Haarlems Dagblad
Val
van
Spaak
Gratie aan ter dood veroordeelden
kost België een regeringscrisis
Israël volgt UNO-bevel voor de
Negev slechts gedeeltelijk op
Beschuldigingen tegen Amersfoortse
kampcommandant stapelen zich op
Weerbericht
63e Jaargang No. 19096
Bureaux: Grote Houtstr. 93, Tel. Adv. en Admin.
10724, 14£I25. Redactie 10600. Direct.-Hoofdred.
15054, Bijkantoor H.N., Soendaplein 37, Tel. 12230.
Drukkerij Z.B. Spaarne 12, Tel. 12713, 10132.
Vrijifeg 19 November 1948
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Abonnementsprijs per week 33 cent, per kwartaal
14,25. Franco per post 14,75. Postgiro 273107.
Vdvert.tarieven op aanvraag bij de Administratie.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peerebooro
cn Oprctljtc Igaartcmac^c Courant (anno 1656)
Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
t TANMORGEN heeft hèt Belgische kabi-
V net, bestaande uit Katholieken en socia
le listen en gepresideerd door de socialist
Spaak, zijn ontslag bij de Prins-Regent
ingediend. De aanleiding ligt wel in een
der neteligste na-oorlogse vraagstukken,
maar het is ongewoon dat er een kabinets
crisis uit voortvloeit. Op het ogenblik kost
het daarom moeite zich voor te stellen, dat
Spaak zich na deze val niet opnieuw zou
verheffen. Hij heeft dat na een vorige wel
gedaan en hij is een kenmerkend minister
president van deze tijd. Men kan hem in
België bij de leiding der staatszaken slecht
missen.
Zijn kabinet en hij hebben het afgelegd
tegenover een uitbarsting van volks-emotie.
Het geval is typerend voor een Zuidelijker,
minder bedaard temperament dan in ons
koele land overheerst. Bij ons moge me
ningsverschil bestaan ten aanzien van de
behandeling van de politieke delinquenten
en evenveel bedenking tegen verschil
lende aspecten van bijzondere rechtspraak
en zuivering maar een kabinetscrisis
over de vraag, hoeveel „zware gevallen"
doodgeschoten worden en hoeveel levens
lang krijgen is in Nederland niet denkbaar.
Een groot deel van ons volk is trouwens
zozeer tegen de doodstraf gekant, dat het
ook na de gebeurtenissen van de bezettings
tijd die afkeer overwegend is blijven ge
voelen. Niettemin is zij in de bijzondere
rechtspleging toegepast maar tot dusver
00 In weinig gevallen uitgevoerd. Spaak heeft
niet nagelaten, daar gisteren in de Bel
gische Kamer de aandacht op te vestigen.
Hij heeft vergelijkingen met Nederland
gemaakt. Hij heeft er de aandacht op ge
vestigd dat in Nederland sinds de bevrij-
k- ding maar 22 doodvonnissen ten tütvoer
zijn gebracht en in België al 232. Hij, met
trouwens het gehele kabinet, heeft zich ge
schaard achter de Katholieke minister van
Jultitie Paul Struye, op wiens advies de
Prins-Regent het doodvonnis van twee be
ruchte Rexisten uit de Borinage Bove-
roulle en Surin in levenslange gevan-
genisstraf had gewijzigd. Minister Struye,
jn de bezettingsjaren een belangrijke figuur
in het Belgische verzet tegen de Duitsers,
eD had met deze verlening van gratie een felle
volksemotie ontketend die, beginnend in
het mijndistrict waar de beide Rexisten
m-zich hadden doen gelden, zich uitbreidde
I, in den lande, tot demonstraties voor het
nP Kamergebouw leidde en de indiening van
moties van afkeuring door socialisten, libe-
en, ralen en communisten tengevolge had.
Oud-strijders en ex-verzetsmannen deden
zich gelden met veel vlaggen en in de
Kamer werd minister Struye zwakheid
ni- verweten. Aan iemand die er niet. op wil
;r' slaan wordt gewoonlijk zwakheid verweten
)ei en het geschiedt als regel ten onrechte.
