c
J
Het Atlantisch Pact bevat
geen geheime bepalingen
De radio geeft Dinsdag
Duizenden defileerden op Soestdijk
voor het Koninklijk Gezin
Onvergetelijk tuinfeest met
voetbalwedstrijd als besluit
Voortreffelijke documentaire speelfilm
over het werk van LO. en L.K.P.
Scenario, regie en productie: Max de Haas
Panda en de Meester-Wereldverbeteraar
Wereldnieuws
Maandag 11 Juli 1949
2
Minister Stikker: „De geest van het verdrag
biedt nog groter garantie dan de letter"
Verplichtingen voor ons land
zijn nog onbekend
Minister Stikker legt er in zijn ant
woord op het Voorlopig Verslag der
Tweede Kamer over het wetsontwerp tot
goedkeuring van het Atlantisch Pact de na
druk op dat het verdrag een uitvloeisel
is van de politieke ontwikkeling, welke
heeft plaats gehad nadat de organisatie dei-
Verenigde Volken tot stand was gekomen.
De minister is van oordeel, dat de mili
taire samenwerking slechts middel is en
dat het doel van het verdrag ook met
andere middelen dient te worden nage
streefd.
Ten stelligste moet worden ontkend, zo
verklaart hij, dat het verdrag geheime
clausules bevat. De ondertekenaars zijn
niet meer overeengekomen dan hetgeen is'
neergelegd in de 14 artikelen.
Het door sommige leden genoemde feit,
dat er nog geen vrede met Duitsland tot
stand is gekomen, wordt de regering bijna
dagelijks in herinnering gebracht door de
moeilijkheden in Duitsland, waar het ge
brek aan samenwerking en de politiek van
obstructie van de zijde der Sovjet-Unie de
totstandkoming van een vredesverdrag-
onmogelijk heeft gemaakt, welke toestand
voor Nederland, dat zovele betrekkingen
met Duitsland onderhoudt, grote bezwaren
oplevert.
Het begrip „gewapende aanval" moet
worden uitgelegd als een aanval van zo
danige omvang, dat deze een ernstige be
dreiging vormt voor de veiligheid van de
Noord-Atlantische gemeenschap. Deze in
terpretatie is tussen de verdragsstaten uit
drukkelijk overeengekomen. Het is der
halve niet mogelijk om bij voorbaat vast te
stellen, dat een botsing tussen bezettings
troepen in Duitsland aanleiding zal zijn
om het verdrag in werking te doen treden.
Zulks hangt af van de aard van een derge
lijk conflict. Overigens is het evenzeer on
juist om te veronderstellen, dat, wanneer
zich een situatie voordoet, welke het ver
drag in werking doet treden, Nederland
dan terstond de oorlog zou moeten verkla
ren. Artikel o schrijft geen automatische
oorlogsverklaring' voor, doch bepaalt
slechts, dat partijen elkaar terstond zullen
bijstaan met verschillende middelen, waar
bij het gebruik van militaire middelen na
drukkelijk is inbegrepen, doch geenszins
dwingend is voorgeschreven.
Omvang der verplichtingen
is thans nog onbekend.
Hoe zwaar de verplichtingen ingevolge
het verdrag zullen zijn, is een vraag, welke
in dit stadium nog niet kan worden be
antwoord. Stellig hangt hierbij veel af van
de 'ontwikkeling in Indonesië, doch boven
dien is aan de desbetreffende organieke
bepalingen van het verdrag nog geen begin
van uitvoering gegeven, zodat het de rege
ring nóg niet mogelijk is 'om reeds thans
aan te geven, van welke omvang de mili
taire en financiële verplichtingen voor ons
land zullen zijn.
Wel kan worden medegedeeld, dat de
president der Verenigde Staten voornemens
is om terstond na goedkeuring van het
verdrag door de senaat aan deze een wets
ontwerp voor te leggen, dat een programma
bevat van militaire en materiële bijstand
aan de andere verdragsstaten. Hierover
kunnen evenwel nog geen bijzonderheden
worden verstrekt.
