c
K
L:
Leven in Zwitserland
aei
en
Het Delftse „Prinsenhofgerestaureerd
Chefarine ,4
ZATERDAG 5 JUNI 1948
Sprookjes niet de „kunst"-, maar de
rasechte volkssprookjes zijn vertelsels.
Geboren in tijden, waarin de mens dichter
stond tot de natuurkrachten en nog door
geen „wetenschap" vertrouwd was met de
strekking van zijn driften, gingen ze van
mond tot mond, door de eeuwen heen, zich
aanpassend soms bij veranderde maat
schappelijke zeden, maar in wezen zichzelf
gelijk blijvend: naïef verhalend van wat de
menselijke verbeelding prikkelt, het hart
in verlangen of vrees beweegt en zo getui
gend van datgene wat men, los van plaats
en tijd, het algemeen-menselijke kan noe
men. In die zin zijn ze dan ook ongewild-
symbolisch: het Boze is de Heks, het Lief
tallige de Fee; de Koning is representant
van het Voorname, het Kasteel woonplaats
van het Geluk. Reizen is een dolen door
het leven, een beproefd-worden door de
onvolkomenheden, die zich altijd weer
plaatsen tussen de naar het onbestemde
geluk verlangende mens en zijn eigen te
korten.
Eigenlijk moest men sprookjes niet lezen:
men moest ze horen verhalen in het land
schap waarin ze ontstonden, uit de volks
mond, waarin ze het zuiverst en ongekun-
steldst klinken. Want zij zijn de levendig
ste getuigenissen van de menselijke ver
beelding, de meest onbevangen uitingen
van wet er in de heimelijkheid van de
menselijke ziel leeft aan verlangen naar
geluk on vrees, aan schuldgevoel en boet
vaardigheid, aan begeren en afstand-doen
aan hoogmoed en nederigheid, aan liefde
en wraak, aan schuldeloosheid en zonde.
En juist de onopzettelijkheid van het volks
sprookje geeft er de bekoring en de waar
achtigheid aan, die de luisteraar aanspoort,
het gehoorde te betrekken op eigen daden
en zo tot inkeer te komen alweer onge
wild. Dat het sprookjesverhaal zich afspeelt
buiten de grenzen der werkelijkheid, die
ren doet spreken, mensen gedaanteverwis
selingen laat ondergaan dat het zich in
een voor de kritiek van het verstand on
toegankelijke rijkdom van onverwachte
beelden en situaties voltrekt dat alles
maakt, dat de hoorder nog opener staat
voor de kinderlijke oerwijsheid, die, wèl-
geluisterd, altijd indachtig doet zijn aan
wat zelfs ln de „moderne" mens nog niet
geheel ls afgestompt, al weet hij er als
„nuchter realist" niet meer van.
Al deze algemeen-menselijke trekken
zijn ook aan de twaalf Ierse sprookjes eigen
en ln zover vormen zij geen uitzondering
op de verhalenschat die tot elke folklore
behoort. Wat er een bijzonder karakter aan
verleent en er in oorsprong ook aan geeft
is het specifiek Ierse volkskarakter. Dr.
Knipping, die deze boeiende verzameling
samenstelde, liet ook niet na, daarop in
zijn nawoord de nadruk te leggen. De Ier,
als eilandbewoner ln onvermengde ziele-
staat, ls kind van zijn landschap: beter ver
staat hij de zin van zwervende wolken
luchten, glanzende wateren, dromende me
ren, yie nevels die „Sluier van Betove
ring" en dat mijmerende licht dat van
heel ver schijnt te komen, dan enig ander
volk. Diep in hem dieper wellicht dan
elders ls, dank zij zijn rijke verbeelding
en zijn levendige emotionaliteit, dat vaag
en vreemd vermoeden van een onbeschrij
felijke oneindigheid, waaraan hij eigenlijk
toebehoort en waarnaar altijd met een
weemoed, die getemperd wordt door zijn
zin voor humor, zijn verlangen heengaat.
Hij voelt zich „born with a wave of the sea
ln his heart" (Fiona Macleod): geboren
met een golf van de zee in zijn hart. En dit
onelndigheidsgevoel, dit zeker maar onuit
sprekelijk besef van verbondenheid met het
oneindige, dit reiken tot over de grens van
wat niet met het verstand peilbaar, maar
enkel hoorbaar is in de stembuiging van
de sprookspreker, hult vele Ierse sprookjes
in een ijl waas, zoals de nevels de omtrek
ken van het landschap verdoezelen in een
peinzend verschiet, waarvan niet te zeggen
is, hoever het wel reikt.
