L
Uit de schatten van het Frans Halsmuseum
D'
RESA-HILVERSUM
Bedrijfsleven in Nederland en
jië is voor de Benelux
Wantrouwen jegens de valuta
bedreigt Indonesië's herstel
Zaterdag 1 October 1949
3
L. VROMAN: „GediehSen" (Em. Querido's Uitg. Mij., A'dam);
L. VROMAN: „Tineke" (idem).
gevoelen tot gevoelen, het wonder dei-
schepping en de lieflijkheden en wreed
heden van de natuur herbeleeft hoe zij
afscheid neemt van haar jeugd en in een
vernieuwd verbond met de eeuwige moe
derschoot der aarde herboren wordt tot
jonge vrouw, die als een eerste Eva haar
Adam ontmoet in het oerwoud hoe zij,
gewekt door het jonge levensgevoel, dat de
spinsels van haar bovenverstandelijke fan
tasie haar geschonken hebben, het mense
lijke leven leert aanvaarden zoals het
in zijn onvolkomenheid is het zou alles
niet omschreven, zelfs niet aangeduid kun
nen worden zonder aan deze droomfanta
sie schromelijk tekort te doen. Men moet
„Tineke" lezen met de ogen wijd-open voor
kleuren, met de oren wijd-open voor klan
ken en dan gaat er werkelijk iets schoons
gebeuren. Wat Jeldicans woord vermag (al
verlustigt het zich wel eens aan een on
passende schoonheidsbedwelming) is be
langwekkend en ontroerend genoeg om dit
buitengemeen fraai uitgegeven boek in de
bijzondere aandacht der lezers aan te be
velen als een der vele, maar zeker niet een
der minst-geslaagde proeven van een
nieuwe, een supra-realistische litteratuur-
vorm, waarvoor de toekomst wijd open
ligt. C. J. E. DINAUX
Leo
Vroman met zijn werk althans,
want hijzelf houdt als (vermaard) arts
verblijf in Amerika heb ik te danken
aan Jeldican. Wie Jeldican is, zou ik niet
weten te zeggen. Hij is onomsehrijfbaar,
zelfs ondenkbaar, want hij ontsnapt aan
alle regelen der logica. Juist daarom kies
ik hem als symbool van Vromans werk,
dat beschouwd kan worden als één der vele
schakeringen van het zogenaamde „nieuwe
realisme".
In een van zijn door hun oorspronkelijk
heid verrassende verzen uit de merkwaar
dige bundel „Gedichten" stoeit deze dartele
Jeldican in het vrije veld van 's dichters
fantasie met de klanken en kleuren van
kers-verse woordsamenstellingen, om „het
woord" te vangen het woord dat, ontko
men aan de grenswachten van de orden en
de logica, regelrecht kan doordringen tot
het rijke gebied van ons onderbewuste le
ven. Met Jeldicans „woord" doet Vroman,
al vliegt het hem zo nu en dan uit de hand
als een al te fraaie pronkvogel van de
woordkunst, grote en kleine wonderen. Hij
tovert er sluimerende herinneringen mee
wakker, doet gedachten, gevoelens, dromen
en verbeeldingen kaleicloscopisch dooreen-
wemelen, hij herbezie.lt ze, in bewonde
rende eerbied voor al het geschapene, tot
nieuw leven en hergroepeert ze tot een
wereld van een heel andere, maar niet
minder zinvolle orde dan de door het ver
stand geijkte.
Zijn prozastuk „Tineke" is een fanta
sie van gelijke geaardheid als zijn gedich
ten. En al mag het een onvoorbereide lezer
wellicht moeilijk volgbaar, zelfs „duister"
toeschijnen, het komt mij voor dat Vro
man hiermede een belangrijke proeve ge
leverd heeft van dit, voor een tijd van
overgang symtomatische streven naar
nieuwe stijlvormen, die aan een zich allengs
veranderend levensgevoel uitdrukking
kunnen geven. Wie zich de jongste ont
wikkeling van natuur- en geestesweten
schappen scherp voor ogen stelt en de her
leefde belangstelling voor Oosterse wijs
begeerte, occultisme, parapsychologie e.d.
niet voor een modeverschijnsel houdt, zal
in al deze uiteenlopende geestelijke stro
mingen één gemeenschappelijk streven on
derkennen: een zich afkeren van de opper
heerschappij der Rede en een bereidheid,
aan de krachten der intuïtie vrijer spel te
geven. Zo tracht men boven de werkelijk
heid, zoals het Rationalisme haar sinds de
Renaissance moeizaam heeft opgebouwd,
uit te stijgen. Welbeschouwd is er een gran
dioze speurtocht gaande in nog onverkende
"levensgebieden, waarvan wij de sporen
overal om ons heen kunnen waarnemen.