De uitlatingen in bepaalde kringen van
het Amerikaanse Congres, welke een dis
criminatie ten aanzien van Nederland in
houden wegens onze Indonesische politiek,
betreurt de minister eveneens. De Neder
landse regering, daarin gesteund door de
regeringen van de andere leden van de
Westelijke Unie, heeft met klem naar voren
gebracht, dat een gelijke behandeling van
de deelnemende staten de enige gezonde
basis kan vormen voor de uitvoering van
het Atlantisch Verdrag.
De Nederlandse regering verwacht
stellig, dat na de inwerkingtreding van
Heringa Wuthrich
HAARLEM
EIECTRISCHE INSTALLATIES
GROND VERWARMING
(Adv.)
HILVERSUM I, 301.5 M.
7.00, 8.00, 13,00, 19.00, 20.00, 23.00 uur Nieuws.
7.35 Ochtendbezoek. 7.30 Platen. 7.45 Gebed.
8.15 „Pluk de dag". 9.00 Lichtbaken. 9.25
Symphonisch concert. 10.00 Voor kleuters.
10.15 Vioolconcert in D, Chausson. 10.50 Lich
te klanken. 11.30 „Als de ziele luistert". 11.40
Liederen van Beethoven, Mozart en Schu
bert. 12.03 Piano: „Le tombeau de couperin".
Ravel. 12.30 Land- en tuinbouw. 12.33 Orkest
zonder naam. 12.55 Zonnewijzer. 13.20 Orkest.
13.40 Kamermuziek, Ravel. 14.05 Kareol-
septet. 14,30 Voor de vrouw. 15.00 Piano
concert no. 2 in bes, Brahms. 16.00 Voor zie
ken. 16.30 Ziekenlof. 17.00 Na schooltijd. 17.45
„Volksgezondheid in Indonesië". 18.00 Amuse
mentsorkest. 18.20 Reportage „Tour de
France". 18.30 Strijdkrachten. 19.15 Rhythm
sextet Henk Orthmann. 19.30 „Dit is leven".
19.45 Scheepvaart. 19.50 Wederopbouw. 20.05
Viool en piano. 20.12 Opera-muziek. 21.18
„Vragen van deze tijd". 21.35 Flora de Lenda,
zang en Isja Rossican, piano: Griekse volks
liederen. 22.00 Omroepkamerorkest, Sinfo-
nietta. Britten; Serenata, Casella. 22.45 Ge
bed. 23.15 „Variations sérieuses", Mendels
sohn. 23.25 Sonata in A, Beethoven; Yehudi
en Hephzibnh Menuhin.
HILVERSUM II, 414.5 M.
7.00, 8.00, 13.00, 18.00, 20.00, 23.00 uur Nieuws.
7.15 Band van dc Grenadier Guards. 7.50
Dagopening. 8.15 Opgewekte melodieën. 8.55
Voor dc- vrouw. 9.00 Kwintet in g, Mozart.
9.35 Zangplaten. 10.00 Morgenwijding. 10.15
Arbeidsvitaminen. 10.50 Voor kleuters. 11.00
Verzorging van huisdieren. 11.30 „De wek
ker". 12.00 Pierre Palla, orgel. 12.30 Land- en
tuinbouw. 12.33 Platteland. 12.40 Trio Hof
meester. 13.15 John Renova and his music.
13.45 Accordeonorkest. 14.00 Viool en piano.
14.30 Tweede acte uit opera „Cosï fan tutte"_,
Mozart; „Don Quichotte", R. Strauss. 16.25
Beroemde componisten: Johannes Brahms.
16.40 Schoolbel. 17.00 Kinderkoor. 17.30 Sky-
masters. 18.15 Pianopotpourri. 18.30 Nijver
heidsonderwijs. 19,00 Parijse brief. 19.05
Chansons. 19.15 „Van Venlo naar de invasie".
19.30 Divertimento-orkest. 20.05 West-
Europese commentaar. 21.00 Revué. 21.15
Buitenlands overzicht. 21;40 Metropole-orkest.
22.20 „Episode, luisterspel. 22.35 Rucky van
Mill, piano. 23.15 Lichte orkestwerken.
het verdrag de regering van de Ver
enigde Staten in het kader van de mi
litaire bijstand een bijdrage zal leveren
om de defensie van Nederland op het
peil te brengen, dat nodig is om ons
land in staat te stellen, met inachtne
ming van zijn verplichtingen ten aan
zien van de gebieden overzee, zijn volle
aandeel te leveren in de gemeenschap
pelijke verdediging van West-Europa.
