c
VALDA
Er komt bij exploitatie van fietsenstallingen
meer kijken dan men zo denkt
Op sociaal gebied is Spanje
het Westen eeuwen ten achter
De 9 Mezen
De kleine wereld
ERGENS
IN EUROPA
Donderdag 17 November 1949
Er zijn niet zoveel mensen met gevoel voor het vak
Iedere morgen om half zes, een kwartier
voor het vertrek van de eerste trein, schui
ven de mannen van de fietsenstallingen in
de omgeving van het Haarlemse station
hun deuren open. Negentien uur later, een
half uur na middernacht, gaan ze weer
dicht. In die tijd gaat het werk van de
fietsenbewaarders ononderbroken door
met als topuren natuurlijk het begin en
het einde van de werktijden. In de om
geving van het station zijn er tien rijwiel
stallingen van verschillende capaciteit die
de reiziger ten dienste staan. Er zijn er
van wel 850rekken, maar er is er ook
een die slechts aan tachtig fietsen een
onderkomen biedt. Dat zijn overigens mi-
uimumgetallen, want in de praktijk wor
den de fietsen niet alleen in, maar oök
lussen de rekken geplaatst, zodat men
veilig kan aannemen dat in de omgeving
van het station niet minder dan'vierdui
zend fietsen tegelijk gestald kunnen wor
den. Maar zelfs dat is nog niet voldoende,
want er zijn stallingen, waarop men
's morgens vroeg reeds het bordje „vol"
kan zien hangen en dat blijft zo tot in de
avonduren toe. Overigens geldt dat bordje
niet voor doktoren, geestelijken, politie
mannen en invaliden, want voor hen
houdt de ondernemer altijd wel een gaatje
open. In geheel Haarlem zijn er ruim
veertig stallingen, waarin tezamen, naar
liet aantal rekken gerekend, vijfduizend
stalen rossen een plaats kunnen vinden,
doch het is aan te nemen dat, als het
moet, er nog drieduizend meer in kunnen.
Boffers en pechvogels
Nu is er een groot onderscheid tussen
de stallingen bij het station en die in de
binnenstad. Bij het station komen de men
sen die 's morgens vroeg met de trein
naar hun werk vertrekken en in de late
middag of in de vooravond weer huis
waarts keren. De bewaarplaatsen in de
binnenstad moeten het vooral hebben van
de dames die 's middags gaan winkelen en
van hen die 's middags of 's avonds een
bioscoopje pikken. Dat geeft natuurlijk
ook een enorm verschil in exploitatie
mogelijkheden. Bij het station is een fiets
een hele dag onderdak voor een dubbeltje
en als de eigenaar een abonnement heeft
zelfs maar voor drie cent. In het centrum
vindt er de hele dag een voortdurende
wisseling plaats; er is een geregeld komen
en gaan van fietsen, zodat hetzelfde rek
een veelvoud van een dubbeltje kan op
brengen.
De stallingen bij het station verkeren
dus in een ongunstiger positie, te meer
daar zij langer geopend moeten zijn om
de treinreizigers te gerieven en dus meer
personeel nodig hebben. Daarbij komt dat
er tegenwoordig heel wat meer kosten
van die tien centen af moeten dan vroeger
van vijftien cent, welk tarief bij sommige
stallingen gold die niet aan de tomeloze
concurrentie van voor de oorlog wilden
meedoen.
De lonen zijn nu veel hoger, er moet
omzet-, verevenings- en ondernemingsbe
lasting af en ook licht en onderhoud ne
men een grotere plaats op de balans in.
Het rendabel zijn van een bedrijf hangt
dus nauw samen met het aantal rijwielen
dat er kan worden geborgen. Want of er
in een stallingnu honderd of tweehonderd
exemplaren per dag worden geborgen, de
vaste kosten blijven binnen zekere gren
zen gelijk. Een bedrijf dat door zijn lig
ging geen uitbreidingsmogelijkheden heeft
- en men behoeft niet te vrezen dat er
dan ruimte teveel zal komen, want de
fietserij is enorm toegenomen sinds de oor
log - is dus tegenover zijn concurrenten
sterk in het nadeel.
