mm
c
Hoe lang moet Nijmegen
nog zijn hart missen
hetop Uw Bomt1
Was kardinaal Mindszenty beïnvloed?
Deze zomer doorgaande treinen
van Haarlem maar Alkmaar
Nieuwe Uitgaven
B*ABD9SIR0OPJ
Wereldnieuws
VRIJDAG II FEBRUARI 1949
Opruiming van honderden krotten
is een der vele wederopbouw-problemen
Haarlems petekind Nijmegen de eens
zo welvarende en mooie Keizer Karelstad,
die in de oorlogsjaren zo zwaar getroffen
werd, dat onze burgerij de handen in één
sloeg om de eerste nood, wat kleren en
meubels betrof, te lenigen heeft opnieuw
ernstige zorgen. Nu omdat het tempo van
het Wedcropbouwplan zodanig teleurstelt
dat de toekomst van de gemeente ernstig
bedreigd wordt.
Om duidelijk te maken waarom het gaat,
moeten wij even de donkere achtergrond
van de misère belichten. Nijmegen behoort
met Rotterdam, Middelburg en Tiel tot de
zwaarst-getroffen gemeenten. Het begon
met een verschrikkelijk bombardement,
dat het hart van de stad, over een uitge
strektheid van 25 ha., tot één puinhoop
maakte, en toen kwamen npg de zeven
ontzettende maanden, waarin Nijmegen in
de frontlinie lag; 2200 mensen werden ge
dood, 5500 gewonden hielden blijvende ver-
minkingen. Niet minder dan 2655 gebouwen
werden verwoest, waaronder 2200 wonin
gen. Van de winkels in het centrum werd
45 procent verwoest van de hotels 90 pet.
Nijmegens burgerij had aanvankelijk
hoop dat het herstel in een vlot tempo zou
geschieden, temeer omdat van gemeente
wege spoed betracht werd met het ontwer
pen van plannen. Bovendien had de rege
ring immers de verzekering gegeven dat de
zwaar getroffen gebieden voorrang zouden
hebben.
Maar als Nijmegen nu de balans gaat op
maken van bijna 4 jaar Wederopbouw is
het resultaat ontmoedigend, vooral omdat
de verwachtingen voor de komende jaren
allesbehalve gunstig zijn.
Er zijn thans 895 woningen klaar geko
men, waarvan 352 noodwoningen. In aan
bouw zijn er nog 531. Op een woningtekort
van een kleine 6000 is dit niet veel. Het ge
meentebestuur had zo vertelde ons de
heer W. van der Wagt, wethouder voor de
Wederopbouw er op gerekend dat Nij
megen voor 1949 een bouwvolume zou heb
ben gekregen van 1000 woningen, maar de
toewijzing bedraagt slechts 390.
De woningtoestanden zijn dan ook aller
ellendigst. Nijmegen heeft het grootste per
centage van samenwoningen.
53 a 54 procent van alle gezinnen is op
samenwoning aangewezen.
En dat is voor een stad als Nijmegen met
zijn grote R.K. bevolking, waar de gezinnen'
in verhouding veel kinderen hebben, extra
moeilijk.
Er is in Nijmegen nog slechts een enkel
winkelhuis herbouwd. Waar eens het za
kencentrum gevonden werd, ligt nu een
verlaten woestijn met een collectie kla
gende ruïnes van kerken en andere gebou
wen die men nog hoopt te kunnen redden.
Nijmegen is nu een stad zonder nart en
dreigt daardoor een dode stad te worden.
Bij ons bezoek aan Nijmegen bleek ons
- dat de noodkreet die de Nijmegenaars aan
heffen volkomen gerechtvaardigd is. Enige
technische ambtenaren van de gemeente
v/aren ons tot gids bij een tocht door de ge
meente, waarbij de woningnood op angst
wekkende wijze naar voren kwam.
Daarbij bleek dat het probleem waarmee
Nijmegen te kampen heeft ook nog een zeer
bijzondere zijde heeft. De bommen die op
de stad gevallen zijn kwamen op de ver
keerde plaats terecht, zij vielen op het hoge
deel der stad, waar juist de gebouwen en
woningen stonden die niet gemist kunnen
worden. Voor het lage gedeelte, de oude
wijken aan de Waal, bestonden lang voor
de oorlog al ingrijpende saneringsplannen.
In dat oudste deel der stad zijn vele slop
pen en stegen en nog veel meer krotten.