Wil men dit wordingsproces een naam
geven, men zou het een „supra-realisme"
kunnen heten.
De litteratuur is een uiterst gev'oelige
seismograaf; ze registreert de trillingen van
het geestesleven feilloos. Daarom verbaast
men zich niet, dit onwalcend levensgevoel
te herkennen in het werk van vele negen-
tiende-eeuwers; in dat der Romantici en
van een Baudelaire, Lautréamont, Rimbaud.
Omstreeks 1900 spreekt het zich in Fran-
krijk zelfs uit in een aggressief program, bij
monde van Picasso, Apollinaire, Breton,, het
manifesteert zich als cubisme, futurisme,
dadaïsme en surrealisme.
„Tineke" nu acht ik een knap-geschre-
ven proeve van woordkunst onder de vele,
die aan dit „nieuwe levensdoel" uitdruk
king trachten te geven en een schone proe
ve bovendien, omdat Vroman erin geslaagd
is. stijlmiddelen aan te wenden, die daar
mee, zij het nog tastend, in overeenstem
ming zijn. Want dat eenheid van inhoud en
vorm voorwaarde zijn tot litteraire schoon
heid, wil ons sinds de Tachtiger Beweging
niet meer uit het hoofd gelukkig.
Wie Vromans proza-fantasie gaat lezen
om haar verstandelijk te „begrijpen", zal
zich voor onoplosbare raadselen gesteld
zien. Maar zodra men de weerstand van
de logica laat varen en met de schrijver
méé-fantaseert en méé-associeert, openen
zich wonderbaarlijke werelden, ongeziene
vergezichten, zeldzame levensdiepten,
waai'in de lezer te onweerstaanbaar wordt
binnengetoverd, om niet stap na stap cle
aanvankelijke „duisterheid" verder en ver
der achter zich te laten.
Wat de vijftienjarige Tineke in haar zwe
ving tussen dromen en denken, tussen sla
pen en ontwaken op de klank van een
leeuwerikgezang en de geur van een vroege,
zuivere morgenstond ervaart in haar rag
fijn verbeeldingsspel hoe ze vederlicht
springend van gedachte op gedachte, van
HALF NEDERLAND liet zich
daarover inlichten door
AMY GROSKAMP
TEN HAVE
HALF NEDERLAND „I ook
geboeid worden door haar zo
juist verschenen roman
DE WPEDE WET
waarin niet te lezen staat „hoe
het hoort'doch waarin we de
schrijfster als een begaafd artiste
ontmoeten, wier warme mensen
liefde en rijke levenservaring
dit boek bestempelen tot
'e roman van het a.s. najaar
Gebonden f 6.90 -
IN 0E ERKENDE BOEKHANDEL
A. W. BRUNA ZOON - UTRECHT
(Adv.)
Samenvoeging van Veendam
en Wildervank?
De Veendamse gemeenteraad heeft het
voorstel van het college van B. en W., om
Gedeputeerde Staten van Groningen te ad
viseren tot samenvoeging van Veendam en
Wildervank (dorp), met algemene stem
men aangenomen.
Aan de leden was een rapport ter hand
gesteld, samengesteld door een studiecom
missie onder leiding van dr. C. Mensch. In
dit rapport zijn alle kanten van het maat
schappelijk en geestelijk leven in beide
plaatsen onder cle loupe genomen en de
conclusies van cle commissie vastgelegd.
Nieuwe olie-concessies
aangevraagd in Overijssel
De „N.V. Nederlandse Aard-olie Maat
schappij" heeft Gedeputeerde Staten van
Overijssel verzocht hun bemiddeling te
verlenen teneinde te bevorderen, dat de
begrenzing van de concessie Schoonebeek
wordt uitgebreid tot ongeveer 93.000 h.a.