Personeelsprobleem
Het is tegenwoordig ook voor de fiet
senstallingen een hele toer behoorlijk per
soneel te krijgen. De werktijden zijn lang
en als men nog een vrije Zondag of 's zo
mers een week vacantie wil invoegen,
heeft dit automatisch nog eèn verzwaring
van de dienst op de andere dagen tenge
volge. De geldelijke beloning is trouwens
aan de lage kant en het bedrag aan fooien
is zo gering, dat zelfs de belasting het ver
waarloost, zodat men vaak niet geheel vol
waardige krachten voor dit baantje kan
krijgen. Zijn ze dat wel, dan verdwijnen
ze na korter of langer, maar als regel na
korter tijd naar een andere job. Zo spraken
wij een stallinghouder, die in dit jaar
reeds zes bedienden had „versleten".
Het verschil tussen de goeden en de
slechten kan men direct constateren aan
de wijze waarop de fietsen worden aan
gepakt en weggezet. Bij de een een achte
loos weggrissen uit handen van de klant,
gevolgd door een min of meer geslaagd
mikken in de richting van een open rek.
De knecht met gevoel voor zijn vak zal
nooit een fiets ruw behandelen, ook al
staat de client te dansen van ongeduld
omdat hij zijn trein nog moet halen. En
een paar keer per dag' zal hij de aan zijn
hoede toevertrouwde velo's netjes op volg
orde zetten, opdat de eigenaar bij zijn
terugkeer niet lang zal behoeven te wach
ten.
Niet meer dan de helft van zijn ruimte
behoeft de stallinghouder voor de houders
van abonnementen te reserveren, dit. ter
compensering van de eigenlijk te lage
dagtarieven. Het gevolg is, dat er wacht
lijsten van aanzienlijke lengte bestaan van
gegadigden voor een abonnement, en in
vele bedrijven is men er maar toe ovei-ge-
gaan geen nieuwe namen meer te noteren.
De gelukkige bezitters van een 'kaart be
talen graag de maand, dat zij wegens
vacantie geen volledig gebruik van hun
recht kunnen maken, dooi-, daar anders
Neem een doos echte
PASTI L LES
voorkoming' van griep
het „opgestaan plaats vergaan" van
kracht wordt.
De Solexen met hun brede stuur en m
het voorwiel ingebouwde motor verschaf
fen de stallïnghouders nieuwe zorgen.
Want deze tussenvorm van motor en rij
wiel heeft meer ruimte nodig dan een ge
wone fiets en toch valt hij onder het dub
beltjestarief. Het zou onverstandig zijn om
de berijders van Solexen naar garages te
verwijzen, want het ziet er naar uit dat.de
gemotoriseerde fiets in de toekomst een
niet onaanzienlijke plaats in het. verkeer
zal gaan innemen zodat ook de fietsen
stallingen daar profijt van zullen trekken.
Tenminste als zij zich weer niet in een
onbeperkte onderlinge concurrentiestrijd
zullen begeven, zoals voor de oorlog het
geval was. De vrees daarvoor is niet ge
heel ongerechtvaardigd, want de aard van
het vak en van zijn beoefenaren leent zich
slecht tot afspraken en ovei-eenkomsten.
Veeleer streeft ieder op eigen gelegenheid
naar een zo groot mogelijke expansie. Ex-
zullen niet veel beroepen zijn, waarin
zoveel mensen met zo weinig begonnen
zijn en er toch in slaagden na verloop van
enkele jaren een bloeiende zaak te bezat
ten.
Miserabele toestanden op het platteland
(Speciale berichtgeving) I systeem zeer onvoldoende wordt bestreden.
Een derde oorzaak is het gebrek aan kunst-
Wanneer men een week langs de brede j mest het land schreeuwt om bijvoeding,
avenues van Madrid, Barcelona of Valen- j Zci ons de Nederlandse landbouwconsu-
eïa heeft geslenterd, de musea bezocht (die jent jn Madrid en een vierde oorzaak
zo propvol meesterwerken zitten, dat ze tenslotte, die niet de minste is, vindt men
vaak meer op warenhuizen dan op kunst- jn de corruptie. Een giroot deel van de
tempels lijken) en de rest van de tijd in de graanopbrengst gaat namelijk via rege-
grote toeristenhötels heeft doorgebracht. rmgsambtenaren en partij-autoriteiten
Zo hoörl het eigenlijk! De forensen wachten rustig hun beurt af en laten de uitgang
vrij voor hen die juist hun fiets hebben teruggekregen.
