Haarlem's Dagblad | 1949 | 19 juli 1949 | pagina 5

De leraren van Gymnasia,

Lycea en H.B.S.-en

Ruim negentig procent der schooljeugd
lijdt aan tandbederf

RADIO

Het Koninklijk bezoek
aan Haarlem

j Dinsdag 19 Juli 1949

Haarlems Dagblad

3

Bezwaren uit leraarskringen tegen de plannen
van de Minister om het tekort aan te vullen

In de leringen van leraren bij het Middel
baar- en Voorbereidend Hoger onderwijs
bestaan bezwaren tegen de plannen die de
minister van Onderwijs heeft om het tekort
aan leraren aan te vullen.

Aan het vele materiaal dat ons van de
zijd.e der leraren-organisatie wordt gezon
den, ontlenen wij de volgende feitelijke
mededelingen:

Het tekort aan leraren

Eind 1948 heeft de minister van Onder
wijs in de Kamer medegedeeld dat hij niet
kon toezeggen dat de nieuwe wettelijke re
geling van het Middelbaar en het Voorbe
reidend Hoger onderwijs, 't nieuwe gebouw
dat wordt opgetrokken, nog in het lopende
parlementaire jaar gereed zou komen, maar
hij zou het wel proberen.

Dat betekent dat met spoed gewerkt
wordt aan een 6-jarige H.B.S. De vraag
rijst evenwel: hoe krijgt men daarvoor de
leraren, want er is immers thans al een
schreeuwend tekort aan docenten?

De minister heeft twee plannen lopen: a.
het toekennen van onderwijsbevoegdheid
aan het candidaats-diploma, b. studiebeur
zen met een 10-jarig arbeidscontract.

Aan het zetten van candidaten voor de
klasse zijn ernstige nadelen verbonden.
Jongelieden die van het Gymnasium komen
moeten drie of vier jaar voor hun candi-
daatsexamen studeren. Dus op ongeveer
22-jarige leeftijd kunnen zij voor de klas
staan. Een H.B.S.'er moet eerst nog staats
examen voor Latijn en Grieks doen, bij
hem wordt het 24 jaar. Wanneer men een- l
maal zijn onderwijsbevoegdheid heeft en
zijn eigen brood verdient, denkt men veelal
aan trouwen. Van afstuderen zal niet veel
meer komen. De gevolgen daarvan zijn on
gunstig voor de betrokkenen en voor het
onderwijs. De volledigbevoegden zullen op
die candidaten neerzien. En hoe zal het met
hun salariëring gaan?

Thans zijn op een totaal van ongeveer
6000 leerkrachten ruim 1000 niet-volledig
bevoegden werkzaam, namelijk de bezitters
van diploma MO A.

Maar die zijn meer bevoegd dan de toe
komstige candidaten zullen worden. Velen
van het diploma MO A hebben gewerkt
aan de lagere- of m.u.l.o.-scholen. Zij heb
ben dus op de Kweekschool, bij hun studie
voor de hoofdakte of bij hun studie voor
het schooldiploma MO A lessen gehad m
zielkunde, methodiek, didactiek, orde en
tucht, enz., terwijl velen jaren praktijk aan
Muloscholen hebben.

Wordt aan de candidaats-examens de
onderwijsbevoegdheid verbonden, dan we
ten die toekomstige docenten niets, maar
dan ook niets van opvoeding en onderwijs
af en de kans op verongelukken is zeer
groot. Nu kan men daarnaast wel weer col
lege laten lopen, vrijwillig of gedwongen,
doch dat verlengt de studie-duur.

Een deel der candidaten-docenten zullen
zich niet thuis voelen voor de klasse. Zij
zullen de school beschouwen als een insti
tuut waar wat te verdienen is, maar als
hun hoofddoel zullen zij beschouwen: afstu
deren en dan het onderwijs verlaten.

Met zulke leerkrachten helpt men het
M.O. in de put.

Er zullen ook candidaten-docenten komen
die wel het voornemen hebben bij het on
derwijs te blijven. Het is aan te nemen dat
zij dan hoe langer hoe meer lessen opgedra
gen zullen krijgen, waardoor zij niet in de
gelegenheid zullen zijn om verder te stu
deren. Dit betekent dan een verlaging van
het peil der docenten.

