J
5105)
Koninklijk Bezoek aan Haarlems oudste
en grootste grafische inrichting
Radio geeft Woensdag
Eenvoudig boerenzoon, eertijds door
communisten uitbundig geëerd
ïuMsd
f
Panda en de Meester
Wereldnieuws
Dinsdag 19 Juli 1949
Joh. Enschedé en Zonen, draagster van een trotse traditie
Wanneer morgenmiddag Koningin Juliana en Prins Bernhard het bedrijf van de
Enschedé's met een bezoek zullen vereren, dan geven zij daarmee opnieuw een bewijs
van de belangstelling en waardering die de leden van het Oranjehuis in de laatste
eeuw reeds zo vaak jegens deze oer-IIaarlemse industrie aan de dag hebben gelegd.
Men doet zeker verkeerd deze interesse in Nederlands oudste grafische bedrijf
uitsluitend te zien als een gevolg van het feit, dat deze onderneming nu al sinds jaar
en dag belast is met de verzorging onzer bankbiljetten, postzegels, distributie
bescheiden en wat dies meer zij.
„KAREL DOORMAN" MET OEFEN
ESKADER NAAR DE WEST.
Het ligt in het voornemen om in het na
jaar een oefen-eskader van schepen dei-
Koninklijke Marine te formeren, dat ge
durende enkele maanden naar de West-
Indische wateren zal worden gezonden.
Een der redenen die hebben geleid tot
het formeren van dit oelenverband, waar
van ook Hr. Ms. vliegkampschip „Karei
Doorman" deel zal uitmaken, is gelegen in
de gebleken wenselijkheid de practische
oefeningen van het personeel, die tenge
volge van de minder gunstige weersom
standigheden gedurende de wintermaan
den in Europa als regel worden stopgezet,
ditmaal ook gedurende die periode voort
te zetten.
Wanneer men een middag in die stille,
stijlvol ingerichte vertrekken rond de bin
nenplaats van het gebouw aan het Klok
huisplein heeft doorgebracht, dan beseft
men dat er voor het bedrijf der Enschedé's
meer kan leven dan een zakelijke belang
stelling alleen, omdat dit geslacht zijn on
dernemingsgeest en zijn werklust zeker
niet heeft gebruikt om in het leven mate
rieel te slagen, maar ook omdat de dragers
van de naam Enschedé zo onnoemelijk
veel hebben bijgedragen tot de geestelijke
welstand van hun stad en hun land.
Niet alleen door de wijze, waarop zij hun
vak hebben gediend en steeds weer voort
gestuwd tenslotte is onze beschaving
niet denkbaar zonder de drukkunst ook
omdat zij daarnaast nog tijd en lust had
den voor andere gebieden van het maat
schappelijk leven, of dat nu de politiek
de justitie, de historie of het kerkelijk
leven betrof.
„Joh. Enschedé en Zonen" bestaat nu
bijkans tweehonderdvijftig jaar. Voor de
viering van dat eerbiedwaardige jubileum
worden reeds voorbereidingen getroffen.
Materiaal wordt verzameld voor het Ge
denkboek, dat een welkome aanvulling en
uitwerking zal vormen van de voordracht
die mr. Johannes Enschedé op 19 Juni 1903
ter gelegenheid van het tweede eeuwfeest
over het bedrijf hield. Het nalezen van dat
boekje is nu nog een genot, omdat, in so
bere bewoordingen, de opgang van een
geslacht en een onderneming met op de
achtergrond de zich steeds ontwikkelende
wereld zo duidelijk erin werden vastge
legd.
Daar is het beeld van de stichter en
grondlegger, Izaak, een ijverige, onver
moeide werker die erin slaagde, na in 1703
als broederdrukker in het gild der „Boek-
druckers en Boekverkoopers" te zijn aan
genomen, al spoedig een goede naam te
verkrijgen door de vrij aanzienlijke sor
tering letters, muziek en ornamenten waar
over hij beschikte. Hij slaagde zeker ook
door de toewijding van zijn echtgenote
Beeltje van dei- Lucht, die als het moest
hard meehielp.
Izaak heeft het niet genoeg te waarderen
geluk gehad in zijn zoon Johannes de
eerste van een trotse rij een mede
arbeider eerst, een opvolger later te vinden
die de capaciteiten bezat de zaak inter
nationaal vermaard te doen worden. Hij
had een gelijke liefde voor het vak als zijn
vader, liet vuur der jeugd, grote werk
kracht, veelzijdige kennis.
