Revolutionnaire ommekeer
in ons landschap
Predikbeurten
Z?/er3ag 28 Mei 1949
Haarlems Dagblad
Sinds het begin der vorige eeuw verminderde de reserve
aan woeste gronden van 900.000 tot 225.000 H.A.
In „Natuur en Landschap", het orgaan
van de Contactcommissie voor Natuur- en
Landschapsbescherming, vraagt de secre
taris ir. M. P. Gorter belangstelling voor de
gevaren die ons landschap bedreigen.
Bij het begin van onze jaartelling be
schreef Tacitus ons land als een oord „ver-
Schrikkelijk door bossen en afschuwelijk
Moor moerassen."
Wij kunnen ons een vage voorstelling
maken hoe toen het landschap moet zijn
feeweesl: de schoorwal van de duinen met
Waarachter een brede gordel van moerassig
tebied. nog onbedïjkt, waar een voort
durend proces van opbouw en afbraak aan
Be gang was.
De cultuurgrond moest in de loop der
eeuwen op het bos veroverd worden,
lovendien werden grote gebieden door dij
den tegen de watervloed beschermd. Er
intstond een merkwaardige omkering dei-
verdeling tussen land en water, omdat wat
van ouds water was geweest, wertj droog
gelegd en wat eens land was, werd uitge
leend en weer water werd.
Zo was de toestand nog aan het begin der
•orïge eeuw. Er was nog een grote opper
vlakte aan zogenaamd woeste grond, naar
chatting ongeveer viermaal zoveel als
hans (900.000 hectare tegen thans 225.000).
)eze woeste gronden bestonden uit de dui-
ien, de door uitvening ontstane veenplas-
en en moerassen (Holland. Friesland, N.W.
jverijssel), de van ouds bestaande pias
die nog niet droog gemalen waren
Haarlemmermeer, Naardermeer), de
nbedijkte slikken en schorren, maar vooral
iok de markegronden, nog eindeloze hei-
bossen, broeklanden en hoogvenen,
net daarnaast de zandverstuivingen, de nog
ngerepte beekdalen en de resten der oude
latuurbossen.
j De grote ommekeer na eeuwenlange ge-
eidelijke ontwikkeling, kwanf in de laatste
londerd jaar door de ingrijpende verande-
ing van de economische, sociale en techni-
che omstandigheden. Een primaire factor
vas de bevolkingstoeneming: eeuwenlang
'ond slechts een zeer geleidelijke stijging
«laats tot 2Yz millioen in 1830. Dan gaat
chter de bevolkingscurve steil omhoog:
is het aantal bijna verviervoudigd tot
lijna tien millioen! Tijdens de regering van
(oningin Wilhelmina is de bevolking bijna
lerdubbeld.
Ingrijpende gevolgen konden niet uitblij-
en, al was het alleen al wegens de enorme
lijging van het aantal nodige woningen
n bedrijfsgebouwen. Zou men hiervan als
et ware een versnelde film maken, dan
ou men zien hoe steden en dorpen om
ich heen grepen in het agrarische gebied,
ls met vangarmen daarin doordringend
lintbebouwing) en soms aan elkaar vast-
roeiend.
Verlies dus aan grond voor agrarische
oeleinden en tegelijk een sterk toenemen-
e agrarische bevolking, die een uitweg
ocht in de toen nog bestaande reserve der
roeste gronden. De technische vooruitgang
erkte in dezelfde richting: niet alleen
laakte een verbeterde techniek ontginning
drooglegging op veel groter schaal
logelijk, maar vooral was de uitvinding
an de kunstmest doorslaggevend, omdat
ierdoor de afhankelijkheid van stalmest
■erd opgeheven.
Naast ontginning-vond bebossing van veel
foeste gronden plaats, vooral met grove
en, die het meeste opleverde.
Het maatschappelijke ideaal der ontgin
ing, vaak gecombineerd met zorg voor
laatschappelijk misdeelden (Maatschappij
oor Weldadigheid), sprak sterk tot de pu-
lieke opinie. In 1888 werd de Nederlandse
leidemaatschappij opgericht. In de lage
ebieden vond droogleggihg van vele, al
an niet door uitvening ontstane plassen
laats, met behulp van stoomgemalen, die
windmolens vervingen.
Na deze grote verschuiving van het even
wicht zou misschien ter zijner tijd weer een
leer stationnaire toestand zijn ingetreden,
mdat er tenslotte één grens was: de ont-
inning van sommige óf zeer slechte óf zeer
ostbare werken vereisende woeste gron-
was economisch niet verantwoord.
Het was vooral de werkverschaffing die
de jaren vóór de tweede wereldoorlog de
conomische rem wegnam door de belang-
ijke subsidies, die werden verleend. Door
SCHEEPVAART
Abbedijk. Buenos Aires—New York 27 Mei
an Victoria. Albireo, 27 Mei van Montevideo
i San Francisco do Sul. Lievevrouwekerk.
otterdgm—Calcutta 27 Mei te Marseille,
basland. Buenos AiresAmsterdam 26 Mei
in Rio Grande do Sul. Nijkerk, Mombassa
-Amsterdam 27 Mei van Dakar. Aludra. 27
t«i van Karachi naar Bombay. Celebes,
IakassarAmsterdam pass. 27 Mei Fini-
terre. Delfland, AmsterdamBuenos Aires
-ss26 Mei Ouessant. Groote Beer. Batavia
■Amsterdam pass. 27 Mei Perim. Garoet,
otterdamJava. 28 Mei te Singapore,
ra (KRL). Sfax—Rotterdam 30 Mei 12
aan de Hoek van Holland verwacht,
amerlingh Onnes, RotterdamJava ver-
oedelijk 28 Mei van Oran. Kota Baroe,
otterdamJava 27 Mei Point de Galle. Kota
lede. New OrleansMakassar 24 Mei te Soe-
='oaja. Lemsterkerk. RotterdamCalcutta
Mei te Bombay verwacht. Lutterkerk. 27
!ei v^n Ko^it te Khorramshar. Slamat.
