Haarlems Dagblad Versterking der internationale gemeenschapsgedachte Voordelig saldo op gewone dienst van bijna f739 millioen Dr. van Mook heden plotseling naar Indonesië teruggekeerd en <Dprcdjtc ïjaaclcmstljc Courant (Inno 165-6) De Troonrede VI DE TROONREDE Belastingheffing wordt herzien in sociale en economische zin Het bedrijfsleven krijgt meer vrijheid naarmate de schaarste afneemt DE MILLIOENENNOTA 63e Jaargang No. 19045 Bureaux: Grote Houtstr. 93, Tel. Adv en Admïn. 10724, 14825, Redactie 10600. Direct.-Hoofdred. 15054. Bijkantoor H.N., Soendaplein 37, Tel. 12230 Drukkerij Z.B. Spaarne 12, Tel. 12713, 10132. DinsHag 21 September 1948 Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen. Abonnementsprijs per week 31 cent, per kwartaal ƒ4,Franco per post ƒ4,50. Postgiro 273107. Advert.tarieven op aanvraag bij de Administratie. Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem /"ANMIDDAG heeft H.M. Koningin Juliana haar eerste Troonrede voor de de Ridderzaal verzamelde Staten- Generaal uitgesproken. Zij heeft die geopend met woorden van herinnering aan het regeringsjubileum van haar Moeder en aan haar eigen inhuldiging £n daaraan onmiddellijk toegevoegd, dat grote inspan ning van ons allen zal worden geëist in een wereld, die pog geen wezenlijke vrede kent. De aansporing tot grote inspanning is er een, op welker herhaling wij nog wel heel wat jaren zullen kunnen rekenen. Evenwel geeft deze Troonrede een wat blijder indruk dan haar onmiddellijke voorgangsters. Die is te danken aan de financiële paragraaf, dewelke zich grondt op de eveneens vandaag door minister Lieftinck ingediende Millioenen-nota. De lezer vindt de onverkorte Troonrede, een samenvatting van de Millioenen-nota en een beschouwing van deze laatste door onze financiële medewerker in dit num mer. Omtrent de financiële paragraaf zal ik hier kort zijn. Dat op de mededeling, dat de begroting voor 1949 een belangrijk gunstiger beeld vertoont dan die voor 1948 deed, de aankondiging volgt van enige mogelijke belasting-verlaging, is de ver rassing van deze Derde Dinsdag in Sep tember. De minister van Financiën drukt zich op dit punt nog wel erg voorzichtig uit, maar is toch kennelijk van plan iets in die richting te doen. Wie zich daar over verwondert, omdat immers nog geen sluitende begroting bereikt is, dient te be grijpen ,dat te zware lasten op de volks huishouding in het algemeen een remmende invloed op het herstel der welvaart uit oefenen. Een moderne econoom als prof. Lieftinck ziet dit in en poogt daarom, de bestaande mogelijkheden tegen elkaar uit te balanceren. Vandaar dat hij in 1949 al een begin wil maken met vermindering van belastingdruk. Al zal dat blijkbaar in eerste aanleg nog maar een bescheiden begin zijn, het wekt toch betere verwach tingen. De Troonrede erkent ronduit, dat wij het vermijden van „een ernstige terugslag in het herstel van de volkswelvaart" te,dan- keh hebben aan d'e Amerikaanse hulp (de uitvoering van het Plan-Marshall)en betuigt grote dank aan het Amerikaanse volk, dat op grootse wijze zijn daadwer kelijke belangstelling in Europa toont. Het is goed dat deze volle erkenning van een daad, tot dusver ongekend in de wereld geschiedenis en als zodanig een stap vooruit in breed menselijk inzicht en beleid, wordt uitgesproken. Wij mogen verwachten dat de financiële paragraaf en de Millioenen-nota het in het buitenland ten aanzien van Nederland bestaande vertrouwen zullen sterken. Ook omdat niet alleen van verminderde over- heids-uitgaven gewag wordt gemaakt, maar omdat bovendien verdere inkrimping daarvan wordt toegezegd. „Voortdurende aandacht" belooft minister Lieftinck; onge twijfeld blijft daaraan behoefte