Haarlems Dagblad
Massale evacuatie uit Djokja
Pogingen
Dr Beel is het niet eens met
het accoord van Batavia
Chinese nationalisten geven Hankou
aan de communisten prijs
63 e Jaargang No, 19245
Bureaux: Grote Houtstr. 93, TeL Adv. en Admin.
10724, 14825. Redactie 10600. Direct.-Hoofdred.
15054. Bijkantoor H.N., Soendaplein 37, TeL 12230.
Drukkerij Z.B. Spaarne 12, TeL 12713, 10132.
Dinsdag 17 Mei 1949
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Abonnementsprijs per week 33 cent, per kwartaal
4,25. Franco per post 4,75. Postgiro 273107.
Advert.tarieven op aanvraag by de Administratie.
Directeur-Hoofdredactear: Robert Peereboom
m <&prertke ïfjaartemedje <£ourant(3üino
Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
MORGEN is het vijftig jaar geleden dat
de Eerste Vredesconferentie te Den
Haag, in het Huis ten Bosch, geopend werd.
De Tsaar aller Russen had er het initiatief
toe genomen. Hij, Nicolaas II, die de laatste
der Romanoff's zou zijn, was toen pas 31
jaar. Een zachtzinnig man, niet tot heersen
geboren. Hij was in 1899 pas vijf jaar Tsaar
en de gedachte, die Vredesconferentie te
houden welde ongetwijfeld op uit een
vriendelijk hart. Begrip van zijn macht en
van de toestanden, die onder zijn bewind
heersten heeft die laatste Tsaar blijkbaar
maar in beperkte mate gehad. Hij was een
welopgevoed man, maar geen politicus. Hij
verklaarde in onberispelijk Frans,' dat de
Vredesconferentie een goed voorteken zou
zijn voor de nieuwe eeuw, die zich aankon
digde. Denkelijk hadden zijn ministers daar
minder vertrouwen in en zagen zij andere
mogelijkheden in de conferentie. Ministers
van andere landen waren tenminste achter
dochtig; die voorzagen dat Rusland met
Japan zou gaan vechten en het daarom wel
behagelijk zou vinden als het Westen zich
met vredesplannen bezighield. Maar de
Tsaar zelf zal dat niet zo berekend hebben.
Hij zette het plan door, al waren anderen
er schamper over gestemd -^feoals dat al
tijd gebeurt als iemand een toestand ver
beteren wil en al critiseerden vooral de
Duitsers het. Na maandenlange voorberei
ding kwamen rrieer dan honderd afgevaar
digden van zes-en-twintig landen in het
Huis ten Bosch bijeen. Het was de grootste
diplomatieke conferentie, ooit gehouden. Zij
droeg statige jassen vol ridderorden en uni
formen. kleurrijk en vol gouden tressen,
met stijve gouden kragen waaruit deftige
grijze hoofden verrezen. Zij vergaderde met
gesloten deuren en bereikte niet veel. De
gedachte aan ontwapening diende zich reeds
aan, maar werd niet verwerkelijkt. Wel
werd een aantal formules aanvaard en toen
ging men naar huis na twee maanden.
Er was toch een nieuw begin gemaakt. Al
brak nog in hetzelfde jaar de Boerenoorlog
uit, al werd die later gevolgd door de Rus-
sisch-Japanse oorlog, al volgde spoedig
weer strijd in die nieuwe eeuw, getooid met
het schone voorteken, toch zou men verder
gaan. Zo werd de Tweede Vredesconferen
tie, bijeengeroepen door de Amerikaanse
president Theodore Roosevelt, in 1907 in
Den Haag gehouden en daar namen zelfs
44 staten aan deel, zodat het record van
1899 met stukken verbeterd werd. Het wil
de weer niet met de ontwapening. Men was
voornemens de Derde Vredesconferentie
weer acht jaar later te houden, maar zover
kwam het niet, ondanks alle doorwerkte
voorbereiding. Want dat had dan in 1915
moeten zijn en in 1914 was de eerste we
reldoorlog uitgebroken. Die belette het. Al
leen de plechtige opening van het Haagse
Vredespaleis, gift van de Amerikaan Car
negie en gebouwd volgens het later ver
eenvoudigde ontwerp van de Franse
architect Cordonnier was de wereldoorlog
nog juist voor geweest. Gelijk later de bouw
van het nieuwe Palais des Nations nabij
Genève de tweede wereldoorlog juist voor
zou zijn.