IakassarRotterdam 27 Mei van Soerabaja.
Sterman, 27 Mei van Batavia naar Rotter-
5m. Volendam, 1 Juni 2 uur aan de Hoek v.
Mland verwacht, Meliskerk, KobeRotter-
5m 27 Mei t.e Antwerpen. Ophir, Batavia
akassar 27 Mei bij Soerabaja. Oranjefontein,
1 Mei van Lorenzo Marquez te Durban,
lisendrecht, 27 Mei van Middlesbro te Nar-
k Poelau Laut, 27 Mei van Cheribon naar
imarang. Salland, 27 Mei v. Rio de Janeiro
sar Santos. Aludra, 27 Mei van Karachi naar
ombay. Baud. RotterdamJava pass 27 Mei
aladiven. Boissevain, 27 Mei van Penang
•ar Mauritius en Rio de Janeiro.»
Burgerlijke stand van Haarlem
HAARLEM. 27 Mei 1949
ONDERTROUWD: 27 Mei. N. Spits en C.
'•E. Johansson.
GEHUWD: 27 Mei T. Wernik en P. Feen-
«a; J. Noordsij en A. F. Dercks.
3EVALLEN van een zoon: 25 Mei, I. M.
ParadijsKok: 26 Mei, E. de Vries
•etterF. W. van ZeistDuwel; A. Cupido
S-ap: L. Jonkman—de Vries; A. van der
Oppenhuisen; A. de LugtTijdgaat:
Mei L. WittePus.
3EVALLEN van een dochter: 25 Mei. A,
VerhagenEveraardt; 26 Mei, H. W. C.
[ijkhuizenNolet; J. C. M. ThijssenBuers:
f-G. Jansenvan Baekel; C. C. Olsthoorn
Wcman; 27 Mei. J. M. van der Pulten—van
wi Nouwland: W. van DijkWentink; L.
«es—Sliedrecht; P, M. BuurBoeree,
.OVERLEDEN: 25 Mei, H. ter Smitten, 58 j.,
JI}schotenstraat; C. M. J. van der Horst, 70
'Jndischestraat: E. G, Leffelaar. 51 j., Gast
eest; 26 Mei, M. Cramer—Verhagen, 74
Holsteijnstraat.
de werkverschaffing werd een nieuw areaal
woeste* gronden economisch ontgingbaar,
waarbij niet slechts de eigenlijke woeste
gronden, maar ook de bossen op grote
schaal in cultuurgrond werden omgezet. -
De rationalisering der landbouwmetho
den vroeg om steeds verdergaande ont
watering en betere verkaveling. Dit bracht
mede, dat ook het bestaande „gegroeide"
cultuurlandschap onder handen moest wor
den genomen. De ruilverkaveling neemt in
weinig jaren een ongekende vlucht en
wordt door wettelijke maatregelen bevor
derd. De beeknormalisatie geschiedt op
grote schaal en de ontwatering, gevolg van
beide maatregelen, doet zijn gevolgen ver
voelen en tast de waarde aan van natuur
gebieden, die niet onmiddellijlt met ont
ginning worden bedreigd.
Er is een schatting gemaakt dat 800.000
a 1.000.000 hectare voor ruilverkaveling in
aanmerking komen.
Deze grote technische vooruitgang had
ook een keerzijde. De schoonheid van ons
land werd geschonden en de natuurgebie
den, die zo noodzakelijk zijn voor de recre
atie der stedelijkë bevolking en voor het
wetenschappelijk onderzoek, verdwenen
met grote snelheid. Flora en fauna verarm
den. Als reactie hiertegen ontstond de na-
tuurbeschermings-beyeging, die een grote
omvang heeft aangenomen, daar men meer
en meer het grote maatschappelijk belang
is gaan zien, dat hieraan verbonden is. Niet
alleen kwamen verenigingen op dit gebied,
zoals de Vereniging tot Behoud van Na
tuurmonumenten in Nederland, tot grote
ontwikkeling en werden uitgestrekte reser
vaten gesticht, maar ook de Staatszorg
voor de natuurbescherming werd steeds
verder uitgebreid en verschillende over
heidsdiensten, zoals het ministerie van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen en het
Staatsbosbeheer houden zich hiermee bezig.
Men zag meer en meer in. dat tot een
afweging der verschillende botsende be
langen moest worden gekomen en dat tot
ordening van het bodemgebruik moest wor
den overgegaan. Voor het gehele Neder
landse gebied geschiedt dit thans door de
Rijksdienst voor het Nationale Plan en
voor kleinere gebieden door de provinciale
en gemeentelijke organen.
De raadsverkiezingen
Voor een druk bezochte vergadering van
de A.R. Kiesvereniging „Mr. A. E. Maekay"
in een der lokalen van de Z.O.-Kerk, sprak
Vrijdagavond de heer D. A. J. Spek, lid
van de raad, over „Onze taak in de ge
meenteraad". Spreker gaf een terugblik op
de afgelopen raadsperiode en wees er op
hoe de A.R.-fractie in die tijd het verkie
zingsprogramma van 1946 als richtsnoer
voor haar optreden heeft gehad. Het nieu
we verkiezingsprogram geeft opnieuw de
lijnen aan die de fractie bij haar Christelijk
sociale politiek wil volgen.
De heer Spek besprak ook de wethou
dersverkiezing van 1946 en wees erop dat
bij de wethoudersverkiezingen van dit jaar
er vrij zeker een wijziging in het college
van B. en W. zal komen.
