txsssm
c
3
Apathie, vrees en desillusie
Regeringscommuniqué motiveert
afbreken der onderhandelingen
CEBUTO
Geheime agent Lauwers acht dubbele
rol van Britse dienstchef bewezen
PANDA EN HET OOG VAN MUG
f Wereldnieuws
DONDERDAG 17 JUNI 1948
2
DC
pUITSLAND
Vier vragende spiegels fier mentaliteit
van overwinnaars en overwonnenen
Zelfs voor de na-oorlogse reiziger, die
zo langzamerhand wel gewend is aan het
schouwspel van de ellende, is de schok
die hij bij de eerste aanblik van Duitsland
krijgt, overdonderend. Maar, hoe ruïnes
er uitzien is%meer dan genoeg beschreven
en het is aanzienlijk belangrijker om te
trachten het effect te schatten, dat het
leven temidden van puinhopen op de men
sen heeft. Blijven hoop en ambitie, in welke
vorm dan ook, bloeien in zo'n atmosfeer of
vervliegen zij?
Er zijn twee woorden die het beste de
houding van de Duitsers beschrijven. Zij
zijn apathie en vrees. Daar kan aan toege
voegd worden dat er evenzeer twee woor
den zijn, die toegepast kunnen worden op
de meerderheid van de Amerikanen die
zich moeizaam voortworstelen in de molen
van het Militaire gouvernement. Zij zijn
apathie en desillusie.
Honger
De reden van de apathie die op de Duit
sers drukt is ongetwijfeld het feit dat
iedere Duitser zich continu bezig moet
houden met de vraag waar hij zijn vol
gende maaltijd vandaan zal halen. Men
tfan nauwelijks verwachten dat honge
rige, zwakke en vaak half-zieke mensen
zich voor politieke kwesties zullen interes
seren en zeker niet in de ideologieën die
een overwinnaar hen tracht op te leggen.
Een goed voorbeeld hiervan is het aan
vankelijke enthousiasme van de bewoners
der „Bremer enclave" toen in 1947 een
nieuwe constitutie door een volksstemming
in het leven werd geroepen en aansluitend
verkiezingen werden gehouden voor een
parlement. Dit enthousiasme dat zich voor
al uitte in een wijdverspreide belangstel
ling voor politieke vraagstukken is zo snel
geslonken, dat het voor de partijen vrijwel
onmogelijk wordt hun houding te bepalen
omdat er domweg geen druk door het pu
bliek wordt uitgeoefend op welk punt dan
ook.
Angst
De oorzaak van de vrees die de Duitsers
teistert is al heel makkelijk te vinden. Het
is de overstelpende angst dat de Weste
lijke zones door de Sovjets onder de voet
zullen worden gelopen. Men zou moeilijk
kunnen zeggen dat de Duitsers een grote
liefde koesteren voor de Amerikanen, En
gelsen en Fransen, maar zij zijn hun
„Real-politik" niet vergeten en die dicteert
hen. dat de Westelijke geallieerden ken
nelijk het minste van de twee kwaden zijn.
Een reis naar de Sovjet-zóne is het beste
bewijs van de juistheid van deze stelling.
Enigen van ons kregen in Maart de ge
legenheid het IJzeren Gordijn te door
dringen ter gelegenheid van de Leipziger
Messe en wat wij daar zagen gaf ons de
spreekwoordelijke*' koude rillingen. De
verhalen over de noodzaak SED-lid te
worden zo men iets wil bereiken, de wan
hoop en het volkomen gebrek aan inte
resse dat zich voordeed bij de mensen in
de stands op de Messe, die alleen maar
zeiden: ,.Wat kan het ons schelen of we
wat verkopen. Het gaat toch allemaal naar
het Oosten, waar zij het herstelbetalingen
noemen".
Kinderen
Wanneer men in Leipzig over straat
loopt, wordt men onvermijdelijk omringd
door een troep kinderen, zo tussen 8 en 14
jaar. Maar zij lopen niet mee om peukjes
voor hun vaders te verzamelen, het enige
wat zij willen is „kijken". Kijken naar een
Amerikaan of een Engelsman of iemand
uit een ander deel van de wereld. Maar als
men eens terugkijkt, in die hoopvolle
nieuwsgierige gezichtjes dan ziet men hoe
bleek ze zijn, hoe uitgehongerd. Diepe
kringen onder de te heldere ogen, die maar
één ding kunnen betekenen. Men zegt dat
in de Sovjet-zóne 85% van de kinderen
onder de vijftien tuberculose hebben en
die schatting zal waarschijnlijk zo moet
men met tegenzin bekennen niet te
hoog zijn.