Telkens heeft men zulke gebeurtenissen
als goede voortekens willen zien, evenals
de Tsaar in 1899 de eerste Vredesconferen
tie zag, niet vermoedend dat de nieuwe
eeuw pas achttien jaar oud zou zijn als hij
zelf met zijn Tsarina, de vier grootvorstin
nen die zijn dochters waren en de kleine,
zieke Tsjarewitsj, zijn troonopvolger, door
de revolutie zou worden vermoord. Dat was
dan nog maar een incident in de geweldige
mensenslachtingen, die oorlog zou aanrich
ten in de twintigste eeuw. Vredesconferen
ties en vredespaleizen als voortekenen te
zien, dat is bijgeloof. Er is meer nodig om
te slagen. Vijftig jaar na de eerste Vredes
conferentie bestaat de hoop dat de wereld
tenminste heeft geleerd, dat fraaie juridi
sche constructies, vervat in documenten
met de zware zegels van de Hautes Parties
Contractantes, volstrekt onvoldoende zijn
om vrede' te stichten. Het baat niet wetten
te maken als men de politieagent niet wil
benoemen, die de naleving waarborgt. Na
een halve eeuw hebben de staten dozijnen
conferenties achter de rug, maar zij hebben
nog steeds niet tot de benoeming van de,
politieagent kunnen besluiten. En wij zijn
nu juist weer zover, dat de Russen met het
Westen over vrede willen praten, terwijl
sommigen het vermoeden koesteren, dat zij
in het Oosten het een en ander van plan
zijn.
Herinnerend aan de Eerste Vredesconfe
rentie van 1899 zonder voorstel om een
gouden jubileum te Vieren en ook aan de
Tweede, die van 1907. moet ik u nog ver
tellen wat daar in hoofdzaken besloten werd
door de statige oude mannen in zwarte ge
klede jassen en pralende operette-unifor
men. In 1899 sloot men drie verdragen en
drie verklaringen. Het eerste verdrag be
trof de vreedzame beslechting van inter-
nationale geschillen. Arbitrage werd als het
beste middel tot het voorkomen van con
flicten erkend en d'e staten werden aange
spoord arbitrage-verdragen te sluiten. Maar
slechts enkele ratificeerden dit verdrag.
Het tweede gold de wetten en gebruiken
bij de oorlog te land, het derde paste de
beginselen van een vroeger gesloten con
ventie van Genève op de zeeoorlog toe. En
de eerste verklaring behelsde een verbod
van het werpen van ontplofbare stoffen uit
ballons „of op dergelijke nieuwe wijze"
Men was niet zonder vooruitziende blik,
zoals ge ziet; men voorzag dergelijke nieu
we wijzen al jaren vóór de Wrights hun
eerste vlucht maakten. In de tweede ver
klaring werd „beziging van projectielen
met het enige doel, verstikkende of vergif
tige gassen te verspreiden" ja, in 1899
al! en in de derde het gebruik van dum
dum kogels, dewelke zich in het menselijk
lichaam gemakkelijk uitzetten of vervor
men, verboden.
De Tweede Haagse Vredes-conferentie,
die vier maanden duurde (15 Juni18 Oc
tober 1907) nam ter vervanging en aanvul
ling van de resultaten der Eerste dertien
verdragen en één verklaring aan. Ik zal ze
niet alle opsommen. De rechten en ver
plichtingen der neutralen kwamen er nu
bij. Ook de rechtstoestand van vijandelijke
handelsvaartuigen, een overeenkomst be
treffende onderzeese zelfwerkende contact-
mijnen, een andere inzake bombardement
öcor de zeemacht, een over het buitrecht
Kiz. Daar blijkt dus uit dat men..geen ont
wapening kunnende bereiken, zich sterk
toelegde op pogingen tot het reglèmenteren
van de oorlog in later tijd vooral aan
geduid als „het humaniseren" ervan. Het
verbod om ontplofbare stoffen uit ballons
e.a. te werpen werd herhaald en verbeterd.