Wij menen, evenals in 1946, aldus spre
ker, dat in het college van B. en W. dat-
het dagelijks bestuur der gemeente is, ook
een plaats toekomt aan een Anti Revolu-
tionnair.
„Nordkaperen"
Naar aanleiding van de gisteren in ons
blad gepubliceerde verklaring van de heer
Kuyten, dat volgens zijn inlichtingen de
schipper van het Deense jacht „Nord
kaperen", de heer Ambech, in Denemarken
aangeschreven zou staan als financieel
onbetrouwbaar en politiek delinquent,
kunnen wij onze lezers meedelen, dat er op
het ogenblik inlichtingen in Denemarken
worden ingewonnen teneinde antwoord te
krijgen op de vraag of de opvarenden van
„Nordkaperen" al dan niet bona-fide zijn.
Schipper Ambech wijst deze beschuldi
gingen namelijk met grote verontwaardi
ging van de hand.
De zaak van de door hem betwiste vor
dering zal intussen niet op 31 Mei doch op
7 Juni voor de rechtbank komen.
Orgelbespeling
Dinsdagavond zal de organist George
Robert in de Grote Kerk een programma
ten gehore brengen dat omvat: Preludium
en Fuga C gr. t. van George Böhm, Tiente
del Cuarte Tone van Antonius A. Cabezon,
Toccata, Adagio en Fuga C gr. t. van J. S.
Bach, Vier Inventionen van Alb. de Klerk
en Grande Pièce Symphonique van César
Franck.
Donderdagmiddag speelt dezelfde orga
nist eveneens in de Grote Kerk: Preludium
en Fuga a kl. t. van J. S. Bach, Zesde So
nate van F. Mendelssohn Bartholdy, Ricer-
care van A. de Braai, Siciliane en Pastorale
van E. Bossi en de eerste sonate van Felix
Borowski.
Sluitingsavond
„Jong Haarlem
vooruit"
In het afgelopen seizoen heeft de Stich
ting „Jong Haarlem. vooruit" weer veel
nuttig werk verricht voor een groot aantal
jonge mensen, dat de ontwikkelingscursus
sen voor de schoolvrije jeugd heeft ge
volgd. De cursisten kwamen Vrijdagavond
met docenten, ouders en genodigden in het
Concertgebouw bijeen, ter sluiting van het
seizoen. De voorzitter der stichting, de heer
D. J. A. Geluk, bracht in herinnering, dat
er weer veel belangrijk werk is verricht
door meisjes en jongens, die de lagere
school hebben verlaten en hun kennis nog
willen vermeerderen. In jeugd- of sport
verenigingen is dat mogelijk, maar zij, die
niet aangesloten zijn^ kunnen zich wenden
tot de Stichting „Jong Haarlem.... voor
uit". Directeur is de heer J. L. Munnik, die
voor de oorlog cursussen geleid heeft voor
werklozen. Thans geeft hij, met medewer
king van vele docenten, zijn krachten aan
de schoolvrije jeugd. De heer Geluk
dankte de heer Munnik en de docenten
voor hun arbeid in het afgelopen seizoen
verricht. Veertig cursussen zijn gehouden.
Toch zijn nog enige duizenden niet op de
hoogte van het werk. Spreker hoopte, dat
de belangstelling zal toenemen.
Nadat de heer Munnik woorden van dank
had gesproken, gaven de cursisten een
cabaretprogramma, onder de titel „Stoom
schip Jong Haarlem.vooruit" ten beste.
Het bleek, dat er onder de medewerken
den goede krachten waren. Aan het dan
sen was veel zorg besteed en de toeschou
wers genoten van enkele balletten. Goede
prestaties werden er geleverd op het ge
bied van zang en muziek. De jeugdige
excecutanten kwamen goed voor de dag en
hebben een vlot programma afgewerkt.
JUBILEUM J. KAANDORP
De heer J. Kaandorp was op 26 Mei ge
durende 25 jaar bij Haarlems Dagblad
werkzaam als courantenbezorger. Hij werd
deswege door de directie op het kantoor
toegesproken en met dit jubileum gecom
plimenteerd, waarbij hem een enveloppe
met inhoud werd aangeboden met de wens
dat hij zijn werk nog vele jaren in de beste
gezondheid zou verrichten.
Goedkoop wonen
Huizen voor f 20 en f 45
per jaar
Wanneer wij de oude kronieken opslaan,
zien wij dat men in de zeventiende en
achttiende eeuw over 't algemeen goedkoop
woonde. Alleen in de steden en vooral in
Amsterdam waren de koop- en huurprijzen
van de huizen zeer hoog. Maar in Zaandam
b.v. woonden de gegoede molenaars en
scheepsbouwers zeer goedkoop. De huur
waarde van de huizen in Amsterdam was
zeker tienmaal zo hoog als in Zaandam.
Omstreeks 1800 was het ook in de ge
meente Velsen nog goedkoop wonen. Dat
blijkt uit enige huurcontracten, welke wij
vonden. In een akte van 1 Mei 1805 ver
klaart Cornelis Constantijn van Valken
burg, schout te Velsen, verhuurd te hebben
een huis in het dorp aan Wouter van Heyst
voor de som van 45,per jaar. de huur
per half jaar te betalen. In een akte van
11 .April 1807 werd de huur verlengd. De
familie Van Heyst is een geslacht dat zeer
lang in Velsen is voorgekomen en ook nu
nog veelvuldig voorkomt. Naar de schout,
later secretaris van Velsen, van Valken-,
burg, is de straat in Velsen-Noord genoemd
Nog goedkoper was het wonen te Sant
poort, wat blijkt uit een akte van 8 Januari
1801, waarin Willem Versijlberg verklaart
te verhuren aan Frans van der Ploeg een
huis te Santpoort voor de tijd van ander
half jaar voor 30 gulden. Dat betekende dus
20,per jaar. In de akte staat dat de
huurder de gebroken ruiten voor zijn reke
ning neemt en dat deze belooft het huis
ordentelijk te bewonen, door hem. zelf en
niet door anderen; dat hij op tijd de huur
zal betalen, waardoor de huurder al zijn
roerende en onroerende goederen garant
stelde. Wij vermoeden, dat de eigenaar op
een huursom van 20,per jaar wel niet
veel overgehouden zal hebben.