bestaan. De Troonrede is breedvoerig, drie- of viermaal zo lang als wij haar in voor oorlogse jaren plachten te kennen. Dat wil niet zeggen dat men haar als een in dezelf de evenredigheid belangrijker staatsstuk zou moeten zien; evenals haar voorgang sters bepaalt zij zich op vele punten tot min of meer statig geformuleerde alge meenheden. Dit geldt zeker ten aanzien van de buitenlandse paragraaf; wij hopen ten aanzien van „ontwikkeling van kernen van internationale aaneensluiting" en van de economische Unie met België en Luxemburg spoedig meer feitelijks te ver nemen. Niet zonder aandoening consta teren wij evenwel, dat Den Haag zijn formalisme zover heeft laten varen, dat in een Troonrede het volkomen on-officiële Woord Benelux voorkomt. De Indonesische paragraaf spreekt be grijpelijke voldoening uit over de staat kundige opbouw van de federalistische gebieden en over een bevredigend, zij het gevariëerd herstel van het economische leven daarin. Zij herhaalt daarnevens bezorgdheid over de verhouding tot de republiek en richt een hartelijk woord, dat zeker op zijn plaats is, tot de troepen overzee. Het bedrijfsleven in Nederland krijgt een bemoedigende toezegging van ver-min derende overheidsbemoeiing", die door afneming van de schaarste mogelijk zal Worden gemaakt. Maar er volgt onmiddellijk een waarschuwing op, dat beperking van de invoer onvermijdelijk zal blijven tenge volge van het tekort aan buitenlandse deviezen. De voorbereiding van de econo mische unie met de partners in Benelux komt dan te berde met betrekking tot de vermindering of beëindiging van subsidies op levensmiddelen. De regering haalt daar meteen de loon- en prijspolitiek bij; het moge de lezer doen beseffen dat ten aan zien van onze gehele economische positie belangrijke veranderingen op til zijn, omdat het voornemen bestaat de unie met België en Luxemburg op korte termijn tot stand te brengen. De sociale paragraaf brengt evenmin als de landbouwpolitieke passages nieuwe onthullingen van beleid en de medede lingen omtrent het hoofdstuk Justitie zijn. wel zeer beknopt. Dat liquidatie van de buitengewone maatregelen op het gebied van het recht en de rechtsbedeling met kracht wordt nagestreefd kan men alleen met voldoening lezen. De opgedane erva ringen zijn in menig opzicht dusdanig, dat men van harte verlangen kan naar een toekomst waarin er maar weer één soort recht en één soort rechtsbedeling zullen bestaan. De regering heeft bij het onderwijs bijzondere belangstelling voor het op- voedings- en vormings-aspect. Zij wil uit zonderlijke aanleg in onze maatschappij vroegtijdig doen herkennen en meer gele genheid bieden om die begaafdheid tot uiting te brengen. Laat ons hopen dat zij daarin moge slagen en dat bijvoorbeeld binnen een jaar of tien een Troonrede met trots van de resultaten gewag moge maken. Zij belooft bijzondere aandacht voor de Kunst en noemt bij de wetsontwerpen, die in gevorderde staat van voorbereiding ver keren, de regeling van het tuchtrecht bij het Perswezen. Eén dergenen, die dit laat ste steeds hebben voorgestaan, moge hierbij de commentaar geven, dat de Pers haar taak niet zal kunnen vervullen zoals zij dit zelf zou wensen, zolang de regering niet inziet dat men te haren opzichte niet de uiterste krenterigheid bij verstrekking van deviezen voor aankoop van buitenlandse grondstoffen moet toepassen. Hetgeen on langs weer is geschied. H.M. Koningin Juliana heeft hedenmid dag de gewone zitting der Staten-Generaal geopend met het uitspreken van de vol gende Troonrede: „Leden der Staten-Generaal, Slechts korte tijd is vérlopen sedert ik, nadat mijn moeder afstand deed van de troon en de regering door mij werd aan vaard, in uw midden