Er lag in 1939 een plan voor een sanering
klaar, de regering had al op zich genomen
een deel der kosten voor rekening van het
rijk te nemen. Als dus de oorlog geen spel
breker was geweest, zouden nu de krotten
gesloopt zijn geweest Maar nu staan ze er
nog en worden nog gebruikt.
In 72 totaal-onbewoonbaar verklaar
de woningen „wonen" nog 100 gezin
nen bestaande uit 341 personen (In één
krot zitten zelfs 4 gezinnen met tezamen
19 personen). Maar daarnaast zijn nog
222 woningen diè zich op dit ogenblik
van de andere krotten alleen onder
scheiden door het feit, dat zij nog ver
beterd kunnen worden. Daarin huizen
301 gezinnen, uit 993 personen be
staand, Daarbij komen dan nog 18
woningen in de statistiek aangemerkt
als „zefer slecht". Daarin zitten nog 27
andere gezinnen.
De toestanden in deze „woningen" is In
derdaad mensonterend te noemen. In Haar
lem hebben wij indertijd percelen bekeken
die als crepeergevallen werden aange
merkt, maar wat wij in Nijmegen zagen,
is tienmaal erger. Gezinnen met 4 of 5 kin
deren moeten met één kamertje genoegen
nemen, zodat er naast de slaapplaatsen
Benelux-ministers 10 Maart
in Den Haag bijeen
Naar ANP mededeelt zal de „Benelux-
ministers-conferentie" op 10, 11 en 12 Maart
aanstaande te 's-Gravenhage worden ge
houden.
Onderwerp van de besprekingen zal zijn
het rapport, dat door de voorzitters van de
raden van de douane-overeenkomst on
langs aan de regeringen is aangeboden.
Toegang tot een der krotten, die weliswaar officieel onbewoonbaar verklaard zijn, maar toch
nog door verscheidene gezinnen bewoondworden.
De radio geeft Zaterdag
HILVERSUM I. 301.5 M.
7.00. 8.00. 19.00. 20.00 en 23.00 uur Nieuws.
7.15 Gymnastiek. 7.30 Gewijde muziek. 7.45
Gebed, 8.15 „Pluk de dag". 9.00 Voor de
vrouw. 9.05 Svmphonisch concert. 10.00 Voor
kleuters, 10,15" Platen. 11.00 Voor zieken. 11.45
Schoolradio. 12.15 Plano-recital. 12.30 Land
en tuinbouw 12.33 Amusementsorkest. 12.55
Zonnewijzer. 13.00 Strijdkrachten. 13.30
Amusementsorkest. 13.50 Film en toneel.
14.10 Platen. 14,20 Engelse les. 14.40 Quatre
mains. 15.10 Muziekcursus. 15.30 Lichte mu
ziek. 16.00 Luchtvaart. 16.10 «Platen. 16.30
Gregoriaans. 17.00 Wigwam. 18.00 Volkslie-
derenkwartet. 18.15 Journalistiek overzicht.
18.30 Strijdkrachten. 19.15 „Te vuur en te
zwaard?"' 19.25 Harmonie-orkest. 19.45 Ne
derlanders in Duitsland. 20.05 Gewone man.
20.12 Platen. 20.20 Lichtbaken. 20.50 Platen,
21.00 „Negen heit de klok". 21.45 Radio
estafette. 22.00 Lichte muziek. 22,30 Actuali
teiten, 22.45 Gebed. 23.25 Werken van Handel.
HILVERSUM II. 414.5 M.
7.00, 8.00, 13.00, 18.00 20.00 en 23.00 uur
Nieuws. 7.15 Platen. 9.35 Symphoniseh con
cert. 10.00 Morgenwijding. 10.20 Radiofeuille-
ton. 10.35 Continubedrijven. 11.20 Buiten
lands overzicht, 11.35 Werken van Mozart.
12.00 Lichte muziek. 12.30 Land- en tuinbouw.
12.33 Accordeon-orkest. 13.20 Platen. 14.00
A. J. C. 14,20 Platen. 14.30 Kon. Mil. Kapel.
15.00 Zeeuws programma. 15.25 Symphoniseh
concert. 16.25 Musette-klanken. 16.45 Sport.
17.00 Amerikaanse dansmuziek. 17.30 Om en
nabij de twintig. 18.15 Piano en orgel. 18.50
Reportage. 19.10 Artistieke staalkaart.. 19.30
Reoortage. 19.45 Dra. Anne H. Mulder. 20.15
Ramblers. 21.00 Socialistisch commentaar.