De verdragspartners zijn van oordeel,
dat Spanje op het ogenblik niet voldoet
aan de vereisten, welke voor deelneming
aan het verdrag zijn gesteld.
Geen garantie voor de vrede.
Het vraagstuk van de eventuele toelating
van West-'Duitsland is nog niet aan de orde
gesteld. Of en wanneer dit zal geschieden,
kan nog niet worden gezegd.
Minister Stikker erkent dat het verdrag
niet de vrede zelf garandeert. Op de vraag,
wat de regering en haar bondgenoten voor
nemens zijr. te doen ter aanvulling van dit
verdrag, teneinde de vrede te bevorderen,
kan worden geantwoord, dat het gehele
buitenlandse beleid van de regering er op
is gericht, om vrede en veiligheid na te
streven.
Stellig zal er voor worden gewaakt, dat
het verdrag zich niet ontwikkelt tot een
zuivere militaire formatie.
De minister vermag niet na te gaan of de
samenwerking, zoals die op grond van het
Atlantisch Verdrag zal worden, in die om-
ang was voorzien ten tijde van het opstel
len van het Handvest der Verenigde Vol
ken. In elk geval is het daarmede niet in
strijd.
Dat een beroep op de geest van de over
eenkomst van betrekkelijke waarde zou
zijn, ziet de minister niet in. De verhou
ding tussen de deelgenoten is van dien
aard, dat deze geest naar het oordeel van
de regering een garantie geeft, welke nog
groter is dan de letter van het verdrag.
Aan de vraag op welke wijze- de volks
vertegenwoordiging invloed zou kunnen
uitoefenen op de te nemen beslissingen, zal
de regering de grootste aandacht besteden.
Geschil in Indonesië een
„inwendige aangelegenheid'
Het verwondert de minister, dat de
consequenties van artikel 4, waarin over
leg tussen de deelnemende staten wordt
voorgeschreven in geval van bedreiging
van de territoriale onschendbaarheid, poli
tieke onafhankelijkheid of veiligheid van
een der partijen, volgens vele leden nadere
toelichting behoeven. Naar het oordeel van
de Nederlandse regering moet het geschil
in Indonesië worden beschouwd als een
inwendige aangelegenheid van het konink
rijk. Artikel 4 is stellig niet bedoeld, om
aan de verdragsluitende staten een vrij
brief toe, te kennen om zich met elkanders
inwendige aangelegenheden te bemoeien.
Bij de besprekingen der Westelijke Unie
is nimmer door een der verdragspartners
het Indonesische vraagstuk aangeroerd.
Besprekingen hierover hebben uitsluitend
plaats gehad op verzoek van Nederlandse
zijde.
Het is te verwachten, dat Nederland het
laatste zal zijn van de zeven landen, zonder
wier bekrachtiging het verdrag niet in
werking kan treden. Indien de overzeese
gebiedsdelen waren gehoord, zou Neder
land een nog langer uitstel hebben veroor
zaakt, hetgeen een ongunstige internatio
nale weerslag zou kunnen veroorzaken.
Ds. C. van Breugel
om het leven gekomen
In Indonesië is overleden de majoor
veldprediker ds. C, van Breugel. Ds. Van
Breugel werd zwaar gewond, toen op 7 Juli
een carrier tussen Blitar en Kediri op een
mijn reed. Later is hij overleden. Ds. Van
Breugel werd op 3 Februari 1911 geboren
en stond als gereformeerd predikant ach
tereenvolgens te Lekkerkerk en te Zuid-
land. Eind April 1949 vertrok hij als veld
prediker met de „Waterman" naar Indo
nesië.
Kwomintang wil Zuid-China
verdedigen
Volgens de Kantonse correspondent van
de „Sing Tao Pao" heeft de Chinese natio
nalistische regering haar plannen tot ont
ruiming van Kanton laten varen. Volgens
gezaghebbende bron, aldus deze correspon
dent, heeft de regering besloten geheel
Zuid-China te verdedigen. Kanton zou de
hoofdstad blijven. De toestand in Zuid-
China zou van nationalistisch standpunt
bekeken verbeterd zijn.