Zangers in Spanje. De Nederlandse
solisten Corry Bijsier, Annie Hermes en Guus
Hoekman hebben in September medegewerkt
aan een uitvoering van de Matthaus Pas
sion" te San Sebastian in Spanje. Thans
heeft dit drietal een uitnodiging ontvangen
om de zangpartijen te vertolken in de negen
de symphonie van Beethoven (tezamen met
de tenor Monteanu uit Rome) omstreeks half
December in Madrid.
Gasten gevraagd. De Oost-Nederlandse
Opera-stichting maakt op 3 December in het
Gemeénte-museum te 's Gravenhage een
keuze uit een aantal jonge zangers en zange-
x-cssen. die in aanmerking wensen te komen
om in 'gastrollen op te tx-eden bij de komende
opvoeringen door deze instelling. Er hebben
zich reeds dertig candidaten (waarvan en
kelen uit het buitenland) aangemeld. Begin
1950 wordt te Nijmegen de eex-ste voorstel
ling gegeven en wel van de opera „Tiefland'
van d' Albert met medewex-king van hei
Gelders Orkest.
Voorzitter. De heer George Stam. direc
teur van het consex-vatox'ium te Utrecht, is
gekozen tot voorzitter van de Nederlandse
Organistenvereniging, ter vooi-ziening in de
door het aftreden van Simon C. Jansen ont
stane vacatui-e.
Prijs voor schilders. De Théxèse van
Duyl Schwartze-stichting heeft drie geld
prijzen (van vijfhonderd, driehonderd cr
tweehonderd gulden) beschikbaar gesteld
voor in olieverf geschilderde portretten. Me
dedingers moeten de Nederlandse nationali
teit bezitten en mogen de leeftijd van 35 jaar
nog niet hebben bereikt. De termijn van
inzending sluit begin Januari.
Een moderne Assej)oester. De negentien
jarige Engelse Joan Dowling. een kind uit
een eenvoudig arbeidersgezinmaakte
nadat zij een prijs had gewonnen in een
schoonheidswedstrijd een snelle carrière
bij de film. Vandaag zal zij deelnemen aan
een bal in het Londense Odeon waar al
leen de grootste sterren van het Engelse
film-firmament zullen schitteren en tij
dens hetwelk Joan ook aan het Britse
Koningspaar zal worden voorgesteld. Hier
is Joan in haar baljurk, met welgevallen
de schoentjes bekijkend ivaarin zij van
avond over de dansvloer zal zweven.
Tekeningen van Herman Moer
kerk worden geëxposeerd
De gemeenteraad van Haarlem aanvaard
de gisteren in dank de vijftig tekeningen
die wijlen Herman Moerkerk aan de stad
heeft vermaakt.
Deze werken zullen van 26 November af
tot en met 18 December in het Huis Van
Looij worden geëxposeerd. De tentoonstel
ling zal door wethouder D. J. A. Geluk
worden geopend.
Het is de bedoeling, dat deze tekcriingen
in het Huis Van Looij in portefeuilles wor
den opgeborgen en altijd voor bezoekers
beschikbaar zullen zijn.
Zoals alle belangrijke exposities zal ook
deze buiten de stad door vei-spreiding van
affiches worden bekend gemaakt.
Agenda voor Haarlem
DONDERDAG 17 NOVEMBER
Stadsschouwburg: Stichting Haarlemse
operette .,De kuise Suzanna". 8 uur. Gemeen
telijk Concertgebouw: Christelijke Oratorium
vex-eniging, concert, 8 uur. Gebouw Stad
Haarlem, vredesbijeenkomst, 8 uur. City:
„Down Argentine way, 14 j., 2.15. 4.30, 7 en
9.15 uur. Frans Hals: „Alarm in Hollywood".
18 j.. 2.30, 7 en 9.15 uur. Spaarne: „De wet
van het woud", 14 j„ 2.30, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt: „Stad onder dreiging", 18 j„ 2,
4.15. 7 en 9.15 uur Palace: „De zwarte zwaan".