2Li5 Revue. 22.00 Stradiva-sextet. 22.25
Luisterspel. 22,40 Lichte klanken. 23.15 Dans
muziek.
practisch geen ruimte overblijft. En dan
ontbreken in vele gevallen behalve 'n WC
ook water, gas en electriciteit. ïh krotten
v/aar nooit een zonnestraaltje binnenvalt,
bestaat de enige verlichting uit een wal
mend oliepitje.
Een dokter van de Geneeskundige. Dienst
verzekerde ons (ieder is daarvan bij voor
baat al overtuigd!) dat dergelijke woning
toestanden funest zijn voor de bewoners, in
het bijzonder voor de kinderen. Zedelijk en
moreel zakken de a-socialen die hier hui
zen steeds dieper. Een buurthuis van de
Don Basco-vereniging poogt deze mensen
wat op te heffen, maar als zij in geen
andere omgeving kunnen worden overge
bracht, is het streven hopeloos.
Wethouder v. d. Wagt en Ir. Siebens
van de Wederopbouw bevestigde het dat
Nijmegen geen extra bouwvolume van Den
Haag toegewezen krijgt om aan de krot
ellende een einde te maken. Het percentage
krotten is slechts 1% en alleen indien het
4 procent bedraagt, is het in het toewij-
zlngs-systeem een reden voor verhoging
van he,t bouwvolume.
Nijmegens gemeentebestuur kan de krot
ten niet laten'ontruimen, tenzij er andere
huizen voor de mensen beschikbaar zijn.
Nu is de gemeente van plan om voor elk
huis dat Nijmegen extra toegewezen
krijgt een krot te slopen. Alleen daardoor
is het mogelijk uit.de misère te komen.
Want' de woningen die nu uit het lage
normale bouwvolume gezet kunnen wor
den, zijn nodig voor de mensen die nu in
het geheel geen woonruimte hebben.
Ons bezoek aan Nijmegen gaf ons de
stellige overtuiging dat wat de gemeente
vraagt volkanen, gerechtvaardigd is...
Heeft minister In 't Veld niet enige uur
tjes beschikbaar om ook eens in Nijmegen te
gaan kijken in de Lompekramersgas, de
Ottengas, of de Kabelgas? j
Dan krijgt Nijmegen ongetwijfeld de toe
zegging die gevraagd wordt.
Arbeidsongeluk in de
Walserij-Oost
Hand afgekneid bij de
strippenschaar
In de nacht van Woensdag op Donderdag
raakte de handlanger C. F. uit Oudorp bij
het knippen van stalen strippen in de Wal
serij-Oost van de IJmuidense Hoogovens
met de linkerhand bekneld tussen de mes-
houder en het frame van de strippenschaar.
Hierdoor werd de hand dusdanig gewond,
dat het lichaamsdeel in het Rode Kruis-
ziekenhuis' gedeeltelijk moest worden ge
amputeerd. F. kon echter duim en hand
palm behouden,
DOOR AANRIJDING KWAM HANDEL
IN „ZWARTE" TEXTIEL AAN HET LICHT
Ekele dagen geleden werd op de Haar
lemmerweg te Amsterdam een spelende
jongen aangereden door een auto. Het on
derzoek wees uit, dat de chauffeur geen
schuld had, maar bracht tevens aan het
licht, dat deze auto gebruikt werd voor het
bedrijven van zwarte handel in textiel. In
de auto werd namelijk aangetroffen een
kist en een jute zak vol textielgoederen.
De chauffeuf en een inzittende 28-jarige
juffrouw verklaarden, dat zij op weg wa
ren naar Haarlem, waar hun moeder, die
marktkoopvrouw is, deze goederen zou ver
kopen. De politie stelde een onderzoek in
in de woning van de juffrouw. Men vond
er een tapijt, verstopt onder een oud .vloer-'
kléèd, ruim honderd -badhanddoeken, een
rol vitrage, honderden knotten wol, voe
ring. dames- en herenstoffen, alles was
zwart ïhgekocht.
De minister van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening heeft bepaald, dat in
1949 voor de zeelt geen gesloten'tijd wordt
vastgesteld.
Een deskundige beschouwing
over injecties en hypnose
De meermalen geuite veronderstelling,
als een kardinaal Mindszenty zijn beken
tenissen hebben afgelegd onder invloed
van bepaalde stoffen, die hem zijn toege
diend, roept de-vraag op of-een dergelijke
beïnvloeding mogelijk is.