Twintig tot dertigduizend personen willen het Sultanaat verlaten
BATAVIA, 16 Mei (Aneta). Het aan
tal personen, dat vóór de terugkeer van de
republikeinse regering te Djokja zal willen
evacueren, wordt van gewoonlijk welinge
lichte zijde geschat op 20.000 tot 30.000, al
dus de politieke correspondent van Aneta.
Het regelen van de afvoer en het vinden
van onderdak voor deze mensenmassa van
Indonesische, Chinese en Nederlandse land
aard schept een aantal problemen van de
eerste orde, die echter als zodanig de onder
handelingen ten aanzien van de uitvoering
van de terugkeer naar Djokja niet raken.De-
ze besprekingen,die te Djokja gevoerd wor
den, verliepen in een gunstige sfeer. Tot
dusver bestaat noch aan Nederlandse noch
aan republikeinse zijde geneigdheid over de
besproken onderdelen inlichtingen te geven.
Krantenberichten maken er intussen mel
ding van dat geen republikeins geld (de
rupiah), dat door Nederlanders in de bank
Negara en de bank Rakjat te Djokja in beT
slaggenomen was, aan de republikeinse
regering zal worden teruggegeven. Het re
publikeinse dagblad Nasional, dat thans te,
Semarang verschijnt, voegt er aan toe, dat
dit bedrag enige honderdduizenden rupiahs
betreft. Van de zijde der republikeinse de
legatie werd hieromtrent slechts aan Aneta
medegedeeld, dat de geldkwestie nog in
discussie is. Het Chinese dagblad Keng Po
bevatte het bericht van een correspondent,
dat een groot aantal leden van de republi
keinse politie, de mobiele brigade en het
studèntenleger thans naar Djokja terug
keert om de rust en orde in de stad te hand
haven. Ook hieromtrent zijn geen mede
delingen te krijgen in dit stadium van de
besprekingen.
Verwacht wordt, dat de sultan van Djokja
een proclamatie zal richten tot de bevol
king van Djokja, waarin veiligheid van lijf
goed verzekerd wordt. Hoewel bevesti
ging van dit bericht niet gegeven werd,ver
klaarde men van republikeinse zijde dat
zulks bij de besprekingen van de sub-com
missie ter sprake is gekomen.
Van Nederlandse zijde werd intussen met
nadruk verzekerd, dat allen, die de wens
tot evacuatie te kennen geven, uit Djokja
zullen worden geëvacueerd. De Nieuwsgier
schreef hieromtrent, dat tot degenen die
wensen te evacueren velen behoren, die
sedert de bezetting van Djokja met de fede
rale autoriteiten samenwerkten en die on
danks de verzekeringen terzake toch repré
sailles vrezen van de zijde van de republi
keinse troepen en politie, die na het vertrek
van de Nederlandse troepen rust en orde in
het sultanaat zullen moeten handhaven.
Weer anderen hebben er eenvoudig genoeg
van en zien in het republikeinse bestuur
verder geen heil, aldus de Nieuwsgier. In
middels heeft de republikeinse delegatie
het dagbladbericht, volgens hetwelk de
echtgenoten van Soekarno en Hatta evacua
tie hadden aangevraagd, tegengesproken.
„De republiek is er zich volkomen van be
wust dat vele moeilijkheden overwonnen
moeten worden, doch zij is er van over
tuigd in staat te zijn in de betrokken ge
bieden rust en veiligheid te handhaven",
aldus een verklaring van de republikeinse
delegatie.
Communiqué der UNO-commissie
Een' communiqué van de UNO-commissie
meldt ten aanzien van het werk van de sub
commissie voor de terugkeer naar Djokja
onder meer: „Aanzienlijke vorderingen zijn
gemaald: gedurende verschillende bespre
kingen inzake de problemen met betrekking
tot de terugkeer van de republikeinse rege
ring. De besprekingen over aangelegen
heden van militaire veiligheid duren nog
voort. Intussen is het eerste onderzoek naar
de toestand op economisch en financieel
gebied en naar de technische kwestie in
verband met de openbare instellingen be
ëindigd; thans zullen de partijen de wegen
en middelen bespreken waardoor op dit ge
bied voldaan kan worden aan de behoeften
van de teruggekeerde republikeinse rege
ring. De informele besprekingen tussen de
partijen in de tweede sub-commissie tot
het bestuderen en adviseren van te nemen
maarregelen ter uitvoering van het staken
van de guerillastrijd en samenwerking bij
het herstel van vrede en handhaving van
rust en orde omvatten als voornaamste
punten:
1. Na het herstel van de republikeinse
regering te Djokja moet een algemene or
der tot staken van het vuren worden afge
kondigd.