Want het eist meer geestkracht en vast
beradenheid, tegen een golf van populair
sentiment zijn standpunt te handhaven,
0, dan in het koor te gaan meeroepen.
Minister Struye heeft de 1166 in België
uitgesproken doodvonissen aangeduid als
'^jeen angstaanjagend getal. Vijfhonderd von
dnissen nevens de 232 reeds geëxecuteer-
jde wachten nog op uitvoering. Bove-
en Surin waren niet veroordeeld.
moord of doodslag maar wegens
en daarom is hun gratie ver
leend. Verdere strafvermindering zal aan
dergelijke begenadigden niet worden toe
gekend, hetgeen dus betekent dat zij ïn-
Iderdaad hun gehele verdere leven in ge-
iai vangenschap zullen moeten doorbrengen.
(Dat is ook al veel strenger dan het in ons
[land geschiedt en het houdt bovendien in,
mi|dat de veroordeelden nooit meer in de
J maatschappij zullen terugkeren. Maar zelfs
deze verzekering kon de minister van
Justitie het niet winnen en hij besloot daar-
enJop geen stemming af te wachten, maar
ca! meteen zijn ontslag in te dienen. Waarop
or|Spaak mededeelde dat het kabinet zich
•®j beraden zou, met het resultaat dat het van-
morgen aftrad.
Er is een andere, in wezen dieper in
grijpende kwestie die de horizon van de
de Belgische politiek blijft verduisteren. Dat
is de Koningskwestie. De daarover heer-
hijsende geschillen hebben ongetwijfeld de
d! positie van het kabinet-Spaak onder-
mijnd. Als het in het algemeen sterker
igestaan had zou het. niet op een gratie
verlening aan twee misdadigers gevallen
zijn. Het ziet er dan ook naar uit dat bij de
Ae komende Kabinetsformatie dit vraagstuk
opnieuw van grote betekenis zal zijn. De
[houding van de liberalen zou daarbij be
slissend kunnen zijn en opnieuw kan men
Zich de vraag stellen of het na de ver
werping van het voorstel tot het houden
ener volksstemming wellicht in de rich
ting van een abdicatie van de Koning en
een troonsbestijging van kroonprins Bou-
dewijn zal gaan.
R. P.
Pleidooien in de
Bondowoso-affaire
Het college van verdedigers, bestaande
uit officieren van de Mariniersbrigade,
begon Vrijdagmorgen met de pleidooien in
de Bondowoso-affaire bij de behandeling
Voor het hoog militair gerechtshof.
De pleidooien waren er in de eerste
plaats op gericht om aan te tonen, dat de
ramp, waarbij 46 Indonesiërs omkwamen,
[Biet is veroorzaakt door plichtsverzaking
van de beklaagden, doch door andere oor
zaken en in de tweede plaats om er op te
[Wijzen, dat de fout moet worden gezocht
waar deze werkelijk zit, namelijk bij de
[hogere legerleiding en dat men zich niet op
een dwaalspoor moet laten brengen door
de kleinere fouten, gemaakt door de be
daagden,
Cominform-agent uit
Frankrijk gezet
Het officiële Tsjechoslowaakse pers
bureau Ceteka meldt, dat een lid van de
Tsjechoslowaakse ambassade te Parijs, dr.
Gregor genaamd, uit Frankrijk is gewezen.
Er is nog geen officieel commentaar ge
leverd. Een officieel Tsj^choslowaaks pro
test is door bemiddeling van de ambassa
deur te Parijs, dr. Adolf Hoffmeister, ge
richt aan de Franse regering.
Reuter verneemt uit welingelichte bron,
dat dr. Zoltan Gregor, asjistent-adviseur
voor handelsaangelegenheden door de
[Franse autoriteiten verdacht werd van het
invoeren vap geld van de Cominform in
Frankrijk. Gregor had geen diplomatieke
status. Hij kwam verscheidene maanden
geleden naar Frankrijk.