Zowel in de geneeskunde als bij gerech
telijk onderzoek heeft men steeds de be
hoefte gevoeld mensen hun belangrijke
herinneringen te laten uitspreken. De po
gingen orri dit te bereiken door een be
paalde invloed op deze personen uit te
oefenen, zijn dan ook niet nieuw. Men
heeft het geprobeerd-met hypnose, door
sterke drank te laten gebruiken en door
verdovende middelen in eten en drinken
te mengen. In de geneeskunde aan het
front in de laatste oorlog paste men in
spuitingen toe met een barbituurzuur-
derivaat, waarvan de handelsnaam Pento-
thai luidt..
In de Amerikaanse tijdschriften schreef
men van het waarheids-elixer. De ingespo
ten personen komen er nl, gemakkeliiker
toe zich bepaalde voorvallen te herinneren
en ook uit te spreken. Toch was dit geen
nieuws, omdat men met hypnose soort
gelijke resultaten bereikte.
Nu is er verschil tussen de geneeskun
dige toepassing en die bij het gerechtelijk
onderzoek. In de geneeskunde gaat het
veelal om patiënten, die hulp zoeken bij
hun arts en die daar ook veel voor over
hebben, zelfs het vertellen van de waar
heid. Komt nu onder invloed van hypnose
of Pentothal-inspuiting een herinnering
boven, die door haar onaangenaamheid zo
veel mogelijk vergeten was, dan wordt die
meestal ook uitgesproken. Hypnose of
Pen tothal-injectie hebben de gelegenheid
tot herinneren en uitspreken- gunstiger ge-
'maakt.
Bij het gerechtelijk onderzoek bestaat
deze bereidwilligheid allerminst. Hypnose
zal niet'gelukken, omdat deze niet moge
lijk-is zonder de medewerking van de on
derzochte persoon. Door een Pentothal-
inspuiting maakt men ook hier de gelegen
heid gunstiger tot herinneringen, doch
maar zelden bereikt men het resultaat, dat
er ook een bekentenis komt. Het is nï. ge
bleken dat men noch onder hypnose, noch na
Pentothal-toediening iemand iets kan la
ten meedelen, wat hij beslist riiet wil zeg
gen. Er is geen sprake van dat iemand
door deze invloeden willoos wordt en in
geen geval kan men normale personen
zover krijgen dat zij ongewild valse be
kentenissen afleggen. Dit zou hoogstens
bij zwakzinnigen lukken.
Blijft nog de vraag of er andere mogelijk
heden tot beïnvloeding gebruikt kunnen
worden Deze zijn er inderdaad, doch ook
daar kan men niet van willoosheid spreken.
Het gaat hier meer om bedreigingen, be
slachtoffers kunnen opzettelijk verslaafd
zijn aan verdovende middelen, die men hen
dan onthoudt en welke zij zich alleen weer
kunnen verschaffen door b.v. het doen van
valse bekentenissen.
Als iemand echter ondèr invloed verkeert
van Pentothal of morphinist is gemaakt,
dan mag men verwachten dat in een
rechtszitting daar zeker iets van blijkt.
Wanneer we nu weer op het proces van
kardinaal Mindszenty terugkomen en we
lezen in de persverslagen dat hij een uur
lang, staande voor de microfoon, op juiste
wijze antwoordt op vragen van de presi
dent van het Hof,-dan is het niet denkbaar,
dat hij op dat moment onder een van de
bovenbeschreven invloeden stond.
F. L. M. STEENWINKEL.
Een
'A Cc t,a-Bever -
product!
Cetoé Kachel
Zóó zwart is er geen? geen éénii
Spraakwaterval
over busconcessies
Gedurende ruim vier uur hebben de ver
tegenwoordigers van de in de oorlog ge
liquideerde autobusondernemingen en van
de zich thans bedreigd voelende bedrijven
enerzijds en de raadslieden van de N. S. en
de N.A.C.O. anderzijds om en om gister
middag him belangen voor de Commissie
Vergunning Personenvervoer, die Donder
dag voor Noordhollamd in de Provinciale
Griffie zitting hield, bepleit.
Het thema was steeds weer 'hetzelfde: de
particuliere ondernemers wezen op hun
historische rechten en op hun gunstige
exploitatie, de N.S. en hun dochteronder
nemingen meenden, dat het vrije spel der
maatschappelijke krachten op de weg tot
een ontoelaatbare verspilling leidt en dat-
zeker op met de spoorweg parallel lopende
buslijnen het vervoer in handen van maat
schappijen m'oet zijn, die geen tegengestelde
financiële belangen, hebben. Er had op deze
zitting tussen de verschillende ondernemin
gen nog een opgewekt loven en bieden
plaats, opdat de Commissie toch maar
vooral ervan doordrongen zou raken hoe
bereidwillig die Noordhollandse busexploi
tanten toch wel zijn om service te geven.