de eed aflegde en werd ingehuldigd. Met ontroering en dankbaarheid denk ik terug aan de wijze, waarop het 50-jarig regeringsjubileum van mijn moeder werd gevierd en bij de troonswisseling alom uiting werd gegeven aan warme gevoelens van aanhankelijkheid ten opzichte van haar en aan de wijze, waarop men mij ht eft welkom geheten. De herinnering aan dit alles zal mij sterken bij het vervullen van de taak, die op mijn schouders is ge legd. Groot zal de inspanning zijn, die van ons allen wordt gevergd om het hoofd te bieden aan de moeilijkheden, waarvoor het nog zo zwaar onder oorlogsgevolgen lij dende koninkrijk gesteld is in een wereld, die nog geen wezenlijke vrede kent. De grote verwachtingen, die de sa menwerking der geallieerden in de strijd had opgewekt ook ten aanzien van samenwerking in de vrede, zijn niet in vervulling gegaan. Scherpe tegenstellingen blijven zich openbaren. De regering zal vooi'tgaan om in het kader der Verenigde Naties te streven naar versterking der internationale gemeenschapsgedachte. Bijzondere aandacht wijdt zij aan de ontwikkeling van de kernen van internationale aan-1 eensluiting, die in de unie tussen Nederland, België en Luxemburg en de samenwerking der Vijf-mogend- heden ingevolge het Verdrag van Brussel, reeds haar levensvatbaarheid hebben bewezen. Een spoedige totstandkoming van de eco nomische unie met België en Luxemburg acht de regering van groot gewicht. Zij werkt met kracht mede aan het wegnemen van de hinderpalen, die aan de realisering dier unie in de weg staan. Ook op sociaal-cultureel gebied wordt nauwer samenwerking binnen de Benelux, zowel als in verband met het Vijf-mogend- hedenverdrag voorbereid. In het bijzonder op het gebied van de gezondheidszorg is de werkzaamheid van Nederlandse zijde in de internationale sfeer toegenomen, mede door de totstandkoming van de Wereld gezondheidsorganisatie. De toestand van 's lands financiën noopt er toe de militaire krachtsinspanning; voor wat betreft de landmacht, vrijwel uitslui tend te blijven richten op het in Indonesië onderhouden van een voor haar taak be rekende krijgsmacht. Voor zover betreft de Koninklijke Marine en de Luchtstrijd krachten wordt daarnaast een begin ge maakt met de vorming «van een bijdrage aan de gemeenschappelijke verdediging van de vijf door het Pact van Brussel ver bonden West-Europese mogendheden. In aansluiting aan de kortelings tot stand gekomen Grondwetsherziening zal krachtig worden voortgewerkt aan het scheppen van een nieuwe rechtsorde tussen Neder land, Indonesië, Suriname en de Neder landse Antillen, ter verwerkelijking van het gerechtvaardigde streven der volken overzee naar vrijheid, gelijkwaardigheid^! zelfstandigheid. Met verheuging mag wordengeconsta teerd, dat de staatkundige opbouw van de federalistische gebieden in Indonesië ge stadige voortgang heeft gevonden. In al deze gebieden kan ook een bevredigend, zij het onderling gevariëerd, herstel van het economisch leven worden waargenomen. Indonesië De verhouding tot de republiek blijft bij voortduring zorg baren. De op grondslag van de Renvillebeginselen gevoerde onderhandelingen hebben nog niet de zozeer gewenste oplossing kunnen brengen. De herhaalde be moeienis van de Veiligheidsraad met de Indonesische kwestie, ook nadat een Commissie van Goede Diensten in Indonesië haar werkzaamheden was begonnen, heeft niet steeds bijgedra gen tot een weloverwogen behandeling van de ingewikkelde vraagstukken, welke zijn ontstaan door de groei van nieuwe verhoudingen in Zuid-Oost- Aèië, Vertrouwd mag intussen worden, dat onze ernstige wil om aan de gerechtvaardigde vrijheidsaspiraties der volkeren overzee te voldoen op een wijze, die tevens waarborg