2. Een regelen van „de wapenstilstand"
voor de residentie Djokjakarta hangende
het uitvaardigen van de algemene order tot
het staken van het vuren. Beide partijen
kwamen, ook privé, informeel bijeen ter
bespreking van de kwestie van het ontwer
pen ener gezamenlijke order tot het staken
van het vuren na herstel van de republi
keinse regering te Djokja. „De huidige in
formele besprekingen maken bevredigende
voortgang m een hartelijke sfeer van sa
menwerking", aldus het cdfhmuniqué.
Staking in Lancashire geëindigd De vliegramp op Java
De staking van 30.000 mijnwerkers in
Lancashire, die veertien dagen heeft ge-
duurd, is ten einde. Het werk is vandaag thans bekend
In ons blad van gisteren publiceerden
Namen van alle slachtoffers
hervat.
De eis van de mijnwerkers verstrek
king van een bonus in natura zal van
daag door een gemeenschappelijke verzoe-
ningsraad worden besproken. Naar schat
ting heeft de staking 350.000 ton steenkool
gekost.
Vissersvloot op weg
naar de jachtgronden
A/B HARINGVLOOT, 17 Mei. (ANP-
radio-telefonisch). De sterke haring
schepen hebben vanmorgen direct na het
verlaten van de haven hun zwakkere broe
ders op sleeptouw genomen om zo snel
mogelijk de visgronden ter hoogte van de
57ste breedtegraad te bereiken.
Op de vloot zijn de verwachtingen ook
dit jaar weer hoog gespannen.
Bij prachtig weer en een snelheid van
acht mijl per uur worden op verscheidene
schepen al voorbereidingen getroffen voor
de vangst, hoewel er nog ongeveer 200 mijl
te varen is.
Men verwacht Woensdagavond op de
visgronden aan te komen en dan direct met
de beschikbare netten „aan schot te gaan".
President Truman gewaagt van
grote vorderingen in Europa
President Truman deelt in zijn derde
rapport aan het Congres over de Marshall
hulp dat betrekking heeft op het laatste
kwartaal van 1948, mede, dat grote vorde
ringen zijn gemaakt op het gebied van het
herstel van het economische leven in West-
Europa. Een economische ineenstorting in
Europa tegen het einde vïgr 1948 werd voor
komen door gunstige oogsten en de leve
ranties in het kader van het plan-Marshall
van dringend noodzakelijke grondstoffen.
In het laatste kwartaal van 1948 is de Euro
pese industriële productie voor het eerst
groter geweest dan vóór de oorlog. In dat
kwartaal werd toestemming verleend voor
Marshall-aankopen tot een bedrag van
2.114.500.000 dollar. In het rapport wordt
verder gezegd, dat het tekort op de Britse
dollarrekening een ernstig vraagstuk blijft,
dat slechts kan worden opgelost door het
meest voordelige gebruik van de Britse
hulpbronnen en voortdurende inspanningen
tot vergroting van de dollarinkomsten.
Aangezien de werkgelegenheid ten volle
wordt gebruikt, is een uitbreiding van de
Britse productie grotendeels afhankelijk
van een grotere productie per arbeider.
En er zou een internationaal prijzenhof
komen. Ook werd de stichting van een
scheidsgerechtshof aanbevolen.
Wij kunnen dit alles met triestheid over
denken. Wij kunnen ons ook de Volken
bond herinneren en zijn opvolger, de U.N.