Verklaarde bijvoorbeeld de burgemees
ter van Zijpe, dat de Naco zich bereid had
verklaard Petten op korte termijn uit zijn
isolement te verlossen, dan sprongen de
afgevaardigden van „Bergen-Binnen" -on
middellijk op en gaven grif dezelfde toe
zegging. Wilden de gebroeders Beentjes en
De Bruyn tussen Uitgeest en Beverwijk
over Heemskerk rijden, dan bleef de Naco
niet achter, hoewel mr. Polak vlak tevoren
had verklaard,, dat hij geen heil in dat
traject zag.
Deze veldslag-op-de-katheder werkte
trouwens verbroederend onder de tegen
standers van „het 9poor". Want Beentjes
en De Bruyn, die vóór de oorlog tussen
Beverwijk en Alkmaar reden, hadden van
hun combinatie met de Stormvogelsdiïenst
HaarlemBeverwijk destijds weinig plei-
zier beleefd, naar hun raadsman meedeelde
en aan het begin van de zitting was dat
geschil nog hangende.
Maar toen de vertegenwoordiger van de
Nederlandse Spoorwegen had meegedeeld,
dat met ingang van de aanstaande zomer
dienst een electrische utlrsdienst Haarlem
Alkmaar zonder overstappen in Uitgeest
zal worden ingevoerd, beklom d-e gemach
tigde van „De Stormvogels" het spreek
gestoelte om te verklaren, dat zijn cliënt
met Beentjes en De Bruyn in principe tot
overeenstemming was gekomen en dat
daardoor ook hun lijnen weer als één dienst
zouden kunnen worden gereden.
Aan het eind van de middag kwam de
concessie van „De Stormvogels" aan de
orde. Mr. Polak maakte voor .N.Z.H. en
Naco bezwaar tegen het feit, dat de familie
Schoone zich met de vroegere „Storm
vogels" vereenzelvigt, omdat de andere
aandeelhouder, de heer Visman, uitdruk
kelijk heeft verklaard op terugkeer van de
„Stormvogels" geen prijs te stellen en om
dat deze N.V. is opgegaan in een touiring-
carbedtrijf. Bovendien, zo zei mr. Polak, de
historische rechten"" van de heer S. P.
Schoone dateren van 1 November 1948. op
welke datum hij als eigenaar van de garage
„Stormvogels" te Velsen in het Handels
register werd ingeschreven. Tenslotte was
mr. Polak van oordeel, dat de aanvraagster
de vragen, ,Wat hebt ge en hoe wilt ge de
dienst uitoefenen?" ontweken had, zodat
men niet van een serieuze gegadigde kon
spreken.
Mr. Van Uden stelde het pionierswerk
van de familie Schoone en de gunstige be-
drijfsuitkomsten - de „Stormvogels" maak
ten in de laatste jaren vóór de oorlog vijf
tigduizend gunden winst per jaar hier
tegenover.
Tegen zevenen hamerde de voorzitter
van de Commissie, diè deze woordenstroom
een dag lang onbewogen over zich heen
had laten vloeien, af. Over een jaar, of
langer, zullen de belanghebbenden wel er
varen, hoe dit college over hun bestaan
beschikt heeft.
Auteurs achter de toonbank
Bijzondere boekverkoopdag
in de hoofdstad
Amsterdam zal op Zaterdag 26 Februari
een primeur beleven. Ter gelegenheid van
de opening der Boekenweek zal die dag
namelijk een aantal bekende auteurs in een
Amsterdams warenhuis persoonlijk boeken
verkopen. De deelnemers zijn Anna Blaman,
'Si C. Bloem, Mies Bouhuys, Louis de Bour
bon, S. Carmiggelt, C. C. S. Crone, Maurits
Dekker, Ben van Eysselsteyn, Yge Foppema,
S. Franke, S. Goudsmit, Jan H. de Groot,
F. van HeerikhuiZen, A. den Hertog. Han G.
Hoekstra, Ed. Hoornilc, J. W. Jacobs, David
de Jong, Kitty Josselin de Jong, C. J. Kelk,
H. Keuls, Jef Last, Clara Lennart, Emmy van
Lokhorst, A. Marja, Adr. Morriën, Top Naeff,
Ro van Oven, A. Roland Holst, Annie Ro
meinVerschoor, B. Rijdes, A. Viruly, Bert
Voelen, Theun de Vries, J. W. F. Weruineus
Buning, Mevr. SzelcelyLulofs, Constant van
Wessem en Evert Zandstra.