Het promoveren van leraren

Toen de drs-docenten nog korte werk
tijden hadden, brachten verscheidenen het
tot promoveren. Nu komt er niet veel meer
Van studeren voor de dr.-titel, hoewel er
vier dienstjaren extra-vérhoging aan vast
zitten. Dit is een gevolg van de verzwaring
van de leraarstaak door de opvoering van
het aantal lesuren en de vermeerdering van
het buiten-schoolse werk. Dalton- en Mop-
tessori-systeem eisen veel meer werk van
de leraren. Evenzo de onderwijsvernieu
wing en het klassikale systeem.

Aan het drs is thans verbonden de onder
wijsbevoegdheid 5-jarige H.B.L. Maar de
drs-studie voor talen gaat in literair-histo-
rische richting. De H.B.S. A is de economi
sche school. Men ontdekte al gauw, dat de
drs van economische taal te weinig af wist.
Zo kwam de inlassing in de M.O.-wet art.
77 bis (handelsbriefwisseling Middelbaar
onderwijsexamen, waarvoor aantekening
gehaald kan worden op drs-diploma of M.
O. A-diploma). Nu zien we dat sedert de
instelling 1937 zo goed als nooit een drs
het examen art. 77 bis aflegt, ofschoon er
twee dienstjaren verhoging aan verbonden
zijn. Wel M.O. A-gediplomeerden, die met
M.O. C (handelstaal art. 77 bis) vlug het
onderwijs verlaten en in de handel vaak
beter betaalde betrekkingen vinden. Door
dat ze als drs. volledige bevoegdheid hebben
gekregen, denken ze er niet meer aan een
examen in de economische taal af te leggen,
hoe noodzakelijk dat op de duur voor de
economische scholen (de oude Hogere Han
delsscholen) zal blijken te zijn. Door deze
voorbeelden mogen de autoriteiten gewaar
schuwd worden en er het gevaar van in
zien, om aan de candidaats-examens onder
wijsbevoegdheid te verbinden. Juist onze
Middelbare schooljeugd zal later moeten
uitvliege/i buiten Nede ^ndse grenzen en
dus moeten we ze in het algemeen en hun
belang de meestbekwame en goede docen
ten geven en niet het onderwijspeil op den
duur verlagen.

Steeds meer lesuren

In 1925 waren 24 lesuren een maximale
weektaak. In 1948 werd de normale week
taak van een leraar verhoogd tot 26 uur.
Door de bevoegde autoriteit kan die even
wel (ook tegen de wil van de leraar) ver
meerderd worden tot 29. Met toestemming
van de betrokkene en met machtiging van
de minister is zelfs opvoering tot 32 uur

Agenda voor Haarlem

DINSDAG 19 JULI
Grote of St. Bavokerk: Orgelbespeling, 8
uur. Rembrandt: „Johnny Beli.id'1". 18 j.,
2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur. Palace: „Pinoc-
chio". alle leeft.. 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur.
Luxor: „Gifhandel in Shanghai", 14 j., 2.00,
4.15, 7.00 en 9.15 uur. Frans Hals: „Blue
Skies", 14 j., 2.30, 7.00 en 9.15 uur. City:
„Vliegende forten". 14 j., S.15, 4.30, 7.00 en
9.15 uur. Spaarne: „Ruiters in het rood", 14
j.. 7.00 en 9.15 uur „Shep de mensenredder",
alle leeft., 2.30 uur.

WOENSDAG 20 JULI
Bioscopen: Middag- en avondvoorstel
lingen.

mogelijk. In feite zijn nu bijna allen ver
plicht om 29 uur les te geven.

De statistiek over het Voorbereidend
Hoger en Middelbaar onderwijs 19471948
bewijst dat van de 4829 volledig bevoegde
docenten er 1321 van 25 tot 30 uren les
gaven en 1867 30 en meer uren.

Deze overlading zal op de duur funest
blijken. Voor buitenstaander-s lijkt het mis
schien niet veel, maar men moet bij de be
oordeling rekening houden met de tijd die
de leraar moet besteden aan het naslaan
van werken en het opsporen van gegevens.
Naast de voorbereiding is er ook nog de
correctie van het schriftelijke werk. Boven
dien is er veel meer buitenschoolswerk dan
vroeger. Thans gaan verscheidene leraren
14 dagen naar studie-centrums of naar
Volkshogescholen. Daarover werd toen niet
gedacht.

Toen de leraren een weektaak van 24 uur
hadden schreven verschillende leraren ar
tikelen in tijdschriften. Thans wordt er door
leraren geen wetenschappelijk werk meer
gepubliceerd omdat ze daarvoor geen tijd
meer hebben. Die omstandigheid maakt dat
de keuze voor aanstaande hoogleraren
uiterst moeilijk is geworden.