O., zonder geestdrift beschouwen. Het lijkt
allemaal theoretisch gepraat en theoretisch
geschrijf. Vijftig jaar lang. Eergisteren pas
heeft Paul Henri Spaak te Amsterdam
weer met frisse moed voor ontwapening
gepleit En als ge het nu in het groot durft
zien en niet in beperkt tijdskader denken
zult ge u toch scharen aan de zijde van de
mannen met de frisse moed. Er zijn in die
vijftig jaar. ondanks de onafzienbare oor-
logs-ellende die zij gebracht hebben, ook
meer pogingen voor de vrede gedaan dan
ooit tevoren in de wereldhistorie. Wij moe
ten het als het begin zien. Als een aanloop
van vijftig jaar. Dat moge niet makkelijk
zijn. Maar het is niet anders. Het zet zich
voort. Dat is de hoofdzaak.
R. P.
wij de namen van zes der acht militairen,
die om het leven gekomen zijn bij de vlieg
ramp op Java op 15 Mei. De namen van
de overige twee slachtoffers zijn thans ook
bekend. Het zijn:
Kapitein A. F. M. J. Smeets, van de
luchtstrijdkrachten van de Koninklijke
Landmacht;
Soldaat P. den Hertog van de Koninklijke
Landmacht.
Luitenant-kolonel J. W. Gerharz.
Luitenant-kolonel J. W. Gerharz, wiens
overlijden wij reeds meldden, was een zoon
van wijlen Nico Gerharz, vroeger dirigent
van de Haarlemse Orkest Vereniging. Hij
heeft zijn jeugd in Haarlem doorgebracht
en gestudeerd aan de Koninklijke Militaire
Academie in Breda, alvorens hij als mili
tair naar Indonesië vertrok.
Van Zeeland naar Perzië
Radio-Teheran heeft gemeld, dat Paul
van Zeeland, de voormalige Belgische mi-
nister-president, per vliegtuig te Teheran
is aangekomen om de Perzische regering
van advies te dienen over zekere economi
sche aangelegenheden.
Het woord is aan
H. W. S h a w
Raadgeven is als kussen: het kost
niets en is prettig.
Staking bij Parijse gasfabrieken
In de meeste gasfabrieken te Parijs en
omstreken is het personeel voor onbepaalde
tijd in staking gegaan. In een desbetreffend
communiqué wordt door vakbonden ver
klaard, dat het hier om een wilde staking
gaat en dat er geen enkele order in die zin
werd gegeven.
Ontevredenheid en ongeduld der arbei
ders, die nog steeds wachten op regeling'
van diverse loonproblemen, was de oor
zaak.
SCHUMAN, ACHESON EN BEVIN
KOMEN ZATERDAG BIJEEN.
Zaterdag 21 Mei zullen voorlopige be
sprekingen tussen de ministers van Buiten
landse Zaken van Frankrijk, Engeland en
Amerika beginnen.
De Britse minister Bevin zal Vrijdag aan
het hoofd van de Engelse delegatie vertrek
ken en Acheson, zijn Amerikaanse ambt
genoot zal Zaterdag 21 Mei te Parijs aan
komen.
Regering zal spoedig een opvolger benoemen
Federale streven op
I Sumatra niet belemmerd
Vanochtend in alle vroegte is de jacht op de Hollandse Nieuwe" begonnen. Om zes
uur koos de haringvloot uit IJmuiden zee en ondanks het vroege uur waxen zeer
velen naar de haven gekomen om de vertrekkende vissers na te wuiven.
De strijd om Shanghai nadert beslissend stadium
Volgens een telegram uit Kanton is
aldaar een bericht van de nationalis
tische radio-omroep te Hankou opge
vangen, waarin werd medegedeeld dat
communistische troepen de stad Maan
dag zijn binnengerukt. Kort nadat dit
bericht werd omgeroepen, verdween
radio-Hankou uit de lucht.
Ingevolge het nieuws van de terug
trekking der regeringstroepen uit Han
kou zijn de Chinese inwoners van Kan
ton, het grootste handelscentrum in
Zuid-China, heden begonnen de stad
te verlaten.
De nationalistische troepen richtten vol
gens binnengekomen berichten een nieuwe
verdedigingslinie in die op een afstand van
verscheidene honderden mijlen Zuid-Wes
telijk van Hankou ligt.