Er is men voelt het in het oor
spronkelijke Ierse sprookje iets dat terug
gaat tot onheugelijke tijden. Niet zijn het
de woorden: elke tijd geeft een, eigen in
houd, verbindt met eigen gedachten- en
zielsinhoud, met eigen ervaring. Maar het
is het rhythme dat ver weg voert, over de
woorden heen, en weten doet van dingen,
die eens in vergeten tijden beleefd moeten
zijn. Het is jammer: van dat zeer eigen
wezen, van dit kostelijkste element is in
deze bewerking van een vertaling wil ik
niet spreken, omdat de samensteller, met
hoeveel toewijding hij ook heeft gewerkt,
soms aan eigen fantasie te vrij spel liet
niet voldoende te herkennen om het spe
cifiek Ierse karakter tot zijn recht te doen
komen. Ligt het aan de beperking bij de
keuze, waaraan de samensteller zich bond?
Is ons taaleigen op een te afwijkende toon
hoogte afgestemd, dan dat het deze klan
kensluier der betovering zou kunnen na
zingen? Maar hoe dan komt het, dat in
dat tweetal wonderbaarlijke prozaverhalen
van A. Roland Holst wiens „Afspraak"
met het „Verborgene" heimelijk gemaakt
werd in innigste samenspraak met deze
toverwereld „De Dood van Cuchulainn
van Murhevna" en „Deirdre en de Zonen
van Usnach", dit alles zo hoorbaar, zo drin
gend voelbaar wordt?
Als ik uit deze twaalf sprookjes een
keuze moest doen, ik koos zonder aarzelen
het heroïsche sprookje van Ocheltje-
„Harp van Erin", Twaalf Ierse sprookjes, verzameld
en ingeleid door Dr. John B. Knipping.
(Eisevier's Uitg. Mij., Amsterdam-Brussel).
Bocheltje, die koningszoon, die zichzelf een
weg door de wereld wilde banen op zoek
naar het geluk en ondanks de afzichtelijke
gestalte, waarin hij spookachtig was be
toverd, de liefde won van Geelroosje, de
schoonste prinses.
Beter was het geweest, als dr. Knipping
zijn met liefde en talent geschreven be
werkingen niet het karakter had gegeven
van wetenschappelijkheid waardoor
deze overigens zo boeiende bundel een half
slachtig karakter krijgt zijn keuze had
uitgebreid tot andere sprookjes-cycli en
vooral niet verzuimd had, enkele vertelsels
op te nemen die zuiverder (ik citeer zijn
eigen woorden) de „schone weemoed en
droefheid", het „geheim verlangen naar
een hoog en geestelijk Jeven" kortom
het stil verbond met de oneindigheid, de
Ierse ziel eigen, vertolkten. Maar wie
deze bezwaren terzijde wil laten en de
voortreffelijk uitgegeven bundel leest
als sprookjes zonder meer, zal er litterair
genot aan beleven en er hart en fantasie
mee verrijken.
C. J. E. DINAUX.
Last van zenuwen?
Mijnhardt's Zenuwtabletten
helpen U er overheen.
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 5 JUNI
Stadsschouwburg: „Haar andere man", 8
Uur. „De Leeuwerik", gezelschap „De Draai
deur". cabaret „Spuitwater", 8 uur. Doops
gezinde Kerk: Nationaal Stafmuziekkorps, 8
uur. Palace: „Mijn eigen rechter", 18 jaar, 2,
4.15, 7 en 9.15 uur; Luxor: „De Lafaard", 2,
4.15, 7 en 9.15 uur; City: „De klokkenluider
van de Notrc-dame". 14 jaar, 2.15, 4.30, 7 en
9.15 uur. Spaarne: „De schrik van Parijs", 18
jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „De
vrouw, die de moed had", 18 jaar, 2, 4.30, 7
en 9.15 uur. Rembrandt: „La Bohème", 14
jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 6 JUNI
Stadsschouwburg: „De Heilige", 8 uur;
Gem. Concertgebouw: „Sneeuwwitje en de
zeven dwergen". 2.30 uur. Frans Hals: „II
Poverello". 11 30 uur. Bioscopen: Middag
en avondvoorstellingen.
MAANDAG 7 JUNI
Broedergemeente, Parklaan 34, Concert
Overveens ri- nrikonr. Renate Zwaardema
ker en 1": .,'tilr 8 uur. Bioscopen:
middag- en avondvoorstellingen.
De 9 Muzen
Jubileumstuk Het toneelstuk, dat A.
Defresne in opdracht van de regering
schreef ter gelegenheid van het jubileum
van de Koningin is thans door de schrijver
voltooid. Het zal worden uitgegeven en in
de jubileumweek door het Amsterdams To
neelgezelschap worden opgevoerd.
Districtswedstrijden
van het Rode Kruis
Aan de in Beverwijk en Amsterdam ge
houden Rode Kruis districtswedstrijden
heeft de afdeling Haarlem en Omstreken
van het Ned. Rode Kruis deelgenomen met
twee helpstersploegen en een helpersploeg.