Wat betreft de apathie en het gevoel van
desillusie onder de Amerikaanse bezetters
kan wel gezegd worden dat het tweede de
oorzaak is en de eerste het gevolg. Velen
die naar Duitsland gingen, vervuld van ijver
en gelovend in de mogelijkheid van „her
opvoeding", hebben gemerkt dat ruïnes
nauwelijks factoren zijn die als intellec
tuele stimulans kunnen werken, en zijn
levend op kunstmatige eilanden in een
zee van stille vijandigheid tot de bitterste
cynici geworden.
Dan zijn er de eeuwige wijzigingen in de
militaire politiek, de verwarring over de
bizönale verhoudingen en natuurlijk de
verbazing, de wanhoop en de boosheid over
de relaties met de Sovjet-Unie.
Hoog tijd
Wij publiceren hierbij een artikel van
de hand van W. G. "Fletchervoormalig
medewerker van het Amerikaanse mili
taire gouvernement in Duitsland. Wat
hij zegt. is niet hoopgevend. Een volk
van 80 millioen zielen, dat de moed heeft
verloren, omdat het vandaag niet weet
of het morgen zal eten is nu eenmaal
geen hoopgevend verschijnsel, vooral
niet als cén gedeelte wordt beheerst door
de vrees straks in dezelfde positie te
komen als het andere dat geteisterd
wordt door ziekte, ondervoeding en de
angst voor de klop op de deur in de
nacht. En wanneer de vertegenwoordi
gers van een vrije natie in het gezicht
van onmenselijk grote moeilijkheden
ook de moed opgeven, dan wordt het
inderdaad hoog tijd, dat de factoren die
tot deze toestand hebben geleid geanaly
seerd worden. Heigeen Fletcher hier
doet.
Wanneer men voor een Duits auditorium
verschijnt dan kan men spreken over wat
men wil, maar onherroepelijk komen de
vragen: „Kunnen jullie ons redden van
de communisten?" en „Waarom geven
jullie ons niet meer te eten?"'. En wanneer
er Amerikanen bij elkaar zijn, hoort men:
„Wat heb jij voor tegenstijdige orders ge-
Jjad vandaag?" en „Hoe lang moet jij hier
nog blijven?" Deze vragen zijn spiegels
van de mentaliteit van overwonnenen en
overwinnaars, die de onmenselijk moei
lijke economische, politieke en militaire
problemen van Duitsland ongetwijfeld
diep moet beïnvloeden.
9 dg. ZWITSERLAND F. 245.-
8 dg. ValW«nburg-Ard*nn«n F 1 37 50
6 dg. Valkenburg.Ardannan F. 125-
3 dg Zuid-Limburg F 52 50
4 dg Zuid-Limburg F 56.-
6 dg Zeeland Belgi* F 123.-
6 dg Ooat-Nederland F 100.—
4 dg. Geheel Nederland F 84 -
4 dg. Brabant-Zeel.-Bruaiel F. 77.—
6 dg. Zeeland-Antwerpen F 112.—
Nog vele andere.
Prima hotels, desk. leiding,
voor België geen paspoort.
Vraagt uitgebreid programma.
Tijdig aanmelden I
REISBUREAUX
HAARLEM: Groot* Houtstraat 124,
1*1. 20033
IJMUIDEHH.A.C.O., Kolver,ir. 120
•n lnllchtingkantor*n d*r H.S.
(Adv.)
Nog geen 2 pet. gratificatie
voor overheidspersoneel
De samenwerkende centrales van over
heidspersoneel dienden, naar het secreta
riaat ervan ons mededeelt, nadat de be
slissing van het College van Rijksbemidde
laars inzake de toekenning van 2 grati
ficatie voor het particuliere bedrijfsleven
was gevallen, reeds op 3 Mei j.l. een voor
stel in bij de salariscommissie ad hoe, om,
evenals het vorige jaar, ook voor 1948 het
overheidspersoneel voor een dergelijke
gratificatie in aanmerking te doen komen.
Dezer dagen vernamen de centrales, dat
voor de derde maal de behandeling van
deze zaak tot nader order was uitgesteld.
Er is daardoor ernstige ontstemming en
onrust onder het overheidspersoneel ont
staan, aldus het secretariaat. De centrales
hebben zich nu telegrafisch tot de minister
van binnenlandse zaken gewend, met het
verzoek ten spoedigste een bespreking over
deze aangelegenheid toe te staan.