Vader en zoon verwierven het predi-
caat „stadsdrukker" en bet eigendoms
recht van de Oprechte Haarlemsche Cou
rant van de familie Casteleyn, in wier
drukkerij „In den blyen druck" aan de
Grote Markt Izaak nog het vak had geleerd.
In 1743 namen Izaak en Johannes een
Amsterdamse lettergieterij over en voeg
den daarmee een nieuwe tak aan hun toch
reeds omvangrijk bedrijf Johannes be
zet ook al een eigen boek- en papierhandel
toe.
Bovendien hanteerde de zoon op verdien
stelijke wijze het graveermes. Zijn artis
tieke begaafdheid bracht hem ook in nauw
contact met bekende kunstenaars als Fol-
kema, Jelgersma, Van Noorde en Ploos
van Amstel.
Daarnaast vond hij nog gelegenheid voor
een correspondentie met de geleerden van
zijn tijd over de oorsprong van de typo
grafie, waarbij hij natuurlijk de roem van
Laurens Janszoon verdedigde tegen hen
die het eerstgeboorterecht aan de Mainzer
drukker Gutenberg toekenden.
Lettergieterij bloeide als nooit
tevoren.
Zijn zoon, weer een Johannes, in de dy
nastie der Enschedé's als de Tweede aan
geduid, was de eerste in de familie die een
wetenschappelijke opleiding kreeg. Hij
studeerde aan de Leidse Academie en voel
de zich vooral tot het werk aan de krant
aangetrokken, hetgeen niet wegnam dat de
lettergieterij bloeide als nooit tevoren en
haar afnemers zowel in Stuttgart als Pa
rijs, in Altona als Philadelphia vond. In
die tijd moest Johannes vaak zijn cliëntèle
tot geduld manen, omdat de zaak overkropt
was met werlc.
Tegen het einde van de achttiende eeuw
kwamen de eerste opdrachten van de toen
malige overheid tot het drukken vara gelds
waardige papieren, eigenlijk ontstaan dooi
de door de geniale stempelsnijder Johan
Michaël Fleischman gevormde voorraad
muziekschrift, dat een prachtig hulpmiddel
zou vormen tot het componeren van fi
guren, ornamenten en tekens die door hun
HILVERSUM I, 301.5 M.
7 00 8.00 13.00 19.00 20.00 en 23.00 Nieuws
7 15 Gymnastiek; 7.30 Platen; 7.45 Woord
voor de dag; 8.15 Gewijde muziek. 8.45 Piano;
9.00 Voor jonge zieken 9.30 Cello-suite no-J-
,J S. Bach; 9.50 Symphonisch concert; 10.30
Morgendienst; 11.00 „Dichterliebe", Schu
mann; 11.30 Kwartet no. 9 in C, Beethoven.
32.00 Platen; 12.30 Land- en tuinbouw; 12.33
Koor .trompet en orgel; 13.15 Sans souci;
13,40 Omroeporkest; 14.40 Septet Johny
Kroon; 15.10 Koperkwartet; 15.30 Pianoreci
tal; 16.00 Voor de jeugd; 17.30 Concertge
bouwkwintet; 18.00 Koor 18.30 Strijdkrach
ten; 19.15 Vocaal kwartet; 19:30 Actueel ge
luid; 19.45 Platen; 20.15 Radio Philharmo-
nisch Orkest; 21.50 Gevraagde platen; 22.15
Koor; 22.45 Overdenking 23.15 Lichte mu
ziek.
HILVERSUM H. 414.5 M.
7.00 8.00 13.00 18.60 20.00 23.00 Nieuws;
7.18 Platen; 8.50 Voor de vrouw; 9.00 Sym
phonisch concert; 10.05 Morgenwijding; 10.20
Kookpraatje; 10.35 Voor de vrouw 11.00 Lich
te klanken; 12.00 Roemeens orkest; 12.30
Land- en tuinbouw; 12.33 Platteland; 12.38
Orgel: 13.20 Orkest Malando; 13.50 Platen;
34.00 Gesproken portret: Sigrid Undset; 14.15
Omroepkamerorkest; 15.00 Voor zieken; 15.30
Platen; 15.50 Fietstocht; 16.00 Symphonie-
orkest; 16.15 Voor kleuters; 16.30 Operette
muziek; 16.55 Voor de jeugd; 17.15 Accor-
deola; 17.45 Modernisme in de Islam"; 18.20
Metropole-orkest; 19.00 Causerie; 19.15 Het
nieuws uit Indonesië". 19.30 Congres Vrij
zinnige Protestanten in Amsterdam; 20.05
Dingen van de dag: 20.20 Promenade-orkest;
21.10 Luisterspel; 22.00 Piano-duo; 22.25 Or
gel; 22.45 Boekbespreking; 23.15 „Alexanders
Feast", oratorium van Handel; 23.50 Viool-
ïecital. i
Overzicht van het gebouwencomplex der N.V. Joh. Enschedé en Zonen
ingewikkelde verstrengelingen niet warén
na te maken en waardoor echte van valse
bankbiljetten zouden kunnen worden on
derscheiden.