De ploeg, bestaande uit mevrouw J. R. Wit,
commandante, mevrouw A. M. van Houten,
res. comm.. mevrouw Cl. E. Schmidt en me
juffrouw W. M. J. Blom behaalde in Bever
wijk de derde prijs en de eerste comman-
dantsprijs.
De ploeg, bestaande uit mevrouw H. C.
Donkervoort, commandante, mevrouw E. M.
Niemöller, res. comm., mevrouw M. Pierlot
en mevrouw E. Mookhoek behaalde de vijf
de prijs en de tweede commandantsprijs.
Naar Amsterdam ging de helpersploeg,
bestaande uit: C. van Rhijn, ploegcomman-
dant. A. Mookhoek, res. ploegcomm., W. Bra-
kel, L. A. Ophuysen; deze ploeg behaalde de
tweede prijs en de eerste commandantsprijs.
Een nieuw avondkapsel
van de beroemde Parijse
haarkunstenaar Antoine,
compleet met inge
bouwdetulband in
stro en zijde annex
parelsnoer. De Gret-
chen" vlechten, strak
langs het hoofd opge
maakt, suggereren on
schuld; tulband en exo
tische parelversiering
doen daarentegen oriën
taals en bijzonder ge
raffineerd aan. Een cre
atie, Antoine waardig,
al blijft het de vraag,
welke vrouw er zich in
ons nuchtere landje mee
zou durven vertonen.
NA ACHT JAREN
De Tachtigjarige oorlog zal er deze zomer herleven
Nu al eeuwen achtereen hebben de contouren van het „Prinsenhof" zich weerspiegeld
in het stille water van de „Oude Delft", die een van de meest pittoreske grachtjes van
Delft mag worden genoemd. Maar er is in die eeuwen bijkans voortdurend gebouwd,
verbouwd en soms ook weer afgebroken. Het omstreeks 1380 door de priester Jacob
Jan gestichte „Heilige Huys" is een van de rijkste kloosters in de Nederlanden
geworden, het kreeg nog meer faam toen vorstelijke personen en andere aanzienlijke
vreemdelingen een gedeelte van het klooster als logement gingen gebruiken bij hun
bezoek aan Delft, het is beroemd geworden en van historische betekenis sinds Prins
Willem van Oranje er zich in November 1572 voor goed vestigde en er op 10 Juli
1584 om het leven werd gebracht. Bouwmeesters met zeer uiteenlopende inzichten
hebben door de jaren heen de hand geslagen aan het omvangrijke gebouwencomplex,
dat nu „Prinsenhof" heet, en een restauratie zoals die, welke thans heeft plaats
gevonden, onder leiding van prof. N. Lansdorp, kan dan ook slechts een compromis
zijn van diverse architectonische bouwstijlen en begrippen.
Principieel kon er maar één goed uit
gangspunt zijn, te weten: het comr'-x,
waarvan de architectuur minstens vijf
tijdsfasen aanduidt, weer zó op te trekken,
dat het voldoet aan de vormgeving, zoals
de Prins die gekend heeft! Prof. Lansdorp
heeft ons verzekerd, dat hij in die opzet
volledig geslaagd zou zijn, als men hem
zijn gang had laten gaan. „Monumenten
zorg" tolereerde dat echter niet, had soms
andere inzichten en weigerde bovendien
enige noodzakelijk geachte veranderingen
toe te staan, waardoor bijvoorbeeld niet
alle muren en ramen in hun oude vorm
konden worden getransformeerd.
„Jammer", zei prof. Lansdorp, „dood
jammer.
Gelukkig is alles in tekening vastgelegd,
zodat een volledige restauratie later toch
nog uitgevoerd zou kunnen worden.
Ondanks de Duitsers.
De werkzaamheden hebben in totaal
ruim acht jaren geduurd. Voor een zo om
vangrijk object en voor een arbeid, die
bovendien met de grootst mogelijke piëteit
moest geschieden, is dat niet veel, vooral
niet als men bedenkt, dat de oorlogsjaren
belangrijke vertraging, hoewel niet stil
stand van het werk hebben gegeven. On
danks alle verboden van de bezetters is
alle dagen doorgewerkt en voor één van
de kelders zag men zelfs kans tienduizend
kilogram cement te gebruiken, welke be
stemd was voor bunkerbouw!
Een ernstig bezwaar was bij de restau
ratie gelegen in het feit, dat niet van alles
een behoorlijke tekening of gravure be
waard is gebleven. Zo zijn deskundigen er
van overtuigd, dat het torentje aan de ach
terzijde van de kapel, welke in gebruik zal
blijven bij de Waalse gemeente, indertijd
een spits heeft gedragen, maar nergens
vindt men een aanduiding daaromtrent. De
spits staat er nu op en architectonisch zo
wel als historisch is zijn vorm verant
woord, zegt prof. Lansdorp. Het kon echter
niet anders, of bij de bouw moest hier de
fantasie aanvullen, wat de tekening naliet
te bewijzen.