Republikeinse klacht over
annulering van overeenkomsten
NOGMAALS HET ENGLAND-SPIEL
Toen Nederlanders het Londense bureau leidden
kreeg Schreieder geen agent meer in handen
Gistermiddag heeft de Nederlandse
regering het volgende communiqué uit
gegeven:
Naaf aanleiding van de in- de pers ver
schenen berichten aangaande een door twee
leden van de Commissie van Goede Dien
sten opgesteld document wordt officieel
medegedeeld:
De Nederlandse regéïing heeft over
wegend bezwaar tegen de gevolgde gang
van zaken.
Beide partijen hebben immers de hulp
van de C. G. D. aanvaard in het vertrou
wen aldus gemakkelijker te geraken tot op
lossing van de tussen hen bestaande ge
schillen.
Voor de uitoefening van haar taak stelde
de C.G.D. de procedureregel op, dat alleen
op verzoek van beide partijen harerzijds
suggesties zouden worden gedaan.
Verder verklaarde in het bijzonder de
Amerikaanse delegatie nog op 27 Februari
j.l., dat het gebruik om informele sugges
ties niet te publiceren, de enige wijze was,
waarop de C.G.D. haar taak met succes kon,
vervullen.
Geen der partijen heeft de C.G.D. for
meel gevraagd in de huidige phase van de
onderhandelingen eigen suggesties te doen
tot oplossing van het geschil. Integendeel:
de luitenant-gouverneur-generaal heeft op
4 Juni schriftelijk verzocht, dat de Commis-
zich in dit stadium van ieder initiatief
zou onthouden, aangezien een rechtstreekse
bespreking tussen de heren van Mook en
Hatta in het voornemen lag.
Het document, waarop vorenbedoelde
persberichten betrekking hebben, is afkom
stig van slechts twee der drie leden van de
Commissie en is dus niet als een stuk van
de Commissie als zodanig aan te merken.
Deze indiening acht de regering echter
niet alleen op formele gronden onjuist,
doch bovendien is de inhoud van het stuk
op menig punt in strijd met de door beide
partijen als basis voor het politiek accoord
aanvaarde Renville-beginselen.
Een en ander heeft de regering aanlei
ding gegeven aan de betrokken leden van
de C.G.D. te doen mededelen, dat bedoeld
stuk door haar niet als basis voor discussie
kan worden aanvaard. Zulks is minder
mogelijk, omdat de Renville beginselen in
overeenstemming zijn met de richtlijnen,
ontleend aan het beginselprogramma van
Linggadjati, welke een plaats hebben ge-
De radio geeft Vrijdag
HILVERSUM I. 301.5 M.
7. 8. 13. 18. 20 en 23 uur: Nieuws. 7.15 Gym-
nastu-Jt 7 30 Platen. 8.15 Orgel. 8 50 Voor de
vrouw. 9.00 Werken van Edward Elgar. 10 00
Morgenwijding. 10.20 Fragmenten uit ..The
maid of the mountains". 10.30 Voor de
vrouw. 10.45 Werken van Marcello en Auric.
11.15 Voordracht. 11.30 Lichte muziek. 12 00
Mexicaanse muziek. 12.30 Weerbericht. 12.33
Sportagenda. 12.38 Vergeten pianomuziek
van Theodor Kirchner. 13.15 Lichte muziek.
13.45 Platen. 14.00 Kookkunst. 14.20 Kwar
tetten van Dvorak en Bax. 15.00 Boeken
schouw. 15.20 Zang. 16.00 Lichte orkestwer
ken. 16 30 Tussen 12 en 16. 17.00 Filmmuziek
uit ..Anchors away!". 17.20 Causerie over
Havdn. 18.15 Felicitaties. 18.30 Strijdkrach
ten 19.00 Denk om de bocht. 19.15 Accordeon
orkest. 19.30 VPRO-cursus. 20.05 Ned Ka
merkoor. 20.30 VPRO-cursus. 21.00 Gevraag
de platen. 21.30 De Ducdalf. 21.50 Pianomu
ziek over Brahms. 22.00 Buitenlands over
zicht. 22.15 Swing and Sweet. 22.40 Mej. dr.
N. A. Bruining. 22.45 Avondwijding. 23.15
Symphonische muziek (Mozart en Brahms)
HILVERSUM II. 414.5 M.. 218 M. en 1875 M.
7. 8. 13, 1?. 20 en 23 uur: Nieuws. 7.15 Wer
ken van Offenbach. 7 45 Woord voor de dag.