De in 1948 verleende concessie, welke
betrekking had op grondgebied van de ge
meenten Coevorden, Schoonebeek, Dalen,
Emmen, Sleen en Gramsbergen, besloeg een
oppervlakte van ongeveer 15.000 ha. Borin
gen en andere onderzoekingen hebben
aangetoond, dat cle bestaande concessies
slechts een deel vormen van een uitge
strekt aardolieveld. dat zich in Westelijke
richting tot voorbij Meppel voortzet. Bij
de nieuwe concessie-aanvrage zijn de vol
gende gemeenten betrokken: Hardenberg,
Avereest, Üalfsen, Ommen, Nieuwleusen,
Zwollerkerspel, Staphorst, Zwartsluis. Vol-
lenhove, Wanneperveen, Giethoorn, Steen-
wijk, Steenwijkerwold en Oldemarkt.
Geslaagd dank zij....
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Vraagt ons prospectus:
Staatsexamen, Mulo dipl-, H.B.S. A en B,
Onderwijzers-akte, Hoofdakte, Boekh. M.O.
FRANSDUITS, Eng. L.O. en M.O.-A.
(Adv.)
Op de grote Londense radio- en televisietentoonstelling, de „Rcidiolympia" is onder
meer een radio-ontvangtoestel in een aquarium te zien. Dit is echter niet gedaan om
de vissen op te vrolijkende bedoeling is alleen de waterdichtheid van het toestel
te demonstreren.
OPINIE-ONDERZOEK WIJST UIT:
Grotere concurrentie acht men in beide
landen echter een der belangrijkste nadelen
Effecten- en
Geldmarkt
Terwijl aan de totstandkoming dei-
Voor-TJnie harcl gewerkt werd, hebben het
N.I.P.O. en het Belgisch Instituut voor de
Publieke Opinie onderzocht hoe het be
drijfsleven in beide landen over Benelux
denkt.
Het publiek in België en Nederland is
eerder enige malen over Benelux on
dervraagd. Steeds bleek dat een grote
meerderheid in beide landen voor het tot
stand komen van de Benei ux-Unie voelt.
Aan de leiders van de Belgische en Ne
derlandse industrie kan men meer gede
tailleerde vragen stellen. Dat is deze zo
mer gebeurd en bijna 800 directies in
België en Nederland hebben geantwoord
op 32 vragen, die hun over de Economi
sche Unie gesteld zijn.
„Bent u in principe voor of tegen de
Belgisch-Nederlands-Luxemburgse Unie
op economisch gebied?", luidde een dei-
eerste vragen. Dit zijn de antwoorden:
Voor Tegen Geen
Nederlandse be- oordeel
drijven84 pet. 9 pet. 7 pet.
Belgische be
drijven 81 14 5
In principe is de grote meerderheid dus
voor. Maar verwacht men er in de prac-
tijk ook veel goeds van? Of kwade resul
taten?
Het Belgische cn het Nederlandse Insti
tuut vroegen hierover:
„Verwacht u dat de economische unie
voor Nederland in zijn geheel meer voor
delen dan nadelen zal opleveren, of meer
nadelen dan voordelen?
België antwoordt:
51 pet. Meer voordelen dan nadelen
24 Meer nadelen
7 Geen verandering
18 Geen mening
En het Nederlandse bedrijfsleven:
56 pet. Meer voordelen
16 Meer nadelen
6 Geen verandering
22 Geen mening
Groter afzetgebied.
Aan de Nederlandse directies werd ge
vraagd: „Wat zullen naar uw oordeel de
belangrijkste voordelen voor Nederland
zijn?"
38 pet. antwoordt: Groter afzetgebied
voor onze producten.
15 pet. noemt de grotere macht, die het
Benelux-geheel zal kunnen uitoefenen en
de sterkere positie op de wereldmarkt.
Andere voordelen zijn: grotere vrijheid,
minder „dirigisme", eenvoudiger handels
verhoudingen en vrije invoer van meer
en goedkoper grondstoffen.
De belangrijkste nadelen voor Neder
land vindt men:
40 pet. Meer en feller concurrentie (in
clusief: overstroming met Belgische pro
ducten).
9 pet. Hoger prijspeil, geringer concur-
rentie-vermogen op de wereldmarkt. (Men
antwoordde vóór de devaluatie van gul
den en franc).