Deze Enschedé was geen grote Oranje
klant, zodat hij er geen bezwaar in zag ten
tijde van de Bataafse, republiek als presi
dent van het stadsbestuur op te treden en
zijn zakenbrievén naar „Burger" Gogel
de-Lieftinck van die dagen met de leuze
„Heil en Broederschap" 1:e ondertekenen.
Zijn zoon Johannes III was in poli
tiek opzicht volkomen zijn tegendeel. Deze
haalde het stoute stukje uit tijdens de
Franse overheersing de „Oprechte" in zijn
vroegere vorm uit te geven en dat was nog
maar een deel van zijn, laten wij zeggen:
illegale activiteit. De Haarlemmers waren
hem er dankbaar voor. Zij juichten hem
niet alleen bij de herdenking van de Om
wenteling in 1863 hartelijk toe, maar hij
werd ook benoemd in de gemeenteraad
en in 1840 tot lid van de Tweede Kamer.
Johannes III, reeds op zijn twintigste
doctor in de rechtswetenschappen, heeft
gewoekerd met zijn grote gaven zoals wei
nigen gegeven is te kunnen doen. Veertien
jaar lang redigeerde hij geheel alleen de
drie keer per week verschijnende krant,
de correctie inbegrepen. Bovendien bood
hij tezamen met zijn broer Jacob moedig
het hoofd aan de toenemende concurrentie,
vooral van het buitenland, en zorgden de
beide mannen ervoor, dat ook in technisch
opzicht de onderneming op de hoogte van
haar tijd bleef.
De tijd vooruit.
Op de hoogte van de tijd blijven is eigen
lijk geen juiste omschrijving van het stre
ven der Enschedé's. Veeleer zorgen zij er
voor dat zij de tijd vooruit komen. Voor
hun fabriek is dat ook veel meer nodig dan
voor welke andere industrie ook omdat zij
tegenover hun belangrijke opdrachtgeef
ster de Staat /Ier Nederlanden en de grote
circulatie banken vooral door één in geen
enkel contract te omschrijven voorwaarde
gebonden zijn; die van het vertrouwen.
De aanmaak van bank- en muntbiljetten,
van obligaties, van postzegels en van dis
tributiebonnen legt de bedrijfsleiding een
grote verantwoordelijkheid op. Op haar
vakkennis en eerlijkheid wordt gerekend,
opdat niet de vei-valsers en de langvinge-
rigen hun kans krijgen en hun slag slaan.
Vooral tegen de vervalsing echter moet
men altijd een slag voor zijn.
De oudste bankbiljetten werden gewaar
merkt door ingewikkelde krullen en tiere
lantijnen. De fotografie maakte deze be
scherming waardeloos. Tegenwoordig
wordt een ander geraffineerd procédé ge
volgd: bij Enschedé worden in-één bank
biljet zowel hoog-, diep- als vlakdruk toe
gepast. Elk van deze drie druktechnieken
heeft zijn speciale eigenschappen, die in
het_ bankbiljet worden uitgebuit. De imi
tators beschikken als regel over absolute
kennis van vaardigheid van ten hoogste één
techniek, bij de vervalsing van de beide
andere blijken al spoedig onvolkomenhe
den in de toepassing en deze geven bij
ontdekking van het misdrijf het opspo
ringsapparaat aanwijzing over de richting
waarin gezocht moet worden.
Een analoge situatie doet zich voor bij
de voor Indonesië bestemde biljetten. De
strafwetten op de vervalsing en het mis
bruik worden namelijk op de achterzijde
van ieder biljet in vier talen opgenomen;
in het Nederlands, Javaans, Chinees en
Arabisch. De nationaliteit van de delin
quent wordt altijd verraden door de tekst
waarin de minste (practisch geen) fouten
voorkomen!
Wetenschappelijke basis.
De vooruitgang der techniek komt aan
het Klolthuisplein niet tot stand door een
experimenteren in het wilde weg. Als
eerste bedrijf in Nederland houdt Enschedé
er twee laboratoria op na; een chemisch
en een natuurkundig, waar onder leiding
van bekwame ingenieurs de vraagstukken
die zich in het bedrijf voordoen worden
behandeld en het researchwerk wordt ver
richt.