KABINET-SPAAK NEEMT ONTSLAG
Beleid van minister van Justitie
Struye gecritiseerd
De Belgische minister van Justitie, Paul
Henri Struye, heeft gisteravond zijn ont
slag ingediend na een lang debat in de
Kamer van Afgevaardigden over de wij
ziging van het vonnis van twee Belgen, die
wegens oorlogsmisdaden ter dood waren
veroordeeld. Onmiddellijk daarna heeft
premier Paul Henri Spaak de Kamer mee
gedeeld, dat hij overleg zou plegen met zijn
kabinet, „dat hoogstwaarschijnlijk ontslag
zou vragen". Vandaag bood het gehele
kabinet zijn ontslag aan, na een spoedzit
ting in de ochtenuren.
Men acht het waarschijnlijk, dat de hui
dige crisis niet tot een ontbinding van het
parlement zal leiden. Dit zou namelijk
automatisch nieuwe verkiezingen mee
brengen, #n aangezien deze op grond van
de wettelijk vastgestelde termijn pas na ten
minste veertig dagen zouden worden ge
houden, zou het land gedurende deze
periode zonder regering zijn, een toestand,
die men bij de huidige politieke verwikke
lingen, ongewenst acht.
Wel wordt het waarschijnlijk geacht, dat
Spaak van deze crisis gebruik zal maken
om de samenstelling van zijn kabinet te
herzien.
Het ontslagnemen van de minister van
Justitie was de consequentie van de critiek
op zijn beleid uitgebracht door het socialis
tische Kamerlid Collard; de critiek gold
de berechting van politieke delinquenten
en met name de wijziging van de tegen de
Rexistische verraders Boveroulle en Surin
uitgesproken doodstraf in levenslange ge
vangenisstraf.
Voor de hekken van het parlements
gebouw hadden vertegenwoordigers van
vrijwel alle Belgische verzetsbewegingen
met hun vaandels de wacht betrokken om
te protesteren tegen de gratieverlening.
Collard vertolkte tijdens zijn interpella
tie de verontwaardiging, die bij grote delen
der Belgische bevolking, en in het bijzonder
bij degenen, die deel hebben uitgemaakt
van de ondergrondse organisaties, is ge
wekt door het beleid van de katholieke
minister van Justitie" inzake de berechting
der politieke delinquenten.
Wanneer misdadigers als Boveroulle en
Surin, die in de Borinage talrijke moorden
op hun geweten hebben, begenadigd wor
den, aldus spreker, staat de weg open om
gratie te verlenen aan alle ter dood veroor
deelden, die nog op voltrekicing van het
doodvonnis Wachten,
Cijfers.
De minister van Justitie Struye verde
digde zich met cijfers. Hij wees er op dat
sedert de bevrijding aan 232 Belgische poli
tieke misdadigers het doodvonnis is vol
trokken. In Nederland zijn slechts 22 en
in Luxemburg 5 doodvonnissen ten uitvoer
gelegd, aldus Struye, die meende dat „de
dorst der goden" thans gelest is en de vol
trekking van meer doodvonnissen niet in
het belang van het land zou zijn. Hij be
loofde een wetsontwerp op grond waar
van de t$r dood veroordeelden bij wijziging
van hun straf in levenslang niet langer
zullen profiteren van de wet-Le Jeune, die
er in voorziet, dat degenen, die na gratie
verlening tot levenslang worden veroor-
Drie doden bij luchtbrug
ongeluk
Drie inzittenden van de Britse Dakota,
die Woensdagavond in de Sovjet-zóne is
neergestort, zijn gedood, zo wordt in een
Brits communiqué medegedeeld. Een
overlevende werd in de Sovjet-zóne, in
tegenwoordigheid van een Britse arts van
de luchtbasis van Ltibeck, geopereerd. Hij
verklaarde, dat de Dakota bij een landings
poging pomen had aangeraakt en midden
door brak.
PIERRE DE GAULLE HERKOZEN.
De broer van generaal Charles de Gaulle,
Pierre de Gaulle, is herkozen tot voorzitter
van de Parijse gemeenteraad.
ENGELAND BLIJFT ANTI-FRANCO.