biedt voor recht en veiligheid, ook inter nationaal in toenemende mate begrip ont moet. Nog steeds moeten in Indonesië zware offers worden gebracht. Hulde zij hun gebracht, die en hierbij denk ik in het bijzonder aan de strijdkrachten ter zee, te land en in de lucht veelal onder zeer moeilijke omstandigheden met geduld en volharding hun plicht vervullen. Met eer- Het late uur waarop de Millioenen-nota ter publicatie werd vrijgegeven heeft ons ertoe genoopt,, de bezorging van ons blad vandaag een uur a anderhalf uur te ver laten, opdat wij ook deze nota en de com mentaar daarop zouden kunnen publiceren. De belangrijkheid van deze stukken maakte dit onvermijdelijk. R. P, b\ed gedenk ik hen, die daarbij het offer van hun leven bx-achten, en mijn warme medegevoelen gaat uit naar hun nabestaan den. Een krachtig optreden tegen orde- en rustverstorende elementen blijft noodza kelijk. Een regeling van de rechtspositie van ambtelijke en particuliere werknemers on der het nieuwe bestel is in voorbereiding. De Nederlandse en Surinaamse regeringen beraden zich op een nauwere handelspoli tieke 'samenwerking, waarmee gepaard gaat een regeling van het onderlinge be talingsverkeer. Het ligt in het voornemen om ook met de Nederlandse Antillen soort gelijke regelingen te treffen. Dank aan Amerika Het in de naaste toekomst wederom slui tend maken van de betalingsbalans met het buitenland blijft een voorwerp van aan houdende zorg. Hoewel de resultaten, die tot nu toe, dank zij een gemeenschappelijke krachtsinspanning, konden worden bereikt, tot dankbaarheid stemmen, moet nog een moeilijke weg worden afgelegd. Nog steeds moet in belangrijke mate een beroep wor den gedaan op vreemde hulpmiddelen. In dien de Amerikaanse hulpverlening niet tijdig ware geschied, zou een ernstige te rugslag in het herstel van de volkswel vaart onvermijdelijk zijn geweest. Ons land is dan ook grote dank verschuldigd aan het Amerikaanse volk, dat op grootse wijze zijn daadwerkelijke belangstelling voor Europa toont. Zowel uit een oogpunt van exportbevor dering als ter waarborging van voldoende werkgelegenheid voor de steeds groeiende bevolking is krachtige industrialisatie drin gend noodzakelijk. Hoewel de regering de technische vraagstukken, die hierdoor worden opgeroepen, geenszins onderschat, is zij van mening, dat het industrialisatie- vraagstuk in de eerste plaats een econo misch probleem is. Zij acht het daarom een belangrijk deel van haar taak, voorzover dat in haar vermogen ligt, economische om standigheden te scheppen, die het bedrijfs leven tot een gezonde uitbreiding der in dustriële capaciteit prikkelen. Meer vrijheid voor het bedrijfsleven Op het gebied der productie en der con sumptie zal al het mogelijke worden ge daan om meer normale verhoudingen te herstellen, een en ander naarmate de deviezenpositie zulks toelaat. Afneming van de schaarste zal het mogelijk maken de overheidsbemoeiing met het bedrijfs leven te verminderen. Beperking van de invoer zal echter, als gevolg van het tekort aan buitenlandse betaalmiddelen, nog on vermijdelijk blijven. De indiening van verschillende wetsont werpen op het' gebied van de middenstands- politiek is in de loop van dit zittingsjaar te verwachten. Gestreefd wordt naar verbetering van de- materiaalpositie in de bouwnijverheid en mede daardoor naar opvoering van de arbeidsproductiviteit, teneinde het bouwprogramma speciaal voor wat betreft woning- en bedrijfsbouw, te kunnen ver groten. Met het oog zowel op de voorbereiding van de economische unie met de Benelux- partners als op de noodzakelijkheid tot verlichting van de lasten voor de schatkist, zullen de subsidies op levensmiddelen ver minderd of beëindigd