Haarlem's Dagblad | 1949 | 27 september 1949 | pagina 5

„Haarlem" werd zestig jaar
geleden opgericht

Sport in het kort

Prijsdaling van goederen uit
niet-dollargebieden is mogelijk

De kleine wereld

Dinsdag 27 September 1949

3

Het moet zestig jaar geleden vele malen gebeurd zijn, dat jongens, die een balletje
schopten, besloten een club op te richten. Een kleine ruzie was oorzaak, dat men weer
uiteen ging, waarna een nieuwe vereniging tot stand kwam. In het najaar van 1889 is
er ook een club opgericht onder de naam van „Haarlem" welke zich heeft staande
gehouden, een zeer geziene vereniging in de lande is geworden en deze maand in
het middelpunt der belangstelling staat, omdat het zestigjarig bestaan gevierd wordt.

Negen en twintig seizoenen achtereen
speelde Haarlem met afwisselend succes in
de hoogste afdeling. Twee maal bezette de
ploeg de onderste plaats namelijk in 1915/

1916, toen echter degradatie niet mogelijk
was door de mobilisatie en aan bet einde
van ihet seizoen 1925/1926. Met de degra
datiewedstrijden was Haarlem niet gelukkig
en moest een klas lager spelen. In de twee
de klas werd terstond bet kampioenschap
behaald, dochdat betekende nog' -niet de
terugkeer naar de eerste klas. De promotie
wedstrijden leverden geen succes op. Twee
seizoenen later (1928/1929) werd bet kam
pioenschap van de tweede klas door promo
tie gevolgd. Haarlem bleef maar een jaar
in de eerste klas. De resultaten waren
slecht, één maal behaalden de spelers een
overwinning en drie keer eindigde een wed
strijd in een gelijk spel. In de tweede klas
hielden de roodbroeken stand en nadat zij
zich eerst met de tweede plaats hadden
moeten tevreden stellen, volgde in het sei
zoen 1931/1932 het behalen van het kam
pioenschap, eveneens promotie, nadat
wedstrijden waren gespeeld tegen EDO en
HW. Van 1932 af speelt Haarlem regel
matig in de hoogste klas. Twee keer reken
den de supporters op een kampioenschap en
wel in 1934 en in 1938, doch het geluk was
niet met Haarlem. Beide keren werd de
tweede plaats bereikt.

In 1946 ging voor het eerst bij cle ver
eniging, die toen bijna zeven en vijftig jaar-
bestond, de kampioensvlag voor het behalen
van de titel in de eerste klas, omhoog. De
spelers slaagdén er tevens in het kampioen
schap van Nederland te behalen.'Haarlem
bleef zijn goede vorm behouden en het
competitieseizoen 1947/1948 werd besloten
met een kampioenschap. In de kampioens
wedstrijden, waaraan ook EDO deelnam,
was Haarlem niet op dreef en bezette de
vijfde plaats van de zes.

„Moordhol" in Schoten

Wij schreven reeds over de moeilijkheden
van een terrein. Er zijn verscheidene ver
huizingen geweest. In de geschiedenis van
de club is het veld nabij het landgoed „Het
Klooster" in Schoten berucht geworden.
Haarlem leed buiten de stad soms grote ne
derlagen, maar op „Het Klooster" werd
altijd gewonnen. Daarom noemde men het
terrein „het moordhol'.

In 1907 nam de club het terrein aan de
Sohoterweg nabij de Jan Gijzenvaart in ge
bruik, dat in Augustus 1942 verlaten moest
worden door de yernlelingen, welke de be
zetter had aangebracht. Bij de Jan Gijzen
vaart zijn vele beroemd geworden wed
strijden'gespeeld, onder andere tegen HFC,
waarover oudere stadgenoten aangename
herinneringen kunnen ophalen. Op dat
veld voetbalden velen, die hun krachten
aan het Nederlandse elftal hebben_gegeven
en daar zijn kampioensillusies in rook
opgegaan, niet alleen van Haarlem, maar
ook van tegenstanders.

Toen tijdelijk op het terrein van HFC en
in het Heemsteedse Sportpark gespeeld
moest worden, hebben de getrouwen van
Haarlem niet stil gezeten, om de club in
stand te houden en om een nieuw terrein
aan te leggen. De spelers zorgden voor twee
kampioenschappen en het bes turn' met vele
leden voor een fraai terrein, waar vele
duizenden bijeen kunnen zijn. Nadat het
veld in September 1948 in gébruik was ge
nomen volgde op 10 December daarop vol
gend de officiële opening.