Zeven procent antwoordt: „Geen nade
len". Verder wordt door enkelen gespro
ken over afhankelijkheid van het econo
misch sterkere België en het verschil in
Nederlandse en Belgische mentaliteit.
Het Belgisch Instituut vroeg tegelijker
tijd wat de belangrijkste Benelux-voor-
delen voor België zouden zijn.
Van de Belgische bedrijfsleidingen
antwoordt:
52 pet, groter afzetgebied.
8 pet. de sterkere positie van België,
Nederland en Luxemburg samen.
Als belangrijkste nadelen noemt 38 pet.
der Belgen; Meer en feller concurrentie.
Slechts minder dan 1 pet. verwacht een
hoger prijspeil. Net als in Nederland ant
woordt ook in België zeven procent: „Geen
nadelen".
De Nederlandse en de Belgische in
dustrie, waarvan voor het succes van
Benelux zoveel zal afhangen, zijn dus niet
alleen in principe sterk voor de Unie, maar
verwachten in de practijk ook veel meer
voordelen dan nadelen.
De grote belangstelling voor dit onder
werp blijkt wel uit het feit dat 774 direc
ties van grote en middelgrote bedrijven,
tezamen representatief voor de industrie
in beide landen, de moeite namen de
lange vragenlijsten in te vullen en vaak
nog van commentaren te voorzien.
(Nadruk verboden).
Investeringen afhankelijk
van redelijke waarborgen
Dat Indonesië behalve staatkundig ook
in economisch en financieel opzicht een
probleem blijft, bewijst wel de absolute
immuniteit van Indonesische waarden
voor de over het algemeen gunstige en
zeer gunstige bedrijfsuitkomsten, welke
over 1948 door Indonesische ondernemin
gen zijn en worden gepubliceerd. Divi
denden van 6 tot 9 pet. en meer van han
delsondernemingen, 6 pet. dividend over
1948 door de Handelsvereniging „Amster
dam", om slechts enkele moedgevende
symptomen te noemen, dit alles blijft op
de koersen van Indonesische fondsen te
enen male zonder invloed en zelfs zijn deze
van de week met de min of meer onlogische
déroute op de aandelenmarkt meegegaan.
Wanneer men constateert dat we ons in
Europa, trouwens in heel de wereld, ook
na de devaluatie nog altijd in een ver-
trouwenscx-isis bevinden, dan geldt dat
wel in zeer sterke mate met betrekking
tot de toekomst van Indonesië. De Ronde-
Tafelconfei-entie heeft hierin tot dusver
geen vei-betering kunnen brengen en ook
de devaluatie van de Indonesische gulden
heeft het bestaande wanti-ouwen niet kun
nen doen wijken.
Integendeel, nog meer dan tevoren
vraagt men zich af of Indonesië in de
naaste toekomst een element van bete
kenis zal kunnen zijn in de versterking
van de Nederlandse economie, waarvoor
regering en bedrijfsleven thans alle zeilen
bijspannen en waai-toe ook de devaluatie
een hulpmiddel zal moeten zijn.
Men kan lezen dat de prijzen van
producten en goederen op de Indische
markten omhoog vliegen en dat bijvoor
beeld voor suiker f 3 a f 4 per kg. wordt
betaald, met andere woorden, dat de
vlucht uit het geld symptoom van wan
trouwen na de devaluatie nog erger is
dan vooi-dien en zowel de economische
verhoudingen 's binnenlands als 's buiten
lands radicaal dx-eigen te ontwx-ichten.
Steeds is gezegd en terecht dat een in
hoofdzaak agrarisch land als Indonesië met
producten, die op de wex-eldmarkt ge-
vx-aagd worden, niet alleen een groot her
stellingsvermogen bezit, maar ook van de
devaluatie niet die nadelen ondervindt,
welke voor industrielanden met een grote
import ontstaan.
De Indonesische producten hebben een
wei-eldmax-lct en als de px-ijzen daar
na de devaluatie gelijk blijven, ontvangt
men voor eenzelfde hoeveelheid goedex-en
eenzelfde hoeveelheid dollars en dus meer
Indonesische guldens. Reeds werd een be
drag van f 200 millioen genoemd, dat
Indonesië thans meer voor zijn expox-t zal
kunnen ontvangen. Maar wanneer in het
binnenland de prijzen en dus ook de lonen
langs de beruchte ihflatiespiraal omhoog
gaan, verdwijnt het geldelijk effect van
de devaluatie en blijkt het middel ex-ger
te zijn dan de kwaal.