worden. De regering zal daarbij nauwgezet rekening houden met gevolgen daarvan voor de kosten van levensonderhoud en bij de te volgen loon- en prijspolitiek de instandhouding van sociaal gerechtvaardigde en economisch verantwoorde loon- en prijsnormen blijven bevorderen. Sociale zorg De zorg voor de behoeften van de kin derrijke gezinnen heeft de bijzondere aan dacht van de regering. Overwogen wordt op welke voet aan daartoe door werkgevers in het leven geroepen fondsen gelegenheid is te geven uitkeringen te doen in indivi duele gevallen, waarin mede als gevolg van de omvang van het gezin de inkomsten beneden het sociaal gerechtvaardigde peil blijven. Voorts is een wijziging van de wet telijke kinderbijslagregeling in overweging, teneinde in die regelingen de nodige cor recties aan te brengen. In aansluiting aan een enkele maanden geleden uitgebracht rapport wordt een algemene herziening van de sociale ver zekeringen ter bevordering van meer een heid en tot uitbreiding dier verzekeringen tot daarvoox in aanmerking komende groe pen van zelfstandigen verder voorbereid, mede teneinde te voorzien in een duurzame regeling ten behoeve van de ouden van dagen bij beëindiging van de thans gel dende tijdelijke voorziening. De voorbe reiding van een wetsontwerp op de zieken fondsen, zomede van een nieuwe wettelijke organisatie van de gezondheidszorg, zal met bekwame spoed worden voortgezet. De landbouwpolitiek van de regering zal gericht zijn op verhoging van een rationele bodemproductie, op intensivering van het landbouwbedrijf, alsook op het verzekeren van bestaanszekerheid van boeren en tuinders in goed geleide bedrijven, mede door een zekere mate van productie- en marktordening, waarbij in het bijzonder aandacht zal worden geschonken aan het vraagstuk van de kleine boeren. Door voorstellen tot verbetering van de ruilverkavelingswetgeving en van de pacht- wetgeving, alsmede door het beheersen van pacht- en koopprijzen verwacht de regering een doelmatig gebruik van de grond te bevorderen. Gezien de gunstige ontwikkeling van de binnenlandse produc tie en de toestand op de wereldmarkt mag een voortgaande verbetering in de voedsel voorziening worden verwacht. Begroting gunstiger Ofschoon de financiële toestand moeilijk is, vertoont de begroting voor 1949 een be langrük gunstiger beeld dan die over het lopende jaar, een resultaat, dat ten dele werd verkregen door gunstiger verwachtin gen met betrekking tot de middelen en anderdeels door beperkingen in de uit gaven. Met vooropstelling, dat de bevorde ring van de volkswelvaart van primair belang is en dat aan de eisen der sociale rechtvaardigheid niet te kort mag worden gedaan, zal aan een verdere inkrimping van de overheidsuitgaven bü voortduring aandacht moeten wotden geschonken. Intussen dient er op te worden gerekend, dat voor het herstel van Indonesië ook in het komende jaar een beroep op Nederland voor financiële hulp in de vorm van cre- dietverlening zal worden gedaan. Hoewel dank zij de buitenlandse credietverlening en het verbeterde begrotingsbeeld bet' ge vaar voor inflatie is geweken, dient te worden voorkomen, dat opnieuw inflatoire krachten de overhand krijgen. Zo zal met name in verband met de verdere afwikke ling der geldzuivering vooi'zichtigheid moeten worden betracht. Enige belastingverlaging wordt overwogen Op het gebied der belastingheffing zal worden voortgegaan met een herziening in sociale en economische zin. Enige verlaging van het tarief van de Inkomsten- Loon belasting is in overweging, evenals een tegemoetkoming aan het bedrijfsleven met betrekking tot de berekening van de be lastbare winst. Voorts zal gestreefd worden naar een vergroting van de