Wij hebben hierboven slechts een aantal
feiten opgenoemd. Wij willen nog 'herinne
ren aan successen tijdens tou.rnooien. Twee
maal wonnen de roodbroeken de Holdert-
beker en wel in de jaren 1902 (na een over
winning van 21 op HBS) en in 1912 (zege
van 20 op Vitesse). In laatstgenoemd
jaar kwam Haarlem ook in het bezit van de
Zilveren bal na een zege van 21 op HFC.
De in 1933 door supporters geschonken
„Spaarnebeker" won Haarlem ook enkele
malen. De prijzenkast toont aan, dat vele
tropheën veroverd zijn.

Wie waren de voorzitters?

Een vereniging met een historie van
zestig jaar moet vele leden in haar midden
hebben, die de club gesteund hebben.
Haarlem heeft zowel op het véld als ach tel
de bestuurstafel uitmuntende krachten
gehad. Allen te noemen is niet mogelijk.
Laten wij een keuze doen door de namen
van de voorzitters te vermelden en daarmee
hulde brengen aan de vele trouwe werkers:

1 October 1889 tot Maart 1893: P. A.
Oharbon; Maart 1893 tot 14 September
1895: G. J. Holtz; 14 September 1895 tot 18
September 1897 C. Kerbert; 18 September
1897 tot 17 October 1903 J. H. Kremer; 17
October 1903 tot 1 September 1906 J. A.
Rij kens; 1 September 1906 tot 4 September
1920 J. J. van den Berg (na zijn aftreden
werd hij ere-voorzitter)4 September 1920
tot 19 Augustus 1922 J. A. J. Paulen; 19
Augustus 1922 tot 4 September 1926 E. H.
J. Hartog. 4 September 1926 tot 7 October
1927 H. N. Visser: 7 October 1927 tot 29
Juni 1934 C. N. Hin; 29 Juni 1934 tot 5
Juli 1935 A. J. Schravendijk; 5 Juli 1935 tot
heden J. P. van Balen Blanken.

Als men weet hoe het vroeger met het
stichten van voetbalclubjes ging is het dus
niet vreemd, dat niemand de juiste datum
van de oprichting genoteerd heeft. Aan
genomen wordt, dat „Haarlem" op 1 Octo
ber 1889 is opgericht, Dat is ook gebleken
uit een krantenbericht van 1894 van de
volgende inhoud: „Maandag 1 October zal
de HFC „Haarlem" vijf jaar bestaan, al
thans volgens haar statuten, maar in wer
kelijkheid zal het aantal jaren groter zijn,
want reeds in 1886 moest er een club
„Haarlem" bestaan hebben, maar hiervan
is niets officieels bekend, waarom het als
mythe wordt aangenomen. Eerst toen de
heer P. A. Charbon zich onder haar vaandel
schaarde, werd ook de buitenwereld haar
gewaar en in 1889 speelde de club haar
eerste match. Toen eenmaal het ijs gebro
ken was, volgden de wedstrijden elkaar vrij
vlug op. Onder leiding van de president P.
A. Charbon weigerde „Haarlem" een fusie
aan te gaan met „Excelsior" en in het sei
zoen 1890/1891 deed de vereniging mee in
de competitie van tweede klas clubs, waar
zij nu ondanks alle pogingen nog mee
speelt, naar wij hopen voor het laatst. In
de loop der jaren veranderde ook het
karakter zeer, want van een ordeloze bende
werd „Haarlem" een koninklijk goedge
keurde vereniging".

Uit dit bericht krijgt de lezer een indruk
van de eerste jaren 'van het bestaan, welke

Ageoda voor Haarlem)

DINSDAG 27 SEPTEMBER
Grote Kerk, Orgelconcert, 8 uur. Frans
Halsmuseum: Concert Lorenzo Pappolo
(viool) en Lode Rosquin (piano), 8 uur.
Luxor: „De engel met de bazuin", 18 j.,.2,
4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Het eiland, der
verdoemden", 14 j„ 2.15, 4.30, 7 en 9.15
uur. Spaarne: „De blanke godin",14 ji, 2.30,
7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Onstuimige
jeugd", 14 j„ 2.30, 7 en 9.15 uur. Rembrandt:
„Thuiskomst", 14 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Palace: „Bestemming Tokio", 14 j„ 2, 4.15,
7 en 9.15 uur.

WOENSDAG 28 SEPTEMBER
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen

Feestprogramma
van „Haarlem"

Deze 'week wordt de viering van het
zestigjarig bestaan van de Ii.F.C.
„Haarlem" voortgezet.