Onvoldoende salariëring

De jaarwedden der leraren zijn te laag.
Vergeleken bij de jaarwedden van 1938 is
een stijging van 35 te constateren, maar
de kosten van' levensonderhoud stegen
(naar de heer Van Veldhoven van de K.V.
P. in de Kamer opmerkte) met 195 Dat
wil dus zeggen dat de werktijd verzwaard
is, terwijl de salariëring achteruitging.

De studiebeurzen

Wat de beschikbaarstelling van beurzen
voor a.s. leraren (essen) betreft schrijft dr.
Bartels in het blad voor Gymnasia en Mid
delbaar Onderwijs:

„Wij waarderen het, dat de minister een
poging wil doen om in het schromelijk te
kort aan leraren te-voorzien, maar voegen
hieraan toe dat de voorgenomen maatregel
toch belangrijke schaduwzijden vertoont en
wel deze, dat jongelieden, gelokt door het
vooruitzicht financiële steun bij hun studie
te verkrijgen, zich aanmelden, die niet de
roeping gevoelen voor het ambt dat hun na
volbrachte studie zal wachten. Als er één
werkkring is, waar het vóór alles op deze
roeping aankomt, dan is het toch wel het
onderwijs. Daarbij komt nog het niet-denk-
beeldige gevaar, dat men afgestudeerden
bij wie in de praktijk van het onderwijs
blijkt, dat hun dit niet ligt, noodzaakt tien
jaar in dienst te blijven, wat een ramp voor
hen zelf en voor het onderwijs kan be
tekenen."

Een ander bezwaar kan zich volgens dr.
Bartels voordoen ten aanzien van lerares
sen die van de tegemoetkoming gebruik
gemaakt hebben en wie in de loop der tien
jaren een huwelijk lokt. Volgens de gel
dende bepalingen worden zij met ingang
van de dag van haar huwelijk ontslagen.
Zal men in een dergelijk geval spreken van
een zich opzettelijk onttrekken aan de op
haar rustende verplichting?

Er is een motie-Van Sleen in de Tweede
Kamer aangenomen, waarin verklaard
wordt, dat de Kamer wenst dat de gehuwde
vrouwelijke krachten niet ontslagen wor
den, maar het is nog altijd niet bekend wat
de regering wil doen met art. 68 van het
Rijksleraren-reglement, dat ontslag van de
gehuwde lerares voorschrijft.

Grote Katholieke
koempoelan in September

Tweeduizend jongeren
naar Velsen

Zaterdag 24 en Zondag 25 September zal,
naar wij vernemen, de Katholieke padvin
dersbeweging van het diocees Haarlem in
Velsen een grote koempoelan houden, waar
ongeveer 2000 verkenners bijeen zullen
komen.

Padvindersleiders en -leidsters uit
Noord- en Zuidholland, Zeeland en de
Waddeneilanden zullen gedurende deze
dagen in de vrije natuur de belangen van
de Katholieke padvindersbeweging bespre
ken.

Het aantal deelnemers staat nog niet ge
heel vast, daar de aanvragen nog steeds
binnenstromen op het hoofdkwartier in Den
Haag.

In- en uitvoer in Juni

Volgens de door het Centraal Bureau voor
de Statistiek samengestelde voorlopige
cijfers had de invoer in Juni 1949 een
waarde van 445.1 millioen (Mei '49 427.3
millioen) en eèn gewicht van 1.985.000 ton
(1.681.000 ton).

De uitvoer had in Juni 1949 een waarde
van 311.8 millioen (Mei 1949 272.6 mil
lioen) en een gewicht van 741.000 ton
(722.000 ton).

De zee maakt Ameland
steeds kleiner

Eiland brokkelt langzaam af
aan de Westkant

Ameland, een van de Friese wadden
eilanden, heeft sinds de tweede helft van
de zeventiende eeuw een flink oppervlakte-
verlies $«dedcn: aan de Zuid-Westelijke
kant maaVte de zee het in die laatste drie
honderd jaar twee en een. halve kilometer
kleiner. De afneming is in de laatste jaren
steeds sneller gegaan en bedraagt nu al
bijna twintig meter per jaar. Vooral bij
stormen vreten de golven flinke stukken
uit de Zuid-Westelijke duinrand van het
eiland en daardoor komt de vloedlijn steeds
verder. Omdat dit reeds verschillende on
gewenste gevolgen heeft gehad, heeft men
maatregelen moeten nemen om deze afslag
te bestrijden. Men heeft hier en daar al
enkele zomerhuisjes moeten verplaatsen en
het zwemmen is er zeer gevaarlijk gewor
den. Bovendien wordt hier goede cultuur
grond bedreigd.