18 j„ 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Straat der
leiding". 18 j.. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
VRIJDAG 18 NOVEMBER
Gcm. Concertgebouw: Concert H. O. V., 8
uur. Stadsschouwburg: Groningse vereni
ging „Gruno". „Berendje Niksnut". 8 uur.
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
Natuur, jeugd en film
De leerlingen van de Rijkskweekschool
te Haarlem, verenigd in de Kwekelingen
Werkgemeenschap, hebben zich verdeeld
werkgroepen op het gebied van Biologie,
Lettex-kunde, Muziek, Sport en Spel, Han
denarbeid en Toneel.
Woensdag maakte de eerste groep haar
debuul door het organiseren van een bij
zondere filmavond, waartoe leden en adspi-
rant-leden van de N(ederlandse) J(eugd-
bond (voor) N(atuurstudie) waren uitge
nodigd.
Honderddertig jongeren vulden de film
zaal van de school, toen de heer Brander,
opzichter van het Amsterdamse Bos, bij
een prachtfilm over het Bosplan, dit schit
terend staaltje van modern stadsbeheer in
al z'xx betekenis voor de groot-stedelingen
duidelijk maakte. Met gespannen aandacht
volgden de jongelui deze deskundige, even
als de uitleg die daax-na^door de biologie
leraar, de heer Ruting, gegeven werd bij
een drietal prachtige beeldenseries van de
Nederlandse Onderwijs-Film. Achtereen
volgens leefden ze mee met de karekiet; de
velduil en het stekelbaarsje. Laat nu nie
mand ooit beweren, dat de jeugd geen aan
dacht zou hebben voor natuur- en culturele
films. Het werk van de N.O.F. is dan ook
bijzonder geschikt door de volledige paeda-
gogisch verantwoorde opzet.
Sinds enige jaren leren alle a.s. onder
wijzers en onderwijzeressen op de Rijks
kweekschool eeix filmtoestel bedienen. Een
van hen trad op als operateur en de werk-
groep zox'gde voor een vlot vex-loop en voor
de inrichting van het lokaal. Het ligt in de
bedoeling, dat binnenkort de kwekelingen
de gasten zullen zijn van de N.J.N.
wordt een band gelegd tussen de aanstaande
leerkrachten en de andere jonge natuur
liefhebbers en groeit een flink contingent
van de jeugdige Kennemerlanders op tot
natuurbeschermers.
Het schijnsel van fietslantaarns moet
binnen 20 meter voor de fiets het wegdek
raken. Staat de lantaarn recht vooruit ge
richt dan worden andere weggebruikers
verblind hetgeen niet alleen gevaarlijk, maar
bovendien verboden is.
dan wordt bet gevaar groot, dat men zich
nauwelijks meer realiseert in Spanje te
vertoeven. De pittoreske détails van het
stadsbeeld de serene ezeltjes, die ont
roerend hun best doen om de veel te zware
karren voort te zeulen, de koopvrouwtjes
met hun zonnepitten (een halve peseta de
100 gram), de knalharde fluitjes van de
politie-agenten, de vuile trams, die van
binnen altijd leeg zijn, maar aan de balcons
waaraan de Spanjaax-den hangen als een
tros druiven deze en andere bijzonder
heden, die aanvankelijk 't oog en oor frap
peerden, dringen zich dan minder op en
men begint Spanje dan een land te vin-
d.en als een ander.
Wanneer de bezoeker dit stadium van
acclimatisatie is genaderd, dan is het hem
te raden ook eens door de volksbuurten te
slenteren en te proberen zich met een
landarbeider, een taxi-chauffeur of een
kantoorbediende te verstaan. Hij zal dan
ervaren, dat ex*, sociaal gesproken, een af
grond gaapt tussen Spanje en de rest van
West-Europa.
Spanje, dat in het tijdsbestek van nau
welijks honderd jaar vier bux-geroorlogen
heeft doorstaan, heeft op de rest van de
beschaafde wereld op sociaal gebied een
achterstand van eeuwen in te halen. Hele
gezinnen leven hier in één enkele kamel
en aan de rand van Madrid hebben wij
„woningen" gezien, waai-bij de eens zo
beruchte Dx-entse hutten comfortabele vil
la's geleken.