De namen Verzijlberg en Van der Ploeg
zijn ook nu nog bekend. De vorige direc
teur van de reinigings- en ontsmettings-
dienst te Velsen was de heer J. Th. Ver
zijlberg en voor een aantal jaren was de
heer Rutger v. d. Ploeg een bekend archi
tect te Velsen.
Nederlandse schilderijen
in Londen tentoongesteld
(Van onze correspondent te Londen)
Londen is deze zomer een paradijs voor
de liefhebbers van schilderkunst. Behalve
de vaste Britse seizoen-tentoonstellingen,
worden in de Tate Gallery de Weense
kunstschatten geëxposeerd en in de Natio
nal Gallery de magnifieke collectie uit de
Pinacotheek te München. Daarbij komt dan
nog een expositie van niet minder dan 150
schilderijen der Haagse en Amsterdamse
school, welke bijeengebracht zijn in de
Guild HaU Art Gallery.
Deze tentoonstelling is met steun van de
Nederlandse regering tot stand gekomen.
Het is de eerste maal dat een verzame
ling werken van Nederlandse impressionis
ten op deze schaal in Engeland is bijeen
gebracht. Op de tentoonstelling zijn onder
andere vertegenwoordigd Bauer, Breitner,
Isaac en Jozef Israels, Kever, Jacob en
Willem Maris, Neuhuys, Poggenbeek,
Toorop. Therèse Schwartz, Voerman en
Weissenbruch.
Koningin Juliana stond vier werken van
Jongkind af. Andere doeken zijn afkomstig
van het Rijksmuseum, het Amsterdamse
Stedelijk Museum, het Haagse Gemeente
museum, het Museum Boymans en de
Kröller-Möller-eollectie. Tegelijkertijd is
een tentoonstelling van moderne Neder
landse boeken van Lincoln naar Londen ver
huisd. Deze expositie is er niet één van bij
zondere typografische uitgaven, doch zij
wil een beeld geven van de wijze, waarop
het Nederlandse boek thans in het alge
meen verzorgd wordt. Men vindt er een
voudige schoolboeken, wetenschappelijke
en populair-wetenschappelijke werken,
dichtbundels en kunstboeken, doch weinig
romans. Bovendien valt er een kleine col
lectie van tijdens de oorlog gepubliceerde
clandestiene literatuur te zien.
Vacantieverblijf
Naar Uw vacantieverblijf met 6 pers.
Chevrolet auto's. Speciaal tarief voor
buitenritten.
Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij
Haarlem Plein 21 Tel. 1.2.3.4-5.
Wij verhuren stofzuigers
voor 4.60 per maand
Alle reparaties vrij
DE STOFZUIGER CENTRALE
HAOEMAN
GED. OUDE GRACHT 52 - TEL. 12762
tegenover de kerk.
(Adv.)
Verheven reclame
De een-en-twintigjarige Parijzenaar Ma
rio Fabre had dezer dagen van de politie te
Parijs toestemming gekregen de befaamde
obelisk die op de Place de la Concorde
aldaar staat, të beklimmen om hoog in de
lucht reclame te maken voor een nieuwe
sigarettenaansteker.
Natuurlijk had hij veel bekijks toen hij
langs een brandladder naar boven klauter-
de en zich nestelde op het puntje van de
obelisk. Groot was echter de consternatie
toen na het nemen van de reclamefoto's,
om welke net begonnen was, de jongeman
niet geneigd bleek, zijn hoge zitplaats te
verlaten.
Ondanks de sommatie van de politie, de
smeekbeden van zijn vader en het ge
schreeuw van de ter assistentie ontboden
brandweerlieden bleef Fabre hoog en droog
zitten waar hij zat.
Gewapend met een kleine parapluie. wat
voedsel en een „walkie-talkie" verdedigde
hij zijn plekje tegen alle aanvallen.
De brandweer zeide: „hij steekt de gek
met ons" en de vader van Mario snikte:
„hij is gek geworden daarboven."
Tot de batterijen van de walkie-talkie op
waren onderhield Fabre zich voortdurend
met zijn belagers aan de voet van de
obelisk.
De uitvinder van de aansteker die de
verkeersopstopping gestadig zag aangroeien,
begon zich minder op zijn gemak te voelen
en verdween in de menigte nadat ook zijn
verzoek om af te dalen door Fabre smalend
van de hand was gewezen.
Na ruim zes uur daalde Fabre eindelijk
Doordat waarschijnlijk een wissel te vroeg
werd omgetrokken ontspoorde Vrijdag bij
Lisse de achterste bagagewagen van de
D-trein ParijsAmsterdam. De xoagen
kwam. nadat de koppeling was gebroken,
dwars over de rails tussen de perrons van
het station Lisse tot stilstand. Het trein
verkeer tussen Haarlem en Leiden werd
hierdoor gedurende vier uren gestagneerd.
af. Door de menigte en de fotografen werd
Mario als een held begroet en zelfs de po
litie vergat haar woede en beloofde geen
proces-verbaal te zullen maken.
„Waarom bleef je daar zitten, Mario?"
werd hem gevraagd.