Ook hier deed Enschedé baanbrekend
werk: zo kon het Instituut voor Grafische
Techniek ontstaan, gedragen door eerste
krachten van Enschedé. Deze in Amsterdam
gevestigde instelling zal .de Grafische in
dustrie ongetwijfeld van groot nut blijken
te zijn. Men zal er de algemene waag
stukken onderzoeken, daarnaast blijft er
voor de beide laboratoria van Enschedé
nog genoeg werk aan de winkel daar de
problemen van interne aard uiteraard door
het eigen bedrijf worden onderzocht.
Vlucht der techniek.
De ontwikkeling van de laatste vijftig
jaar wordt natuurlijk gekenmerkt door de
geweldige vlucht die de techniek heeft ge
nomen. De snelpers werd steeds vernuf
tiger samengesteld, de fotografische re
productie verdrong voor een deel het hand
werk, de offsetdruk (een nieuwe vorm van
vlakdruk, waai'bij de steen vervangen is
door een zinken plaat) werd ingevoerd.
Dat vergde natuurlijk veel van de finan
ciële spankracht van de firma. Tot nu toe
is men erin geslaagd familiebedrijf te
blijven, hetgeen het element van vertrou
wen ten opzichte van de opdrachtgevers
ten goede komt. Maar de huidige di?ectie
vraagt zich wel eens af of men nu wellicht
aan de grens van uitbreidingsmogelijk
heden is genaderd. Iedere nieuwe werk
nemer die wordt aangesteld vraagt een
zekere hoeveelheid kapitaal: de wei'ktui-
gen die hij moet bedienen, de materialen
die hij gaat verwerken.
Op het ogenblik zijn er pLm. 900 mensen
bij de Enschedé's werkzaam, dat is bijna
vier keer zoveel als in de tijd dat mr. Joh.
Enschedé (de Vijfde) zijn terugblik over
tweehonderd jaar hield en daarbij memo
reerde, dat het aantal arbeiders bij de dood'
van Izaak 25, bij die van Johannes (I) 36
man bedroeg.
De specialisatie heeft er toe geleid, dat
de chemigrafische afdeling in een eigen
fabrieksgebouw werd ondergebracht „de
Chemez", evenals de machine- en materia-
lenhandel, de Mahez, om redenen van
eommercieel-psychologische aard in Am
sterdam werd gevestigd.
Kwaliteitsbedrijf.
Joh. Enschedé en Zonen is voor alles een
kwaliteitsbedrijf, het bleek nog onlangs op
de tentoonstelling „De vijftig beste boeken
van 1948" waarvan er tien het Klokhuis
plein hadden verlaten. De beste van de
tien was een Heilige Schrift, gedrukt voor
de „uitgeverij Het» Spectrum". „Een voor
beeld van zet-, druk- en bindwerk", zei de
jury en deze kwalificatie juist ten opzichte
van dit boek heeft de directie bijzonder
veel genoegen gedaan, omdat bijbeldruk
al twee eeuwen een specialiteit vormt van
het bedrijf, evenals die van de Evangeli
sche gezangen. Beide uitgaven worden
tezamen met de binderij Brandt in Am
sterdam in een aparte „Compagnie" ge
ëxploiteerd.
Deze Bijbel zal het Koninklijk paar na
tuurlijk morgen getoond worden in de
expositieruimte van het bedrijf, waar de
beste producten, gedurende twee-en-een-
halve eeuw door toegewijde werkers ge
wrocht, een plaats hebben gevonden. Daar
zal men ook de jongste triomfen van de
rotogravure kunnen bewonderen, de schit
terende „Frans Hals" voor Elsevier, door
de natuurlijke weergave der kleuren een
prachtige introductie tot het werk van de
schilder. En dat zelfde geldt evenzeer
voor de propaganda-boeken van 't Centraal
Bloembollencomité.
Zin voor traditie.
In deze vertrekken wordt men getrof
fen door de zin voor traditie, die dit druk
kersgeslacht kenmerkt. Alles wat ook maar
enigszins voor de historie van belang zou
kunnen zijn werd bewaard men zou hele
T voor huidverzorging
j II b 1 I üjjen teincverbetering
Mgr. Beran in de voorste I
In Dachau deed hij belangrijk illegaal werk
Voor de zoveelste maal zijn de ogen van
de wereld op Praag gericht.