8 15 Gewijde muziek. 8.30 Symphonische mu
ziek. 9.15 Ziekenbezoek. 935 Platen. 10.20
Toccata van Bach. 10.30 Morgendienst. 11 00
Engelse muziek voor strijkorkest 11.30 Mar
gie de Groot zingt. 12.00 Ancon-trio. 12.3(
Weerbericht. 12.33 Metropole-orkest. 13.15
Mandolinata. 13.45 BBC-symphonie-orkest.
14.20 Voorlezing. 14.40 Engelse symphonie
voor strijkorkest. 15.00 Erepromotie veld
maarschalk Smuis. 16.00 Symphonische mu
ziek. 16.25 Trio voor piano en twee violen.
16.53 Voordracht. 17.15 Holanda-sextet. 17.45
Bekende melodieën. 18.30 Internationale
jcugdleidersconferentie. 18.30 Wognum
zangkoor. 19.15 Welk gebruik maakt u van
de telegraaf? 19.30 Actualiteiten. 19.45 Mede-
zoggenschap. 20.15 Sonates voor viool en
piano van Hindemith* 20.45 Sociale gerech
tigheid. 21.05 Werken van Beethoven er
Brahms 22 00 Vragen aan voorbijgangers
De reserve eerste luitenant H. M. G.
Lauwers die in November 1941 als geheim
agent door de geheime dienst in Engeland
naar Nederland gezonden werd geeft het
volgende commentaar op Schreieders schil
dering van het „England-Spiel":
„Ik werd in de nacht van 6 op 7 Novem
ber 1941 bij Ommen op het Stegerveld
„afgeworpen" met luitenant Taconis met
wie ik vijf maanden in Nederland samen
werkte. Toen werd ik gearresteerd.
De illegale groep Van den Berg, met wie
ik in verbinding was gekomen, was nl.
gepenetreerd door de beruchte V-man
Ridderhof en hierdoor geraakte ook ik in
handen van Giskes. Later werd ook Taconis
gegrepen. Bij mijn arrestatie wisten de
Duitsers reeds, hoe de geheime agenten
hun berichten codeerden. Ook wisten zij
van 't bestaan van de „security-check" af.
Agenten verrieden niet alle
geheimen.
Hieronder moet men verstaan al de mo
gelijkheden, die een geheim agent had om
zijn berichten zo Ie stellen, dat Engeland
wist, van welke agent zij afkomstig waren.
Ook kon de agent daardoor aangeven, of
hij in vrijheid dan wel gevangen was.
Daar de „check" voor iedere agent ver
schillend was, acht ik het uitgesloten, dat
de tijdens het England-Spiel gevangen ge
nomen agenten allen hun security-check
zouden hebben prijsgegeven, zoals Schreie
der beweert. De agenten ontvingen in En
geland een buitengewoon harde opleiding
en waren met de uiterste zorg geselecteerd,
zodat ik het onaannemelijk acht, dat zij
door intimidaties of beloften overgehaald
konden worden alles te vertellen. Wel lijkt
het mij»mogelijk, dat de Duitsers bij toeval
het een ten ander te weten gekomen zijn.
Zes maal gewaarschuwd.
Ik zelf maakte, de instructie van Enge
land indachtig, dat wij het bij de Gestapo
nooit op een „derde graadsverhoor" moch
ten laten aankomen, ook weer volgens de
opdracht mijn code bekend. Maar mijn
security-check heb ik nooit verraden. De
Duitsers bevalen mü voor hen in contact
te treden met Engeland en omdat ik daar
bij wellicht in staat zou zijn, Engeland te
waarschuwen, aanvaardde ik die opdracht
en zette mij achter het seintoestel. In al
mijn berichten liet ik uitkomen, dat er iets
bijzonders aan de hand was en wel op die
speciale wijze, welke mij op de agenten-'
school te Engeland geleerd was. Op nog
vijf andere manieren seinde ik verder in
open taal, dat ik gevangen genomen was.
Ook de agent Jordaan heeft steeds in zijn
berichten gewaarschuwd".
Dat deze waarschuwingen in Engeland
niet tot hun recht kwamen, verklaarde
luitenant Lauwers uit een der volgende
drie oorzaken: uit een volkomen gebrek
aan het onderkennen der gévaren van een
spionnage-systeem of uit verraad of uit
het spelen van een welbewust spel, waar
bij men het ene plan liet mislukken om
het andere te doen slagen.
In dit verband wees luitenant Lau
wers op de geruchten, als zou een
naaste bloedverwant van majoor
Bingham (de chef van de inlichtingen
dienst m Londen) in Nederland voor
de Duitse inlichtingendienst gewerkt
hebben. Dit heeft Schreieder ten stel
ligste ontkend, doch Lauwers zegt ze
ker te weten, dat een onderzoek heeft
uitgewezen, dat wel degelijk een fami
lielid van Bingham in Nederland voor
de Duitsers werkte.