„Waarom niet?" was het antwoord. „Ik
zat daar best en had een prachtig uitzicht
over Parijs."
Een fotograaf verzocht hem, nogmaals
met zijn aansteker de ladder te beklimmen
voor het maken van foto's. Mario deed wat
hem gevraagd werd en toen iemand hém
een sigaret gaf, was hij zelfs zo vriendelijk
de aansteker te demonstreren. De aanste
ker weigerde echter. (United Press.)
Haar^V erven
ALLE tinten Natuurgetrouw
ènChic!
Maison „HENRI"
Hazepaterslaan 16
(naast Diaconesscnhuis) Tel. 12747
„Cisco keert terug" (Spaarne).
Cisco-Kid is voor de trouwê bezoekers van
deze bioscoop een goede bekende. Deze
held uit het romantische Mexico is in de
hoofdfilm teruggekeerd om een ohschuldig
kind uit de handen van een bende geweten
loze bandieten te redden. Dat is geen een
voudige opgaaf, maar Cisco is voor geen
klein gerucht vervaard en al moeten er
nogal vaak revolvers aan te pas komen, het
kind wordt gered en onze held smaakt de
voldoening, tevens de genegenheid van een
lieftallig meisje te verwerven.
Vooraf wordt men in de juiste stemming
gebracht door William Boyds en Russel
Aydus avonturen in het Wilde Westen, waar
de herontdekking van een oude goudmijn
veler hartstochten opwekt. Ook dit is een
sensationele geschiedenis volgens een wel
bekend recept, waaraan liefhebbers hun
hart kunnen ophalen. S. K.
„Ridders van het zwaard" (Frans
Hals). Een vete tussen twee adellijke
families, die in de zeventiende eeuw in
Schotland leefden, heeft geleid tot vele
vechtpartijen. Liefhebbers van de scherm-
sport zullen het behendig aanvallen en
pareren der vechtenden waarderen, maar
niet de gevolgen. Anderen zullen meer be
langstelling hebben voor de fraaie natuur
opnamen, welke de film te zien geeft. De
toeschouwer begrijpt bij het begin reeds,
dat de opzet van het verhaal is, een ver
broedering tot stand te brengen tussen de
twistende families. Een meisje van de ene
familie maakt kennis met een jongeman
van de andere. Natuurlijk is het niet mo
gelijk, dat beiden elkaar in het openbaar
ontmoeten. Voor het zover is, komen de
strijdvaardige families nog enige malen in
actie, vermoedelijk tot voldoening van hen.
die van sensatie houden. Larry Parks en
Ellen Drew vervullen de hoofdrollen.
A. O.
„De brief van een onbekende
(Rembrandt) werd reeds uitvoerig be
sproken in ons nummer van 2 Maart. Wij
schreven onder andere: Regisseur Max
Opuls slaagde er voortreffelijk in de sub
tiele sfeer half poëzie, half werkelijkheid
van het oude Wenen te herscheppen. De
vertolking blinkt niet uit door gedurfde
vondsten of door een bijzondere visie, doch
is geheel en al aangepast aan het sobere
scenario. Het rhythme van de film is zelfs
bepaald langzaam, maar daardoor krijgt de
zorg die aan de détails is besteed, juist meer
relief. Joan Fontaine speelt de traditionele
teleurgestelde vrouw met de terughoudend
heid. die bij het nergens vulgaire, kies uit
gewerkte gegeven past. De Franse acteur
Louis Jourdan geeft een goed uitgewogen
creatie van de ongedurige en zichzelf tra
gisch vindende vrouwenveroveraar. Door
een artistiek en nauwgezet uitgeoefend vak
manschap is op honderden kilometers af
stand van de plaats van handeling een
werk ontstaan, waarin de geest van de
Donau-monarchie ongerept herleefde.
J. H. B.
„Het lied van Sheherazade" (P a-
lace). Een .beetje stroperig verhaal in
suikerzoete technicolor over de omstandig
heden waaronder Rimsky Korsakoff's mu
ziek door Hollywood geacht wordt te zijn
gecomponeerd. Mag een entourage van een
romantisch Spaans kasteel, Russische adel
borsten en een bijzonder fraai uitgevoerde
jongedame dan uitermate geschikt zijn voor
de lyrische verdichtselen, die Hollywood
met grote behendigheid weet te vervaardi
gen, als historische achtergrond van een
componisten-leven, is zij minder op haar
plaats. Dat alles neemt niet weg wan
neer men het met de historie niet te nauw
neemt en de muziek van Rimsky Korsakoff
ook bij stukjes en beetjes kan appreciëren
dat er een heleboel aardigs te zien valt.
Zeer zeker is daartoe te rekenen de moeder
van de jongedame, die met lichtelijk Ame
rikaanse maar in ieder geval zorgeloze
„grandezza" een grote staat voert van haar
schulden. En ook de virtuoze wijze waarop
een Russisch zee-officier zijn kettingrokers-
aspiraties zelfs in een opera-loge weet te
verwezenlijken door zijn sigaret met het
gloeiend gedeelte in zijn mond te .houden.
W. L. B.
„Dr. Jekyll en mr. Hyde" (City) is de
filmversie van een ijselijk verhaal, dat
echter juist door die verfilming veel van
zijn griezeligheid verliest en dientengevol
ge wel genietbaar is geworden. Het is na
melijk zo, dat de.in een wetenschappelijk
couvert gestoken persoonsverandering van
een goedaardig dokter, die tengevolge van
een op zichzelf toegepaste proef een mon
ster van kwaadaardigheid wordt, zich fil
misch in een dermate overdreven vorm
voltrekt, dat de toeschouwer er nog juist
nuchter onder kan blijven. Ware het anders,
dan zou deze film niet aan te bevélen zijn.