Vroeger vormden Frieland en Ameland
nog één geheel. Ze waren slechts door een
stuk moerasland van elkaar gescheiden.
Thans is het wad aan een regelmatige ver
laging blootgesteld. Deze bedraagt onge
veer een millimeter per jaar. Zo langza
merhand zijn er verschilllende geulen, waar
het water snel doorheen stroomt, in het
wad ontstaan. De zeestanden zijn ter plaat
se hoger dan ooit tevoren. Doordat Ter
schelling aan' de Oostkant „groeit" wordt
de doorstroomgeul nauwer en daar komt
nog bij, dat zich daar een plaat heeft ge
vormd, de zogenaamde „Koffieboonplaat"
(genoemd naar een met koffiebonen ge
laden schip, dat daar is vergaan), waardoor
de stroom nog meer tegen de Westkust van
het eiland drukt.

Om de afbraak van het Zuid-Westelijk
deel van het eiland tegen te gaan heeft men
al 'verschillende plannen gemaakt eer men
een definitief besluit nam. Twee jaar ge
leden is men begonnen met het bouwen
van een viertal hoofden, welke van de kust
uit in zee oplopen. Deze hoofden liggen op
onderlinge afstanden van ongeveer vier
honderd meter. Het is een duur werkje,
want het heeft tot nu al ongeveer een mil
lioen gulden gekost. Er moet dan ook onder
zeer lastige omstandigheden worden ge
werkt, direct bij de kust is de zee al on
geveer twintig meter diep.

Op het eiland worden zinkstukken ge
maakt ter grootte van dertig bij tachtig
meter. Deze worden naar de gewenste
plaats getrokken en dan zo lang met blok
ken graniet belast, datzij zinken. Men
vreest evenwel, dat dit niet het gewenste
resultaat heeft. Er zijn plaatsen, die, on
danks het aanbrengen van de zinkstukken,
steeds dieper worden. Men is dan ook van
plan. deze zomer eens een duiker te laten
afdalen om de situatie te verkennen. Er zal
in ieder geval nog heel wat moeten gebeu
ren voor de strijd voor het behoud van het
Westelijk deel van Ameland met succes kan
worden bekroond.

Zwitserse padvinders zagen
voor het eerst de zee

Tweehonderd deelnemers aan „Agoon",
het internationale kamp voor gebrekkige
padvinders, dat deze week in Lunteren
wordt gehouden, hebben met een autobus
en dertig personenauto's een tocht naar
Haarlem, Zandvoort. en Amsterdam ge
maakt. Er waren Zwitserse, Franse, Belgi
sche, Engelse en ook Nederlandse jongens
bij. Sommigen van hen, met name de Zwit
sers. hadden de zee nog nimmer gezien.

Zij lunchten in Haarlem en gingen ver
volgens naar Schiphol, waar zij des mid
dags werden rondgeleid. Tegen vier uur
werd het sein tot vertrek gegeven en werd
de tocht voortgezet naar de hoofdstad, waar
met drie rondvaartboten een tocht door de
grachten en havens van Amsterdam werd
gemaakt.

Des avonds keerden de jongens terug
naar Lunteren.

Voorzichtigheid, moeder
van de porseleinkast

Een Haarlemse agent van politie kreeg
Maandagmiddag in zijn woning aan de Lau
rierstraat bezoek van een buurman, die
hem vertelde, dat de slagader van zijn
rechterpols was doorgesneden. Direct daar
op zakte de man bewusteloos in elkaar. De
agent heeft hem met een handdoek de slag
ader afgebonden en vervolgens de Onge-
vallendienst gewaarschuwd. De man is toen,
na door de Ongevallendienst te zijn ver
bonden, met een ziekenauto naar het St.
Elisabeth's Gasthuis gebracht.

Bij onderzoek bleek, dat de man zijn ze
venjarig zoontje had willen straffen, doch
bij een poging daartoe met zijn rechterpols
op een poreelcinen kopje had geslagen.

Onderzoek naar de ramp
met de „Franeker"

De commissie, ingesteld door de rege
ring van India, die de oorzaak van de
ramp met de „Franeker" tracht vast te
stellen, heeft Maandag functionarissen
van het vliegveld Santa Cruz en piloten
ondervraagd. Nederlandse luchtvaartdes
kundigen waren bij dit onderzoek aanwe
zig. De verhoren namen vijf uur in beslag
en zouden betrekking hebben op de vlucht
van de „Franeker" boven het vliegveld
Santa Cruz vlak voor de ramp.