Watersoep en „lijfeigenschap"
De t.b.c. heeft 70 px-ocent van de bevol
king in haar greep. En op het platte land
hebben de kleine boeren, die gemiddeld
met de opbrengst van een stukje land van
niet meer dan 5 ha. hun dagelijkse water
soep moeten bex-eiden, de fase der lijf
eigenschap eigenlijk nog niet overschre
den. Tengevolge van de ver doorgevoex-de
verkaveling, het algeheel gebrek aan bruik
bare werktuigen, het „tx-otse" conservatis
me der landheren en tenslotte van de
droogte van de grond, is de Spaanse boer
in feite niet meer dan een werkzame slaaf
in dienst der grondeigenaars.
Ergens tussen Madrid en Bax-celona heb
ben wij een boer aan het „dorsen" gezien.
Het was de moeite van het aanschouwen
waard. De weinige korte pn magere aren
aan de toppen van de halmen, had hij op
een hoop geveegd en toen besteeg hij rustig
zijn kleixxe bruine ezeeltje, dat vlijtig over
het koren begon te stappen.
Het is niet zo erg verwonderlijk, dat bij
dergelijke methoden de gx-aanpositie van
het land catastrofaal genoemd moet wor
den en dat de regering om de minimale
dagelijkse broodrantsoenen te verzekeren
(die naar gelang van het salaris tussen de
80 en 150 gram zijn gelegen) nog een be
roep op de graanschuren van Noord- en
Zuid-Amerika moet doen.
Moordende droogte
Maar die achtex-lijke landbouwprocédés
vox-men overigens niet de enige oorzaak
van het gebrek aan voedingsmiddelen. Een
andere oorzaak is de droogte, die vooral in
de laatste drie zomers moordend is geble
ken en die door een px-imitief ix-rigatie-
Waterman
Het is altijd zowat hetzelfde lijdensliedje
dat er gezongen wordt door die jonge paar
tjes: Wij hebben geen huis. Zij zitten al
jaren elkanders hand vast te houden m
de familiekring, de ene Zondag bij hem
thuis, de andere Zondag bij haar thuis, zij
zitten al jaren samen uit te zien en ae
advertenties na te lezen. Zij hebben geen
Dat moet in veri-e tijden eenvoudiger
geweest zijn. toen was de wereld wijd en
gastvrij voor ieder die er wonen wilde. Er
waren holen in de bergwanden en grotten
m de rotsen, wie trouwen wilde kon daar
zonder formulieren intrekken. Ge behoefde
niet laren achtereen met uw lief temidden
van zwagers en schoonzusters mooi weer
te zitten spelen achter een kopje thee. Ge
behoefde uw omarmingen en kussen niet
een hele Zondag op te sparen voor de laat
ste vijf minuutjes in de donkere gang bij
net naar huis gaan. Als ge vandaag de
vrouw van uw leven tegen kvvaamt, kondt
ge haar morgen al knellefikken in een
eigen hol.
Zo is de wereld veranderd, zo gaan jon
ge klanten thans al een lijdensweg vóór ze
getrouwd zijn. En zij gluren jaloers naar
iedereen die een dak boven zijn hoofd
heeft.
Ik ken er zo een die een dak ooven zijn
hoofd heeft, hij zit met zijn vrouw en zijn
spruiten in een schuit te wonen. Hij hee t
een dak dat wiebelt, als hij van zijn stoei
opstaat, maar hij woont en hij zegt dat hel
wel wennen zal.
Als ge daar op bezoek komt, kunt ge
nooit de voordeur vinden. Want zo een
maal in de veertien dagen draait hij zijn
huis om, dan heeft hij weer eens een
ander uitzicht. Hij zit daar met zijn xylo
foon van kinders, als ge ze naar de leeftijd
naast elkaar zet is het een trap die naar de
zolder reikt. En het is er donker en klem
cl aai binnen, waar ze de adem moeten in
houden om elkander voorbij te kunnen
Maar het went, zegt hij, het zal wennen
als we een tijdje verder zijn. Wij hebben
een dak boven ons hoofd, komt erin, dan
ziet ge hoe wij hier wonen. Ga wat zi-.ten.
maar in het midden want anders maken
wij slagzij. Ze zitten daar 's avonds met
hun allen zo een beetje te wiebelen op het
water, als vader opstaax merkt hij dat hij
een dak boven zijn hoofd heeft, hij heeft er
ai waï bullen van op zijn hoofd ook. Maar
het wont.