Nu kan men zich zonder gevaar laten mee
slepen door de spannende gebeurtenissen
om aan het einde te zeggen; Het is aardig
gevonden en op boeiende manier in beeld
gebracht, maar het is te griezelig om waar
te zijn.
Spencer Tracy speelt een sterke rol als
de ongelukkige dokter Jekyll. twee char
mante partners, van wie Ingrid Bergmann
wel de meest karakteristieke is, staan hem
daarin bij.
Het voorprogramma brengt ook nog een
griezelhistorie, grappig getekend en min
der tragisch van allure. J. L.
„De roemrijke daden van Danny Kaye"
zijn nog een week langer te zien in Luxor-
theater.
Oudheidkundig museum
de Noord-Oostpolder.
Er zijn, nadat in 1941 de eerste stukken
van de Noord-Oostpolder droog vielen,
verscheidene oudheidkundige vondsten in
en op de bodem van de voormalige Zui
derzee gedaan, waaruit men dikwijls be
langrijke conclusies over de vroegere be
woning van dit gebied kon trekken. In het
eerste jaar van het droogvallen bracht men
deze vondsten op het raadhuis te Kuinre
bijeen, waar de oudheidkundige W. Fled-
derus, een uitstekend kenner van de ge
schiedenis van deze streek, er zijn aandacht
aan besteedde. Reeds toen was het de be
doeling de vondsten uit het nieuwe land
bij elkaar te houden, opdat zij niet over
verscheidene musea zouden worden ver
spreid. Na enige jaren verhuisden zij naar
Kampen, waar de kantoren van de polder
directie gevestigd waren, maar men wilde
uiteindelijk in de polder zelf een museum
van deze oudheidkundige curiosa inrich
ten. Daarbij viel het oog op het kerkje van
de Middelbuurt op Schokland. Historisch
gezien was dit voormalige eiland van grote
betekenis en reeds daarom leende het zich
voor het te stichten museum. Uit de op
gravingen was gebleken, dat het eiland
Schokland vroeger aanmerkelijk groter
moet zijn geweest en het bodemonderzoek
van het nieuwe land leverde zelfs meer
dan een oude grens op. Op Schokland, dat.
nadat het op last van de regering in 1859
was ontruimd (er woonden toen nog zes
honderd mensen) nog slechts door vier ge
zinnen werd bewoond, stonden slechts
enkele gebouwen. Van de drie vroegere
buurten (Emmeloord, Ens en de Zuider-
buurt) was niéts anders overgebleven dan
een oud kerkje op de Middelbuurt van
Ens. Dit kerkje werd de laatste jaren voor
inpoldering van de Noordoostpolder ge
bruikt als verblijfplaats voor de arbeiders,
die hier jaarlijks het riet kwamen snijden.
De pastorie werd bewoond door één van
de vier Schokker gezinnen.
Naar dit oude kerkje zijn zo langzamer
hand de verschillende oudheidkundige
vondsten uit de Noordoostpolder overge
bracht. De heer G. van der Heide, die
thans met het oudheidkundig bodemonder
zoek in de polder is belast, heeft het
museumpje ingericht en dezer dagen is het
zonder enig officiëel vertoon geopend. Elk
zomerseizoen zal het op werkdagen ger
opend zijn en een gids zal de bezoekers
rondleiden.
Het bijeenbrengen en conserveren van
allerlei scheepsonderdelen geeft de moge
lijkheid van bestudering van oude scheeps-
bouwwerktuigen en voorwerpen van huis
houdelijke aard, die bij de opgraving in
wrakken zijn gevonden.
De Verzameling middeleeuws aardewerk
heeft een aantal belangrijke aanwinsten
gekregeh uit de opgraving van de gracht
van de burcht van Kuinre, waaruit, be
halve een aantal gave kannetjes van vroeg
Duits aardewerk, ook verscheidene kogel-
potten te voorschijn kwamen.
Laat vogelnesten met rust
Het hoofdbestuur der Nederlandse Ver
eniging tot Bescherming van Vogels schrijft:
„In vroeger jaren was het in vele streken
de gewoonte, dat de jeugd vogelnesten
plunderde en van de geroofde eieren lange
snoeren reeg. Dank zij de medewex-king
van ouders en opvoeders is dat euvel aan
zienlijk verminderd. Thans evenwel dreigt
er een nieuw gevaar voor de vogels, name
lijk het aanleggen van eiercöllecties door de
jeugd. Misschien is dit een verschijnsel van
tijdelijke aard, zoals dat oók het geval was
met het verzamelen van sluitregels, of luci
fersdoosjesetiketten. Vele ouders zullen
wellicht in dergelijke collecties niet zoveel
kwaad zien en menen, dat daardoor de
vogelstand niet zal worden geschaad.
Als gevolg van deze verzamelwoede gaan
echter duizenden Vogellevens verloren. Wij
doen dan ook een beroep op oudei-s en op
voeders om de jeugd ervan te doordringen,
dat haar handelwijze onherroepelijk tot
verdere vermindering van het aantal vogels
moet leiden, tot verarming ook van de
natuur.
Nederland bezit een goede wet ter be
scherming van de in het wild levende
vogels, een wet, die niet alleen het vangen
en doden van vogels verbiedt en het uit
halen van hun eieren, maar ook het ver
kopen en vervoeren van die eieren, ja
zelfs het bezit van uitgeblazen eieren".
Afhalen distributiebescheiden
Maandag 30 Mei is het de beurt voor het
afhalen van distributiebescheiden te Haarlem
(Vleeshal) aan Ki tot en met Ko.
ZONDAG 29 MEI 1919.
HAARLEM. Ned. Herv. Kerk. Grote Kerk,
Grote Markt. Zaterdag 7.30: Brouwerskapel,
ing. Klokhuisplein. Ds. S. H. J. Voors,
Avondgebed. Zondag 10: Ds. G. J. Waar
denburg. Bevestiging lidmaten. 7: Ds. Joh.