Iedere auteur zal achter een tafel met
boeken van een nog levende pennebroeder
plaats nemen en aan het in dit geval waar
schijnlijk zeer koopgrage publiek de „colle
giale" werken verkopen. Een ere-comité zal
boeken van overleden moderne schrijvers
verkopen. Geen der auteurs zal eigen werken
mogen verkopen.
Er zijn in de laatste jaren politieke processen
gevoerd, welke cle bijzondere aandacht trok
ken door sensationele bekentenissen en ont-
hidlingen van de figuren in de beklaagden
bank, die met een voor velen onbegrijpelijke
minachting voor de consequenties van hun
mededelingen, bekentenissen deden die men
van hen niet had verwacht.
De vraag is meermalen gesteld of en, zo
ja, in hoeverre hun houding werd be
ïnvloed door het toedienen van bepaalde in
jecties of ander ingrijpen, waardoor de be
klaagden min of meer in hypnotische
toestand zouden verkeren en bereid werden
tot het afleggen van elke gewenste verkla
ring.
Naar aanleiding van het proces tegen de-
Hongaarse Kardinaal Mindszenty, dat deze
vraag opnieuw actueel heeft gemaakt, heeft
dr. F. L. M. Steenwinkel, zenuwarts te
Leiden, die van dit onderwerp een speciale
studie heeft gemaakt, voor ons blad een be
schouwing gegeven over dit probleem.
Geen schadeloosstelling
voor oude t.b.c.-gevallen
Ten -aanzien V?m de schadeloosstelling
krachtens de Ongevallenwet voor oude
t.b.c.-gevallen heeft de Centrale Raad van
Beroep dezer dagen een uitspraak gedaan.
De raad behandelde het geval van een
verpleegster, die omstreeks Maart 1946
t.b.c. had gekregen. Deze ziekte, was enige
maanden later vastgesteld. De aanvrage
om schadeloosstelling was pas in Juli 1948,
dus veel langer dan een jaar na de vast
stelling der ziekte bij de Rijksverzeke
ringsbank gedaan. Deze bank, zich houden
de aan de wettelijke termijn van een jaar,
nam de aanvraag niet in overweging.
De Centrale Raad heeft nu in deze zaak
een uitspraak gedaan, die geheel overeen
stemt met de beslissing, die de Rijksverze
keringsbank had genomen. Alle oude ge
vallen dus. die niet zijn aangegeven binnen
een jaar na de infectie of na de herkenning
van de ziekte als tuberculose zijp verjaard.
Hoe de Raad van Beroep zal oordelen,
als aanspraak wordt gedaan door degenen,
wier aanvrage vroeger al eens was afge
wezen, moet nog worden afgewacht. Zulk
een geval is tot nog toe niet aanhangig
gemaakt.
Ramalho Ortigao, Holland 1883
Vertaling Dr. M. de Jong
Uitgeverij Jacob van Campen,
Amsterdam.
José Dwarte Ramalho Ortigao (18361915)
was Portugees en Chef der Secretarie van de
Koninklijke Academie van Wetenschappen
in Lissabon. In 1883 bracht hij een bezoek
aan Nederland ën, eerst wat door zijn erva
ringen geërgerd, werd Aij later verzot op het
laad en zijn gebruiken. In dit boek geeft
hij, zoals de velmaler het in zijn' inleiding met
recht noemt „een liefdesverklaring aan ons
land". Vandaar ook dat het weinig waarde
heeft voor de Hollandse lezer, die de visie
van een buitenlander wil vernemen; nog
afgezien van de 65-jarige ouderdom van deze
beschrijving: men licht liefdesverklaringèn
niet met beredenering toe. Hij laat zich met
de ondergrond van de verschijnselen, die hij
beschrijft niet in, enkele'vrij voos gebruikte
standaardverklaringen niet te na gesproken,
Dat hoort ook niet bij hem; hij is sterk
visueel ingesteld, zijn verhaal is soms als
een stuk zwijgende film, en het meest des
kundig doet hij zich ook voor als hij de
Nederlandse schilderkunst bespreekt.
De vertaler probeert het goed te maken
met te zeggen dat deze slechtziende ver
ering ons „de hoge eis van het ideaal stelt".
Daar komt niet veel van terecht, het ideaal
blijft zoek tussen Ctftigao's ontdekking van
harmonische matiging overal. Hij heeft blijk
baar deels geschreven om Portugal te laten
zien hoe het eigenlijk moest; dan had hij
natuurlijk ook minder te stellen met hoe het
eigenlijk was. Daarbij wilde hij de invloed
oorspronkelijk oefenen op de lezers van een
Lissabonse krant, waarvoor hij zich mis
schien wat extra gezellig voordeed.
