad niet onbeschreven
was. Juist enige weken geleden werd B. uit
de gevangens ontslagen.
De man, die vele jaren in dc gevangenis
heeft doorgebracht, bekende op zeven
plaatsen te hebben ingebroken met behulp
van valse sleutels. In totaal maakte hij
twaalf jassen en enige portcmonnaies buit.
De gestolen goederen konden alle aan de
rechtmatige eigenaars worden terugbezorgd.
„Zevenbergen zal vergaan,
de Lubbekenstoren blijft bestaan..."
Tijdens werkzaamheden aan de riolering
te Zevenbergen hebben arbeiders de cir
kelvormige fundamenten van een toren
blootgelegd. Daar men in de nabijheid eniga
oude kruiken vond, die als vroeg-middel-
eeuws werden herkend, vermoedt men de
fundamenten van de „Lubbekenstoren" te
hebben blootgelegd, die een der* oudste to
rens van Nederland zou zijn geweest en dia
enige vermaardheid geniet door de legenda
van de Zevenbergse zeemeermin.
In 1421 zou er namelijk in een der zeven
havens van Zevenbergen, dat toen nog aan
de oever van het Hollands Diep lag, een
zeemeermin verschenen zijn, die het volk
waarschuwde, dat Zevenbergen zou ver
gaan, maar dat de Lubbekenstoren een
hoge stenen reus, die diende als baken voor
de zeevaarders zou blijven bestaan. Uit
de geschiedenis is bekend, dat Zevenbergen
inderdaad in 1421 verging tengevolge van
de St. Elisabethsvloed, welke echter de