Het proces, dat zich thans in Indonesië
voltrekt, bewijst de juistheid van wat
vóór de devaluatie in Europe en Indone
sië meer dan eens is opgemex-kt, dat de
valuatie alleen een hulpmiddel voor de
sanering der nationale economie kan zijn
als zij wordt voorafgegaan door of ge
paard gaat met interne maatregelen, die
het vertrouwen in de valxxta en in cle
economsiche toekomst van een land kun
nen schragen.
En hieraan ontbreekt het in Indonesië
tot dusver.
Zoals we reeds opmerkten, ook op de
Ronde-Tafelconferentie zijn de problemen
nog nauwelijks aangeroex-d, laat staan dat
ze tot oplossing zouden zijn gebracht. De
Indonesische begroting toont een tekox-t
TRUCKS
Direct leverbaar
GARAGE BRINKMANN
SMEDESTRAAT 22 - TELEFOON 11025
van f 1 1/2 milliard, de schulden van het
laixd worden op f 6 a f 6 1/2 milliard ge
raamd, maar alleen de schuld van ander
half milliard van vóór 1945 is door de
Indonesische gedelegeerden aanvaard.
Overigens wxl men alleen een zodanig
deel van de staatschuld overnemen als in
overeenstemming is met de draagkracht
van de Republiek. Hiei-over zal nog heel
wat worden geredetwist, maar dat men op
integrale aanvaarding en aflossing van de
zich in hoofdzaak in Nederlandse handen
bevindexxde Indonesische schulden zal mo
gen rekenen, staat zeer te bezien.
Indonesië zal er tenslotte door de ex
port van zijn producten boven op moeten
komen. Tegen het einde van 1949 leek hel
alsof het in dat opzicht in de goede rich
ting ging. De uitvoer steeg van maand tot
maand en over het tweede halfjaar was ex-
zelfs een uitvoeroverschot. Maar blijkens
de thans gepubliceerde cijfers, heeft Juli
een invoerovei-schot opgeleverd en gaven
de 7 maanden van Januari tot Juli zelfs
een ixxvoeroverschot van f 24 millioen te
zien weliswaar een kleiner bedrag dan
dat van de overeenkomstige periode van
1948 maar niettemin een teleurstelling
tegenover de cijfers van het tweede se
mester van 1948. Het stopzetten van de
Marshall-hulp wreekt zich hier vermoe
delijk ook, en voorts betekent de prijs
daling voor verschillende producten op de
wereldmarkt uiteraard voor Indonesië een
nadeel.
Maar hoofdzaak is, dat in het binnen
land elk vertrouwen in de valuta ont
breekt, omdat een gezonde basis daaraan
ontbreekt, waar men ook thans, na de
devaluatie, 3 a 4 Indonesische guldens
voor een Nederlandse gulden betaalt en
ter sanering van de monetaire positie een
nieuwe en nog grotere devaluatie nodig
geacht wordt. Zolang deze min of meer
chaotische toestand aanhoudt, zal van de
buitenlandse investeringen waaraan het
land dringend behoefte heeft, natuurlijk
geen sprake kunnen zijn. Nedex-land is tot
dusver telkens bijgesprongen het cre-
diet aan Indonesië werd onlangs van
1" 850 millioen tot f 1060 millioen verhoogd
maar verdere hulp kan alleen worden
geboden, wanneer redelijke waarbox-gen
voor rente, aflossing en transfer worden
geschapen.
Er zijn ongetwijfeld voor een land als
Indonesië- grote economische mogelijkhe
den, zoals in het verleden wel gebleken
is. Maar die mogelijkheden zijn aan voor
waarden gebonden en met de vervulling
van die voorwaarden zal de Ronde-Tafel
conferentie ernst en haast moeten maken.
Laatste K.B.'s inzake
grenscorrectie
De laatste Koninklijke Besluiten inzake
het grenseorrectiebesluit zijn thans bekend
gemaakt. Tot nog toe waren daden van be
schikking over onroerend goed onmogelijk.