Vanavond, Woensdag en Donderdag
wordt in de Stadsschouwburg de revue
„Alles rood-blauw" opgevoerd; Vrijdag
vordt een buitengewone algemene ver-
i gadering gehouden, welke gevolgd
i wordt door de gebruikelijke viering van
het oude jaar; Zaterdagmiddag houdt
het bestuur een receptie in hotel „De
Leeuwerik" en Zondag worden voor
senioren en junioren onderlinge voetbal
wedstrijden gehouden op het terrein
nabij de Jan Gijzenvaart.

niet gemakkelijk zijn geweest. Er deden zich
in het bijzonder moeilijkheden met een veld
voor. Het eerste terrein nabij de Phoenix-
fabriek aan de Houtmarkt voldeed niet aan.
de eisen, het tweede terrein bij de Cavale-
riekazerne mocht maar korte tijd bespeeld
worden, waarna een verhuizing naar Heem
stede volgde. Ondanks de tegenslagen bleef
de animo om te voetballen groot en in het
seizoen 1896/1897 werd de eerste klas van
de Nederlandse Voetbalbond bereikt, na
een verblijf van vijf jaren in de tweede
klas. Tevoren was een promotiewedstrijd
tegen HFC gespeeld en het resultaat was
een zege van 20.

Wielrennen

Clubkampioenschap op de weg

Bij het Openluchtmuseum in Arnhem,
vormde zich Maandagochtend vroeg een
groot wagenpark en honderden racefiet
sen werden nog eens zorgvuldig nagekeken.

Wederom werd op een parcours op de
Veluwe het clubkampioenschap van Neder
land van de Nederlandse Wielren Unie ver
reden. Vier en twintig clubs hadden zich
gemeld, een aantal dat slechts éénmaal
voor de oorlog werd overtroffen. Iedere
ploeg telde zes renners, zodat in totaal 144
renners aan deze tijdrit deelnamen. Het
parcours, dat van Arnhem over Beekber
gen, Ugchelen, Hoenderlo, Ötterlo en terug
naar Arnhem langs een van de fraaiste
gedeelten van ons land leidde, is 58 km
lang en moest tweemaal worden afgelegd.
De ploegen startten om beurten.

De uitslag luidt: 1. „Maastricht" (Maas
tricht) 2 uur 41 min. 38 sec.; 2. D.T.S.
(Zaandam) 2 uur 44 min. 44 sec.; 3. De
Kampioen (Haarlem) met de renners Ger-
rit en Adri Voorting, Bijster en Van Roon
Lu- 45 min. 58 sec.; 4. Olympia (Amster
dam) 2 uur 49 min. 42 sec.; 5. Wilhelmina
(Eindhoven) 2 uur 49 min. 53 sec.; 6. Wil-
lebrord Wil Vooruit (Rucphen) 2 uur 51
min. 56 sec.; 7. Feyenoord (Rotterdam) 2
uur 52 min. 10 sec.; 8. De Spartaan (Den
Haag) 2 uur 52 min. .38 sec.; 9. Hollandia
(Den Haag) 2 uur 53 min. 26 sec.; 10. Het
Zuiden (Eindhoven) 2 uur 54 min. 6 sec.

Voordat de club wedstrijd begon, startten
ruim 130 nieuwelingen die in één ronde
van 58 km. elkaar het officieuze kampioen
schap van de N.W.U. betwistten. Het grote
aantal werkte er toe mede dat de eind
sprint moest worden uitgevochten door een
tachtigtal renners.

De uitslag werd: Nieuwelingen 58 km: 1.
Rijnders (Amsterdam) 1 uur 24 min. 31
sec.; 2. Verbeek (Eindhoven); 3. Cantineau
(Breda); 4. Groffe (Tilburg); 5. Van dei-
Velden (Bérghem).

Ongeveer dertig renners streden- om de
erebeker voor veteranen. Ook hier kwam
een grote groep tegelijk aan en moest de
eindsprint de beslissing brengen.

De uitslag.werd: 1. Vonhof (Amsterdam)

uur 33 min. 10 sec.; 2. Vrins (Breda);
3. Nagel Sr. (Amsterdam); 4. Wijnberg
(Amsterdam); 5. Krijgsman (Rijswijk).

SCHEIDSRECHTER BRONKHORST OP
HET INTERNATIONALE PAD. De voet
balwedstrijd BelgiëZwitserland, welke
Zondag 2 October te Brussel wordt ge
speeld, zal geleid worden door de Neder
landse scheidsrechter J. Bronkhorst uil
Velp. Zijn collega's W. B. Aussum cn H. J.
Laar zullen hem als grensrechters bijstaan.
Een week na dit internationaal debuut zal
Bronkhorst te Helsinki de wedstrijd Finland
Ierland leiden.

- In Waalwijk is een begin gemaakt met

de bouw van een fabriek van electroteoh-
nische apparaten voor een Zwitserse firma.
Een aantal meisjes zal naar Zwitserland
gaan om het fijne mechanische werk te
leren en kennis te maken met de, werk
methoden in de Zwitserse bedrijven.