De commandant van het in het Hankou-
gebied gelegen garnizoen verklaarde zijn
Troepen op last van hogere autoriteiten in
Zuidelijke richting te hebben terugge
trokken.
Radio-Peiping meldde Maandagavond,
dat een colonne communistische troepen
de spoorwegstations van het op een afstand
van minder dan 32 kilometer ten Westen
van Sjanghai gelegen Nancing heeft 'oe-
zetf. Volgens radio-Peiping wordt door ver
scheidene communistiscne colonnes, die
van drie zijden uit naar Sjanghai omrukken,
druk uitgeoefend op de stellingen der
regeringstroepen.
Door radio-Peiping werd verder nog ge
meld dat de communistische strijdkrachten
in de afgelopen 20 dagen door vijf provin
cies, over een afstand van ongeveer 500
kilometer, zijn opgerukt, waarbij 102
grotere en kleinere steden werden bezet,
en de regeringstroepen bijna 200.000 man
aan doden verloren. Volgens radio-Peiping
zijn acht legers en drie divisies der rege
ringstroepen vernietigd.
Evacuatie uit Sjanghai.
Uit Hongkong wordt gemeld, dat Britse
militaire vliegtuigen en toestellen van En
gelse burger-luchtvaartmaatschappijen
Maandag 115 Britse onderdanen en 16
andere buitenlandse ingezetenen van
Sjanghai naar Hongkong hebben overge
bracht. De meesten der geè'vacueerdcn zijn
vrouwen.
Volgens een telegram uit Sjanghai werd
aldaar vernomen dat alle buitenlandse
luchtvaartmaatschappijen, met ingang van
heden, hun geregelde diensten op Sjanghai
zullen stop zetten. De „British Overseas
Airways Corporation" verklaarde, dat haar
toestellen voor nog te maken vluchten naar
Sjanghai beschikbaar bleven. Door de
Chinese luchtvaartmaatschappijen werd
medegedeeld, dat zij hun diensten op
Sjanghai zo lang mogelijk zullen hand
haven.
De buitenlandse scheepvaartmaatschap
pijen hebben eveneens besloten hun dien
sten op Sjanghai stop te zetten. Men meent
dat zich thans geen buitenlandse schepen
meer in de havën van Sjarphai bevinden.
Het stopzetten der scheepvaartdiensten
op Sjanghai heeft tot gevolg gehad dat 40
Portugese onderdanen, die hun huizen cn
andere bezittingen hebben verkocht, in de
verwachting Woensdag a.s. met het N o-
derlandse s.s. „Tjibadak" naar de in
Hankou gevallen
Hankou is de belangrijkste rivierhaven
in de provincie Hoepe. De stad ligt aan
de Yangtsekiang ruim 900 kilometer
boven Sjanghai. Tezamen met de vlakbij
gelegen plaatsen Woetsjang en Hanjang
telt zij ruim een millioen inwoners. De
agglomeratie der drie genoemde steden,
Woehan gehetenis thans in communis
tische handen gevallen, waarmede de
weg naar Kanton voor de communisti
sche legers vrij is, behoudens de in
allerijl door de'nationalisten ingerichte
verdedigingstelling halverwege. De val
van Hankou tekent de snelle ineen
storting van de nationalistische tegen
stand in Zuid-China. De insluiting van
Sjanghai wordt door deze verovering
zo nauw, dat het lot van de mïllioenen-
stad precair kan worden genoemd. De
slag om Sjanghai, die zich in afzonder
lijke gevechten rond de stad afspeelt,
is thans in een beslissend stadium ge
komen.
de nabijheid van Hongkong gelegen Por
tugese kolonie Macao ie kunnen vertrek
ken, in de belegerde stad zijn gestrand.
Het Amerikaanse consulaat-generaal te
Sjanghai heeft medegedeeld, dat alle
Amerikaanse inwoners van de stad, die nog
niet zijn vertrokken en die dit alsnog willen
doen, in de gelegenheid zullen worden ge
steld passage te nemen aan boord van
vliegtuigen van burger-luchtvaartmaat
schappijen. Men achtte het mogelijk, dat
dirce Amerikaanse onderdanen met Britse
vliegtuigen zouden kunnen vertrekken.