Van de zijde der K.L.M. wordt medege
deeld:

De mening, dat de passagiers van de
K.L.M. of van andere bij de I.A.T.A. aan
gesloten internationale luchtvaartmaat
schappijen zouden zijn verzekerd tegen
ongevallen, is niet juist. Uiteraard heeft
de K.L.M. zich wel door een verzekering
gedekt tegen eventuele wettelijke aanspra
kelijkheid, zoals deze is geregeld bij de
conventie van Warschau of andere toepas
selijke wettelijke bepalingen. In principe is
deze aansprakelijkheid gebaseerd op schuld,
zodat derhalve vóórdat de oorzaken van
een ongeluk na afloop van het officiële
onderzoek voldoende zijn komen vast te
staan, hieromtrent geen definitief oordeel
kan gevormd worden.

HEBT u nog nooit een Groentje in
Haarlems Dagblad geplaatst?

Geen nood. Iedereen heeft het eens voor
het eerst gedaan.

Maar het is zelden bij die eerste maal ge
bleven, omdat men er dadelijk het voor
deel van ondervond.

-*• jS"

?'§l

'f

- £80

'jé

Jf'i

mz*

Ép é&zSk'

z sfec*"

p mSzSsSWf'7''.

-1§3?

In de Haarlemmermeer-polder is de vlasoogst begonnen. De machine heeft het zo
moeilijke vlastrekken met de hand overgenomen.

POETSEN IS HET PAROOL.'

En veertig van elke honderd Nederlanders
hebben nog nooit hun gebit verzorgd

Ruim negentig procent van onze school
jeugd lijdt op het ogenblik aan tandbederf.
Dit is een van de vele gegevens uit sta
tistieken, die bevestigen, dat tandbederf
tegenwoordig de meest verbreide volks
ziekte is. Natuurlijk wordt hiertegen wel
iets gedaan. Hier en daar worden plaatse
lijke acties gevoerd om de mensen er op
te wijzen hoe belangrijk het goed onder
houden van het gebit is. Ook de tandartsen
laten zich uiteraard niet onbetuigd. Zij
krijgen echter meestal mensen te behan
delen, die al een tandziekte hebben en de
landarts' moet dan maar zien, wat er nog
te redden valt. Dan is er nog het onlangs
door Prins Bernhard geopende research-
laboratorium in Amersfoort, dat in nauwe
samenwerking met het T.N.O. te Delft,
vindingen beproeft om mondreinigings-
middelen dusdanig te verbeteren, dat ook
hierdoor wordt bijgedragen tot bestrijding
van het tandbederf. In dit laboratorium
heeft men ons een en ander verteld over
de oorzaak en de mogelijke bestrijding
van deze volksziekte. Volgens de deskun
digen in dit instituut besteden veel men
sen weinig of geen zorg aan hun gebit,
omdat zij het voortschrijdend tandbederf
als een volkomen normaal iets zien.

Ziekte als elke andere.

Normaal is dat echter zeker niet. Het is
een ziekte zoals elke andere. Wanneer een
kind een longaandoening heeft, zal de moe
der zich zeer ongerust maken. Heeft het
kind echter kiespijn of tandpijn, dan
maakt zij zich daar veelal niet ongerust

Op 17 Augustus a.s. zullen de American Overseas Airlines de eerste vlucht van
New York naar Londen maken met een Boeing „Stratocruiser"waarvan er acht door
die maatschappij besteld zijn. Deze machines zullen ook op de route New York-
AmsterdamFrankfort in gebruik worden genomen. De Boeing heeft vier motoren
en twee dekkenen zal op de lange trajecten zestig personen vervoerenhoewel het
vliegtuig accomodatie heeft voor meer reizigers.

over. WJij steUen op het ogenblik alles in
het werk om alle mogelijke ziekten te
overwinnen. Wij mogen evenmin iets on
beproefd laten om het tandbederf te ge
nezen of wat nog beter zou zijn: te voor
komen. Er zal dan ook getracht worden
om binnenkort via scholen, jeugdbewe
gingen en dergelijke een actie te beginnen
om de jeugd er van te overtuigen, hoe
uitermate belangrijk het is om geregeld
de tanden te poetsen. Maar ook de oude
ren dient er op gewezen te worden, dat
slechte tanden en kiezen vaak de bron zijn
van heel wat lichamelijke en geestelijke
kwalen. Maagkwalen bijvoorbeeld en zelfs
rheumatische aandoeningen kunnen hier
hun oorzaak in vinden.