KLM, SAS en Sabena
verdelen Noordelijke route

Slechts prijsstijging voor
transatlantische vluchten

De K.L.M., de Scandinavian Airlines
System en de Belgische luchtvaartmaat
schappij Sabena hebben eeri overeenkomst
gesloten de luchtlijnen naar en van de
Scandinavische landen voor het grootste
gedeelte gezamenlijk te vliegen. Stockholm
zal in het kader van deze samenwerking
tweemaal per etmaal te bereiken zijn. Deze
route zal overdag wekelijks viermaal door
de K.L.M. worden gevlogen met Convairs,
tweemaal door de S.A.S. met DC-6-toestel-
len en eenmaal door de Sabena met Con
vairs. De nachtvluchten worden uitgevoerd
in samenwerking tussen K.L.M. en S.A.S.
alleen. Alle toestellen op deze route maken
een tussenlanding in Kopenhagen. Tevens
geldt de overeenkomst voor de lijn Am
sterdamOslo visa versa. Van 2 October
tot 24 December wordt deze route uitslui
tend gevlogen door de S.A.S., van 24
December tot 27 Januari door de K.L.M. en
van 27 Januari af tweemaal per week dooi
de K.L.M. en eenmaal wekelijks door de
Sabena.

Voor de lijn ParijsStockholm blijft zo
als voorheen de „pool"overeenkomst tussen
de K.L.M. en de S.A.S. van kracht.

Daar de Air France zieh destijds uit het
gehele Noorden heeft teruggetrokken, be
heersen de K.L.M., de S.A.S. en de Sabena
nu dus vrijwel het gehele luchtruim van
Parijs tot Stockholm.

Ondanks de devaluatie zal de K.L.M.
krachtens internationale overeenkomst uit
sluitend tariefsverhoging in guldens toe
passen op transatlantische trajecten. Een
voorlopige I.A.T.A.-regeling houdt in, dat-
de vluchten naar dollargebieden op U.S.
dollarbasis berekend zullen worden. De ta-
rievencommissie van de I.A.T.A. zal op 5
October te Parijs de nieuwe situatie op
nieuw onder ogen zien en wellicht dan
reeds met een definitieve beslissing komen.

Handenarbeid in dienst
van de opvoeding

Haarlem was reeds vóór 70 jaren cle
stad, waar voorstanders van de handen-
arbéid, als belangrijk hulpmiddel in de
opvoeding, een begin maakten met prac-
tische beoefening daarvan in allerlei vor
men. Mochten wij een jaar geleden mel
ding maken van het herleven van cle af
deling Haarlem van cle landelijke „Ver
eniging tot bevordering van het onderwijs
in handenarbeid", thans blijkt dat deze
vereniging niet stil gezeten heeft en heel
wat belangstelling heeft getrokken.

Wie de tentoonstelling „Jeugd van Ne
derland" te Amsterdam heeft bezocht, zal
geconstateerd hebben, welk een belang
rijk aandeel de zelfwerkzaamheid in mo
derne scholen van de kleuter- tot de vol
wassenen-leeftijd heeft.

'Nu de materialen weer verkrijgbaar
zijn, wil men graag opnieuw beginnen
met het beoefenen van allerlei technieken-
Het blijkt echter, dat de leiders voor de
clubs en voor de klassen ontbreken.

Nu stelt de Vereniging voor Handen
arbeid, in samenwerking met de Rijks
kweekschool voor Onderwïjzers(-essen)
aan de Leidsevaart zich tot taak die club-
en klasse-leiders en -leidstérs te vormen.
Cursussen worden gegeven voor de
staatsakte in handenarbeid, in leerbewer-
king en in eenvoudige lcinderhandenar-
beid, terwijl in 't Kennemer Lyceum, ook
vanwege genoemde vereniging, een cursus
in metaal- en glasbewerken zal worden
gegeven. Ongetwijfeld zal dit alles de
jeugd in clubs en in de scholen ten goede
kunnen komen.

De Noorderkerk 25 jaar in dienst

Zondag 2 October zal het 25 jaar geleden
zijn dat de Noorderkerk (Velserstraat te
Haarlem) in gebruik werd genomen.

Dit feit zal op de avond van die dag, te
7 uur, in een bijzondere dienst herdacht
worden. Voorgangers zullen zijn: ds. G. J.
Waardenburg (oudste dienstdoende pre
dikant der Ned. Herv. Gemeente te Haar
lem) en ds. A. K. Straatsma, Ned. Herv.
predikant te 's-Gravenhage.

Op Radiolympiade grote jaarlijkse radio-tentoonstelling in Engeland is deze week
dit miniatuur ontvangtoestel te zien, dat ij) een binnenzak of damestasje kan worden
meegedragen. Het toestel is een vierlamps „superhet" dat gevoed wordt door true9.
batterijen en liet geheel weegt nog geen half pond. De nieuwe „zakradio" geopend.
Links ter vergelijking van de afmetingen een lucifersdoosje.