In de Tweede Kamer heeft de minister
van Overzeese Gebiedsdelen a.i. mr. J. H.
van Maarseveen hedenmiddag een rege-
ringsverkloring afgelegd naar aanleiding
van de ontslagaanvrage van de Hoge Ver
tegenwoordiger van de Kroon in Indonesië,
dr. L. J. M. Beel.
In deze verklaring wordt gezegd, dat
het kabinet op 6 Mei heeft beraadslaagd
over de vraag, of de regering haar goed
keuring kon hechten aan de tussen de
Nederlandse en republikeinse delegaties
bereikte overeenstemming. Bij die beraad
slagingen beschikte het kabinet over de
adviezen van de H.V.K. en van de Neder
landse delegatie. De H.V.K. deelde in zyn
advies medé, dat hij het ten zeerste be
treurde, dat hij zich niet met het unaniem
advies der delegatie,- hetwelk strekte tot
goedkeuring der ontworpen .^statements",
kon verenigen. De bezwaren van de H.V.K.
waren gericht tegen de vorm en omvang
van het herstel der republiek en de ver
plichting om voorlopig verdere staatkun
dige vormgeving op Java en Sumatra te
laten rusten.
De H.V.K. gaf overigens te kennen, dat
indien het kabinet zou besluiten, dat voor
taan in de door de delegatie uitgestippelde
richting zou moeten worden gewerkt en
dus de tot dusver gevolgde weg zou wor
den verlaten, het naar zijn overtuiging
noodzakelijk was voor de tenuitvoerlegging
van dit beleid in Indonesië iemand te be
noemen. die geloof heeft in de mogelijk
heid deze nieuwe gedragslijn te realiseren.
Ten einde echter de moeilijkheden van de
regering niet te vergroten, was hij bereid
het verdere verloop van de preliminaire
conferentie af te wachten.
Op diezelfde 6de Mei bracht de regering
haar beslissing ter kennis van de H.V.K.
Daarbij werd medegedeeld, dat het kabi
net het zeer op prijs stelde, dat hij onder
de moeilijke omstandigheden van dat ogen
blik ondanks zijn ernstige bezwaren zijn
post niet verliet, waarbij het kabinet de
hoop uitsprak, dat de verdere ontwikke
ling het de H.V.K. mogelijk zou maken
ook na de preliminaire conferentie aan te
blijven. By de wens dr. Beel als H.V.K.
'te behouden liet het kabinet zich leiden
door de overweging, dat de H.V.K. door
zijn grote persoonlijke kwaliteiten in In
donesië algemeen gezien en gerespecteerd
is en dat zijn figuur er borg voor stond,
dat de gevallen beslissing van de regering,
niettegenstaande de bezwaren die de H.V.
K. daartegen had, loyaal zou uitgevoerd
worden.
In verband daarmede leefde in de boe
zem van het kabinet de krachtige hoop,
dat de H.V.K. ook na afloop van ae preli
minaire conferentie zou aanblijven. Deze
hoop verminderde door een mededeling
van de H.V.K. van 7 Mei, waaruit was te
lezen, dat zijn besluit om ontslag uit zijn
ambt te vragen vaststond. Toen op 9 Mei
desbetreffende berichten uit Indonesië
publiek werden, moest het kabinet alle
hoop om de H.V.K. tot aanblijven te be-
In de tunnel onder de Hudson-rivier in New York deed zich Vrijdag, zoals gemeld,
in een met chemicaliën geladen vrachtauto een explosie voor, die een urenlange
brand tot gevolg had. Twaalf andere vrachtauto's vielen ten prooi aan de vlammen,
zeventien personen werden ernstig gewond en ook dc tunnel zelf werd beschadigd.
Een overzicht van de ravage na de ramp.
wegen, laten varen. Het kabinet heeft dit
sterk betreurd, mede om de reactie welke
deze ontslagname in Indonesië, in Neder
land en in het buitenland kan hebben. De
regering is er echter van overtuigd, dat
de H.VJC. zijn vervanging in 's lands be
lang noodzakelijk acht. Uit dien hoofde
eerbiedigt zij het besluit van de IfTV.K. en
zal zij 'spoedig de benoeming van zijn op
volger doen plaats vinden.