Een nieuw Koninklijk Besluit trekt deze
bepaling in, waardoor het rechtsverkeer
in de toegevoegde gebieden is vrijgekomen.
Voorts is bepaald, dat het Nederlandse
recht op de beschikkingen over onroerend
goed (verkoop, hypotheek, enzovoort) van
toepassing is. Ook de minister van Finan
ciën heeft enige nadere voorschriften open
baar gemaakt. Het wordt voor voormalige
Duitsers in de toegevoegde gebieden moge
lijk, een rechtsvorm van het Nederlandse
recht aan te nemen. Deze bepaling, die bij
voorbeeld voor boerenleenbanken van be
lang is, werd in het leven geroepen om de
credietgeving te vergemakkelijken.
Eén dode bij auto-ongeluk
Op de Weesperzijde te Amsterdam slipte
gisterochtend een personenauto die uit de
richting Hilversum kwam, Met volle vaart
raakte de wagen een gietijzeren lantaarn
paal, die afknapte, waarna de wagen
schuin vooruit de hoge berm afslipte, over
de kop sloeg, en tien meter lager met de
wielen omhoog, zwaar beschadigd bleef
liggen. De bestuurder kwam er wonder
boven wonder met enkele lichte verwon
dingen af. Zijix echtgenote, die naast hem
zat, was echter op slag dood.
I aeuwe
Uitg.
aven
Bij de beschouwing van de reeds gere
produceerde schuttersmaaltijd uit het
zelfde jaar is er op gewezen dat wij bij
Hals' groepportretten nimmer uit het oog
mogen verliezen dat de tastbaarmaking van
het leven primair is geweest. Dit houdt dus
de waarschuwing in dat onze waardering
niet mag vastlopen in het uitex-lijk vertoon
alleen, hoe groot de bekoring ook moge zijn
die uitgaat van deze doeken, welke door
de opdrachtgevers zonder twijfel als para
destukken werden bedoeld.
Doch de geniale portrettist die Hals ge
weest is, streefde van nature de en'ge zin
van zijn opdrachten voorbij en greep lioger
dan zijn confraters, die zich moesten be-
perken tot de tastbaarmaking van de pa
rade als zodanig. En zo bestaat het gevaar
dat de oppervlakkige museumbezoeker in
deze tintelende maaltijden aantrekkelijke
verkleedpartijen ziet, waardoor hij aan de
eigenlijke grootheid van 1-Ials voorbijgaat.
De dex-de en laatste schuttersmaaltijd
die Hals schilderde vertoont onmisken
baar een culminatie ten aanzien van de
stemming onder de disgenoten. In het ban
ket van 1616 is de zoete verzadigdheid meer
latent aanwezig, hetgeen in niet geringe
mate bijdraagt tot de innerlijke spanning
het^ef^dafdVuUwerldn^van^d^nectar vroIiil<e Drinker; Leerdam, Lachende jon- beeld, dat herinnert aan een tUm, die plot-
S/ «S b ntcn SSdt mel biorkan>- °«0 beperking biedt seling blijit steken. Eenzelfde verstarring
sehhnt tSrèezeïchan on een later moment levons mogelijkheid in één bepaalde doet zich voor in tal van genre-stukken,
™Sns het Stas beü-aot" moment figum. t(J sigrlaleI-cn dal ln de_ waar „beweging" bedoeld wil zijn (men
iijauxs nei ge)ae i zelfde mate ook over de andere geportret- zie bijvoorbeeld de Vrolijke Speelman, in
Pearl S. Bxick, Amerika en de
strijd voor de vrijheid Vertaald
door J. F. Kliphuis A. W. Bruna
en Zoon, Utrecht.
Een aantal artikelen en toespraken van
Pearl Buck uit de oorlogstijd zijn in dit
boek gebundeld. Zij dringt in alle voor
namelijk aan op de vrijheid voorzover die
verwezenlijkt wordt door de volledige ge
lijkstelling van alle rassen, en gebruikt ter
illustratie de Amerikaanse negers. China
en Ixxdia. Haar argument is gezond en de
kwestie heeft ook zeker de actuele beteke
nis waardoor de uitgever deze late verta
ling gerechtvaardigd acht. Haar pleidooi
heeft evenwel een eenzijdigheid die ten dele
verklaard wordt door het algemene ver
schijnsel. dat deze soort belogen bij Ameri
kanen weinig meer zijn dan een toepassing
van de beginselen, waarop de democratie
van de Verenigde Staten is gegrondvest.