Dalende wereldmarkt
bevordert concurrentie

(Speciale berichtgeving)

Naar.wij vernemen zal onze regering', in
overeenstemming met de waarschuwing
van directeur Gutt van de Internationale
Monetaire Bank, alles doen wat mogelijk
is om te voorkomen dat prijsstijging het nut
van de devaluatie teloor zou laten gaan.
Natuurlijk zullen bepaalde goederen en
grondstoffen, die wij uit de dollargebieden
invoeren, de gevolgen van de devaluatie
ondervinden. Wij bevinden ons echter in
een dalende wereldmarkt hetgeen zich
vooral in Amerika doet gevoelen zodat
de prijsstijging niet evenredig behoeft te
zijn aan het devaluatie-percentage. Onze
importen uit de vele landen, die eveneens
tot muntcorrectie overgingen, ondervinden
geen invloed van de gulden-devaluatie, zo
dat het zelfs mogelijk is dat de prijsda
lingen zich over het algemeen versterkt
zullen voortzetten. Hierbij zijn de ver
grote concurrentie-mogelijlcheid en de
noodzaak van sommige landen om werk
loosheid tegen te gaan, van groot belang.

Stijgingen op onze binnenlandse markt
van prijzen en lonen, die niet door econo
mische verschijnselen gemotiveerd zijn,
moeten dan ook als uitermate ongewenst
worden beschouwd. Daartegen werd dan
ook de prijsstop afgekondigd.

Het ligt niet in de bedoeling de prijzen

De Bristolse vierling Good groeit als de spreekwoordelijke kool. zeer tot vreugde
vooral van de persfotografen wier plaatjes van de evoluties van het kwartet hun geen
windeieren leggen. Hier is de laatste foto van Jennifer. Bridgett. Frances en Elizabeth
die in de tuin der Goods van het prachtige herfstiveer en de pas verworven draaimolen
genieten, terioijl hun driejarig zusje Susan een oogje in het zeil houdt.

van direct uit het dollargqbied geïmpor
teerde goederen gedwongen op het peil van
17 September te handhaven. Mede in over
leg met de betrokken vakgroepen zal te
zijner tijd.de prijspolitiek ten aanzien van
die goederen worden bepaald.

De handel zou de prijzen natuurlijk di
rect willen verhogen en de vervangings
waarde van de betrokken artikelen als basis
voor de prijs nemen. De Prijsbeheersing
wees in vroegere gevallen de vervangings
waarde als basis voor het bepalen van de
prijs af. Dat was theoretisch fout, zo ver
zekerde ons een autoriteit op dit gebied,
doch in de practijk bleek het juist te zijn.

Ten aanzien van het prijsverloop van die
goederen, die afhankelijk zijn van grond
stoffen uit het dollargebied, valt nog wei
nig te zeggen. Hierbij wordt gedacht aan
artikelen uit non-ferro metalen en aan
alles wat beïnvloed wordt door de prijsstij
ging van geïmporteerde granen, bijvoor
beeld brood, vlees, melk, boter, kaas en
eieren. Een toenemend deel van onze graan-
behoeften wordt door de binnenlandse pro
ductie gedekt. Voorts bestaat de mogelijk
heid van graanimporten op ruilbasis uit
Oost-Europa.

Naar van bevoegde zijde wordt ver
zekerd, ligt het in ieder geval niet in de
bedoeling om op onze graanimporten zo
danig te bezuinigen dat inkrimping van de
(pluim)veestapel daarvan het gevolg zou
zijn.

„Wat zijn de prijzen van

17 September?"

Het bestuur van de Nederlandse R.K.
Middenstandsbond verklaart in een mede
deling naar aanleiding van de devaluatie,
dat ieder de billijkheid en de noodzaak van
de prijsstop zal erkennen.

Maar, zo zegt hi:t bestuur, er is ook een
andere kant aan deze prijsstop. Men kan
zich afvragen wat precies de prijzen zijn
van 17 September en welke maatstaf bij
controle door de prijzencommissies, die
weer een belangrijke taak te vervullen
krijgen, moet worden aangelegd. Het is
geen geheim, dat in sommige plaatsen door
een vrij scherpe concurrentiestrijd voor
bepaalde goederen en diensten onredelijk
lage prijzen zijn berekend. Het zou onbil
lijk zijn, indien men de ondernemers aan
deze prijzen zou willen binden, hier moet
de algemeen geldende prijs maatstaf zijn.

Er moet ook een prijsstop zijn voor de
inkoopsprijs en voor de verschillende be
drijfskosten, welke aan de onderneming
ten grondslag liggen of een aanpassing aan
eventueel verhoogde kosten.

Verder zegt het bestuur van de bond;
„Het is thans nog niet te overzien wanneer
en in hoeverre de thans ingevoerde prijs
stop zal worden opgeheven. Blijft deze van
kracht bij een eventuele loonsverhoging,
dan zal de. middenstand terdege op zijn
hoede moeten zijn voor een herhaling van
het gebeurde met de „gulden van Joekes",
die niet mocht worden doorberekend. Een
herhaling van deze methode zou voor de
middenstand onaanvaardbaar zijn. De zelf
standige ondernemers in midden- en klein
bedrijf zijn immers niet alleen ondernemers,
doch ook consument".