Gelijk in 1938 en in 1939, toen daar het
randgebied lag tussen democratie en Hit-
leriaanse tyrannie, gelijkv in 1948, toen
andermaal de vrijheid het onderspit moest
delven voor dwingelandij, ditmaal in de
vorm van een communistische staatsgreep,
gelijk in de Septemberdagen van 1948, toen
de dood van Benesj de nog deels sluime
rende strijd tussen vrijheid en onderdruk
king nieuwe hevigheid gaf, zo is ook thans
weer het conflict in Praag tussen de uiter
sten der ideologiën een gebeurtenis, waar
op de belangstelling van de gehele wereld
is gevestigd.
In het midden van Uit ideologische
strijdgevoel staat de figuur van aartsbis
schop Beran, de geestelijke leider van de
ruim 12 millioen katholieken onder de in
totaal ruim 15 millioen zielen tellende
Tsjechoslowaakse bevolking.
Toen de communisten in Februari van het
vorig jaar hun greep naar de staatsmacht
in Tsjechoslowakije deden, en nadien
zich onzeker voelden ondanks hun macht
de sympathie van zo breed mogelijke
leringen van het volk trachtten te winnen,
schreven de gelijkgeschakelde communis
tische bladen over aartsbisschop Beran:
„Het is geen lid van de Oostenrijkse adel,
die thans de waardigheid van Tsjechisch
aartsbisschop bekleedt, maar een eenvoudig
man uit ons-eigen volk, een Tsjech die de
kwellingen van politieke knechting en ge
vangenschap aan den lijve heeft ondervon
den, een gezworen vijand van het fascisme
en een persoonlijke, vriend van vele onzer
beste kameraden."
Inderdaad stamt Aartsbisschop Beran,
die in 1885 in Pilsen werd geboren, uit een
eenvoudig Tsjechische boerenfamilie. Daar
door staat hij dichter bij zijn volle, dan bij
voorbeeld de uit aristocratische kringen
stammende kardinaal Mindszenty bij de
massa der Hongaren.
Illegaal en gevangene.
Beran kreeg reeds tijdens de Duitse be
zetting gelegenheid, te getuigen van zijn
persoonlijke moed en onverschrokkenheid,.
Nadat hij ondanks een strikt Duits verbod
toch in een voorstad van Praag in het
Tsjechisch had gepredikt, werd hij bij het
uitgaan van deze kerkdienst gearresteerd
en aanvankelijk naar een Praagse gevan
genis overgebracht, waar hij vele ter dood
veroordeelde Tsjechische vrijheidsstrijders
verlichting bracht in de laatste uren van
hun leven. Deze geestelijke weldaden irri
teerden de Duitsers, zodat Beraii twee
maanden na zijn gevangenneming werd
overgebracht naar Theresiënstadt, en van
daar naar het concentratiekamp Dacliau.
Daar werd op geen enkele wijze een gods
dienstige overtuiging in acht genomen,
maar desondanks volhardde Beran in zijn
plicht, verlichting te brengen waar moge
lijk op christelijke grondslag. Niet dat zijn
PLEISTER
Huldklourlg snelverband'
jaargangen van; de „Oprechte" zo kunnen
nadrukken, omdat men het „schrift" heeft
behouden en meer dan dat: men heeft
zoveel mogelijk lettermateriaal uit vroeger
eeuwen achterhaald en aangekocht. Eén der
Enschedé's, mr. Charles, heeft daaraan
een uitvoerige studie, een standaardwerk
op historisch-typografisch gebied, gewijd.
De curiosa ontbreken natuurlijk niet;
het dubbeltje waarop één der werkkrach
ten het Wilhelmus heeft gegraveerd, of het
Evangelie van Mattheus, gezet uit de klein
ste gegoten letter, die mogelijk is en des
tijds gebruikt werd voor de „strafwetten"
op de biljetten van de Nederlandse bank.
In een andere vitrine rust een exemplaar
van een handleiding voor het vioolspel ge
schreven door Leopold Mozart, de vader
van Wolfgang Amadeus, ter gelegenheid
van diens bezoek aan Haarlem in 1766 uit
gegeven.
Een dankbetuiging van Frederik de Grote
ontbreekt al evenmin.