Als ln de AbdU van Middelburg.
Intussen staat het wel vast, dat met de
restauratie van het „Prinsenhof", voltooid
in een jaar, zo vol herinneringen als 1948,
een belangrijke daad is verricht, die ook
buiten onze grenzen de aandacht zal trek
ken. Vandaar dat de gemeente Delft ln het
naastliggende pand een café-restaurant wil
bouwen, naar het voorbeeld van de be
roemde Abdij te Middelburg. Gezeten on
der het bladerdak van oude bomen zullen
de bezoekers daar een prachtig uitzicht
hebben op het fraaie gebouwen-complex
en op de moestuin, die als in vroeger
tijden door ouden van dagen zal worden
onderhouden. En dwalend door het „Prin
senhof" zullen zij rijke stof vinden voor
historische overpeinzingen, niet het minst
in de kamer op de eerste verdieping, hoek
Schoolstraat-Oude Delft, die door de Prins
is bewoond, op de wenteltrap met de door
glas beschermde kogelgaten, en in de Spin-
kamer, die enige jaren achtereen als ver
gaderzaal heeft gediend voor de Staten van
Holland, in een tijd, waarin de sterke
vesting Delft meer veiligheid bood dan
Den Haag!
Unieke expositieruimte.
Het „Prinsenhof" is nu merendeels inge
richt als tentoonstellingsgebouw. Van he
den af tot en met 30 September zal men
er in niet minder dan 25 zalen een expositie
kunnen aanschouwen, betrekking hebbende
op de Vrede van Munster, een expositie,
die ten doel heeft ons de tijd van de Tach
tigjarige Oorlog zo levendig mogelijk voor
ogen te voeren. In hoofdzaak geschiedt dat
door gravures, welke in die jaren bij alle
belangrijke gebeurtenissen werden ver
vaardigd. Maar vele documenten, kostbare
schilderijen, gobelins, tekeningen en pren
ten, wapens en harnassen werken er toe
mede aan deze tentoonstelling een zeer bij
zonder cachet te verlenen.
Jacht op relikwieën.
Een jaar lang is men van Spanje tot
Zweden op jacht geweest naar relikwieën.
Veel persoonlijke dingen heeft men niet
achterhaald, behalve harnassen (zoals die
van Alva en Prins Maurits), die door een
aartshertog in Tirol zijn verzameld. Deze
harnassen zijn opgesteld door de „Waffen-
meister" van het Weense museum, wel
licht de enige man ter wereld, die met
harnassen kan omgaan en die zelfs de
kunst verstaat om zwaarden te smeden.
Het „Smeekschrift der Edelen", welks
aanbieding aan Margaretha van Parma te
Brussel het begin is geweest van de breuk
met de Spaanse macht, zocht men tever
geefs in Brussel, Madrid en Wenen, maar
vond men door een toeval op het
Rijksarchief in Den Haag in een kist met
papieren, welke jaren geleden met tal van
andere zaken op een veiling in Brussel was
aangekocht en nog steeds ongeopend was
gebleven
Een buste van Philips I kwam uit de
Hofburg te Wenen, gobelins en tapijten
werden in bruikleen afgestaan door de
Koning van Zweden.
In de romantische sfeer van het histo
rische en unieke „Prinsenhof" zal dat-
alles-bijeen een stellig onvergetelijke In
druk geven van het leven en werken, van
het strijden en lijden van onze voor
ouders in jaren, die in menig opzicht her
inneren aan de periode, welke wij korte
lings achter ons hebben liggen!
Een oase in een woestijn van nood
Toch ook daar problemen
Men kan onder voorwaarde van het
nodige kleine geld naar Zwitserland
reizen, om eindelijk eens niets te zien en
te bevredigen dan zich zelf en zijn wensen,
de wereld weer eens voor een paar dagen
schijnbaar zo te laten lopen, alsof er geen
twee wereldoorlogen achter ons lagen.
Daarbij zal men zich ongetwijfeld het beste
ontspannen en de meest welkome gast zijn.
Maar men kan ook anders gaan.