Chopin-avond van

George van Renesse

Het toverwoord „Chopin" deed Haarlems
Concertzaal andermaal vollopen. Dc geniale
kunstenaar heeft er zeker geen besef van
gehad dat zijn werk nog eens de massa
zou trekken, hij kwam immmers vrijwel
nooit met het grote publiek in aanraking
en liet zich slechts in de salons van de
„grote wereld" horen. Wat wij nu het „gro
te publiek" noemen lag totaal buiten zijn
gezichtskring. Trouwens, de maatschappe
lijke ontwikkeling der sindsdien verlopen
eeuw heeft aan de aard en de omvang van
het concertpubliek een uitbreiding gegeven,
die weinigen in zijn tijd zullen voorzien
hebben.

Wij lezen wat George Sand schreef, kort
na het overlijden van Chopin, weldra hon
derd jaar geleden. Na geconstateerd te heb
ben, dat Chopin niet voldoende bekend
geworden was en dat de massa het bestaan
van zijn kunst niet eens vermoedde, schreef
zij: „Er zal een geweldige vooruitgang in
smaak en begrip voor kunst moeten komen,
eer zijn werken populair zullen worden".
Maar George Sand dorst toch de voorspel
ling te wagen, dat de tijd voor de erken
ning van Chopin komen zou. En heel waar
schijnlijk dacht de schrijfster, die aan de
toekomst van de democratie geloofde, dat
de massa zij spreekt immers ook van
„la foule" er eenmaal deel aan zou
hebben.

Zover zijn wij nu wel; en,het is waarlijk
niet nodig opgeschroefde jubileum-reclame
te maken om de aandacht op Chopin's fi
guur te vestigen; zijn muziek trekt zonder
dat ook wel, ja men kan zeggen dat ze op
de massa een wonderlijk suggestieve kracht
uitoefent. Het is met dat al een merkwaar
dig verloop van de dingen, als men zich
voorstelt hoe Chopin voor de „élite" van
zijn tijd musiceerde en dat nu, in heel
de beschaafde wereld zijn kunst gretig be
luisterd wordt door het „grote publiek" en
de grote concertzalen nu de intieme salons,
waarin hij speelde en waarop zijn kunst
berekend was, vervangen.

Of George van Renesse nu wel de ge
schikte interpreet is voor de kunst van
Chopin was de vraag die mij heel deze
klavieravond bezig hield. Buiten kijf is hij
een geweldig pianist, maar door zijn soms
ongebreidelde impulsiviteit, die hem tot
uitersten van ruwheid en van sentimentali
teit drijft, raakt hij wel eens uit het spoor.
En dan geeft hij een Chopin „a la Liszt"
Soms overdrijft hij de sterkte van zijn aan
slag zodanig, dat de klank zijn klaarheid
en doorzichtigheid verliest, zoals in de
Polonaise in A, waarmee hij het recital
opende. Doch zo nu en dan komt er iets
verrassends, iets wat overtuigt en bekoort,
zoals in een paar Préludes, of zoals in het
Largo van de Sonate in b kl. t.; of waarin
het vurige karakter dat hij aan de muziek
geeft, volkomen op zijn plaats is, bijvoor
beeld bij de finale van de Sonate.

Of het tempo wordt dermate opgedreven
dat men, inplaats van één parelende dui
delijkheid, iets onbestemds te horen krijgt
(Impromptu in As en ook een paar Etudes
uit op. 25). Maar' dan plots weet hij weer
te boeien met een zeer beheerste Fantasie-
Impromptu en met een zeer fraai en nobel
bezield klinkend alternatief, het „sostenu-
to" van de 5e Etude. En als Van Renesse
dan aan het slot van zijn programma met
alle energie die in hem is een magistrale
verklanking laat horen van de Polonaise
der polonaisen, die in As, en ondanks het
heldhaftige karakter dat hij er aan geeft,
toch alle indrukken van ruwheid weet te
vermijden, dan zou men alle esthetische
problemen willen verwensen, terwille van
dat sterke bezielende moment, dat toch
slechts alleen door een groot pianist kan
verwekt worden. En toch.

JOS. DE KLERK.

Amateurtoneel

Door Inspanning Uitspanning
speelde „Woningnood"

Onder de nu een jaar oude leiding van
Willem van dei' Veer heeft de Haarlemse
toneelvereniging „Door Inspanning Uit
spanning" zulke verrassende vorderingen
gemaakt, dat men mag verwachten binnen
een zo kort mogelijke tijd ook een verbe-
1 tering in de keuze der stukken te zien in
gevoerd. De meeste spelers bewegen zich
met een plezierige vrijmoedigheid over de
planken en beschikken over een dikwijls
prijzenswaardige losheid van toon. Het is
nog wel zo dat men achter vrijwel iedere
beweging als het ware de sturende hand
kan herkennen van de leermeester die alle
knepen van het technische vak tot in de
perfectie beheerst, maar dit behoeft vol
strekt geen reden te zijn om de vooruit
gang te onderschatten.