rechtszekerheid van de bestaande belastingwetgeving. De geboden uiterste soberheid leidt er toe, dat in het komende jaar in hoofdzaak slechts werkzaamheden, die nodig zijn voor behoud van bestaande verkeersverbindin gen en andere waterstaatswerken of ter voltooiing van reeds aangegane overeen komsten, zullen kunnen worden uitgevoerd. De indijking der Zuiderzee wordt verder voorbereid. Het woord is aan Bismarck: Leert u duiklaar verblijden over de vreugde die gij gehad hebt en roept niet als kleine kinderen „meer" als zij ophoudt. De minister van Financiën heeft hedenmiddag de Jaarlijkse Millioenennota aan de Tweede Kamer overgelegd. Hij laat daarin een minder somber geluid horen dan In de voorafgaande jaren sedert de bevrijding het geval is geweest. De geleidelijke verbetering van de financiële toestand des lands zo verklaart prof. Lieftinck zal namelijk weldra een stadium hebben bereikt, waarin n(et alleen, zoals in 1948, de gewone dienst een groot overschot vertoont, maar waarin ook de buitengewone dienst I (de dienst van uitgaven van aflopend karakter, voortvloeiend uit oorlog en bezetting) nagenoeg uit de gewone middelen gefinancierd zal kunnen worden Wat de gewone dienst betreft geeft de begroting voor 1949 een voordelig saldo te zien van bijna 739 millioen gulden (vorig jaar 360 millioen). De buitengewone dienst I vertoont een nadelig saldo van ruim 739 millioen 704.629 meer dan het voordelig saldo op de gewone dienst bedraagt). Het nadelig saldo van het Landbouw Egali satiefonds is echter bij de raming der uitgaven zowel bij de gewone dienst als op de buitengewone dienst I buiten beschouwing gelaten. Dit nadelig saldo bedraagt ruim 365 millioen. Uit een vergelijking met de begroting voor 1948 blijkt, dat het nadelig saldo van de gewone dienst en de buitengewone dienst I tezamen toen geraamd werd op ruim 725 millioen. Het thans zoveel gunstiger eindresultaat is voor eenbelangrijk deel een gevolg van»de omstandigheid, dat het voor 1949 verantwoord wordt geacht de middelen 440 millioen hoger te ramen De uitgaven zijn 285 millioen lager gesteld. (Voor de tekst der Millioenennota zie men pagina 3) De Duitse schrijver Emil Ludwig is, zoals gemeld, in Zwitserland overleden. Hij werd 67 jaar oud. Een der laatste foto's van de schrijver. Op korte termijn kan de indiening wor den verwacht van een wetsontwerp betref fende samenwei'king van gemeenten ondex-- ling en van gemeenten met andere lichamen. De regeling van de verdeling van de taak en van de organisatie van de politie zal opnieuw onder het oog worden gezien. Daartoe zal een commissie v/orden inge steld, welke de regering op korte termijn advies zal. hebben uit te brengen. Voorstellen zullen worden gedaan ter uitvoering van artikel 195a der Grondwet. Aan een in te stellen coinmissie zal wor den opgedragen de regering van advies te dienen omtrent vereenvoudiging der pen sioenwetgeving. Werden in het voorjaar 1948 enkele maatregelen tot verbetering van de salaris positie *van het rijkspersoneel aangekon digd en reeds ten dele geëffectueerd, de verwezenlijking van de toegezegde techni sche herziening kan, naar het zich laat aan zien, binnenkort worden verwacht. Het probleem der politieke delinquenten heeft de voortdurende aandacht der rege ring. Een aanvang wordt gemaakt met de behandeling der gevallen van de jeugdige delinquenten, ten aanzien van wie een onderzoek naar de mogelijkheid van reclas sering zal worden ingesteld. Liquidatie van de buitengewone maat regelen op het gebied van het recht en de rechtsbedeling zal met kracht worden na- gestreefd. Wettelijke voorzieningen betreffende het gevangeniswezen zijn in gevorderde staat van voorbereiding. Bij de