Wij voor ons hebben het gevoel, dat de
kern van heel dit machtige complex te
vinden is in dat glazen kastje, waarin een
uit zand gegoten zetvorm wellicht het laat
ste woord zal spreken ter beslechting van
de strijd tussen Haarlem en Mainz. Want
de Enschedé's hebben Laurens Janszoon in
ere gehouden, anders had Johannes I zeker
zijn standbeeld niet bij het 25-jarig bestaan
van de Lettergieterij in 1768 op de bin
nenplaats van zijn bedrijf laten zetten.
dagelijkse bezigheden in het kamp hem
daartoe veel gelegenheid boden. Integen
deel, dag in dag uit moest hij de straten
van het kamp schoonvegen, en pas toen
zijn gezondheidstoestand slechter werd,
kreeg hij werk in een rustiger sfeer, het
chemisch laboratorium van het kamp. Daar
overviel ook hem de typhus, welke het
kamp in de zomer van 1943 teisterde, doch
zijn sterk boerengestel deed hem de crisis
overleven. Na zijn ernstige ziekte kwam
Beran op de administratie van het kamp,
waar hij een van de zegenrijkste clandes
tiene werken van zijn gevangenschap wist
uit te voeren. Beran zag kans talloze ge
gevens het kamp uit te smokkelen, waar
door de sinds jaar en dag in onzekerheid
verkerende familieleden der- gevangenen
berichten ontvingen over het wel en wee
hunner dierbaren. Met zijn medegevan
genen werd Beran in Mei 1945 door de
Amerikanen bevrijd. Lichamelijk volkomen
uitgeput maar begiftigd met een ongebro
ken geestelijke kracht keerde Beran naar
zijn vaderland terug.
Allen, die Beran in zijn gevangenschap
hebben leren kennen, waaronder uiteraard
vele communisten kennen zijn diepe
menselijkheid, zijn persoonlijke moed en
zelfverloochening. Dr. Vojtech Bincalc, een
der leidinggevende Slowaakse communis
ten bijvoorbeeld, schreef in zijn memoires
over Dachau: „Dr. Joseph Beran toonde
zich een der meest hoogststaande en ka
raktervolle vrienden, die ik in het kamp
heb ontmoet. Steeds was hij bereid zijn
medegevangenen ter zijde te staan, zijn
karige rantsoenen met hun te delen, of
minder bedeelden zijn dekens af te staan.
Slagen noch kerkerstraf mochten hem van
deze getuigenissen van medeleven afbren
gen."
Terug in het vaderland werd Beran door
Benesj begiftigd met de hoogste Tsjechische
onderscheiding, het oorlogskruis. De
Tsjechische regering beval hem aan bij het
Vaticaan als opvolger van de in 1941 over
leden aartsbisschop Kaspar en in die functie
staat hij thans in de voorste linie in de
strijd tussen vrijheid en tyrannie.
Procuratiehouder verduistert
voor 100.000 aan effecten
Bankinstelling in Voorburg
gedupeerd
De politie te Voorburg heeft de procu
ratiehouder Van E. van een bankinstelling
aldaar geai'resteerd. Hij wordt ervan ver
dacht in de loop van dit jaar voor een
bedrag van ongeveer 100.000 aan effecten
verduisterd te h.ebben, die hij gebruikte om
er zelf of via tussenpersonen zaken mee te
doen.
Van E. heeft een volledige bekentenis
afgelegd. De bank is thans gesloten.
VRIJE UNIVERSITEIT.
Aan de Vrije Universiteit te Arnsterdam
is benoemd tot gewoon hoogleraar in de
economische faculteit dr. F. de Roos, om
onderwijs te geven in de staathuishoud
kunde.
Tot buitengewoon hoogleraar in de eco
nomische faculteit is benoemd prof. mr. A.
M. Donner, om onderwijs te geven in staats
recht en administratief recht.
Prof. dr. G. Brillenburg Wui;th, hoog
leraar aan de Theologische Hogeschool te
Kampen heeft voor de cursus 1940'50 een
leeropdracht „De zedenleer van het econo
mische leven".
DE INDRAPOERA WEER IN DE VAART
Het in 1926 door de Koninklijke Maat
schappij ,',De Schelde" te Vlissingen ge
bouwde m.s. „Indrapoera" van de Konink
lijke Rotterdamse Lloyd is op deze werf
vrijwel totaal vernieuwd.
Donderdag zal het schip zijn technische
proefvaart maken, waarna het schip Vrijdag
van Vlissingen naar Rotterdam zal ver
trekken.
IN INDONESIë GEVONDEN ALBUMS
EN PORTRETTEN.
Uit de tweede zending van de naar Ne
derland gebrachte albums en portretten, die
in Indonesië werden aangetroffen en in het
Indisch Instituut te Amsterdam te 'bezich
tigen zijn, vonden enige honderden exem
plaren hun weg naar de rechthebbenden.
Deze foto's en albums worden bij herken
ning door belanghebbenden afgestaan. Het
Indisch Instituut belast zich ook met ver
zending van stukken naar opgegeven adres
sen. Voorlopig bestaat tot September de
mogelijkheid dit fotomateriaal in te zien.