Wat de redenen mogen zijn, meer dan dat
het af en toe wel aardig is om te lezen, kan
men van dit boek niet zeggen; betekenis
heeft het generlei. S. M.
Stichting van Kunstenaars
Pro Deo, Pro Arte et Humanitate
De werkzaamheden van bovengenoemde
stichting, voorzover betreft de practijk van
het belangeloos optreden van kunstenaars
voor diegenen die buiten het normale maat
schappelijke leven staan, worden ingeluid
op Zondagmiddag 13 Februari, door een
concert te geven in de strafgevangenis te
Haarlem, door het Röntgen-kwartet
Annie Woud.
De opvarenden van het m.s. „E
Inten", dat vandaag met troepen naar Indo
nesië vertrekt, kunnen bij aankomst in Port
Said post ontvangen, mits deze niet later dan
13 Februari ter post bezorgd wordt.
Piept Uw borst bij het ademhalen. Verdrijf
dan het slijm, dat hoest en benauwdheid
veroorzaakt en zuiver Uw luchtwegen eens
grondig met 's-Werelds beste Hoestsiroop
Vulpenhouders
Kantoorboekhandel de ROOI)
ANEGANG 14 - TEL. 11963 - HAARLEM
Kunsthandelaars wegens
collaboratie veroordeeld
Schilderijen verkocht aan
Duitsers tijdens bezetting
Het Bijzondere Gerechtshof heeft Uit-'
spraak gedaan in de zaken tegen de 32-
jarige kunsthandelaar J. D. Jr. uit Huizen
en de 40-jarige mevrouw J. E. A. uit
Amsterdam, aan wie ten laste was gelegd,
dat zij in 1943 schilderijen aan de Duitsers
hadden verkocht. Tot dusverre heeft nog
geen kunsthandelaar voor een dergelijk feit
terechtgestaan.
Het Hof veroordeelde J. D. conform de
eis bij verstek tot drie jaar gevangenisstraf
met ontzetting uit de openbare rechten en
het recht tot het bekleden van een leidende
functie in de kunsthandel voor tien jaar
en vaardigde een bevel Uit tot onmiddel
lijke gevangenneming van de verdachte
die zich in het buitenland bevindt. Zijn
medeverdachte, mevrouw A., tegen wie
een jaar was geëist, werd veroordeeld tot
betaling van 20.000 boete en met ont
zetting uit de openbare rechten voor drie
jaar.
De motivering tot het vonnis tegen D.
werd niet voorgelezen, wel die uit de sen
tentie tegen mevrouw A. Daarin werd ge
zegd, dat het verweer, als zou verkoop van
schilderijen aan Duitsers tijdens de bezet
ting geen collaboratie opleveren, door het
Hof was verworpen.
De thans veroordeelde kunsthandelaar
was vroeger werkzaam bij de kunsthandel
Goudstikker te Amsterdam. Na de bevrij
ding werd hij gechanteerd door een P.R.A.-
rechercheur die aanbood zijn dossier te
vernietigen voor 12.000.
De kunsthandelaar had deze zaak aan
gegeven met het resultaat dat de recher
cheur vervolgd en veroordeeld werd.
Duitse nazi's clandestien
naar Zweden?
Duitse nazi's worden door een „Zweedse
regeringsfunctionaris" en een „buitenland
se legatie" uit Hamburg Stockholm binnen
gesmokkeld, zo bericht het liberale blad
„Stockholms Tidningen". Volgens dit be
richt worden de nazi's op schepen van
Zweden en van andere landen vervoerd.
Hoewel leden van bemanningen de beweer
de smokkel aan de politie hebben gemeld,
zijn de nazi's nog niet gepakt, omdat zij
met spoed in auto's «verden gebracht, die
achter goederenwagons langs de kaden van
Stockholm's binnenhaven stonden te wach
ten, aldus dit bericht.