Het seizoen 1949-1950 werd gisteravond
in de Haarlemse Schouwburg ingezet met
een voorstelling van de danig ouderwetse
en nogal kleffe klucht met de kwasi-actuele
titel „Woningnood" van een schrijver wiens
naam zorgvuldig geheim werd gehouden.
Dit komisch bedoelde misbaksel zal wel van
Blumenthal of Kadelburg afkomstig zijn
of anders van een hunner volgelingen op
de weg naar moeiteloos succes. Als de toe
schouwers deze laffe kolder werkelijk zo
grappig vonden als hun vele uitbarstingen
van jolig meeleven te vermoeden gaven,
dan bestaat er des te meer aanleiding toe
om bij de eerste gelegenheid die zich voor
doet de vrolijkheid eens uit een edeler vat-
te gaan tappen.

Laten wij echter niet blind zijn voor de
verdiensten van deze vertoning. Wederom
was Piet de Wit tot op zekere hoogte de
ster van het elftal executanten. Hij dient
er zich echter voor te hoeden zijn optreden
niet al te mooi te versieren. Aan de andere
kant laat hij zich soms zodanig door zijn
rol meeslepen dat hij de controle over zijn
uitspraak verliest. Het trouwens onver
teerbare verhaal van het „pikante" avon
tuur in cle lift ging hem tamelijk slecht af,
waarschijnlijk omdat hij er zelf ook de pret
niet van inzag. Doch bij deze inzinking
bleef het. De beide jonge minnaars Wim
Bol en I-Ienk Pollack deden vooral door
hun manier van spreken meer denken aan
handelsreizigers tijdens een demonstratie
dan aan vurige vrijers. Overigens voldeden
zij wel.

Van de medewerkende dames dient Corry
de Mon ten zeerste te worden geprezen
om haar frisse levendigheid. Alleen het aan
gemeten Hongaarse accent leek nergens op,
doch dat mag men haar niet aanrekenen.
Het andere meisje in dit zouteloze spel van
list en liefde kon haar gevoelens niet goed
vrij maken uit de klem van haar tekst.
Gré van Dam-Cornet en Ad. Antonisse
vormden een aardig span recalcitrante
bedienden.

Waarom het gezellige décor ontluisterd
werd door het rode licht op de achtergrond
mag een raadsel helen, want het effect van
de bekoorlijke kleding der dames werd er
grotendeels door teniet gedaan.

DAVID KONING

A

lino

Dom

mi

Zo tussen de vierkante winkels van glas
en neonlicht leunt hier en daar nog een
oud en scheefgezakt poortje uit het jaar
zóveel: Een versleten en gerimpeld souvenir
uit cle historie, uit de tijd van wambuizen
en degenjonkers. Dat ziet ge hier, dat ziet
ge overal in de steden en stadjes.

Als ge naar boven kijkt treuren oude
trapgeveltjes tegen een lichte lucht; zij
staan stom en stil te kijken boven een win
kel van electrische wasmachines of motor
rijwielen. Zij hangen vreemd en verlegen
boven de moderne wereld als vergeten,
verflensde guirlandes van een feest.

Het is niet om te zuchten cn te steunen
van verlangen naar de goede oude tijd
er is een vooruitgang, een vaart in het "leven
die het oude doet sterven en het nieuwe
cïoet leven, men moet die vaart kunnen bij
houden en er zijn plezier in kunnen vinden.
Maar die oude geveltjes en poortjes met
Anno Domini zijn zo sierlijk en vertrouwd,
zo genoeglijk van vorm en opsmuk, hun
tijd moet toch schoner geweest zijn dan de
onze.

Hun tijd moet meer gehad hebben van
een feest.

Ge kunt dat in een of ander museum
hier of ginder gewaar worden, daar hoeft
ge slechts de schilderijen en tekeningen te
zien van Brouwer of Brueghel of wie dan
ook. In de koelte en stilte van die zalen
schreeuwen zij nu nog, in hunne dood, van
vrolijk vertier of van kommer.

Als ge in deze of gene stad een rij jong
en oud voor een bioscoopcassa ziet dringen
om erm te komen, kunt ge beter een poosje
een museum binnengaan om de tijd te kor
ten. Straks is het niet meer zo druk, dan
hoeft ge niet te duwen en te schuifelen met
een andermans rug in uw maagstreek.

In dat museum hangt de rust en de fris
heid van een kerk, ge kunt er binnen lopen
zonder dringen. Ge kunt er op de steile
houten banken een tijdje wat koele kalmte
zitten opdoen en onderwijl zien naar de
feesten aan de muur.