De „Slamat" van de Koninklijke Rotter
damse Lloyd wordt Woensdagavond om acht
uur aan de Lloydkade te Rotterdam ver
wacht, waarna de ontscheping terstond be
gint.
27. „Hè? Wat zegt u?" vroeg directeur
Stoffer, toen Panda hem zo onbeleefd in
de rede viel. „U wilt eerst het uurwerk
zien? Nu, komt u dan maar mee"en
toen ging hij Panda en Jeroen de Blaet voor
naar de grote zaal van het museum. Hij
merkte niet eens dat één van zijn drie be
zoekers plotseling verdwenen was, want hij
praatte maar aan één stuk door. „U zult
opmerken", sprak hij onderwijzend, „dat
dit een zeer uitgebreid museum is met vele
merkwaardigheden. Wij bewaren hier zelfs
de vaandels uit de bekende Slag bij Am
stelveenen het zwaard waarmee Leendert
van Loppersum destijds de Sliedrechtse
knoop doorhakte! Ja! En nu het zak-uur-
werk van Nimrod de Grote! Zo breiden wij
steeds uit. Hier ziet u nu bijvoorbeeld de
harnassen, die door Karei de Nare en Cor
nells de Kloeke gedragen werden, toen zij
elkaar bij Kerkrade met wandelstokken
vermoordden. Daar is veel aan te zien! Het
zal u bekend zijn, dat Karei de Nare des
tijds grimmig zei: ,,Dan liever de grond
in!" en zo komt hetAch ja, dc heer
Chr. Stoffer was trots op zijn verzameling,
en Panda vond dit nu echt een gesprek
waar hij iets van kon leren, en zo kwam
het dat geen van beiden merkte dat
Cornells de Kloeke plotseling tot leven
kwam! Dat hoorde natuurlijk niet zo! Hij
hoorde niets anders te zijn dan een 'leeg
harnas dat daar te kijk stond maar
neen hoor; hij strekte plotseling zijn ijzere
ren arm uit en ving daarmee de totaal-
onvoorbereide heer Jeroen de Blaet in een
stalen greep! Ook Karei de Nare begon zich
te bewegen, zodat de heer de Blaet van
schrik bezwijmde zonder één kik te geven.
Maar Chr. Stoffer en Panda liepen door
en merkten niets! i
Llanfairpwllgw.....
Eén van onze lezers is naar Wales ge
weest, schrijft hij ons. Hij vond dat een
vreemd land, niet zozeer omdat het in
Groot-Brittannië ligt, als wel omdat daar
een bizarre taal wordt gesproken, die Kel
tisch heet. Wij vermelden dit overigens
niet omdat het de eerste keer is dat één
van onze lezers naar Wales is geweest,
maar voornamelijk om het feit dat
onze lezer er een boekje heeft ontdekt, dat
de reiziger door deze streek van groot ge-
rief kan wezen.
Althans, dat meende hij toen hij op het
werkje de titel „Welsh in a week" zag die
bij hem de plezierige verwachting wekte,
dat hij binnen het tijdsbestek van één
week, de taal van Wales machtig zou zijn.
Deze zelfverzekerheid ontving nochtans
een geduchte slag in het gelaat toen hij er
voer dat het eerste dorp waar hij zijn
tenten had opgeslagen „Llanwrtyd of
Cwrymgwr" heette. Nadat hij deze neder
zetting met acute tongverrekking had ver
laten, heeft hij zich wij mogen wel zeg
gen met groot gevaar van blijvende schade
aan zijn spreek-apparaat gezet aan een
studie van de vreemdsoortige gewoonte om
zoveel medeklinkers in één woord te ge
bruiken.
Hij kwam daarbij tot de conclusie dat
deze namen nog wat betekenen ook. Zo ont
dekte hij dat de naam en wij vestigen er
de aandacht van onze andere lezers op,
dat dit blad op generlei wijze aansprake
lijk gesteld kan worden voor eventuele
schade aan tong en verhemelte van hen
die er een gewoonte van maken hardop te
lezen wij herhalen, dat de naam
„Llandyslliogogogoch" betekent „De kerk!
van de Heilige Yslliog bij het rode hol". Ten
overvloede deelt onze lezer ons mede, dat
hij zich in het dorp dat deze naam droeg,
niet bijster op zijn gemak voelde en na
zijn boekje „Welsh in a week" in het rode
hol te hebben geworpen, verderop trok.