Bevestiging van dit besluit kon niet ver
kregen worden, doch algemeen wordt ge
meld, dat men in nationalistische kringen
veel optimistischer is dan twee maanden
Bijna een uur lang hebben Zaterdag
morgen ongeveer vijftienhonderd ver
tegenwoordigers van allerlei vereni
gingen en organisaties gedefileerd voor
het koperen Koninklijk Paar, dat van
het bordes van paleis Soestdijk af de
talrijke groepen aan zich voorbij zag
trekken.
Herhaaldelijk maakten Koningin en Prins
elkander opmerkzaam op bijzondere groe
pen. Alle groepen begaven zich na het
défilé naar de tuin achter het paleis, waar
lakeien verversingen uitreikten.
Toen vertegenwoordigers van de Neder
landse visserij als laatsten voorbij waren
gemarcheerd, weerklonk het Wilhelmus.
Nauwelijks waren de laatste tonen van het
volkslied verklonken of èen duizendtal
duiven zwermde uit. Daarna begaf de
gehele Koninklijke Familie zich naar de
tuin, waar de Koningin, de Prins en de oud
ste drie prinsesjes zich geruime tijd met de
deelnemers aan het défilé onderhielden.
Des middags defileerden vijftienhonderd
jongeren voor het Koninklijk Paar.
De band van het Nederlandse Padvind-
sters Gilde uit Haarlem deed de Mariniers
kapel en de Koninklijke Militaire Kapel,
die het défilé begeleidden, concurrentie
aan door de energieke en kundige wijze
waarop de vrouwelijke trommelslagers en
hoornblazers zich van haar taak kweten;
Dat mocht ook gezegd worden van de har
monie „Prins Hendrik" uit Apeldoorn en
de „Enschedé-band" van de Nederlandfee
Padvinders, die haar aflosten.
De katholieke arbeidersjeugd opende
het défilé, gevolgd door een delegatiè jon-
Dan maar liever op s'n
Amerikaans
De Rotterdamse politie treedt streng
op tegen automobilisten die door hun
wijze van rijden verraden, dat zij een
paar borreltjes gedronken hebben. Zij
mogen op het politiebureau weer nuch
ter worden en komen dan voor de po
litierechter, die vaak niet mals met zijn
vonnissen is. Dat ondervond een Neder
lander, die meer in de Verenigde Staten
dan in zijn vaderland vertoeft. Ook
hij werd achter het autostuur een gevaar
geacht voor het verkeer en daarom nam
de politie, na de gebruikelijke bloed
proef die het bewijs van alcoholgebruik
moet leveren, zijn auto in beslag. De
man zelf moest naar het politiebureau.
Hij was echter zozeer veramerikaanst,
dat hij er op stond onmiddellijk voor de
rechter geleid te worden, hetgeen in
Amerika gebruikelijk is in zo'n geval.
,,ln Amerika betaal je 50 dollar en dan
is de zaak gezond", gaf liij te verstaan.
„Goed, dan maar onmiddellijk voor de
rechter", zei de politie en aldus ge
schiedde. Reeds greep de automobilist
naar zijn portefeuille op het ogenblik,
dat de politierechter vonnis ging vellen,
maar hij verschoot van kleur toen hij
de uitspraak hoorde: veertien dagen
hechtenis. Dat had hij niet verwacht en
daarom is hij onmiddellijk in hoger be
roep gegaan. Maar de behandeling van
dat hoger beroep zal nog wel even
duren.
gens en meisjes uit Indonesië. De A.J.C.
trok, begeleid door vioolspelers, aan het
Koninklijk Gezin voorbij.
Er waren voetballers in oranje shirts,
padvindres lieten hun hoeden tollen op de
lange stokken en de jongens van de Ko
ninklijke Nederlandse Vereniging voor
Luchtvaart droegen hun modellen in de
formatie mee.
Zo bracht Nederlands jeugd hulde aan
ons Koninklijk Gezin.
Tuinfeest voor de jeugd.