Toen de Engelsen inzagen, dat het „Spiel"
niet langer te „spelen" was, werd, aldus
Lauwers. majotu: Bingham ontslagen en
wilden zij alle verbindingen met Neder
land verbreken, omdat de Nederlanders
het spionnagewerk niet zouden begrijpen.
Door majoor De Graaf, zelf een Engeland
vaarder, die herhaaldeijk voor het Eng
land-Spiel gewaarschuwd had, werd hier
tegen scherp geprotesteerd, aldus luitenant
Lauwers, omdat de Nederlandse illegal)»
teit dan aan haar lot zou worden over
gelaten.
Tenslotte werd het BBO, het Bureau
voor Bijzondere Opdrachten, opgericht on
der generaal-majoor Van Oorschot en ma
joor K. de Graaf. Die wapens en agenten,
die toen gezonden werden, vielen nooit in
handen vap Schreieder, aldus beweert
Lauwers met grote pertinentie.
Die goede behandeling in Haaren was,
aldus Lauwers, grotendeels het werk van.
Giskes. Agenten zijn nooit mishandeld
maar mensen, die indirect in verband ston
den met het England-Spiel als b.v. ser
geant Bierman, werden, aldus luitenant
Lauwers, door ondergeschikten van
Schreieder zwaar mishandeld.
PROCES INZAKE MASSAMOORD
OP JODEN.
Te Boekarest is het proces begonnen
tegen 57 personen, die beschuldigd worden
van deelneming aan een massamoord op
meer dan tienduizend Joden in 1941 te
Jassy in Roemenië. De hoofdbeschuldigde
is generaal George Stavrescu, die ten tijde
van de massamoord het bevel voerde over
de vierde Roemeense infanteriedivisie te
Jassy. Toendertijd waren er tevens Duitse
soldaten, een S.S.-groep en een afdeling van
de Organisation-Todt in de stad. Volgens
de beschuldiging zou admiraal Canaris, toen
chef van Hitiers militaire inlichtingendienst
vlak voor de massamoord naar Jassy zijn
gegaan.
KRUISSTRAAT 11
HAARLEM
Scheepsmakelaar bedroog
argeloze Zaanse schipper
De Rotterdamse politie heeft de 54-
jarige scheepsmakelaar A. M. P. aange
houden, die er in was geslaagd een arge
loze schipper J. A. de L. uit Zaandam, een
waardeloos 100 tons binnenvaartuig, de
„Joma" te doen ruilen voor een tjalk.
De „Joma" was door de makelaar in on-
afgebouwde toestand voor 24000 gekocht,
maar zelfs nadat hij verschillende wijzi
gingen had laten aanbrengen, bleek het
schip volkomen onbruikbaar te zijn.
Na veel gepraat wist hij een schipper
uit Zaandam te bewegen een tjalk aan hem
over te doen, in ruil voor het waardeloze
binnenschip.
De Zaandamse schipper beleefde geen
plezier van de „Joma". De motor was on
middellijk defect en het schip maakte wa
ter nog voor het voor de helft met lading
gevuld was.
De schipper ging naar de politie, die de
makelaar in arrest gesteld heeft.
een luide stem tot hem doordrong„Als
de dief van de smaragd de steen terug
;!rN^iirdj«"Eëöv«a^Y'iri"5|i'W, mi
Serenades
48. Joris Goedbloed zat rustig in zijn niet gestraft toorden!" riep de stem. „Wel,
schuilplaats in het ruim en was net klaar i wel!" mompelde Joris. „Daar zit iets in!
gekomen met het tellen van zijn geld, toen j Nomina sunt odiosa! zoals wij Latinisten
er door de luchtkoker, boven zijn hoofd zeggen. Een beloning en geen straf! Daar ts
over te denken! Ik zal mij eens naar boven
begeven en iiitussen eens scherp peinzen!"
Hij liep nadenkend de gang in en mompelde
in zichzelf. „Ik kan de steen natuurlijk
houden en pas tn Amerika verkopen!"
bromde hij. „Maar dat geeft vele moeilijk
heden.' Ongemerkt van boord komen en zo!
Hm'. Maar wacht eens er klopt iels in
dat kolenruim daar!" Joris opende een deur
en keek naar binnen, recht in het gezicht
van Panda....
vonden in de aanhangige voorstellen tot
grondwetsherziening.