Groot-Brittannië heeft de UNO doen
'weten, dat het zijn houding ten opzichte
van het Spanje van Franco niet gewijzigd
heeft.
deeld, practisch na tien jaar vrij zouden
komen.
- Minister-president Spaak, die voor dit
debat speciaal uit Parijs was overgekomen,
brak een lans voor zijn minister. „De leden
der regering volgen een algemene politiek
betreffende toepassing der gratie-regeling
en minister Struye heeft deze vertolkt", al
dus Spaak. „Struye heeft een grote ver
antwoordelijkheid op zich durven nemen
bij het nemen van beslissingen over de
voltrekking van doodvonnissen en de rege
ring schaart zich achter hem. Tussen het
uitspreken van een doodvonnis en de be
slissing of het vonnis werkelijk zal worden
voltrokken, bestaat een groot verschil en
de minister van Justitie, die deze beslis
singen moet nemen, leeft onder een bijna
ondraaglijke spanning. Ik veroordeel per
soonlijk de doodstraf uit humanitaire over
wegingen en onderschrijf de politiek van
Struye volkomen".
Spaak verzocht de Kamer tenslotte haar
vertrouwen uit te spreken in het beleid van
de minister.
Na een inderhaast belegde vergadering
van de leiders der verschillende fracties
werden vier moties ingediend. De socialis
ten betreurden de gratieverlening, de
katholieken spraken hun vertrouwen in de
regering uit, de liberalen steunden de
socialistische motie en dienden bovendien
een motie van afkeuring in en de commu
nisten dienden enkel een motie van afkeu
ring in. Hierna nan minister Struye ont
slag.
DE TOESTAND IN PALESTINA
Op de autotentoqnstelling die gisteren in Londen
werd geopend, is dit personenwagentje te zien,
speciaal ontworpen voor invaliden. Het bezit
electrische aandrijving en wordt bestuurd met
een handle, die tevens de controles over de
snelheid en de remmen in zich verenigt. De
constructie is zodanig, dat een minimum aan
krachtsinspanning wordt gevraagd van de
bestuurder.
Zware straffen voor Tsjechen
Te Praag is een aantal zware straffen
bekend gemaakt voor personen, die be
schuldigd worden van tegen de staat ge
richte activiteit en zwarte handel.
Een 21-jarige vrouwelijke beambte, Vera
Kotisova, werd beschuldigd van •militair
verraad. Zij zou staatsgeheimen hebben
bekend gemaakt aan „leden van een buiten
lands leger". Zij werd veroordeeld tot 17
jaar gevangenisstraf en verlies van de
burgerrechten voor vijf jaar. De aanklager
tekende beroep aan en eiste een zwaardere
straf.
De leider van de groep, welke er van
beschuldigd werd onwettig te hebben ge
handeld in chocolade en ander snoep, werd
veroordeeld tot 18 jaar dwangarbeid.de
andere leden van de groep tot gevangenis
straffen, variërend van negen maanden tot
15 jaar.
Twee andere personen werden tot zeven
en tien jaar gevangenisstraf veroordeeld,
op beschuldiging van militair verraad.
Voorts werden nog 82 personen wegens
zwarte handel tot boetes van in totaal
1.700.000 kronen en gevangenisstraffen ver
oordeeld.
Geen genade voor Duitse
generaals
Dr. Hans Laternser, verdediger in het
proces tegen leden van het oppercommando
van de Duitse Wehrmacht, dat in Febru
ari te Neurenberg werd gevoerd, heeft ver
klaard, dat zijn verzoek tot vernietiging
van de vonnissen door de voltallige zitting
van het Amerikaanse militaire gerechtshof
te Neurenberg is afgewezen.
Dr. Laternser 'had zijn verzoek ingediend
op grond van „tegenstrijdige getuigenis
sen". De vonnissen betroffen acht gene
raals, die bevel voerden over legers in
Zuid-Europa, welke zich tijdens de bezet
ting der Balkanstaten schuldig maakten
aan oorlogsmisdaden.