En op omstandigheden waarvan de schrij
ver met enig recht veronderstelt dat de
lezer ze. anders dan de beginselen, niet
goed kent. Er kan daarom volstaan worden
met een simpele behandeling, die op een
Amerikaan makkelijker overtuigend zal
werken dan op een Europeaan, nog afgezien
ervan of die laatste zijn belangen door Pearl
Buck's vrijheid bedreigd ziet.
Dat komt er overigens ook bij. „Zou het
imperialistische Holland zo voi geestdrift
aan onze zijde strijden, als het wist dat er
aan het eind van deze oorlog geen koloniën
meer zouden bestaan?" vroeg de schrijfster,
rhetorisch, in 1942. Het zou in ieder geval
anders bewerkt moeten worden; het plei
dooi van dit boek is niet van zo'n universele
betekenis dat het niet voor een buitenlan
der meer over Amerika zegt dan over de
vrijheid. S. M.
Janna b la man
6'enzaam Avontuur
4e druk Geb. f 6.90
*-****************$
(Adv.)
Frans Hals (geboren te Antwerpen omstreeks 1580, overleden te Haarlem in 1666).
Maaltijd van officieren van de Cluveniersdoelen. Geschilderd in 1627.
Doek 183 bij 266,5 cm.
Handel in valse briefjes
van honderd gulden
Twee Belgen gearresteerd
Dezer dagen stelde de Nederlandse
recherche te Den Haag de politie van Luik
ervan in kennis, dat zij te Den Haag de
23-jarige R. M., afkomstig uit Luik had
geaiTesteerd op het ogenblik, dat deze een
vals biljet van honderd gulden ter betaling
aanbood. Een handlanger van M. had even
wel, na een vergeefse achtervolging door
de politie, per auto weten te ontkomen in
de richting van de Belgische grens. De Bel
gische politie stelde onmiddellijk een on
derzoek in en hield te Luik de 26-jarige
A. B., een Belgisch amateur zwemkampioen
aan.
B. hield aanvankelijk stijf en strak vol
niets uitstaande te hebben met valse bank
biljetten, doch nadat hij naar Maastricht
was overgebracht, bekende hij.
B. verklaarde, dat de auto, waarmede hij
was gevlucht 360 biljetten van honderd
gulden had bevat. Hij had zich van dit
valse geld ontdaan door het in een kanaal
te Den Haag te werpen. Wat de herkomst
der valse briefjes van honderd betreft, be
weert hij deze van iemand te Parijs te
hebben gekocht. Hij kon slechts een vaag
signalement van deze man opgeven; het
ondex'zoek in deze zaak wordt zowel in
Nederland als in België voortgezet.
Kamerleden vragen een rege
ling voor Belgische arbeiders
Door de devaluatie Is hun
loon sterk verlaagd
De Tweede Kamerleden Van der Fellz
(CH) en Ritmeester (VVD) hebben aan de
ministers van Economische Zaken, van
Financiën en van Sociale Zaken de volgen
de vragen gesteld:
Is het aan de regering bekend, dat Belgi
sche arbeiders, werkzaam in Zuid-Neder
landse industrieën, weigeren tegen de hui
dige koers van de Belgische franc langer
in deze industrieën te arbeiden?
Weet de regering, dat door het wegblij
ven van de Belgische geschoolde arbeiders,
die niet of niet onmiddellijk zijn te vei'-
vangen door vakbekwame Nedei-landse ar-
beiders,aanmerkelijke stagnatie, zo niet
stopzetting, dreigt op te treden in de kei*a-
mische industrie, in de sigarenindustrie, bij
Philips en in het bijzonder in kwetsbare
bedrijven als de spiegelglasindustrie te Sas
van Gent en in de beide suikerfabrieken
aldaar, waardoor alleen i-eeds door de
lagere productie van suiker en de daardoor
noodzakelijke import bij te verwachten
stopzetting een verlies zal ontstaan, ge-
taxeerd op 5.740.000 dollar en 9.000.000
Belgische francs.