De jongens en meisjes zitten stil rond
de tafel, zij moeien het gewicht verdelen.
In het begin hadden wij daar niet zozeo.
erg in, zegt vader, wij zijn eens bijna om
geslagen. toen er een optocht voorbij
kwam. Wij kijken nu bij toerbeurt uit ae
ramen. En wij moeten alle kasten op slot
doen, in het begin hadden wij daar ook
niet zozeer erg in. Toen kwamen de kopjes
en scholels vanzelf uit de kast, allemaal
tege-iijk.
Maar het zal wel wennen. Wij mogen
blij zijn, hoevelen zitten niet op een huis
naar de zwarte markt. Daarin schuilt de
verklaring dat men ïn de grote hotels vaak
zeer eetbare cadetjes krijgt opgediend, dat
de banketbakkers de voortreffelijkste
taartjes verkopen, doch dat het brood, dat
op de bonnen wordt verstrekt, klef is en
bruinzwart van kleur. Mèt dollars die
dollers, welke „Ariba" zegt niet nodig te
hebben en met een minder corrupte
administratie, zou Spanje volgens de des
kundigen niet slechts zichzelf ruimschoots
kunnen voeden, doch bovendien een ruim
overschot voor de export kunnen produ
ceren.
Ook rijke gebieden
Want hoewel vooral het centrum arm is
en droog, zijn er vele andex-e streken aan
de kusten en in het Zuiden die op het punt
van vruchtbaarheid te vergelijken zijn met
de rijkste gebieden van ons werelddeel. De
buurt van Valencia, de „Betuwe" van
Spanje, brengt bijvoorbeeld drie oogsten
per jaar op. Maar ofschoon de landarbei
ders in deze pai"adijstuin van Spanje, waai
de takken van de bomen buigen onder de
zware last van sinaasappelen en citroenen,
een levenspeil bereikt Jjebben dat voorde
lig afsteekt bij de rest der werkende be
volking, blijft toch ook hier de overmach
tige positie der grootgrondbezitters een
remmende factor voor een gezonde ontwik
keling van de landbouw.
Dit is ook de conclusie waartoe een Ne-
dei'landse studie-commissie, bestaande uit
prof. dr. ir. J. C. Dorst en ir. J. A. Hogen
Esch, kwam, die in Mei 1947 een rondreis
door Spanje maakte. Uit het x-apporl. dat
deze deskundigen hebben opgesteld blijkt,
dat bij een betere verzorging de grond ter
stond aanmerkelijk hogere opbrengsten le
vert. Zo weid een pxoef genomen met twee
velden aardappelen, het ene bevloeid en
hei.andex-e droog. Per ha. bleek het eerste
veld ruim anderhalf maal zoveel aardap
pelen op te leveren.
Werklozen
Om de tekorten van de eigen agrarische
productie op te heffen, is Spanje verplicht
uit het buitenland in te voeren. De rege
ring heeft daai-om een gi'oot aantal han-
delsverdragen, vooral met Zuid-Ameri
kaanse, doch ook wel met Europese lan
den, gesloten, waaronder Frankrijk en Ne-
dei'land, maar de positie van de schatkist.
alsmede het gecompliceerde clearing- J t.e wachten. Wij hebben een dak boven ons
systeem remmen ten zeerste een vlot han- I hoofd. Hoevelen zitten niet nog erger dan
delsverkeer lussen Spanje en haar partners. wij. En het heeft iets romantisch, zo een
Maar de algemene economische crisis, waar I huis dat ge verplaatsen kunt. Als wij het
het land thans onder zucht Spanje telt j omdraaien maken wij er een feestje van.
momenteel 160.000 werklozen noodza- I Dan gaat de vlag in de mast en wij bla
ken de 'regering de inkopen in het buiten- zen op de misthoorn. Zo zitten wij hier
land slechts tot de essentieelste levensmid- plezierig en vrij. Het is een schoon en
delen te beperken.