Veldmaarschalk Wilhelm von List, voor
malig opperbevelhebber in Zuid-Oost-
Europa, ens generaal Kuntze werden tot
levenslange gevangenisstraf veroordeeld.
Arabische staten wensen niet met
de Joden te onderhandelen
De Israëlische premier David Ben Goe-
rion, heeft Donderdagavond voor de Israë
lische staatsraad verklaard, dat de Joodse
troepen niet op nieuwe lijnen in de Negev
zullen terugtrekken, zoals de Veiligheids
raad heeft bevolen.
Ben Goerion zei: „Extra troepen, die naar
de Negev werden overgebracht om te hel
pen door te breken naar de geïsoleerde
nederzettingen, waren reeds teruggetrok
ken,. maar de troepen, die vóór 14 October
in de Negev waren, zullen het gebied blij
ven bewaken tegen aggressie van Egypte
en ook Jeruzalem tegen een Egyptische
aanval blijven besehermen.
Israël is echter te allen tijde bereid met
de Arabieren, te onderhandelen."
Op „Rusthof" bij Amersfoort is een Russisch erekerkhof ingericht waar de lichamen zijn samen
gebracht van een aantal krijgsgevangen militairen, die in het kamp Amersfoort werden
vermoord en van de soldaten die in de winter van 1944-45 bij de bevrijding van ons land
zijn gesneuveld. Gisteren is het ketkhof door de Minister "van Oorlog mr. W. F. Schokking
officieel in gebrtiik gesteld. Een overzicht van de plechtigheid na de onthulling, door de Sovjet
ambassadeur in Nederland, de heer AValkov, van het ere-monument op de dodenakker.
De UNO had bevolen tot terugtrekking
van de troepen naar posities, die vóór 14
October, het tijdstip, waarop de jongste
strijd in de Negev ontbrandde, werden in
genomen.
Enkele uren vóór de vastgestelde uiterste
termijn heeft de regering van Israël aan de
Veiligheidsraad doen weten, dat zij er in
toestemt de troepen terug te trekken, die na
14 October de Negev zijn ingetrokken, doch
zich het recht voorbehoudt de troepen te
handhaven, die vóór deze datum voor de
verdediging der nederzettingen aldaar zijn
gestationneerd.
Zestig waarnemers der UNO vertrekken
heden naar de woestijn Negev om de troe
penbewegingen te controleren. Volgens een
functionaris der UNO zullen deze waar
nemers, die uit Jeruzalem, Gaza en Tel
Aviv komen, verslag uitbrengen over de
bewegingen en de situatie van de troepen,
die de Joden na het ontbranden van een
nieuwe strijd op 14 October in het gebied
van de Negev vooruitgeschoven hebben!
De Syrische minister van Buitenlandse
Zaken, Barazi, heeft te Damascus verklaard
dat Syrië en andere Arabische landen niet
wensen te onderhandelen met de Joden,
noch direct'noch via de UNO.
Communisme en socialisme
De secretaris van de Britse Labour partij,
Morgan Phillips, heeft te Londen verklaard,
„dat de jongste, gevangenisstraffen voor de
Bulgaarse en Poolse socialistische leiders
op verzonnen beschuldigingen een ver
schrikkelijke les zijn voor allen, die geloven
dat het communisme en socialisme iets ge
meen hebben."
In de verklaring zegt Phillips verder: „In
de laatste paar dagen hebben de commu
nistische regiems in Oost-Europa het socia
lisme twee bittere slagen toegebracht. De
werkelijke feiten zijn nooit duidelijker ge
weest. In de gehele wereld hebben de com
munisten zowel in woord als daad de demo
cratische socialisten als hun dodelijkste
vijanden aangemerkt. Want alleen het de
mocratische socialisme kan de ellende doen
verdwijnen, waarin het communisme zich
ontwikkelt. Het martelaarschap van Cashir
Fuzak (secretaris-generaal van de Poolse
socialistische partij) en Kosta Loeltsjef
(leider van de Bulgaarse sociaal-democra
tische partij) is een tijdige waarschuwing."