A.J.C.'ers voerden er ronde-dansen uit;
gymnasten toonden hun prestaties; jonge
boerinnen zongen aardige lei dj es, Ka jotters
en jongens en meisjes van Hervormde en
Gereformeerde jeugdverenigingen deden
zich broederlijk te goed aan de versnape
ringen, die kwistig werden rondgedeeld en
padvinders sloegen onvervaard met mach
tige hamers spijkers met koppen. Temidden
van deze drukte wandelde de Koninklijke
Familie en nam bij elke groep een kijkje,
ook bij de spijkers met koppen slaande pad
vinders. Prinses Beatrix was dé eerste, die
haar krachten op de koperen koppen van
de spijkers probeerde. Achter elkaar sloeg
zij er twee in het hout. Prinses Irene moest
dit spel ook proberen evenals haar zusje
Margriet. Toen vond de Koningin, dat het
de beurt was aan haar jongste en onder
enthousiast gejuich sloeg ook Marijke,
daarbij geholpen door Prins Bernhard, een
spijker in het hout.
Allen voelden zich thuis bij deze onver
getelijke koperen bruiloft-viering. Er was
niemand, die iets verbood, geen opzichter,
die een woord zei, wanneer voetballers,
Urker jeugd of padvinders de heggen
„namen" of hun springkunst over banken
demonstreerden. Het was de Koningin en
de Prins aan te zien, dat zij er van ge
noten.
Voetbalwedstrijd.
Met een voetbalwedstrijd tussen K.P.S.,
het elftal van het paleis-personeel, en een
team uit het naburige dorpje Spakenburg,
werd Zaterdagavond het grote feest op
Soestdijk besloten. De Spakenburgers
hadden niet veel moeite met hun tegen
standers. In de eerste minuut van de twee
de helft bracht Spakenburg de stand op
30, nadat de rust met 20 was ingegaan.
De komst van de Koningin en de Prins
scheen echter de paleisploeg moed te geven.
Van dat ogenblik was zij steeds in -de aan
val. De keeper van Spakenburg wist echter
tot het einde zijn doel schoon te houden.
Spakenburg - won met 30 en glimmend
van trots nam de aanvoerder uit handen
van Prins Bernhard en door de Koningin
uitgeloofde medaille in ontvangst.
De baten van deze druk bezochte wed
strijd waren bestemd voor de Rimboekis-
tenactie van de Niwin.
Aan het défilé, dat Zaterdag ter gelegen
heid van het koperen huwelijksfeest van
Koningin Juliana en Prins Bernhard voor
het paleis Soestdijk plaats had, namen ook
drie vliegtuigen van de Nationale Lucht-
vaavtschool deel. De drie Tiger Moth-toe-
stellen werden voorgevlogen door de in
structeurs van de school.
Veiligheidszones
in tijd van oorlog
Een commissie van de Geneefse confe
rentie voor het opstellen van een nieuwe
oorlogs-conventie is het er over eens ge
worden, dat oorlogvoerende landen veilig
heidszones ter bescherming van vrouwen,
kinderen, zieken en ouden-van-dagen
„mogen" instellen.
Het woord „mogen" is een compromis
tussen het Sovjet-Russische denkbeeld, dat
de staten „moeten pogen" dergelijke zönes
in te stellen, en het Amerikaanse voorstel,
dat zij „de mogelijkheid hiertoe in over-
wegihg moeten nemen."
De Israëlische afgevaardigde, die be
toogde, dat Israel het enige land was, dat
ervaring met dergelijke zönes heeft opge
daan, was van mening, dat deze „niet zo
succesvol waren geweest als wij hadden
gehoopt". De regering van Israel kon zich
niet in goed vertrouwen tot de instelling
van dergelijke zönes verplichten wegens de
grote moeilijkheden, die deze verplichting
legt op degenen, die haar op zich genomen
hebben.
De Drle-Sanatoria-colIecte „Sonne-
vanck", „Zonnegloren", „Zonnestraal" heeft j
in Bloemendaal f 1055,34 opgebracht.