Is naar het oordeel van de regering dit
verlies hetwelk slechts een gedeelte is van
het totaal door de Nederandse industrieën
te lijden vei-lies, niet zodanig, dat het i-echt-
vaardigt het door de Begische werknemers
I te lijden nadeel van ongeveer 120.000 per
week te dekken?
Is de regering in ieder geval bereid op
zeer korte termijn zodanige maatregelen te
treffen, dat de hierbij betrokken indus
trieën, waaronder 12 procent der Neder
landse suikerindustrie, de gehele Neder
landse spiegelglasindustrie, een groot per
centage der Nederlandse maizena- en glu-
cose-industrie, alsmede een groot gedeelte
der sigaren- en lederindustrie, aan het
I werk kunnen blijven?
Heringa Wuthrich
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANOERS
(Adv.)
Het meest dwingend spreekt dit uit de teerden vaardig is.
figuur van Michiel de Wael op de voor
grond gezeten de juist geledigde roemer
demonstratief aan de toeschouwer tonend.
1623 door Gerard van I-Ionthorst geschil-
We willen dan trachten ons te realiseren derd Rijksmuseum). Bij Hals ontwaren
hoe Hals dit leven aan deze notoire drin- we daarentegen geen spoor van aarzeling in
kebroer vermocht tastbaar te maken. De de beweging, die zich in haar continuïteit
De roes der dronkenschap, die uit verdacht kunstenaar heeft het hier bestaan in het voor onze ogen blijft afspelen Op het ori-
tintelende ogen spreekt is wellicht nimmer jji >-
vastleggen van een onderdeel van een gineel kan men waarnemen hoe Hals het
met zo beperkte middelen zo volledig ge- actie, de beweging in haar geheel te sug- centrale moment dezer beweging heeft
"eve":.?aar „5.®.y,®rrï- §ereren- Welk meesterschap daarvoor no- vastgelegd in de elleboog, die schijnbaar
dig is, wordt men zich bewust wanneer met vibi-erend penseel werd geschilderd.
maaltijd evenals de andere groeppor
tretten van Hals té overdadige stof tot men zieh de beweging, die De Wael maakt,
behandeling biedt om binnen het bestek gefotografeerd zou denken! De levendige Geen wonder dat onze De Wael (die wij
van deze louter „opwekkendebeschou- arm-zwaaï en de daarmee gepaard gaande jaar later als een onverbeterlijke „bier-
wingen te blijven, verdient het aanbeve- romp-beweging verstarren dan tot een kaan" zien paraderen op Hals' laatste schut
ting ons te beperken tot een vluchtige ana
lyse van de figuur van de De Wael, die
tevens kan gelden als vertegenwoordiger
van het brillante genre-stuk dat helaas in
Holland nog slechts op een enkele plaats
•te bewonderen is. (O.a. Rijksmuseum, de
Dondex-dagmiddag om 2 uur en 2.15 uur
hebben er in het Frans Halsmuseum
deskundige rondleidingen plaats.
tersstuk) als een der levendigste en meest
levendige figui'en in Hals' levenswerk wel
haast een wereld-reputatie geniet. Dank
baar gedenken wij intussen zijn goede
dronk, die Hals tot zo gelukkige inspiratie
is geweest! H. P. BAARD
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 1 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Goud en antiek" (Co-
media), 8 uur. City: „Jody en het herten-
jong". J4 j,. 2, 4.15, 6.45 en 9.15 u. Spaarne:
..Het tijgermeisje", 14 j.„ 2.30, 7 en 9.15 uur
(Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur). Frans Hals:
„De dertien lanciers". 14 j., 2.30. 7 en 9.15
uur (Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur). Rem
brandt: „Na regen komt zonneschijn", 14 j.,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace: „Rio Rita",
alle leeft., 2, 4.15. 7 en 9.15 uur. Luxor: „De
gangster", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur
ZONDAG 2 OCTOBER
Concertgebouw „De gelaarsde kat".' 14.30
uur. Optreden „Chandu", 8 uur. Stads
schouwburg: „Goud en antiek" (Comedia),
8 uur. Bioscopen: Middag- en avondvoor
stellingen.
MAANDAG 3 OCTOBER
De Leeuwerik: Tot Nut van 't Algemeen,
Willem Andriessen spreekt over Chopin, 8
uur. Bioscopen: Middag- en avondvoor
stellingen.