De Egyptische koning
gescheiden van zijn vrouw
Zijn zuster volgde het
voorbeeld.
Te Cairo is officieel medegedeeld, dat
koning Faroek van Egypte en koningin
Farida gescheiden zijn.
Het huwelijk tussen koning Faroek en
koningin Farida werd op 20 Januari 1938
gesloten. Bruid en bruidegom waren toen
beiden 17 jaar oud.
De bruid, die de naam Sasi Naz Soelfi-
car droeg, was niet van koninklijke bloede.
Zij was de dochter van Joessoef Bey Soel-
ficar, rechter in Alexandrië.
Tegelijk met de bekendmaking van deze
scheiding werd te Cairo medegedeeld, dat
ook de zuster van de Egyptische koning,
prinses Fawzia, gescheiden is van haar ge
maal, de Sjah van Perzië.
De officiële mededeling over de schei
ding van koning Faroek en koningin Fa
rida zegt: „God heeft in Zijn hoge wijsheid
gewild, dat de banden, die de twee edele
vorstelijke personen verenigden, verbroken
worden. Hij heeft de koning en de koningin
het verlangen ingegeven te scheiden, hoe
zeer zij het ook betreuren".
Hoog Frans bezoek
aan IJmuiden
Vanmorgen heeft de Franse admiraal R.
Jaujard een bezoek gebracht aan de Noor-
dersluis te IJmuiden, zulks in het raam van
een tweedaags verblijf in Nederland.
De admiraal was in gezelschap van enige
hoge marine-autoriteiten en heeft geduren-
de het half uur dat hij bij de grote sluis
doorbracht, meermalen zijn bewondering
Uitgesproken over het imposante bouw
werk, dat thans weer in zo goed als voor
oorlogse staat verkeert.
De vuurtoren van "Westkapelle, die door
oorlogshandelingen ernstig was beschadigd,
is hersteld. Het grote licht zal weldra weer
kunnen schijnen.
Hef woord is aan
Napoleon:
De verbeelding beheerst de wereld.
Frans plan voor beheer
der Ruhr-bedrijven
Een woordvoerder van het Britse minis
terie van Buitenlandse Zaken heeft be
vestigd dat de Franse afgevaardigde op de
„Ruhr-eonferentie te Londen Ilervé
Alphand. aan de Britse en Amerikaanse
afgevaardigden een Frans plan voor in
ternationaal beheer van de Ruhr-in-
dustrieën heeft voorgelegd. Het document
is echter nog niet officieel ter tafel ge
bracht.
De conferentie heeft gisteren de eerste
fase van haar werk, bespreking van de drie
ontwerpen van statuten voor het gezags
orgaan voltooid. Een welingelichte waar
nemer noemde de tot dusver gemaakte
vorderingen „goed en snel". De conferentie
heeft een aantal essentiële punten, waar
over nog geen overeenstemming is bereikt,
terugverwezen naar een commissie van
ontwerp, die de komende drie dagen zal
trachten de geschilpunten in een enkel ont
werp samen te vatten. Dit ontwerp dient
voor Maandag gereed te zijn, wanneer de
conferentie in voltallige vergadering bijeen
komt.
De vitale kwestie van het beheer van
de mijnen en industrieën van het Ruhrge-
bied is nog niet besproken.
De commissie voor Buitenlandse Zaken
van de Franse Nationale Vergadering heeft
heden het Engels-Amerikaanse beslpit tot
overdracht van de eigendom der bedrijven
in het Ruhr-gebied aan Duitsers veroor
deeld en om een uiteenzetting door de mi
nister van Buitenlandse Zaken, Schuman,
verzocht.
De Commissie verzocht tevens om een
spoedig debat over het ontwerp in de Na
tionale Vergadering.
Karl Berg: ,.lk neet dat alles niet zo precies meer99
„Het is wel mogelijk, ik weet het
niet meer zo precies", zegt Karl Berg,
die in Maart 1943 commandant werd
van het concentratiekamp Amersfoort,
als getuigen voor het Bijzondere Ge
rechtshof te Amsterdam verklaringen
afleggen over de toestanden in het
kamp. De publieke belangstelling voor
deze zaak is wederom zeer groot. De
tribune is geheel bezet en tientallen
belangstellenden moeten teruggestuurd
worden omdat er voor hen geen plaats
meer is.