Dat zuurbranden op de maag, maakt U van
aile eten en drinken afkerig. Maar dat kan
zo niet doorgaan.
want naarmate ge steeds minder voedsel
neemt en juist het lichaam stevig voedsel
onthoudt, verzwakt ge allengs meer, boet ge
in aan weerstand en wordt zó vatbaar voor
allerlei kwalen. Begin liever van de andere
kant - neem Rennies bij de eerste aanwijzing
van brandend maagzuur. Rennies zijn sma
kelijke pastilles, aangenaam om te gebruiken
en afdoende tegen dat nare zuurbranden op
de maag. Met Rennies geen lange kuur,
waarbij ge over het effect in onzekerheid
blijft. Van de ene minuut op de andeie on
dervindt ge met Rennies de weldadige wer
king, De brandende pijn verdwijnt even snel
als ze opkomt. Gewoon een of twee Rennies
laten smelten in de mond, zonder water of
wat ook. Altijd zorgen, dat ge een paar Ren
nies bij de hand hebt en nooit meer de vrees
voor die brandende pijn.
(Adv.)
FILM OP HET HOLLAND-FESTIVAL
(Adv.)
RIJKSTUINBOUWSCHOOL TE BOSKOOP.
Voor het overgangsexamen aan de Rijks
tuinbouwschool te Boskoop zijn o.a. geslaagd:
F. H. J. Damen en H. C. Oliemans te Haar
lem, B. Ch. Loman en J. I. Tjassens Keiser te
Heemstede, G. Lanting te Hillegom.
Bij de cursus tuinaanleg zijn bevorderd C.
P. M. van Empelen te Heemstede, J. H. Roe-
terink te Winterswijk,
Het diploma behaalden: C. F. Wielsma te
Bloemendaal, E. Spoelder en H. Visser (met
aantekening voor Engels te Haarlem, A. W.
Brandt te Overveen.
20. Joris Goedbloed deed net of hij een
vriendelijk praatje met Kassus wilde be
ginnen, maar deze scheen daar helemaal
niet naar gestemd te zijn. Hij keek schich
tig in alle richtingen om zich heen en
scheen erg bang te zijn. Geen wonder
het was ook maar verdacht wat hij deed!
Dat vond Jeroen de Blaet ook en deze zei
dus ernstig: „Nu moet je het me vertellen!
Waarom zit je hier? Wat doe je hier? Dat
kan nooit eerlijke bedoelingen hebben!
Spreek op. We zagen je ook al bij de Bank
van Lening en bij het Dolle Okshoofd! Wat
wil je, hè?" Kassus sidderde en schokte,
maar zei niets. Nu sprak Joris streng:
„Kom, makker! Wanneer ge mij wildet
spreken over de veel te hoge huur van mijn
sober woonvertrek dan waart gij altijd wel
bespraakt genoeg! Spreek op! Ziet ge niet
dat het deze heer ernst is? Wanneer gij in
uw zwijgen volhardt sta ik niet voor de ge
volgen in! Semper transit amicitia, merk
ten reeds de Romeinen treffend op. Denkt
daar wèl aan!" Nu dat hielp, want Kas
sus barstte uit: „Ik heb niks gedaan! Ik
weet van niks! Ik loop zo maar wat rond!
Ik kan het ook niet helpen dat ik jullie
steeds tegen kom! Ik zoek eenihorloge dat
ik naar de Bank van Lening had gebracht.
Dat is mijn horloge! Je hebt het me zelf
gegeven! Ik mag bestMaar verder
kwam hij niet. Dat hoefde ook niet, want
hij had al genoeg gezegd. Hij had nog veel
meer willen zeggen maar nu ging plotse
ling de winkeldeur open en een verbaasd
persoon stond op de drempel, onder het
uiten van de kreet: „Wat mot dat?" „Daar
is Loetjede Heler!" fluisterde Fokko
Flopke want die kende hem.
De afgelopen Zaterdag, 9 Juli 1949, is
de dag geworden, waarop voor het eerst
in h,et openbaar, tijdens een bijzondere
voorstelling in Scheveningen-Zeebad in het
kader van het Holland-Festival, bleek, dat
het ook in Nederland mogelijk is het verzet
door middel van de film zodanig weer te
geven, dat de feiten niet alleen tot hun
recht komen, maar, wat veel belangrijker
is, dat de geest die de illegaliteit bezielde,
waarheidsgetrouw en welbegrepen werd
vastgelegd.