En dan doet het leven in Zwitserland
helemaal niet zo naief-arcadisch aan, als al
die aanlokkelijke prospecti het ons schil
deren; dan bekijken we die overladen maal
tijden, die overvolle étalages, die druk be
zochte cafés van welke soort ook, bijna
met een huivering als voor het te grote
geluk van Polycrates. Door meer of minder
hongerlijdende landen omgeven, door sta
ten, die door de oorlog, door oorlogen tel
kens weer op de wreedste wijze geteisterd
werden, ligt daar Zwitserland, groen en
bloeiend, als een door puin omgeven, vrien
delijk en voornaam huis, als een door de
woestijn van de nood omgeven oase; het ligt
daar, ook als een voorbeeld, wat dit Europa
nu zou kunnen zijn, als het zich door betere
geesten had laten leiden. Ongetwijfeld,
Zwitserland had geluk, in de eerste en nog
veel meer in de tweede wereldoorlog. Maar
het had en heeft ook hoofden en harten,
die dapper en vroom zijn, doelbewust en
standvastig, „Eidgenossen" in de beste
betekenis. Hier ademt de vrede. En toch
ligt er ook een beetje après-nous-stemming
over dit leven. Dikwijls heeft men de in
druk, dat ieder alles in volle teugen genie
ten wil, zolang het nog gaat. Maar hoe lang
zal het nog gaan? Die vraag schijnt op al
ler lippen te zweven! Het is niet gemak
kelijk, een vetvlek op de magere soep te
zijn, nog minder makkelijk, het te blijven;
en vooral niet, als men een klein, zeer op
de anderen aangewezen land is, een berg
land, een binnenstaat met o. zulke hoge
eisen aan het leven.
Men weet, dat de crisis komen moet, men
hoort het noodlot van Europa ook aan deze
poort kloppen. Nog houdt men zich een
beetje doof en gunt zich iedere dag, die een
mens onder de onbewolkte Zwitserse voor
oorlogse hemel beschoren is.
Een duur paradijs.
En toch problemen overal!
Slechts enkele mogen er hier genoemd
worden, uit iedere hoek één:
Daar is de duurte. En het is te duur, als
de eenvoudigste kamer voor een student
per maand 100 francs kost, ieder telefoon
gesprek 20 centimes (uit het hótel 5 centi
mes meer!), het kleinste traject op de tram
20 centimes en de koffer naar het station
brengen dadelijk 70. Het is te veel, als een
stenotypiste (zonder vreemde talen!) on
geveer 5 a 600 francs in de maand krijgt,
een dienstmeisje, met zo mogelijk twee
vrije dagen per week, een maandloon van
200 francs; om van textiel en schoenen, van
boeken en schouwburg nu maar te zwijgen.
Men, dat is de industrie, het bedrijf, de
zakenwereld, de arbeider en employé, ver
dient schitterend; maar de ambtenaren, de
intellectuelen staan daar betrekkelijk ver
bij achter en kunnen tegen de duurte niet
op. Die blijven daarom thuis. Maar de
anderen zijn, met de vreemdelingen, genoeg
om al de luxueuze restaurants, de „stamm-
tische" en de kj-oegen dag en nacht te vul
len. En juist nu, nu zelfs de slagroom vrij
kwam, verbaast de gast uit een minder be
deeld land zich telkens weer over de hoe
veelheden, die daar verzwolgen worden en
over het gezegde: „Ja, nu we het al die
jaren zo schraal hadden
Politiek en defensie.
De binnenlandse politiek werpt haar
kleine schaduwen en lichtjes: de afschei
ding tussen sociaal-democraten en commu
nisten is nu duidelijk. De laatsten zijn
overigens als partij van generlei belang.
Wel zijn er zekere intellectuele kringen,
die nu eenmaal van het extreme houden,
die graag een bepaalde rol vervullen, inte
ressant willen doen en graag met vuur spe
len. In ieder geval is men vast besloten,
geen enkele concessie te doen. Maar dan
staat men ook al in de schaduw van de
grote, de buitenlandse politiek. Natuurlijk
was men na Praag nerveus, berekende men
de afstand tussen Buchs en Enns en vond
deze rond 400 kilometer een niet al te
veilige afstand. Hier en daar ontdekt men
plotseling zijn belangstelling voor Tunis,
Algiers of Marokko, al hangt men ook of
ficieel het dogma van de eeuwige neutrali
teit aan en doet moeite, zijn wondergeloof
Vier beroemde en
betrouwbare geneesmiddelen.
Bij zware hoofdpijn, rheumatiek, zenuwpijnen,
enz. is het een veilig gevoel te kunnen ver
trouwen op de 4 geneesmiddelen, verenigd in
één tablet Chefarine „4". Eén der bestanddelen
ls Chefarox. Hierdoor hebben de tabletten een
krachtige maar toch weldadige werking,
zonder zelfs een gevoelige maag van streek
te maken.
Na zes borrels
In de Rodenburgstraat te Rotterdam
raakte de chauffeur van een 10-tons
vrachtauto de macht over het stuur kwijt.
De zware wagen reed het trottoir op, waar
spelende kinderen net bijtijds op zij kon-
den springen en kwam via een tuin tegen
een huis terecht, waarvan de gevel werd
ingedrukt. De chauffeur reed onmiddellijk
achteruit, hetgeen opnieuw een deel van
de gevel deed bezwijken, en verdween met
grote snelheid.