In de zaal zijn nu microfoons opgesteld.
Het gesprokene wordt vastgelegd op een
geluidsband, welke ter beschikking zal
worden gesteld van het Rijksbureau voor
Oorlogsdocumentatie.
De eerste getuige, de heer J. Broertjes,
werd als lid van de Paroolgroep gearres
teerd en in Mei 1942 naar kamp Amersfoort
ggbracht. Enkele dagen na zijn aankomst
sloeg Berg hem met een ijzeren staaf een
gat in het hoofd. Hij was er getuige van
dat Berg een gevangene, die naar zijn zin
niet hard genoeg werkte, stenigde. Het
slachtoffer viel tensllotte neer en werd
nadien niet meer gezien. Berg dreigde de
gevangenen steeds met de kalkput, een
kuil met ongebluste kalk, waarin lijken
geworpen werden.
„Ik weet het niet meer zo precies", zegt
Berg. Hij zegt ook niet te weten, om welke
reden de Russische gevangenen in het kamp
vertoefden. Maar de procureur-fiscaal, mr.
B. J. Besier. heeft van het Rijksbureau
voor Oorlogsdocumentatie een rapporten-
boek van het kamp ontvangen, waarin de
Russen als krijgsgevangenen ingeschreven
staan.
Getuige Van der Steen verklaart, dat
Berg eens zijn honden op een gevangene
losliet. Op 16 December 1944 werd op een
gevangene een gesmokkeld briefje gevon
den en over de inhoud wond Berg zich zo
op, dat hij gedurende 4 a 5 weken de ge
vangenen de Rode Kruispakketten en het
Kerstpakket onthield. Alle,extra voedsel
was voor dat tijdperk verboden.
Op 1 Januari 1945 stonden alle gevan
genen aangetreden op de appèlplaats.
Kotalla kwam en schreeuwde: „Stehen
bleiben bis zum verrecken". Op die dag
gingen de bewakers zich aan een algemene
mishandeling te buiten, waarbij honderd
gevangenen zodanig gewond werden, dat
zij in de ziekenbarak verzorgd moesten
worden.
De „bunker"
De rechercheur Kleinveld geeft een uit
eenzetting van de toestand, die in „de
bunker" bestond. Getuige heeft in de bun
ker gezeten van 17 December 1942 tot 1
Maart 1943. De gevangenen lagen daar aan
handen en voeten geketend in volkomen
duisternis. De boeien sneden diep in het
vlees. Vaak gebeurde het, dat de bewakers
„vergaten" eten uit te delen. Soms ook
werd het eten op enige afstand van de ge
vangenen gezet, die het door hun boeien
niet konden bereiken. Ook werden de ge
vangenen door de „Arbeitsdienstleiter"
Max Ritter en door Brahm op gruwelijke
wijze mishandeld. Getuige kan bij de her
innering aan de verschrikkelijke tonelen,
die hij meemaakte, nog maar moeilijk it
zijn woorden komen.
Berg geeft ook toe in 1942 tweemaal in
de bunker te zijn geweest, maar beweert,
dat de meeste feiten hem onkundig waren.
Getuige Bastiaanse, oud-gevangene, ver
feit hoe Berg bevel gaf aan de gevangenen
door de modder en sneeuw over de appèl
plaats te rollen. De mensen waren slecht
gekleed en leden ontzettend. Ging het
rollen niet snel genoeg, dan gaf Berg bevel
aan de bewakers er met hun knuppels op
los te slaan.
Een Joodse oud-gevangene, de heer
Melkman, vertelt van de verschrikkelijke
martelingen, die de Joodse gevangenen
moesten doorstaan. Grijsaards werden aan
hun baarden over de appèlplaats gesleept.