Het is de cineast Max de Haas, bouwer,
leider en stuwer van de Filmonderneming
„Visie", die. voor dit resultaat recht heeft
niet aiieen op de dankbaarheid van de
vroegere illegale organisatie Landelijke Or
ganisatie tbt hulp aan onderduikers en
Landelijke Knokploegen (als L.O.L.K.P.
aangeduid), die opdracht tot de vervaar
diging van deze rolprent gaven, doch ook
op die van de gehele Nederlandse natie.
Max de Haas, die zelf gedurende de
oorlog in een Japans kamp was geïnter
neerd, heeft aangevoeld, dat de illegalen
geen helden s of avonturiefs waren, maar
doodgewone burgers die aan het verzet
niet konden ontkomen, omdat alles wat de
vijand en zijn trawanten deden indruiste
tegen de beste tradities van ons volle.
Waar het werk van de L.O.L.K.P. een
uitgesproken christelijke signatuur droeg,
kon het al niet anders of de film die de
herinnering aan het werk van deze groepen
moet levend houden, schenkt veel aandacht
aan de grote steun aan de ondergrondse
activiteit die er van de Katholieke en Pro
testantse kansels werd gegeven. Doch nim
mer zo, dat andersdenkenden er een mono
polisering van het verzet door het christe
lijke volksdeel in zouden kunnen zien.
Daardoor werd „L.O.L.K.P." tevens een
film van „het" verzet.
Tenminste even belangrijk is? dat Max
de Haas weet dat film dynamiek betekent.
Daarom werden zijn fragmenten van pre-
dicaties nooit langdradig en kon zelfs de
humor een plaats worden ingeruimd. Een
enkel voorbeeld: een dommee zegt: „Want
er staat geschreven in Lukas 5 vers 17.
En in het onmiddelijk volgende beeld
belt een onderduiker bij zijn toevluchtsoord
aan met de codewoorden: „Ik kom de stof
zuiger repareren". De band tussen de theo
rie en de praktijk is gelegd en de film is
zonder omhaal een fase verder gekomen.
Deze methode past De Haas vaak toe, ook
in de buitengewoon geslaagde, uitvoerige
documentaire inleiding, die de valse schijn
der propaganda en de snel naar een climax
opklimmende anti-Joodse maatregelen met
een minimum aan middelen vertelt: de
schuifelpas van hen, die zich moeten laten
registreren, de parken, zwembaden, sta
dions, schouwburgen en wat niet al meer,
die „Verboten" zijn. Goerings oproep „ka
nonnen, kanonnen, kanonnen" leidt via
weer een andere prachtige beeldwisseling
(kanonnen, bevolkingsregister, machine
fabriek) dan het fictieve gedeelte in: de
geschiedenis van Willem Visser, de metaal
bewerker die op de boerderij in Capelle
aan de IJsel, waar hij voor de arbeidsinzet
is ondergedoken, midden in het verzet ge
raakt.
Bij een overval wordt hij ernstig gewond
gevangen genomen, doch uit het ziekenhuis
bevrijd. Nadat hij nog heeft deelgenomen
aan een bonkaartenkraak, wordt hij in een
val gelokt en .opnieuw gearresteerd. Het
einde is in zicht, zowel van de oorlog als
van Vissers leven. Terwijl de geallieerden
het Nederlands gebied naderen, wordt hij
met een groot aantal medestrijders in
Vught gefusilleerd.
Wij schreven reeds, dat de illegalen niet
als helden worden voorgesteld, ook Willem
Visser. Ook hij twijfelt wel eens aan de zin
van het verzet en ook hij wordt soms be
vangen door de angst om het leven van hen
die hem lief zijn. Naar ons inzicht vormt de
dialoog bij het kaarsvlammetje waarin
deze dingen worden besproken de enige
zwakke, wat theatrale plek in de rolprent.
Een fragment dat echter ruimschoots
wordt vergoed door de subtiele wijze waar
op de executie wordt uitgebeeld: boom
toppen, die even huiveren bij ieder schot.
En daartussen alleen het afroepen van
naam, beroep en leeftijd der gevallenen.