Bronsgeest. Nieuwe Kerk. Nieuwe Kerks-
plein. 10: Ds. A. J. van Rhyn. Noordcrkcrk,
Velserstraat 9: Ds. E. Pot. 10.45: Ds A. K.
Straatsma. 's Gravenhage Oosterkerk. Zo-
merkade. 10: Ds. W. J. van Elden. Bakenes-
serkerk, Vrouwestraat. 9.30: Ds Joh. Brons
geest. Kinderkerk. 10.30: Ds. H. J. ter Haar
Romeny. Bussum. Jeugddienst Kapel Bc-
thesda Sarept3. Hazepaterslaan. 9.30: Dhr.
A. J. v. Houwelingen Rijkhoek, Kinderkerk.
10.45: Ds. E. Dijkhuis. Diaconessenhuis. Ha
zepaterslaan. 4.15: Ds. W. J. van Elden.
Rusthuis. Jansstraat. 10.30: Ds. E. Pot Ver.
van Vrü'z. Hervormden, Jacobstraat 6 10.30:
Ds. J. de Graaf. Stads Evangelisatie. Lange
Herenstraat 6 10: F. H. v. d. Horst. Evange
list. te Leiden. 7.30: Ds. Walter Teeuwissen,
Amerika. 6.30: Openluchtsamenkomst Kruis
weg hoek Parklaan. Zuiderkapel. Zuiderstr.
15. 10: Dhr. Ed. W. Pera. den Haag. Zang
door Adr. Pape. 5: Ds. W. Teeuwissen. Grand
Rapids. Amerika. Zang Adr. Pape 7.45:
Jeugdbijeenkomst o.l.v. H. v. d. Brink Op-
wekkingssamenkomsten, Zuiderstr. 15. Don
derdag 8: Dhr. J. A. Bruyn, Wassenaar. Ned.
Herv. Evangelisatie, Parklaan 34. Woensdag
7.30: Ds. H G. Abma, v. Delfshaven. Vrije
Evang. Gemeente. Bakenessei-gracht. 9.30 en
5: Ds. D. J D du Fossé Evang. Luth. Ge
meente, Witte Herenstr. 10.30: Da. L. C. Du-
four van Groningen. Ver. Doopsgezinde Ge
meente. 10.30: Ds. Gorter van Hengelo. Re-
monstr. Gereform, Gemeente. 10.30: Ds F.
W. Rappold. Geref. Kerk. Kloppersingelkerk
10: Ds. L. Hoorweg Jr., 5: Ds. J. W. Siert-
sema. Wilhelminakerk 10: Ds. P. de Ruig
5: Ds. J. A. van Arkel. Zuid-Oosterkerk 10:
Ds. J. A. van Arkel 5: Ds. L. Hoorweg Jr.
Geref. Kerk, Begijnhofkapel. 10 en 5: Ds. A.
Bos Geref. Gemeente onder 't Kruis, Ba-
kenessergr. 63. 7.30: Ds. J. A. Smink. van
Rotterdam, Oud-Geref. Gemeente, Ged.
Oude Gracht 47 Maandag 7.15: Ds. E. van
Dijk. van den Haag. Leger des Heils. Schag-
chelstraat 26. 10: Heiligingsdienst. 8: Ver-
lossingssainenkomst o. 1. v. Majoor en Mevr.
Bosveld. Ned. Chr. Gemecnschapsbond. Li.n-
naeusstraat 14. Maandag 3.30: Samenkomst,
Pinkstergemeente, Nieuwe Kruisstr. 14. 10
en 7.30: Samenkomst. Pinkster Evangelisatie,
Wolstraat 7. 10 en 7: Volle Evangeliepredi
king. Vergadering van Gelovigen. Jansstr.
85. 10: Samenkomst (Broodbreken Gom.
des Heeren, Lange Molenstr. 22. 10 en 5: Sa
menkomst, Gemeente Gods, Jansstraat 35.
10: Samenkomst. De Christengemeenschap,
Jansstr. 83. 10: Zondagsdienst voor kinderen
10.30: Mensenwijdingsdienst. 11.30: Doop.
Christian Science. Jansstr. 74, 10: Ned. Taal.
11.15: Engelse Taal. Hersteld Apost. Zen
dingskerk. Wilhelminastraat 21. 10 en 5:
Godsdienstoefening. Hersteld Apost. Zen-
dingsgemcente. Jacobijnestr. 15. 10 en 5:
Godsdienstoefening. Universele Eredienst
(Soefi-Beweging) Nassauplein 8. 11: Dienst.
Ned. Vera. v. Spiritisten „Harmonia", Jans
straat 83. 10.30: Wijdingsmorgen. Spr. Dhr.
M. A. Ilarkink. den Haag.
Broedergemeente. Parklaan 34. Zaterdag
7.30: Liturgische zangdienst Zondag geen
dienst. Bijbellezing. Jansstraat 85. Vrijdag 8:
A. Ramaker.
HAARLEM-NOORD. Ned. Herv. Kerk.
Julianakerk. Zaterdag 7.30: Avondgebed.
Zondag. 10: Dr. H v. d. Loos. 7: Ds. J Heï-
dinga. van Haaiiem. Immanuëlkerk. 10: Ds.
M. G. Blauw, van Overveen. Kon. Ernma-
school. Raafstraat 10: Ds. J. Kroon.
Ned. Prot. Bond, Berkenstraat 10. 10.30: Ds.
G. K. v. d. Horst. Geref. Kerk, Noord-Scho-
terkerk. 9 en 10.30: Ds. J. W. Siertsema 5:
Ds. P. de Ruig. Christ. Geref. Kerk, Flores-
straat. 10 en 5: Ds. J. C. Maris.