Getuige was uit het kamp gevlucht doch
spoedig weer gegrepen. Na een zware mis
handeling door Kotalla, waar Berg bij
stond, werd hij in de bunker geworpen,
waar hy, zwaar gewond, wijf dagen in de
boeien moest blijven zonder eten. Zijn
kwetsuren waren zo ernstig, dat de kamp
leiding maar vast een doodsbericht naar
zijn echtgenote had gezonden
De martelingen geschiedden met mede
weten van Berg, die twee weken tevoren
verklaard had, dat hij commandant gewor
den was en geen mishandelingen meer zou
dulden.
Vrijdagavond na het appèl verscheen
Berg meestal op de appèlplaats en liet de
Joodse gevangenen strafexerceren. Zij
kregen geen eten „omdat de Sabbath be
gonnen was".
Na iedere getuigeverklaring staat Berg
op om te zeggen „dasz es nicht ganz
stimmt".
Getuige Van West werd 25 maal achter
een in een beerput geschopt, kreeg 50 stok
slagen met een stok met spijkers, werd
twee maal levend begraven en op andere
„gewone" manieren mishandeld. Toen ge
tuige bij Berg over deze irrishandeling
klaagde, was hij zo uitgeput, dat hij ineen
zakte. Berg gaf toen het commando „hinr
legen" waarna getuige op de rug ging lig
gen. Een van de satellieten van Berg gaf
hem daarna een slag met een hamer in
het gezicht.
Getuige Spitsbaard verklaart:
„De Joodse gevangenen hadden het
slecht, maar de Russen hadden het nog on
eindig veel slechter. Meermalen gebeurde
het dat zij dagenlang geen eten kregen. Wij
stonden dan van ons rantsoen een stukje
brood af. Op de laatste dag dat de Russen
in het kamp waren, werd dit ontdekt. Het
gehele kamp kreeg een dag lang geen
eten en drinken. Berg liet eens enige Rus
sen, die op de appèlplaats in elkaar waren
gezakt, onder sneeuw begraven. Neder
landse gevangenen hebben hen later be
vrijd".
Getuige Damen werd in September 1941
met zijn neef naar het kamp vervoerd. Zij
waren het „persoonlijk eigendom" van
Berg. De neef is overleden nadat Berg
hem een slag met de steel van een schop
tegen de rug had gegeven. Getuige kreeg
officieel geen voedsel in het kamp en
moest leven van de goedertierenheid van
zijn medegevangenen. Hij is negen maan
den in het kamp geweest. Gedurende de
laatste drie maanden kreeg hij iedere
morgen een pak ransel van Berg. Hij had
Berg tenslotte gevraagd „Schiet mij maar
liever dood". „Dat zou zonde van de kogel
zijn" had Berg geantwoord.
Berg geeft wel toe dat hij Damen vaak
geslagen heeft. „Maar zeker niet iedere
dag" zegt hij.
Damen woog 78 kg toen hij in het kamp
kwam, maar na negen maanden kampver
blijf nog slechts 35 kg.
Berg geeft echter niet toe, dat de ge
vangenen in tienkamp veel te weinig voed
sel kregen. Hij beweert opnieuw, dat hij
niet wist dat de Russen krijgsgevangenen
waren.
Medische hulp mocht niet aan de Russen
verstrekt worden. Destijds beweerden de
Duitsers, dat de Russen besmettelijke
ziekten hadden, die een bijzonder gevaar
opleverden. Dit wordt door verschillende
getuigen, waaronder doktoren, tegenge
sproken.
In de volgende zittingen zullen de hel
pers van Berg en KotSlla zich te verant
woorden hebben.
WEINIG VERANDERING
Verwachting, medegedeeld door het
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Vrij
dagavond tot Zaterdagavond:
Zwaar bewolkt met nu en dan lichte
regen of motregen en in het Zuid-
Oosten van het land vannacht plaatse
lijk nevel of mist. Matige en aan de
kust tijdelijk krachtige wind tussen
Zuid eïi Zuid-West. Aanhoudend zacht
weer.
20 November:
Zon op 8.08 uur. onder 16.43 uur
Maan op 19.19 uur, onder 12.32 uur