verschillende typen van onderwijs heeft het opvoedings- en vormingsaspect de bijzondere belangstelling van de rege ring. Ter vervulling van de functie van het onderwijs ten opzichte van enkeling en gemeenschap zijn nauwe verstandhouding en samenwerking tussen de leerkrachten bij de onderscheiden soorten van onderwys nodig. De regering streeft er naar, dat uitzon derlijke aanleg in onze maatschappij vroeg tijdig wordt onderkend en dat er meer ge legenheid wordt geboden om die begaafd heid tot ontplooiing te brengen. Om aan de eisen van de steeds verder voortschrijdende specialisering op weten schappelijk gebied het hoofd te kunnen bieden, zal het nodig zijn om, zonder 'in breuk te maken op de vrijheid van onder wijs, in overleg met de instellingen van hoger onderwijs, op een taakverdeling aan te sturen. Tot behoud en verhoging van het peil van het culturele leven zal aan de zorg voor de kunst bijzondere aandacht worden besteed. In gevorderde staat van voorbe reiding zijn wetsontwerpen tot regeling van het kweekschoolonderwijs, tot rege ling van het voorbereidend hoger en alge meen vormend middelbaar onderwijs, tot regeling van het zuiver wetenschappelijk onderzoek en tot regeling van het tucht recht bij het perswezen. Reeds zijn tal van belangrijke wetsont werpen bij u aanhangig, op welker afdoe ning de regering prijsstelt. Ik noem in het bijzonder de ontwerpen inzake de regeling der materiële oorlogsschade, de publiek rechtelijke bedrijfsorganisatie, de onder nemingsraden, de wachtgeld- en werkloos heidsverzekering, de bedrijfspensioenfond sen, de afwikkeling der geldzuivering, rechtshandelingen landbouwgronden, het tegengaan van lichtvaardige echtscheidin gen, de wijziging van het ontslagrecht, de regeling voor de opsporing, de vervolging en de berechting van economische delicten, de credietverstrekking aan Nederlands- Indië, de oprichting van de Nederlands- Indonesische maatschappij tot financiering van het herstel in Indonesië en de tijde lijke voorzieningen ten behoeve van de wederopbouw en de bevordering van de bouwnijverheid. Veel zal dus van uw werk kracht worden gevraagd. Met de bede, dat God ons allen de kracht en wijsheid moge schenken, nodig voor het vervullen van onze taak, verklaar ik de gewone zitting der Staten-Generaal ge opend." Nederlandse regerjpg bereid om Hatta te steunen Vertraging in demobilisatie der Nederlandse troepen is niet uitgesloten Hedenmorgen is dr. H. van Mook, luite- nant-gouverneur-<generaal, onverwacht naar Batavia teruggekeerd met het nor male lijntoestel van de KLM,. Kort voor zijn vertrek heeft hij de in de vroege morgen op het vliegveld aanwezige journalisten een onderhoud toegestaan, waarin hij een overzicht gaf van de redenen voor zijn onverwacht vertrek en van zijn zienswijze over de gebeurtenissen in de archipel. „Ik ga terug", aldus dr. Van Mook, „om dat de gebeurtenissen een dusdanige ont wikkeling nemen, dat ilj meen" niet langer weg te kunen blijven. De besprekingen met de Nederlandse regering zijn hiermede afgebroken en zullen op een daartoe geschikt tijdstip weer worden opgenomen. Beslissingen in verband met de com munistische acties op republikeins ge bied zijn nog niet door mij genomen. Dit zal ik eerst in Batavia doen, wan neer ik mij volkomen op de hoogte heb gesteld van hetgeen zich heeft afge speeld. Wel kan ik u verklaren aldus de landvoogd dat de Nederlandse regering volkomen bereid is de regering Hatta te steunen." Op een desbetreffende vraag zeide dr. Van Mook geen berichten ontvangen te hebben, die er op wijzen, dat de commu nistische activiteit zich uitgebreid heeft tot de gebieden, welke buiten het republi keins gebied vallen. De verklaring van de Nederlands-Indi