HEEMSTEDE. Ned. Herv. Kerk. Kerk op
het Wilhelminaplein. 10: Prof. dr. P. A. H.
de Boer, Hoogl. te Leiden. 7: Ds. J W. van
Nieuwenhuijzen. Kapel Nieuw Vredenhof.
10.30: Ds. P. J, de Jong, Amsterdam. 7: Ds.
Mr. G. A Alma. Lisse. Christ. Lyceum (ing.
v. Mei-lenstr.) 10.45: Ds, J. W. van Nieuwen
huijzen. Prinsessekade 3: 10.30: Jeugdkapel.
Jeugdgebouw a. d. H. Dreef 10: Jeugdkapel
(alleen bij slecht weer) Ned. Prot. Bond,
Postlaan 16. 10 30: Ds. J. F. Kruijt, Hv Den
Haag. Geref. Kerk. Christ. Lyceum. 9: Ds.
A Dondorp. 5: Dr. P. J. Richel. Kocdicfslaan
10: Prof. Dr. G. C. Berkomver 5: Ds. A Don-
dorp. Camplaan. 10: Dr. P. J, Richel. 5: Prof.
Dr. G. C. Berkouwer. Geref. Kerk. Heren
weg 111. 9.30 en 4.30: Ds. M. Vrieze.
AERDENHOUT. Ned. Herv. Kapel. Lccu-
weriklaan. 10: Ds. W. Maas uit Bennebroek
Relig. Kring, Eikenlaan 5. 10.30: Mej, Ds.
C. Soutendijk, Doopsgez. Predikante, te
Haarlem.
BLOEMENDAAL. Ned. Herv. Kerk. 9 en
10.30: Ds. J. T. Wiersma. van Delft. Ned.
Prot. Bond. Potgieterweg 4. 10.30: Dr. P. D.
Tjalsma. Rem Rotterdam. Geref. Kerk. 9,
10.30 en 3.45: Ds. G. Toornvliet, van Leiden.
Opwekkingssamenkomst op Schapenduinen
Brederodelaan 57. Maandag 8: H. v. d. Brink
Vrije Katholieke Kerk, Popellaan 1. 10.30:
Gezongen H. Mis. Socfi-Bcwcging, Popel
laan 1. 2: Dienst.
OVERVEEN. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds. J.
C. van Dijk. em. pred. van Bloemendaal.
NIEUW-VENNEP. Ned. Herv. Kerk. Dorp.
9.30: Ds. P. J. Mackaay, Haarlem. 6.30: Ds. M.
M. de Jong. Abbenes. 9,30: Ds M. M. de Jong
6.30: Ds. J. Breeuwsma. Bethel. 10: Ds. J.
Breeuwsma.
RIJK. Ned. Henr. Kerk. 10: Ds. G. M. J.
Winter.
BADHOEVEDORP. Ned. Herv. Kerk. Im
manuëlkerk. Reigerstraat. 10: Ds. G. W. C.
Vunderink. A'dam. 7: Ds, J. C. Koningsber
ger. A'dam. Geloof- en Licfdekerk, Lijnden.
10: Ds. G, W. IJzerman Rehoboth. Nieuwe
Meerdijk. 10: Dhr. W. G. J. Koudstaal. Am
sterdam.
VIJFHUIZEN. Ned. Herv. Kerk. 10: Dhr.
Heijmans. A'dam. 7: Dhr, J. J. Brörens, Drie
bergen.
SANTPOORT. Ned. Herv. Kerk. 10: Dr.
Ch. de Beus. Overveen, 5: Dr. H. v. d Loos,
Haarlem. Jeugddienst. De Toorts. 10: Ds. J.
H. Klein Wassink.. Alkmaar. Ned. Herv.
Kapel. 5: Ds. J. Bronsgeest. Haarlem. Prov.
Ziekenhuis. 7: Ds. Th. J. Mudde. Christ. Ge-
reform. Kerk. 3: Ds J. C. Maris.
SPAARNDAM. Ned. Herv. Kerk. Oost.
Oude Kerk. 10 en 7: Ds. G. H. v. d. Woord.
West. Kon. Emmaschooi, Raafstraat. 10: Ds,
J. Kroon. Evangelisatie „Bethel", Oost. Kolk
10: Dhr. H. dé Wachtel-, uit Beverwijk.
ZANDVOORT. Ned. Herv. Kerk. 10: Prof,
Dr. G. Sevcnster. Leiden. 7: Ds. S de Ru.
Ned. Prot. Bond, Brugstr. 15. Geen dienst.
Gezamenlijke dienst in de Ned. Herv. Kerk.
Geref. Kerk. Julianaweg. 10 en 5: Ds. A de
Ruiter. Ned. Chr. Gemecnschapsbond. in
„Ons Huis" Minsdag 8: Joh. H. van Oostveen
Evangelist te Voorburg. Parochie H. Agatha
Gr. Krocht. H.H. Missen om 7. 8.30 en 10 de
Hoogmis. 7 n.m. Lof. In de week om 7 en
7.45 uur n.m.
LISSE. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds. Mr. G. A.
Alma 5: Ds. G. Jongeboer. Ned. Prot. Bond
10,15: Ds. Trouw, Den Haag. Geref. Kerk.
10 en 5: Dr, Th. Ruys Jr. Geref. Kerk (Art.
31) 10.30 en 4.30: Ds. J. J. Verleur. Geref.
Gemeente. 10 en 4: Ds. K de Gier. Oud-Ger,
Gemeente 9.30 en 3: Leesdienst, Christ. Geft
Kerk. 10 en 5: Ds, H. W. Eerland,