Post voor de „Groote Beer"
Post bestemd voor militairen aan boord
van het troepenschip „Groote Beer', dat op
weg is naar Indonesië, welke in een dei-
tussenhavens zal worden uitgereikt, moet
uitei-lijk op 17 November in Nederland
worden ter post bezoi-gd en post voor uit
reiking in de haven van aankomst uiterlijk
op 29 November. De bx-ieven moeten alle
worden gezonden aan het veldpostkantoor
te Batavia met vex-melding ..aan booi'd van
het troepenschip „Groote Beer".
droog schip, van de zomex' laten wij ons
huis naar de plasser, trekken. Kunt gij uw
huis naar de plassen laten trekken met
heel uw hebben en houen erin? Ozo, daar
ziet; ge een van de voordelen. Er zijn na
delen ook, daar niet van.
Maar daar went ge aan.
Ontroerende Hongaarse film
wordt van morgen af
in Haarlem vertoond
„Wij verzoeken U bij het lanceren van
deze film de grootste sobex-heid te betrach
ten en geen slagzinnen of superlatieven te
gebruiken."
Een verhuurkantoor, dat op zulk eer
waardige wijze een rolprent bij de bios
coopexploitanten aandient, heeft volkomen
begrepen, dat de goede film het niet be
hoeft te hebben van schreeuwerige reclame
en de heer G. van Toorn, de directeur van
Cinema Palace in Haarlem, in wiens
theater morgen de aldus aanbevolen Hon
gaarse film ..Ergens in Europa" gaat
draaien, heeft dat ook getoond te beseffen
in het gevoelige woord, dat hij ter inlei
ding in een keurig programma schreef.
In dat voorwooi'd herinnert de heer Van
Toorn aan de Zwitserse film „Achter de de toeschouwers voor het lot van dat have-
Jaja, daar went ge aan, zegt hij tevre
den. Ik zal u uitlaten, want het is donkel
en ge bent dat niet gewoon, 's avonds van
j i een schip op de wereld te stappen,
t-1 Hij laat rnij uit, hij ziet daarbuiten de
lichte maan over het water en het land.
Hij zuigt zijn longen vol van de verse
avondlucht. Het went wel, zegt hij wee
moedig, maar het wordt wel eens gauw be
nauwd daarbinnen. Ik zal u even voorgaan.
Hij zal mij even voorgaan en hij stapt
met een opgeruimd gezicht pardoes het
water in. J- L.
Een bombardement verwoestte een stad aan de Donau.
Hoewel dit werk veel minder door stijl
wolken", die aan het werk van UNAC loze troepje te interesseren en niet alleen en rhythme uitblinkt dan „Ergens in
Europa", geeft de spelleider Alexander
Ford toch een overtuigend beeld van het
verschrikkelijke drama van het ghetto van
zulke goede diensten heelt bewezen en dat Voor deze kleine gemeenschap van van
lijkt ons een gelukkige gedachte. Ook „Er- alles bex-ooiden en wat het ergste is:
gens in Europa" behandelt vooral van hun toekomstverérouwen be
de ellende, de verkomme- roofden maar ook voor hun persoonlijk Warschau, waarheen de nazis de gehele
ring, het nameloze leed van wei en Wee. Hij heeft het gevaar bezworen Joodse bevolking van de Poolse hoofdstad
de aan zichzelf overgelaten vad een vei-snippei-de handeling door een hadden ovei-gebi-acht. We zien onder meer
na-oorlogse jeugd van mid- samenbundelende figuur te introduceren, de beruchte gaten in de dikke muur die
den-Europa, van de van huis en haard ver- een musicus die in een eenzame ruïne het dit oord der vei-doemenis omgaf, waardoor
dreven kinderen, waarvan de ouders door einde van het bloedvergieten afwacht en de kinderen in de schemering trachten te
een wrede vijand werden gedood of ge- door zijn levenskracht en levenswijsheid ontsnappen en daar als schietschijven dien-
deporteerd. In h^t werk van i-egisseur Rad- de kinderen weer besef van de onvergan-
vanyi zijn ze van alle leeftijden, meisjes en kelijke waarden in dit leven bijbrengt en
jongens, die benden vormen en volkomen hen tenslotte door zijn persoonlijke inter-