Bezwaren van Sumatra
worden ongegrond geacht
De regering maakt van deze gelegenheid
gebruik om op een ander punt nadere op
heldering te geven.
Blijkens een telegram van de delegaties
van verschillende Sumatraanse gebieden
meent men, dat de regering ten onrechte
heeft verklaard, dat de B.F.O. haar vol
ledige instemming heeft betuigd met de
Nederlands-republikeinse overeenkomst.
Men uit bezwaren tegen de punten 4, 5 en
7 van de verklaring van dr. Van Royen,
omdat daarbij onvoldoende rekening wordt
gehouden met de belangen van Sumatra
en omdat de delegaties van Sumatra voor
het sluiten van de overeenkomst niet door
de Nederlandse delegatie zijn geraad
pleegd.
Te.dien aanzien zij opgemerkt, dat df.
Van Royen vóór het afleggen van zijn ver
klaring een bespreking had met de voor
zitter en de ondervoorzitter van de B.F.O.-
delegatie, welke voor de onderhandelingen
was aangewezen en die bestond uit Sultan
Hamid II en de minister Anak-Agoeng. Uit
naam van hun delegatie deelden dezer mede
dat zij geheel met het „statement" instem
den, wat vervolgens werd bevestigd in het
perscommuniqué van de B.F.O.
De regering kan zich niettemin voor
stellen, dat vooral in de sfeer van scherpe
tegenstellingen, welke tot dusver de ver
houdingen in Indonesië beheersten, de
vrees is ontstaan, dat door dit staatkundig
bestand een ernstige belemmering in de
weg zal worden gelegd aan het federale
streven op Sumatra, dat reeds in verschil
lende uit het volk voortgekomen bewegin
gen naar buiten was getreden.
De regering heeft deze bezwaren ernstig
onder de ogen gezien, maar acht ze niet
overwegend.
Het feit, dat een bestand is aanvaard, be
tekent niet, dat aan het federale streven
op Sumatra een einde wordt gemaakt. Met
name niet wat betreft de voorbereiding
door en onder de bevolking van Sumatra
zelf. Men mag overigens niet de ogen slui
ten voor de bezwaren, welke verbonden
zijn aan de opbouw van een staatkundige
organisatie, welke bestemd is een goede
basis voor de toekomstige ontwikkeling van
de bevolking te vormen, in een sfeer van
onrust en strijd.
Dit geldt niet het minst voor Sumatra,
waar door specifieke verhoudingen ook
onder normale omstandigheden de staat
kundige vormgeving met moeilijkheden ge
paard zal gaan. Het gevaar van een te
haastig handelen in zaken als deze kan
slechts leiden tot ernstige schade aan de
federale gedachte als zodanig.
In de afgelopen jaren is de federale ge
dachte werkelijkheid geworden in de gees
ten van de meerderheid der Indonesiërs.
De federale gedachte ligt ook ten grondslag
aan de thans bereikte overeenkomst, welke
in verband daarmede ook uitdrukkelijk het
zelfbeschikkingsrecht der Indonesische
volken, zoals dit door Nederland en de
republiek is aanvaard in artikel 3 van de
Linggadjati-overeenkomst, handhaaft. Bij
de spoedig te houden Ronde tafel-confe
rentie zal dan ook aan de praclische uit
werking van dit zelfbeschikkingsrecht
volledige aandacht worden gegeven."
NOG ENKELE BUIEN
Verwachting, medegedeeld door het
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Dins
dagavond tot Woensdagavond: (opge
maakt te 10 uur):
Veranderlijke bewolking met op de
meeste plaatsen enkele buien. Zwakke
tot matige wind hoofdzakelijk tussen
Zuid en Zuidwest. Iets lagere tempe
raturen dan vandaag.
18 Mei:
Zon op 4.42 uur. onder 20.31 uur
Maan op 1.57 uur. onder 9.49 uur
Hoogwatertüden:
Dinsdag 17 Mei: 6.59—19.29 uur.
Woensdag 18 Me:: 7.52—20.25 uur.
Laagwaterljjden:
Dinsdag 17 Mei: 2.31—14.57 uur.
Woensdag 18 Mei: 3.19—15.45 uur.
oooa^j