De Nederlandse regering is tenslotte van
oordeel, dat, afgezien van alle formele en
materiële overwegingen, de oplossing van
het geschil door dit initiatief veeleer is
bemoeilijkt dan bevorderd".
Van Mook en Hatta.
Het onderhoud van dr. Van Mook met
Mohammed Hatta, dat Woensdag te 17,00
uur Bataviase tijd ten paleize aan het
Koningsplein plaats had, duurde anderhalf
uur.
Aneta verneemt, dat hedenochtend om
elf uur het onderhoud zou worden voort
gezet in het hoofdkwartier van de repu
bliek te Batavia, Pegansaan Oost (de voor
malige ambtswoning van Sjahrir en Gani)
Het onderhoud van gisteren tussen Van
Mook en Hatta vond plaats buiten aan
wezigheid van derden.
Republikeinse meningen.
Het republikeinse ministerie van Voor
lichting heeft Woensdagmiddag een ver
klaring uitgegeven, waarin wordt gezegd,
dat de Nederlandse stap tot het tijdelijk
afbreken der onderhandelingen slechts ver
traging ten gevolge heeft. Het feit. dat de
Nederlandse actie samenviel met de aan
komst van Mohammed Hatta te Batavia op
uitnodiging van dr. Van Mook geeft de in
druk aldus vervolgt de verklaring dat
de Nederlanders de hoop koesteren, de
huidige onderhandelingen op een zijspoor
te brengen met voorbijgaan van de C.v.G.D.
door het aanvangen van rechtstreekse
onderhandelingen tussen de heren Van
Mook en Hatta.
Tevens heeft de republikeinse minister
van Voorlichting, Mohammed Natsir, een
verklaring uitgegeven, waarin hij de be
richten van de United Press over het on
derhoud tussen Marshall en Van Kleffens
aanhaalt. Mohammed Natsir zegt onder
meer: „Zolang de Nederlanders het stand
punt handhaven, dat de uitvoering der
Renville overeenkomst practisch de liqui
datie van de republiek betekent, zolang
zullen wij ons daartegen met alle ons ten
dienste staande macht verzetten".
De Nederlandse autoriteiten hebben
abrupt de overeenkomst betreffende het
verkeer t^j: zee, die eind vorige week te
Kalioerang tot stand kwam, geannuleerd.
Hoewel vervolgt Natsir werd over
eengekomen, dat de politieke gevangenen
zouden worden vrijgelaten, zijn de Neder
landse gevangenissen nog immer vol.
Moh. Natsir eindigt de verklaring met te
zeggen: „Inmiddels beklaagt de heer Van
Kleffens er zich over, dat de republiek niet
bereid, is, ertoe mede te werken, zichzelf
te liquideren door afschaffing van haar
leger en het afbreken der buitenlandse
betrekkingen. Om een uitweg te vinden,
dienen beide partijen goede wil te tonen",
aldus de gisteren door Moh* Natsir uit
gegeven verklaring.
De bezwaren tegen het
compromis.
Aneta meldt uit Batavia:
Het is vooral de inhoud van het beruchte
Amerikaans-Australisch compromisvoorstel
de inhoud, zoals die door de persberich
ten is weergegeven die in politieke
kringen te Batavia veel stof heeft doen
opwaaien. In Nederlandse politieke kringen
verklaarde men tegenover Aneta. dat men
het feit, dat de handhaving van de Neder
landse souvereiniteit in de overgangs
periode in geheel Nederlands-Indië zoals
deze in het eerste additionele artikel van
de Renville-overeenkomst uitdrukkelijk
werd vastgesteld volgens de suggestie
van Dubois en Critchley verloochend
wordt, een van de belangrijkste afwij
kingen van de Renvillebeginselen achtte.
Van de souvereiniteit van het Koninkrijk
worat volgens het voorstel slechts de uit
wendige schijn gehandhaafd, aldus deze
politieke kringen. Voorts zeiden zij, dat
volgens de Renville-beginselen de Neder
landse regering bepaalde rechten, plichten
en verantwoordelijkheden kan overdragen
aan de federale regering, indien zij zulks
wenst. Daarentegen zou volgens de voor
stellen van Dubois en Critchley een vrijwel
volledige overdracht van bevoegdheden
plaats vinden aan de constituërende verga
dering. welke bovendien niet op grond van
vrije verkiezingen zou worden verkozen.