Hij zette zich daartoe in een trein in de
zalige veronderstelling dat hij nu van deze
mond-acrobatiek af was maar net toen hij
zich heerlijk in een hoekje wilde nestelen
om van het panorama te genieten, viel zijn
oog op de naam van het volgende dorp. Het
heette en wij wijzen nogmaals op de
aansprakelijkheidsclausule in dit artikel
het heette en het staat er heus „Llan-
fairpwllgwyngyllgogerychwyi-ndrobwll"(en
als wij het verkeerd hebben afgebroken,
moet u niet boos wezen).
Onze lezer ging niet naar het dorp, dat in
het Hollands zou heten „Kerk van Maria
bij de witte hazelnoot, dicht bij de snelle
wervelstroom".
Onze lezer heeft ons ook niet gemeld
waar hij wél heen is gegaan. Maar moch
ten wij dezer dagen bericht ontvangen dat
ergens in de bergen van Wales een verwil
derd man is aangetroffen, die vreemde
klanken uitstootte, dan zullen wij vrezen
met groten vreze dat dit onze lezer zal zijn,
„Llanfairpwllgwyngyllgoger
Wij moeten er niet aan denken.
Geneesmiddel tegen
huidaandoeningen. B
de jeuk bedaren en fl
doodt de ziektekiemen, zodat
de huid zich kan herstellen. I
Nieuwe grondsoort voor
verharding van zandwegen
Te Sibkelóo in Overijssel is een grond
soort gevonden, die zeer geschikt is voor
de verharding van zandwegen. Het Rijks-
wegenbguwlaboratorium te Den Haag, dat
deze grondsoort heeft onderzocht, deelde
mee dat het hier een met humus ver
mengde zandgrond betreft. Na verdichting
door stampen of walsen ondergaat deze
grondsoort weinig verandering onder in
vloed van vocht en dergelijke. Er ontstaat
geen modder en ook worden niet direct
sporen in een met deze stof bedekte weg
gereden.
Er zijn reeds meer van dergelijke spe
ciaal voor de verharding van zandwegen
geschikte stoffen gevonden. Zo zijn van de
zogenaamde kleischelp van Terschelling,
een mengsel van schelpen en kleihoudend
zand, reeds vele rijwielpaden gemaakt.
Zwarte bijbels. Dr. C. W. Ranson, de Ame
rikaanse secretaris-generaal van het
internationale zendingscomité, heeft mee
gedeeld, dat de vraag naar bijbels in
Japan zo groot is, dat deze op de zwarte
markt worden verkocht. De bijbelver
eniging levert tegen zeer lage prijs
bijbels aan Japan, doch „gladde jon
gens" kopen ze goedkoop op en verkopen
ze weer tegen een prijs, die drie a vier
maal hoger is.
Onweer. Badgasten op het Lido in Venetië
werden gisteren plotseling verrast door
een onweer, dat vijftien minuten aan
hield. Toen hagelstenen ter grootte van
eieren op hen neerdaalden werden zij
door een paniek gegrepen. Bomen wer
den door een windhoos ontworteld er
ruiten werden verbrijzeld. Er werd
zware schade aan de gewassen te velde
toegebracht en het treinverkeer onder
vond vertraging.
Wonderlijk. Dokters iri Hamburg onder
zoeken een geheimzinnige ziekte van een
Hamburgse koopman, die veel bloed
verliest uit wonden, die gelijken op de
stigmata de vijf kruiswonden van
Christus. De man, een Protestant, ver
klaarde, dat hij „niet bijzonder gods
dienstig" is, doch dat het verschijnen
Van de wonden altijd door religieuse
visioenen wordt voorafgegaan.
Bepaald nijdig. Mevrouw Jean Ellis, een
24-jarige huisvrouw uit Revere (V.S.)
zit al vier dagen boven op een paal van
15 meter hoogte. Zij is van plan daar te
blijven totdat aan haar gezin een be
woonbaar huis wordt aangeboden. Op
de paal is van hout en zeildoek een
hokje gemaakt. Haar echtgenoot ver
klaarde, dat hij tevergeefs had getracht
zijn vrouw te bewegen naar beneden te
komen. Hij had reeds verscheidene aan
biedingen gekregen, waaronder zelfs een
huisje met vier kamers. Er was echter
niets bij naar de zin van mevrouw en ztf
bleef waar zij was.
•orkeur. In een te Sulzbach gehouden
bijeenkomst hebben vertegenwoordigers
van voetbalclubs in het Saargebied met
609 tegen 200 stemmen een voorstel ver
worpen om zich bij de Franse voetbal
bond aan te sluiten. Een aanbeveling
om zich bij de Duitse bond te voegen,
werd goedgekeurd.