De algemene opvatting is, dat tandbe
derf wordt veroorzaakt door voedselres-
ten, die tussen de tanden en kiezen zijn
blijven zitten. Deze voedselresten worden
ontleed door z.g. micro-organismen, die
altijd in de mond aanwezig zijn. Daarbij
ontstaan dan weer zuur-reagerende ont
ledingsproducten, die het tandglazuur aan
tasten. Is er eenmaal een gaatje in het gla
zuur dan werken de bijtende stoffen on
gehinderd in op het betrekkelijk zachte'
tandbeen onder het glazuur. Daarmee is
de weg gebaand voor het verdere verval.
Men zegt, dat onder de zogenaamde na
tuurvolken weinig tandbederf heerst, hoe
wel deze natuurlijk ook last hebben van
voedselresten. Dit is inderdaad juist, maar
het voedsel van de volken, die nog niet
met de beschaving in aanraking zijn geko
men, bevat dan ook minder producten,
die tot zuur-reagerende ontledingsproduc
ten kunnen worden omgezet.

In de practijk van onze moderne samen
leving valt er echter weinig of niets te
veranderen aan onze voeding en daarom is
poetsen (de juiste methode is: verticaal,
dus van bovenkaak naar benedenkaak,
vice versa) het parool. Dat hieraan nog
wel het een en ander mankeert blijkt uit
het feit, dat 40 procent van de Nederland
se bevolking nooit de tanden poetst.

De industrie doet inmiddels al het mo
gelijke om het juiste mondreinigingsmid-
del te vinden en voorts hoopt men dat de
regering op korte termijn de mogelijkheid
schept om op alle lagere scholen de jeugd
te leren, wat de oorzaak is van tandbederf
en hoe dit zoveel mogelijk kan worden
voorkomen. Het onderwijzend personeel
zou de taak moeten krijgen onze jongens
en meisjes meteen de juiste manier van
tandenpoetsen bij te brengen: dat zou al
een flinke stap in de goede richting zijn.

Dr. D. G. Bosman
gezant van Zuid-Afrika

Dr. D. G. Bosman is benoemd tot buiten
gewoon gezant en gevolmachtigd minister
van de Unie van Zuid-Afrika in Nederland.

De heer Bosman is geboren op 30 Januari
1888 in Boshof, Oranje Vrijstaat, als boe
renzoon. Hij behaalde aan het Grey Univer
sity College te Bloemfontein de graad van
Master of Arts en promoveerde in 1916 te
Groningen tot doctor in de letteren op een
proefschrift over Afrikaans en Maleis-
Portugees. Hij is reeds meer dan twintig
jaar hoogleraar in de Nederlandse en Afri
kaanse taal aan de universiteit te Kaapstad.

Friesland trekt toeristen

Boeren uit Australië,
Engelsen voor de watersport

Het Friese waterland, de oude stadjes en
de bossen in het Zuiden en Oosten van de
provincie, hebben vooral in de oorlogsjaren
toen men niet naar het buitenland kon
reizen, heel wat toeristen uit de andere
delen des lands getrokken, maar dit jaar
zijn het vooral de buitenlanders, die Fries
land bezoeken. Ook bij hen is dit water
land zeer in trek. Velen komen echter niet
alleen voor him ontspanning, maar maken
er vooral een studiereis van, door kennis te
gaan maken met het Friese boerenbedrijf.
Australiërs, Afrikanen, Denen en Zweden
hebben hier vooral belangstelling voor.
Vele boeren uit deze landen brengen deze
zomer een bezoek aan Friesland, zodat het
op verschillende Friese modelboerderijen,
die gewoonlijk voor een bezichtiging wor
den uitgekozen, zeer druk is. Nog dezer
dagen heeft een groep van 56 Australiërs
een aantal Friese boerderijen bezocht.

Uit Zweden zijn het niet alleen boeren,
die Friesland bezoeken. De touringcars ne
men Friesland nog al eens in hun route op,
bij die gelegenheid worden dikwijls enkele
van de elf steden bezocht. Vooral de oude
stadhuizen en kerken in Bolsward en Fra
neker trekken steeds weer de belangstel
ling van de buitenlandse touristen.

De Amerikanen, Engelsen, Fransen en
Denen, die dit jaar weer vrij veelvul
dig komen, hebben vooral ook belangstel
ling voor het Friese waterland. Het is dan
ook geen wonder, dat er in dit gebied
initiatieven worden genomen. Het zijn niet
alleen de van ouds bekende watersport
centra als Grouw, Sneek en Eernewoude,
die de belangstelling trekken, maar ook te
Langweer en Heeg kan men dit jaar vele
buitenlanders, vooral Engelsen, vinden.