Het vierde van de zes additionele beginse
len (de kwestie van het plebisciet) wordt
in de voorstellen geheel verloochend, ter
wijl voorts een hoofdbezwaar tegen het
voorgestelde plan is, dat de binnenlandse
orde en veiligheid in het door de republiek
gecontroleerde gebied geen^ins verzekerd
zullen zijn, wanneer de voorgestelde ver
kiezingen moeten worden gehouden. Vol
gens het voorstel zullen in het door de
republiek gecontroleerde gebied alsdan de
bestaande strijdformaties van ongeveer een
half millioen 'man nog gehandhaafd zijn,
waardoor het houden van werkelijk vrije
verkiezingen illusoir zou worden. Tenslotte,
aldus deze politieke kringen, kan men zich
niet aan de indruk onttrekken, dat het
voorstel zou meebrengen, dat alle niet-
republikeinse Indonesiërs aan de willekeur
der republiek zouden worden overgeleverd.
België en Luxemburg krijgen
intensiever handel met Duitsland
William Logan, directeur-generaal van
het ex- en importbureau van de Brits-
Amerikaanse zóne heeft bekend gemaakt,
dat een nieuwe handels- en betalingsover-
cenkomst tussen deze zóne en de Belgisch-
Luxemburgse douane-unie, met inbegrip
van de Belgische Congo, is gesloten In ruil
voor invoer uit de douane-unie ter waarde
van 84 millioen dollar zal de Brits-Ameri
kaanse zóne tot eind Juni 1949 goederen
leveren voor een totaalbedrag van 75 mil
lioen dollar. Bovendien kunnen gedurende
dit tijdvak goederen ter waarde van ten
minste 6 millioen dollar uitgewisseld wor
den De overeenkomst voorziet in de repa
ratie van Duitse rivierschepen in de havens
van België. De „Bizone" zal voor 56 mil
lioen dollar steenkolen leveren, metaal-
afval, hop, chemicaliën, landbouwwerk
tuigen, machinerieën voor de textielindus
trie, onderdelen van electromotoren, op
tische en meetinstrumenten en bedrukte
stoffen voor de Congo.
De Belgisch-Luxemburgse unie zal rol
lend spoorwegmaterieej repareren en
spoorwegwagons, phosphaten, levensmid
delen voor zekere hotels, lompen voor
papierverwerking, vlas, kunstzijde, koper,
antimonium en andere grondstoffen
leveren.
Dienstbode verried tehuis
voor ongehuwde moeders
Na er zelf, met haar kind,
verpleging genoten te hebben
Een 36-jarige dienstbode, die gedurende
de bezetting bevriend was met de SD-agent
Kaper, erkende gistermorgen voor het
Amsterdams Bijzondere Gerechtshof schul
dig te zijn aan het verraden van een tehuis
voor ortgehuwde moeders en haar kinde
ren, „Belh Palet" genaamd.
Jannetje K., die het verraad had ge
pleegd, nadat ze zelf in dit tehuis verblijf
had gehouden met haar baby, hoorde een
jaar gevangenisstraf tegen zich eisen,
waarvan 6 maanden voorwaardelijk; dit
mede in verband met het verraden van
haar vroegere werkgever C. J. W. de J.
In een psychiatrisch rapport werd ver-
dachle's ontwikkeling vergeleken met die
van een kind.
De SD-agent Kaper, als getuige gehoord,
deelde mede, dat hij de vrouw in 1939 als
rechercheur der zedenpolitie had leren
kennen. Aan hem had zij verteld, dat er in
„Beth Palet" Joodse kinderen werden ver
zorgd- Er werden echter geen Joodse babies
aangetroffen.
De directrice van het tehuis verklaarde,
dat er één Joods kindje was geweest, maar
dat dit tijdig kon worden weggebracht. Zij
zeide voorts, dat de ongehuwde moeders,
die gedurende de bezetting in „Beth Palet"
waren opgenomen, zonder uitzondering
pro-Duits waren geweest.
Na de bevrijding werd de verdachte ge
arresteerd, maar korte tijd later uit haar
detentie ontslagen, omdat zij haar derde
kind verwachtte. Aangezien zfj thans ge
huwd is en de procureur-fiscaal geloofde,
dat dit huwelijk gelukkig was, meende hij
geen langdurige vrijheidsstraf te moeten
eisen. Uitspraak 30 Juni.
Zeeland krijgt een
drietal vliegvelden
Aanlegkosten geraamd
op circa 3 millioen
Gedeputeerde Staten "Van Zeeland hebben
de Provinciale Staten medegedeeld, dat
zij zich voorlopig accoord hebben ver
klaard met de twee plaatsen, die door de
rijksluchtvaartdienst voor nieuwe Zeeuw
se vliegvelden zijn gekozen namelijk een
terrein onder de gemeente Ritthem en een,
voor Zeeuws-Vlaanderen, in de Van Wijck-
huisepolder.