Daar hangen de grote en kleine herinne
ringen aan een andere tijd. De tijd van toen
de scheve, verbleekte poortjes nog jong en
recht waren, toen er nog fiere jongelieden
in fluweel en zijde onderdoor schreden.
Toen het leven wat ruwer en ongeregelder
was, en wat kleuriger bovendien.

Ge kunt hier zien waaruit onze tijd ge
groeid is.

Ze hangen hier alle bij elkaar in een huis
des doods, een museum waarin het leven
stilstaat als het water in een vijver. Het i s
water, hier spiegelen zich de eeuwen en de
mensen. Ze hangen hier roerloos als mum
mies aan spijkers langs de wanden, die
schilderijen cn tekeningen, die etsen en
aquarellen, die gravures en pastels, te voor
schijn gekomen van onder het stof der oude
zolders, overgebracht uit de paleizen der
rijke kooplieden, gevonden in de koestal
onder mest en modder, ontdekt in opkopers
winkels tussen kralen lampekappen en giet
ijzeren engelenbeelden.

Hoe kwamen ze daar, nadat de scheppen
de vingers der meesters het leven van hun
tijd met de drift en woede van talenten
hadden vastgelegd?

Die meesters.

Zij schilderden soms om een half brood
of een kan bier, zij maakten een kunstwerk
voor een zacht bed en een maaltijd. Of zij
werkten in de vorstelijke zalen hunner
Maecenassen met twintig knechten om zich
heen die verfpotjes moesten vasthouden en
penselen aangeven. Of zij schilderden op
zolderkamertjes met handen en voeten
tegelijk in een koorts van kunstijver en
plezier, omdat een vrouw hun een kus be
loofd had.

Dat hangt hier aan de wanden, het is een
warreling en een feest van leven en levens
vreugden, van tragedieë'n en grappen, van
kommer en vervoering. Het is de erfenis
uit een tijd, die meer had van een feest dan
cle onze.

Een feest waarin de droeve dingen niet
ontbraken noch de duivelachtigheden. doch
waarin alles, goed en'slecht, zo sierlijk en
kleurig was.

Die rij voor de bioscoop zal nu wel weg
zijn, we zullen er nu gemakkelijk in kun
nen. Het is een film over een autorace dit
maal. Dat zal ook een feest worden. Het
zal er op los gaan.

Het zal een feest worden van onze eigen
tijd. In zwart en wit. In grote vaart. Met
stof en lawaai. Wij zijn nog op tijd om er
niets van te missen.

En naast het witte licht van de recht
schapen kwikdamplampen zakt het oude,
moede poortje verlegen weg in de schadu
wen, zodat men zijn Anno Domini bijkans
niet meer lezen kan. J. L.

Strijd tegen de vivisectie

De Anti Vivisectie Stichting zal op 4
October, Dierendag, een actie voeren die
gericht is op het verkrijgen van een leer
stoel in de Vivisecticvrije geneeskunst.
Daarvoor wordt een fonds bijeengebracht.

In verschillende steden van ons land
zullen auto's rijden met spandoeken. Ook
wordt met affiches gewerkt.

In 20 gemeenten worden propaganda
kranten opgesteld ter uitreiking van lec
tuur, verkoop van speldjes en prentbrief
kaarten, ook in Haarlem en wel op de
Houtbrug.

Folkloristische liederen

Marguerite Couperus draagt haai' folk
loristische liederen voor op Vrijdagavond
30 September in de Begijnhofkapel te Haar
lem, ten bate van Wijk 5 van de Ned. Herv.
Kerk.

Zij brengt nu in het bijzonder geeste
lijke en wereldlijke zangen yit de Middel
eeuwen. Gilde-, arbeids- en liefdesliede
ren, het kloppende hart van Bretagnes
vissersleven, het lied van cle barden van
Wales, uit Engelands historie: rondedansen
uit Queen Elizabeths tijd, geestige liederen
uit de High en Lowlands van Schotland,
melodieuse en melancholieke uit de He-
briden. Tenslotte vrolijke boerenliederen
uit eigen land.

Rie Bielle zit aan de vleugel.

Collecte voor „Het Hoogeland"

Op Zaterdag, 1 October, wordt in Haar
lem, met toestemming van B. en W„ een
collecte gehouden voor het Christelijk re-
classerings-, opvoedings- en verzorgings-
werk van de vereniging „Het Hoogeland".
Opgewekt wordt dit Christelijk maatschap
pelijk werk te steunen. De vereniging heeft
4 kolonies en 4 tehuizen, waarin personen
van alle gezindten worden opgenomen.
Daarom is. ook met het oog op cle restau
ratie van „Filadelfia" te Vries en de aan
koop van het Jongenshuis „De Beele" te
Voorst, veel geld nodig.