PANDA OP DE WALVISVANGST
40. „Zo, we waren toch nog een heel eindje
uit de koers geraakt met- die grappenmakerij,"
merkte stuurman Stomp crp, toen ze in de verte
de „Jonas" weer zagen liggen. „Ik zal blij zijn,
als ik weer goed en wel aan boord ben. Het
in die ijswoestijn is niets voor een
leeman," En dan moesten we maar gauw be-
ginnen om de buit binnenboord te halen," stelde
Lummel voor. „We hebben nu drie van die
knapen en op de terugweg zullen er nog wel
een paar bijkomen." Inderdaad lagen er vlak
naast de Jonas drie enorme walvissen op het ijs,
die ze, nadat de kapitein en Panda op zo'n
tragische manier verdwenen waren, gevangen,
fhidden. „Het zal nog een heel karwei wezen,
om die beesten aan boord te krijgen, maar als
we het niet doen en het ijs gaat straks kruien,
lopen wc de kans, dat we ze kwijtraken", be
weerde Stomp. En enkele ogenblikken later gaf
hij de bemanning bevel, om de dieren binnen
boord te hijsen.
Massamoord op Borneo
voor het gerecht
Een van de grootste massamoorden die de
Japannezen in Indonesië hebben gepleegd,
namelijk de moord op 150 notabelen in Zuid-
Borneo in de laatste helft van 1943, wordt
thans behandeld door de temporaire krijgs
raad te Batavia, waarbij de Japanse garni
zoenscommandant gedurende genoemde pe
riode, Suzuki Otohiro, terechtstaat.
Hem wordt tenlaste gelegd het voeren van
een schrikbewind tot vestiging van het
Japans gezag. In deze periode werden in
Zuid-Borneo 700 tot 800 arrestaties verricht.
Ieder, die enigszins een anti-Japanse indruk
maakte, werd gearresteerd. Van 150 personen
is bekend, dat zij vermoord zijn. Van hen
werd het grootste deel zónder vorm van
proces onthoofd.
Varkensfeest. De arbeiders in de Uruguayse
vleesverwerkende industrieën zijn in
staking gegaan, waardoor da industrie
volkomen stil is komen te liggen. Het
betreft hier een staking uit symp'athie
met de employés van de detailhandel,
die hoger lóón eisen, aldus een bericht
uit Montevideo.
Schudt de lamp eens aan. Een Ameri
kaanse maatschappij heeft een octrooi
ontvangen voor een nieuw verlichtings
systeem zonder electrische stroom. De
lamp bevat kwikzilver en phosphor-
deeltjes in een verdund gas. Wanneer
de lamp geschud wordt ontstaat een
scheikundige reactie met lichtuitstra-
ling. Men onderzoekt thans de moge
lijkheid deze verlichting te gebruiken
voor voertuigen.
Golfbal. De Verenigde Staten zullen het
aantal atoombommen, dat in hun bezit
is geheim blijven houden, zo heeft pre
sident Truman op zijn wekelijkse pers
conferentie medegedeeld. Luitenant
kolonel William Stark van het in
dustriële college der gewapende macht
heeft medegedeeld, dat een atoombom
de afmeting heeft van een golfbal, doch
dat zij dezelfde ontploffingskracht had
als 5.400.000 pond T.N.T. De hitte der
explosie kan tot op een afstand van
4800 meter brandwonden veroorzaken.
Schoonzoon. De dochter en de schoonzoon
van Werner Eggerath, de communisti
sche minister-president van de staat
Thiiringen in de Sovjet-zóne, zijn naar
de Amerikaanse zóne uitgeweken. De
schoonzoon, Heinz Hebestreit, verklaar
de bevel gekregen te hebben te gaan
werken in de uraniummijnen of de
staalindustrie. Hij was tien weken lang
te Weimar in arrest gehouden wegens
het uitbrengen van critiek op aange
legenheden van de Sovjet-zóne.
Critiek op critici. De „Prawda", het Sovjet-
- communistische partijblad, heeft cri
tiek geoefend op negen Russische kunst
critici. Zij worden „anti-patriottische
bastaard-cosmopolieten" genoemd. Het
blad kondigt aan, dat.de Sovjet-acade
mie voor schone kunsten besloten heeft
de Sovjet-kunst te zuiveren van zulke
„kleinburgerlijke invloeden".
Duitse invoer. Volgens het „Hamburger
Abendblatt" is men een smokkelaffaire
op het spoor gekomen waarbij sprake is
#van een totaalwaarde van tachtig mil-
lioen mark aan goederen, die de Britse
zóne zouden binnengesmokkeld zijn. De
goederen: koffie, thee, tabak en siga
retten, camera's, machines en derge
lijke, zouden voornamelijk via Hamburg
en de Franse zóne hun weg gevonden
hebben.
Werkverschaffing. De inwoners van da
Sovjetsector van Berlijn, die tengevolge
vati de Westelijke „tegen blokkade"
werkloos zijn geworden, worden vol
gens de onder Amerikaanse contróle
staande „Der Abend" overgebracht
naar de uraniummijnen in Saksen.