Max de Haas, die het scenario schreef,
de regie voerde en de productie leidde,
maakte met succes gebruik van medespe
lers in de tragedie 19401945 en koos
slechts voor de hoofdrollen twee beroeps
acteurs (Chr. Baay en Henny Horsten).
Cor Lemaire schreef vooral voor het docu
mentaire gedeelte een zeer effectieve par
tituur. De camera-man Peter Staugaard
toonde ook in „L.O.L.K.P.", zoals daar
voor reeds in „Nederlands in zeven lessen",
zijn voortreffelijk aanvoelen van de waarde
van het landschap in de film. Ook daarom
kon dit werk zo door en door Nederlands
worden.
En zeker niet in de laatste plaats om die
reden kunnen wij er met een gerust hart
mee naar het buitenland gaan. „L.O.L.
KIP." doet niet onder voor zijn soortgeno
ten van over de grenzen. Zij is een eerlijk
'getuigenis van ons verzet, verteld door
een man die zijn vak verstaat en weet waar
over hij het heeft.
Het valt niet mee hierna nog iets te zeg
gen over de korte documentaire „Parlevin
kers", waarmee Ybzen Brusse de eerste
prijs in de filmprijsvraag van het Holland-
Festival behaalde. Hij heeft leven en be
drijf van de neringdoenden in de Amster
damse havens wel nauwkeurig geobser
veerd en hij weet ook wel aardige camera
effecten te bereiken, doch men mist pijn
lijk die diepte van visie, die een reportage
boven een eendagsvlieg doen uitstijgen.
Daardoor gaat zelfs een werkje van be
perkte afmetingen te lang duren en moet
het afleggen tegen bijvoorbeeld een jour-
naal-fragment van Polygoon.
J. H. B.
In ongenade? Volgens het Berlijnse blad
„Neue Zeitung" (Amerikaanse licentie) is
onlangs een vliegtuig met Sovjetrussi-
sche functionarissen, die streng bewaakt
werden, van het vliegveld Weder bij
Berlijn naar de Sovjet-Unie vertrokken,
Volgens „bij het Sovjetrussische hoofd
kwartier te Potsdam verkregen inlich
tingen", aldus het blad, waren de in
burgerkleding geklede functionarissen
voormalige leden van de leiding van
het officiële Sovjetrussische blad „Tag-
lische Rundschau" en van de Sovjet
hoofdkwartieren te Dresden en Bautzen.
Verleden week werd gemeld, dat ver
schillende Sovjetrussische functionaris
sen met Duits-Joodse namen waren ge
arresteerd.
Pardon. Door de Argentijnse regering is
bekendgemaakt, dat een algemeen par
don is afgekondigd voor alle personen,
die Argentinië op onwettige wijze zijn
binnengekomen. Hun aantal wordt op
100.000 geschat. De onwettige immi
granten zijn tot 1 October a.s. in de
gelegenheid gesteld „hun posities op te
helderen".
Conferentie. De Zweedse sociaal-democra
tische partij zal socialisten uit de ge
hele wereld uitnodigen voor het bij
wonen van een conferentie over vraag
stukken van industriële democratie en
werkloosheid.
Aardschok. Een hevige aardschok, die 15
seconden duurde, heeft in Kars (Tur
kije) bij de Russische grens muren en
ramen van talrijke huizen vernield.
Persoonlijke ongevallen zijn niet ge
meld. De bevolking werd door een pa
niek bevangen en bracht enige uren in
de open lucht door.
Luchtaanval. In Oost-Tirol worden de laat
ste weken schapen en zelfs herten door
gieren gedood. De gieren vliegen meestal
in groepen van 30 a 40 en veroorzaken
een paniek onder schaapskudden.
Kras. Tass meldt, dat in Sovjetrussisch
Azerbeidsjan een 140-jarige boer leeft
Wiens 118-jarige vrouw en 100-jarige
oudste dochter ook in leven zijn. De boer,
Mahmoed Bazof, werkt normaal, gaat
nog zwemmen en neemt deel aan het
openbare leven.
Cycloon. Ten gevolge van een wervelstorm
zijn in de Cebu bij Manila negen per
sonen om het leven gekomen. De wer
velstorm bewoog zich met een snelheid
van 120 km en richtte aanzienlijke
schade aan.