sche regering enige dagen geleden te 's-Gravenhage uitgegeven, waarin het com munisme veroordeeld werd, was reeds vóór de verkiezingen in Juli opgesteld zo zeide dr. Van Mook doch niet uitgegeven, omdat er buiten de republiek van commu nistische activiteit weinig te bespeuren viel en de Nederlands-Indische regering niet de schijn op zich wilde laden door deze verklaring invloed uit te oefenen op de poli tieke situatie te Djokja. Thans zijn de om standigheden dusdanig veranderd dat er geen reden was de verklaring langer op te houden. Sprekende over de situatie van het ogen blik in de republiek zeide dr. Van Mook, „de communistische actie is duidelijk van buiten af opgezet. Pas sedert einde Mei is de ontwikkeling in deze vorm gekomen. Voor die tijd was er van een invloedrijke communistische activiteit weinig sprake." Op een vraag of het vooral de Chinezen zouden zijn die de communistische actie zouden steunen, merkte de heer Van Mook op, dat'inderdaad in Madioen veel Chine zen wonen, doch dat het in het algemeen gesproken niet het. geval is. Een deel van de in de archipel wonende Chinezen is communistisch, doch dit deel is niet van overwegende betekenis. Men mag de com munistische activiteit zeker niet op reke ning van de Chinezen schuiven. „Het is van hier uit onmogelijk te zeg gen aldus beantwoordde de landvoogd een volgende vraag o£ Moeso en zijn aanhangers er in zullen slagen de macht in Djokja in handen te krijgen. Voor ik deze vraag kan beantwoorden moet ik mij eerst in Batavia op de hoogte stellen van alle détails." Invloed der gebeurtenissen De vraag welke invloed de gebeurtenis sen in de republiek zullen hebben op de verhouding tussen de Nederlanders en de republikeinen beantwoordde de landvoogd als volgt: „Ik denk, dat deze invloed niet ongun stig zal zijn. Allereerst zal de samenwer king met Singapore en Australië beter worden, bijvoorbeeld in Australië heeft men eveneens scherp stelling genomen tegen het communisme. De nood zal tot scheiding en verbinding der geesten bij dragen. De oppositie tegen de samenwer king met de Nederlanders zal zich om de communisten groeperen en-aan de andere kant zullen de voorstanders van een samen werking met de Nederlanders zich in het andere'kamp verzamelen. Dit kan alleen maar verhelderend wérken." Tenslotte deelde de landvoogd nog mede, dat het niet uitgesloten is dat de gebeurtenissen te Madioen een kleine remming zullen veroorzaken op de demobilisatie van de Nederlandse troe pen in Indië. Het overgrote deel der oorlogsvrijwilligers die momenteel naar huis terug gaan of zullen gaan is echter reeds vertrokken. Dr. van Mook werd uitgeleide gedaan door mevrouw Van Mook, minister L. Göt- zen en dr. R. J. A. Idenburg. Het KLM-vliegtuig vertrok om 6.06 uur van Schiphol, doch keerde korte tijd later terug, in verband met een technische Sto ring. Om 6.39 uur was de technische sto ring .opgeheven en kon het vliegtuig ten tweede male opstijgen. KOUD VOOR DE TIJD VAN HET JAAR Verwachting, medegedeeld door het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Dins dagavond tot Woensdagavond: In de kuststreken: Wisselende bewol king met vooral aanvankelijk nog en kele buien, geleidelijk Wat afnemende, maar langs de Waddenzee tijdelijk nog krachtige Noord-Westelijke wind. Wei nig verandering in temperatuur. In het binnenland: Tamelijk heldere en koude nacht. Morgen overdag wis selende bewolking met enkele versprei de lichte buien. Ongeveer dezelfde tem peratuur als vandaag. Zwakke tot ma tige wind tussen West en Noord-West. 22 September: Zon op 6.25 uur, onder 1839 uur Maan op 19.57 uur, onder 10.51 uur

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1948 | | pagina 1