Een paar uur later had de politie hem
reeds opgespoord. Hij bleek de 20-jarige
H. B. uit Schiedam te zijn, die bekende
dat hij zes glazen jenever had gedronken
voor hü met de vrachtauto naar Rotter
dam reed.
te bewaren: hoe zou het zijn, als Zwitser
land in de derde wereldoorlog zich als een
soort reparatiewerkplaats zou kunnen
handhaven? Eerst voor de Russen en dan,
na de uiteindelijke bevrijding, waaraan
niemand twijfelt, voor de Amerikanen? En
dan nog een soort Rode Kruis-statuut voor
de hele Eidgenossenschaft. Zo zou men ook
door de derde brandingsgolf onbeschadigd
heen kunnen zwemmen. Maar men glim
lacht zelf over zoveel vriendelijke fantasie
en prijst zichzelf gelukkig met zijn handels
betrekkingen naar alle kanten; en vooral
ook met zijn leger, waarvoor de Zwitser in
ieder opzicht alles over heeft. En hij is er
niet weinig trots op, aan deze zijde van het
gordijn, zo al niet de grootste, dan toch de
slagvaardigste strijdmacht van Europa te
bezitten.
Alles is „echt".
Wat blinkt toch alles in dit lichte Zwit
serse huis, wat is alles toch echt! Om met
het kleine te beginnen: dat is chocolade,
dat i s koffie, dat i s tabak, dat i s bier,
dat is olie, dat is kaas (uit Holland!)
en zijde en zilver en geitenleer en geschept
papier, alles onvervalst en zonder bijmeng
sels en helemaal niet „alsof". Dat is voor
oorlogse kwaliteit, en dan voelen we pas,
hoe onze kwaliteit en onze eisen gedaald
zijn. Bij het afhalen uit het bagagedepöt
wordt ons koffertje door de beambte zorg
vuldig afgestoft, onze vulpen na het vullen
(20 centimes) blinkend opgepoetst; daar
zijn de brandschone telefooncellen, waarin
men, dank zij de virtuose automatisering,
zijn beetje geld zou willen vertelefoneren,
daar snellen de treinen van licht metaal
voort, snel en licht, dat het aluminium
maar zo door de lucht suist! En daar zijn
de grote en kleine huizen, goed gepleisterd,
met heldere kleuren, goed gefundeerd, ver
zorgd en vrolijk. En daar is dit prachtige
volk en land, met blinkende ogen en dikke
wangen; vruchtbaar en machtig.
Vergeten we daarom alle gemaakt spre
kende arrogantie en dombrutaal machts
vertoon van de portier (des te lofwaardi
ger de paar uitzonderingen!) en gedenken
we tot slot nog het eeuwige Zwitserland:
het plotselinge gloeien van het Berner
Oberland tot midden in zijn oude stad, die
er toen van de toren van de kathedraal af
zo oud en vertrouwd uitzag: de goede
spreuk op de Munt in Zug: Tu fac officium,
caetera cura dei; het uitzicht van de ko
kette Renaissance Lorette-kapel op het
Romaanse dicht opeengedrongen Fribourg;
de nog winters stille platanenlaan in Lu-
zern, aan de oever van het meer, met het
uitzicht op de in de middagzon glinsterende
toppen; de universiteit van Bazel, haar
hoekige, donkere, oude zalen en trappen
en gangen, waarin men zonder verbazing
Erasmus om de hoek zou kunnen zien ko
men, en haar uit een wonderbaarlijk zuiver
gevoel ontstane nieuwe gebouwen, geheel
en al in de geest van onze tijd en toch ook
geheel en al Bazel; de volheid der klokke-
tonen, die iedere Zaterdag over Zürich
ruist, het sombere Isleten, de eenzame aan
legplaats aan het Urimeer in de schaduw
van de Gitschen en de Rotstock, waar een
nauw dal, dat omhoog leidt naar de krui
nen van de ijsreuzen, zich een weg baant
tussen de rotsen. Maar gedenken we ten
laatste Riehen, de zonnige, gezegende voor
stad van Bazel. Daar bloeit alles altijd het
eerst, daar staat alles het rijkst in blad,
en midden door dit paradijs loopt de grens.
Aan de andere kant, in Duitsland, in Baden,
zie, daar bloeit het niet minder rijk en
geurt het niet minder zoet, zo, als was de
hele wereld één grenzenloos Zwitserland!
H. St.
Prov. Ziekenhuis heeft
360.000 bezettingsschade
Gedeputeerde Staten van Noordholland
hebben de Provinciale Staten een supple-
toire begroting van buitengewone ontvang
sten en uitgaven van het Provinciaal Zie
kenhuis nabij Santpoort aangeboden, waar
op een post van 260.000 vermeld staat
voor herstel van bezettingsschade, veroor
zaakt door de Duitse weermacht en de ge
allieerde strijdkrachten.
In 1946 is reeds voor het herstel van de
linkervleugel van het nieuwe gedeelte van
het ziekenhuis een bedrag van 100.000
beschikbaar gesteld. Daarna is onderzocht
hoe groot de schade was. De totale kosten
wegens herstel van bezettingsschade wer
den op 360.000 geraamd, in welk bedrag
de achterstallige onderhoudswerken niet
zijn inbegrepen.