De bos- en heidestreken en ook de Friese
Waddeneilanden worden voornamelijk door
touristen uit eigen land bezocht. Het vacan-
tiecentrum in Gaasterland is dezer dagen
in gebruik genomen. De eerste gasten zijn
in het voormalige bunkerkamp aangeko
men. Verder is thans op het eiland Ame
land een groot kampeercentrum in gebruik
genomen. Dit wordt geëxploiteerd door de
Stichting Jeugdkampen te Amsterdam. Op
een terrein van ongeveer 20 ha zullen ge
bouwen en kampeerterreinen worden ge
ëxploiteerd. De bedoeling is. het kamperen
hiermee op een hoger plan te brengen. Het
terrein zal mede onder toezicht van de
Nederlandse Kampeerbond en de stichting
„Veilig Tehuis" staan.

ERRES en PHILIPS

BETALING IN OVERLEG

HAGEMAN

GED. OUDE GRACHT 52
tegenover de kerk TEL. 12762

(Adv.)

Botsing tussen personenauto
en vrachtwagen

Maandagmorgen had nabij „De Nachte
gaal" te Lisse een hevige -utobotsing
plaats. Een personenauto komende uit
richting Haarlem reed met flinke snelheid
tegen een vrachtauto welke uit de Zwarte-
laan kwam met richting Haarlem. De bot
sing was zo hevig dat de personenauto aan
de voorzijde grotendeels vernield werd.
De bestuurder van deze wagen moest door
omstanders verlost worden, daar hij be
klemd geraakt was achter het stuur. Bij
doktersonderzoek bleek dat hij, behalve
enkele kneuzingen te hebben opgelopen,
enige ribben gebroken had.

Overzicht van tijden
en routes

Wij geven hier nogmaals zo overzich
telijk en beknopt mogelijk het program
ma van het bezoek van Koningin Juliana
en Prins Bernhard aan Haarlem:

DINSDAG 19 JULI

Kwart voor zes: Aankomst aan grens van
provincie bij brug over de Amstel in Uit
hoorn. Om tien voor half zeven aankomst
bij de grens van de gemeente Haarlem,
Biauwe Brug. Verwelkoming en rit naar
ambtswoning Commissaris der Koningin,
Paviljoenslaan.

Tien voor half negen: het gezelschap be
geeft zich te voet van ambtswoning voor
receptie in Provinciale Griffie. Om tien
uur défilé van Haarlemse muziekkorpsen
met fakkels en serenade vóór Provinciale
Griffie. Vertrek van Hoge Gasten naar
ambtswoning Commissaris der Koningin
om ongeveer half elf.

WOENSDAG 20 JULI

Om acht uur: vertrek van ambtswoning
Commissaris der Koningin naar Velsen.

Route door Haarlem en Bloemendaal:

Paviljoenslaan, Kleine Houtweg, Herten
kampweg, Hertenkamplaan, Dreef. Flora
park, Iordensstraat, Van Eedenstraat,
Raamsingel, Raambrug, Wilhelminastraat,
Zijlvest, Raaksbrug. Zijlsingel, Zijlweg,
Julianalaan, Cearalaan, Bloemenóaalseweg,
Hartenlustlaan, Kennemerweg, Bloemen-
daalsestraatweg.

Om ongeveer kwart over twaalf passeren
Koningin en Prins na het bezoek aan Velsen
en Beverwijk de grens van Haarlem op de
Bloemendaalsestraatweg, om terug te keren
naar de ambtswoning van de Commissaris
voor een déjeuner.

In de stad is de route:

Rijksstraatweg, Planetenlaan, Orionweg,
Steenbokstraat, Meteorenstraat, Zaanen-
laan, Plataanstraat, Altenastraat, Stuyve-
santplein. Jan Haringstraat, Molijnstraat,
Santpoorterplein, Santpoorterstraat, Ver-
spronckweg. Viaduct, Kinderhuissingel,
Zijlsingel, Raaks, Gedempte Oude Gracht,
Gierstraat. Grote Houtstraat, Plein, Dreef,
Paviljoenslaan.

Om kwart over twee vertrek van ambts
woning naar Stadhuis, langs de route:

Paviljoenslaan, Kleine Houtweg, Gast-
huisvest, Grote Houtstraat, Verwulft,
Koningstraat.