Als derde vliegveld wordt Haamstede
herbouwd, dat geprojecteerd is op de
plaats van het door de oorlog onbruikbaar
geworden terrein.
Voor elk van deze drie terreinen zou een
afzonderlijke N.V. worden opgericht. Het
rijk neemt de kosten, verbonden aan het
voor landen en opstijgen van vliegtuigen
gereed maken van het terrein voor zjjn
rekening. Van de overige kosten, is 'nog
40% voor rekening van het rijk en 60%
\loor het gewest. Evenuele exploitatie-ver
liezen, voor elk der vliegvelden voorlopig
geraamd op 8500 gulden, zullen in een
zelfde verhouding worden gedragen.
Het luchtvaartterrein Ritthem zal van
internationale betekenis zijn. Hier zal ter
stond een betonnen startbaan moeten wór-
den aangelegd; ook dient reeds de vol
ledige oppervlakte van 103 ha thans te
worden gekocht.
De aanlegkosten zijn voor Ritthem be
groot op twee millioen, voor Haamstede
op 500.000 en voor Zeeuws-Vlaanderen op
circa 400.000 gulden.
Werkloosheid liep terug in Mei
Het aantal door de Gewestelijke Arbeids-
bureaux geregistreerde werkloze mannen
liep in Mei van 38.631 terug tot 30.898 of
wel met ruim 7.700.
De daling deed zich in vrijwel alle be-
drijfsklassen voor. Zij was het sterkst in de
bouwbedrijven (van 3448 op 2711), de
landbouw (van 6951 op 3815) en in de
groep losse en ongeschoolde arbeiders (van
7614 op 6161). Onder de 30.898 geregistreer
de werklozen bevonden zich 19.705 geheel
werklozen, 10.688 bij DUW-objecten
tewerkgestelden en'505 wachtgelders.
Het werkloosheidscijfer per eind Mei
1948 was 4500 lager dan dat per eind Mei
1947. Toen bedroeg het namelijk 35.400.
Het aantal aanvragen van werkgevers
vertoonde een geringe stijging. Namelijk
van 42.987 per 30 April tot 44.2J3 per 31
Mei, Dit cijfer is aanmerkelijk lager dan
dat per 31 Mei 1947, toen het 66.800 be
droeg.
Het aantal werkloze vrouwen liep terug»
van 3034 tot 2693. Het aantal aanvragen
om vrouwelijk personeel steeg een weinig
en wel van 22.573 tot 23.151.
Ziek. Omtrent dr. Kurt Schumacher, de
leider van de Duitse sociaal-democra
tische partij, die kortelings geopereerd
is aan trombose in een been, werd
Woensdagavond gemeld, dat hij ernstig
ziek was. Geruchten, dat zjjn been ge
amputeerd zou moeten worden, zijn
tegengesproken.
Dwaalspoor. De Sovjet-Russische autori
teiten hebben hun fiat gegeven aan de
vierde politieke partij in hun zóne, de
nationaal-democratische partij, die twee
maanden geleden werd opgericht, nadat
het onder Sovjet-Russische licentie ver
schijnende blad „National Zeitung" een
perscampagne had ingezet voor oprich
ting van een partij van nationalisten en
socialisten, die door Hitier op een
dwaalspoor waren gebracht.
Ramp. Een gebied van 1000 vierkante mijl
in het Noordelijk deel van Nieuw-Zuid-
Wales. een van de rijkste zuivelproduc
ten en suiker opbrengende streken van
Australië, is geteisterd door een zware
overstroming tengevolge van de ergste
cycloon sinds 50 jaar.
Nadat de Clarence buiten haar oevers
was getreden stortten de waterstromen
zich op de steden Ulmarra en Maclean.
Uit de ondereelopen stad Lismore wordt
gemeld, dat niemand verdronken is. daar
de 4000 inwoners, zij het vaak ter elfder
ure. wisten te ontkomen.
Veto. Andrei Gromyko (Sovjet-Unie) heeft
in de Veiligheidsraad medegedeeld, dat
hij zijn veto zou uitbrengen tegen alle
pogingen de commissie voor de atoom
energie te doen verdwijnen en de kwes
tie van de contróle op de atoomenergie
naar de algemene vergadering te ver
wijzen.
De grote trek. De export van Nederlandse
trekpaarden herneemt langzamerhand
haar vooroorlogse tempo. Frankrijk
heeft zo juist op de Nederlandse markt
een bestelling van 2300 paarden ge
plaatst, en Spanje verwacht er 4000,