Uitbreiding P.E.IV.-centrale
De Provinciale Staten van Noordholland
hebben enige maanden geleden besloten
een bedrag van 10.000.000 op de begroting
van het Provinciaal Electriciteitsbedrijf te
plaatsen, als eerste termijn voor de uitbrei
ding van de Centrale van het bedrijf, tot
een vermogen van 200.000 KW. Destijds is
medegedeeld, dat het bedrag niet toerei
kend was. De zeer binnenkort te plaatsen
bestellingen voor ketels en turbine zullen
het bedrag van 10.000.000 voor het groot
ste deel binden en 't laat zich aanzien, dat
vele andere bestellingen door de lange
levertijden eveneens nog dit jaar geplaatst
zullen moeten worden. Gedeputeerde Sta
ten delen aan de Provinciale Staten mee,
dat als tweede termijn thans een bedrag
van 5.000.000 aangevraagd moet worden,
zonder dat nog zekerheid bestaat, dat dit
bedrag tenslotte voldoende zal blijken te
zijn voor het gehele werk.
Ook is het nodig een bedrag van
750.000 beschikbaar te stellen voor uit
breidingswerken aan laagspanningsnetten.
Ter toelichting wordt meegedeeld, dat het
weder opbouwen van woningen in de ver
woeste gebieden in Noordholland enige
omvang begint aan te nemen. Ook de wo
ningbouw in overige delen neemt toe. Aan
het einde van 1948 zullen ongeveer 2100
woningen gereed komen. Om de electrici-
teitsvoorziening mogelijk te maken is een
bedrag nodig, dat Gedeputeerde Staten op
750.000 ramen.
DISTRI BUTIENIEUWS
Maandag bestaat er gelegenheid tot het
afhalen van distributiebescheiden te:
Haarlem: Restant M. Na tot en met Ni
Overveen (Bloemendaalseweg 188) A.
C en D.
Heeraitede: Restant letter M.
Over Muziek
WEDSTRIJDEN
HET GROTE SOLISTENCOM oURS ifl
Schevcningcn is een bijzondere ge
beurtenis geweest op het veld-van-eer van
de muziek. Dit is de algemene opmerking.
Zo iets was in Nederland nog niet voor
gekomen. En er was deze eerste keer met
een enorme belangstelling. Dit was ook
wel te verwachten: wedstrijden zijn in de
wereld de echte brandpunten. Spel. sport
en vermaak leveren onuitputtelijk voedsel
voor de eeuwige honger naar vreedzame
strijd en vooral voor de behoefte aan het
zien en horen van strijd. Men behoeft
helemaal niet door rust en stilte gekweld
te worden er is altijd wel ergens een
wedloop naar boven, naar beneden, of in
de rondte. Waarom zou ook de muziek
geen materiaal zijn om er strijd mee te
voeren" Muziek wordt toch niet voor de
luie aardigheid gecomponeerd? Het is te
hopen dat de componisten zullen blijven
begrijpen dat zij materiaal moeten leveren
en dat zij niet tot de dwaze gedachte
moeten komen dat zij niets met het alge
meen-menselijke heil van de wedstrijden
te maken hebben. Vooral stukken met zéér
veel noten zijn welkom. Hoe meer noten
en hoe groter snelheid, hoe beter. Voorlo
pig nog alleen voor één strijdpaard, des
noods met begeleiding. Het is echter zeker
te verwachten dat mettertijd ook gehele
orkesten in het strijdperk kunnen treden.
Er zijn zeer veel geschikte strijd-sym-
phonieën; Haydn en Mozart zijn misschien
een beetje te tam, maar Beethoven is
bruikbaar. De dirigenten kunnen dan hun
geniale krachten meten; waarom zouden
ze niet? Ze kennen de stukken uit het
hoofd en tenslotte die stukken.... als ze
maar doelmatig zijn, dan doen ze er alles
mee wat ze willen en kunnen, kunnen en
willen.
Maar laten wij voorlopig tevreden zijn
met deze internationale solistenconcoursen.
Dit is reeds een enorme hoogte in de olym
pische cultuur. Misschien zijn de concert
zalen niet de ideale gebouwen voor deze
grootse gebeurtenissen. Het komt mij voor
dat een circustent meer voor de stijl van
deze feesten geschikt is. Alles bij de in
richting van het circus wekt de juiste ge
voelens en gedachten voor de kracht
meting op. Dit viel mij in toen ik de vorige
week een circusvoorstelling bijwoonde.