Aankomst op de Grote Markt: half drie.
Ontvangst door het gemeentebestuur, kin-
derzanghulde op Grote Markt.

Om kwart over drie: rijtoer door de stad.
Route:

Grote Markt, Barteljorisstraat, Kruis
straat, Kruisbrug, Kruisweg, Kennemer-
pJein, Frans Halsplein, Schoterweg, Gene
raal Cronjéstraat, Julianapark, Pijnboom
straat, Marnixstraat, Velserstraat, Klever
parkweg, Van Ostadestraat, Schotersingel,
Viaduct, Kenaupark (Westzijde), Kinder-
huisvest, Zijlvest, Wilhelminastraat, Raam
brug, Raamsingel, Van Eedenstraat, Lo-
rentzplein, Plein, Frederikspark, Kleine
Houtweg, Rustenburgerlaan, Buitenrust-
brug, Schalkwijkerweg, Slachthuisstraat,
Kruistochtstraat, Nagtzaambrug, Nagt-
zaamplein, Amslerdamstraat, Amsterdam-
sebrug, Spaarnwouderstraat, Hoogstraat,
Melkbrug, Spaarne, Damstraat, Klokhuis
plein.

Om half vijf: bezichtiging drukkerij Joh.
Enschedé Zn., Klokhuisplein. Vertrek
vandaar om halfzes. Rijtoer langs Klok
huisplein, Damstraat, Spaarne, Turfmarkt,
Kampervest, Gasthuisvest, Grote Houtbrug,
Plein, Dreef, Fonteinlaan en Zuiderhout-
laan naar de Blauwe Brug. Afscheid bij de
Blauwe Brug om kwart voor zes.

Routewijziging

De route, die het Koninklijk Paar Woens
dag 20 Juli zal nemen, wanneer men van
Velsen naar Haarlem terugrijdt (om onge
veer twaalf uur), leidt niet over Ver-
spronckweg, Kenaupark, Kinderhuisvest
en Zijlvest, doch over Verspronckweg,
viaduct. Kinderhuissingel, Zijlsingel en
Raaksbrug.

Kansas schafte drankverbod af

Voor het eerst sinds 69 jaar zal heden in
de Amerikaanse staat Kansas sterke drank
mogen worden verkocht. De verkoop werd
ln 1880 verboden.

In November van het vorig jaar besloot
de bevolking van Kansas met 422.294 tegen
358.310 stemmen het verbod ai' te schaffen.
Het drinken in het openbaar blijft verbo
den. Drank mag slechts verpakt worden
verkocht in daartoe aangewezen winkels.
Naar schatting werd, niettegenstaande het
verbod, jaarlijks voor een bedrag van zes
tig millioen dollar aan sterke drank ver
kocht in Kansas.

De steden van Kansas, die tegen ophef
fing van het verkoopverbod hebben ge
stemd, zullen „droog" blijven.

Alleen in de staten Oklahoma en Missis
sippi is de drankverkoop thans nog ver
boden.

Negervervolging in Florida

Te Tavares in de Amerikaanse staat Flo
rida heeft een menigte van honderd man
de plaatselijke gevangenis pogen te bestor
men, waar twee jonge negers gevangen
zaten, beschuldigd van roof en het ontvoe
ren van een blanke vrouw. De sheriff, die
op de stoep van de gevangenis zat toen de
zwaar gewapende bende aankwam, slaagde
er na een uur praten in de aanvallers te
doen geloven, dat de negers naar een an
dere gevangenis waren overgebracht.

Op de terugtocht vuurden de aanvallers
schoten af op een negercafé en het huis van
een neger.

Alle negers uit Tavares, 400 in getal, zijn
met vrachtwagens naar naburige steden ge
bracht in het. belang van hun veiligheid.

Belangrijke praehistorische
vondsten in Tsjechoslowakije

Tsjechische archeologen, verbonden aan
het Moravische museum, hebben het com
plete skelet van een Mammoetjager uit de
praehistorische tijd gevonden, dat zich in
een goed bewaard graf bevond. Dit graf,
dat overdekt was met mammoetsbeenderen,
toonde sporen van zwarte verf. Aan deze
vondst wordt zeer grote betekenis gehecht,
omdat hier gedétailleerd de begrafenisriten
en andere gewoonten van mensen uit het
diluviale tijdperk aan het daglicht treden.

Een groep studenten die onderzoekingen
verrichtte in Letovice in Moravië, vond het
skelet van een drie-ogige amphibie, waar
van aangenomen wordt dat het een van de
eerste gewervelde dieren was, dat de zee
verliet om op het land te gaan leven.