Met passend modcrnitcits-besef werden er
met muziek kunsten vertoond: een in 't wit
gekleed man bespeelde achtereenvolgens
als ik goed telde twintig muziek
instrumenten. Hij deed dit met virtuosi
teit. Op een bepaald ogenblik blies hij op
twee trompetten-tweestemmig. Het wdH
ongelooflijk; zou één der virtuozen van de
Scheveningse wedstrijd tot zo iets in staat
zijn? Er was ook een kleine, gedrongen
neger, die een gedeelte van de beroemde
trombone-mars uit dc Aïda van Verdi
blies; niet zo maar domweg als Verdi
dat schreef, maar met een salto in de
lucht na iedere toon! Dit was in het circus
helemaal niet gek. maar adem-benemend.
Het aardige is dat men bij dergelijke
prestaties geen behoefte heeft aan wed
ijver en dat men toch dc sensatie van
virtuositeits-genot heeft Virtuositeitsge
not en wedstrijd-spanning zijn broertje en
zusje; dit moet iedereen duidelijk zijn. Het
is niet onmogelijk dat het hoor- en
schouwspel der muziek-virtuozen nog tref
fender zou werken wanneer het spannende
zeildoek zich cr boven zou welven. Bo
vendien zou het circus-orkestje dat zo
goed getraind is op effect, na elke prestatie
het applaus kunnen stimuleren, voor zover
dit nodig mocht zijn. Een gedeelte van de
stallen zou ontruimd kunnen worden om
de artisten te herbergen en 't publiek zou
ze in de pauze dan kunnen gaan bezichti
gen. Op 't punt van de accoustiek zouden
natuurlijk eerst enige onderzoekingen
moeten plaats vinden; stel u voor dat iets
van de schoonheid of wat 't dan is, zou
verloren raken in de hoogte tussen de
apparaten van de andere kunstenaars.
Neen, er moet voor gewaakt worden dat
de virtuozen niets tekort komen, want dan
zouden de toeschouwers en toehoorders
ook tekort komen. De volle maat, de on
gelooflijke maat moeten we hebben. Mis
schien zouden de componisten die het ma
teriaal voor de wedstrijd leveren voor
zover zij nog leven de voorstelling voor
half geld mogen bijwonen. Dit zou enige
aanbeveling verdienen: overigens mogen
zij blü zijn dat hun stukken gebruikt wor
den. Zij moeten waarderen dat jonge men
sen tot virtuozen opgroeien en 't zover mo
gelijk met hun stukken willen brengen.
Neen, als men dit overweegt, moet men
besluiten dat de componisten eigenlijk
alleen verdienen om in de pauze hun dank
te gaan brengen aan dè virtuozen.
Hoewel men de jeugd niet vroeg genoeg
kan opleiden in de kennis der schoonheid,
zou men toch voorlopig de solisten-con
coursen niet op de middagvoorstellingen
moten plaatsen. Het zou hun niet amusant
genoeg zijn: neen slechts de volwassenen
kunnen begrijpen wat er op zo'n concours
gepresteerd wordt: en zij kunnen dan thuis
altijd nog met veel paedagogische tact de
jeugd bijbrengen wat kunst is en wat kunst
niet is. En daarmee zal dan de toekomst
van de muziek verzekerd zijn.
HENDRIK ANDRIESSEN.
Militaire luchtvaart houdt
tentoonstelling op Ypenburg
De tentoonstelling, die door de Lucht
strijdkrachten van 19 Juni tot en met 4
Juli op het vliegveld Ypenburg wordt ge
houden ter gelegenheid van het vijf-en-
dertig jarig bestaan der militaire lucht
vaart, zal tevens een proef zijn, om te on
derzoeken, of ook in Nederland in de toe
komst een internationale luchtvaartten
toonstelling mogelijk is.
De bedoeling der tentoonstelling is te
tonen, hoe de opbouw van de militaire
luchtvaart na 1940 voortgang heeft gevon
den. Van alle onderdelen zal op Ypenburg
iets te zien zijn: van het Commando
Luchtvaarttroepen te Nijmegen, waar de
militaire luchtvaart begint, van de vlieger
opleidingen te Woensdrecht, Gilze Rijen
en Twenthe, van de technische opleiding
te Deelen, van de transportvliegtuigenaf
deling te Valkenburg (Z.-H.), van de mi
litaire luchtvaart in Indië en van de Ma
rine-luchtvaartdienst.
De baten van de tentoonstelling komen
ten goede aan de stichting „Het Va» Weer
den Poelman Fonds", dat beoogt de nage
laten betrekkingen van Nederlandse mili
taire vliegers te steunen, gedemobiliseerd
luchtvaartpersoneel te helpen en het in
dienst zijnde personeel bijstand te ver
lenen.
Op 3 en 4 Juli worden op Ypenburg
vliegfeesten gehouden. Het hoogtepunt
daarvan zal het voorvlierron ziin van drie
Glcstcr ..Meteor" straalvliegtuigen, waar
van de Nederlandse luchtmacht er binnen
kort zestien zal bezitten.