ios van ieder gewetensconflict roven en ventie bij een op zijn laatste benen lopende boek „Kaputt" verhaalt,
moorden, omdat ze door de vijandige maat- Duitse commandant behoedt voor de on- Die x-econstructxe aan dat ghetto
schappij gedwongen worden zich op deze dei-gang. Een ander gevaar heeft hij even
den voor de Duitse gouverneur Frank en
zijn trawanten, waarvan de Italiaanse
schrijver Malaparte in zijn merkwaardig
wijze te handhaven. De boeren beschouwen wei nj»t ontlopen dal van de preektoon die
bij zulke edele geesten nu eenmaal onaf-
en de
vex-paupering van zijn bevolking behoort
tot de aangrijpendste gedeelten van -
waarheid kent geen grenzen". Hier en daar
de jonge zwei-vers alleen als een schade
lijke troep wilde beesten. scheidelijk schijnt te behoren. Gelukkig heeft men evenwel een teveel aan pathetiek
Het begin van de film munt uit door een duurt die ,;nzinkjng maar cvcn cn gaat het cn onwaarschijnlijkheden niet weten te
inarukwekkende fotografie die ons aan het vervolgens in een ononderbroken climax - -
Duitse expressionisme uit de jaren onmid- naar het einde toe.
cell ijk na de eerste wereldoorlog doet den- De meeste indruk maakte op ons wel de
ken. In het bijzonder geldt dit voor de op- scène waarin de bejaarde dirigent temid-
namen van de beschieting van het Luna- den van zijn armoedige gasten op de vleu-
park, een der weinige „geënsceneerde' ggi improviserende de tonen van die on-
fragmenten van „Ergens in Europa". overtroffen vrijheidszang de Marseil-
Maar weldra dx-ingt de realiteit van per- iaise dost weerklinken,
sonen en landschappen zich aan ons op met
ppti kracht die geen enkele in een studio »®e waarheid kent geen grenzen
vermijden. De scène, waarin een der Jood
se kinderen tijdens de opstand van 1943 n
het ghetto in een brandend huis nog tele
fonische verbinding weet te krijgen met de
buitenwereld is daar wel het beste voor
beeld van.
De films die ons tegenwoordig uit mid
den-, Oost- en Zuid-F.uropa bereiken wor
den alle gekenmerkt door het streven de
sociale werkelijkheid weer te geven. De
opgenomen film met beroepsacteurs kan De vrijheid en de kinderen spelen ook
evenaren. De zwei-vertjes die we hier zien, de hoofdrollen in die trieste Poolse film. verdichting het verhaaltje wordt
beleven voor de camera opnieuw de daden die binnenkort onder de titel „De waarheid daarbij niet uitgesloten, doch ingekapseld
die zij eens begingen. kent geen grenzen" in ons land te zien zal
Geza Radvanyi wist door zijn directe stijl zijn.
in het relaas van ae moderne wereldge
schiedenis. J. H. B.
Rechtbank vonniste moedei
die baby verdronk
Een jaar met aftrek en ter
beschikking stelling
De Haarlemse rechtbank deed vanmor
gen uitspraak in enige zaken die twee we
ken geleden hadden gediend.
De 23-jarige J. C. van S., die haar pas
geboren baby in het Nooi"dzeekanaal had
verdronken, werd wegens doodslag tot een
jaar met aftrek en ter beschikking stelling
van de regering veroordeeld.
De officier had acht jaar gevangenisstraf
geëist.
N. uit Hcwrn, die tijdens de behandeling
volhield dat hij de accordeon, waarvan
hem de diefstal werd ten laste gelegd, van
een onbekende had gekocht, hoorde dat de
rechters zijn verhaal niet au sérieux had
den genomen: tien maanden met aftrek en
de trekpiano moet naar de rechtmatige
eigenaar terug. De eis luidde: een jaax-.
De Aalsmeerse koster J. L., die met hem
toevertrouwde verzekeringspenningen in
de knoei was geraakt, werd, conform de
eis, tot een jaar met aftrek veroordeeld.
De behandeling van de zaak tegen de
Haarlemse monteur M, L, W. N. V., die bij
Schiphol een grondwerker had aangereden,
werd voor een nader onderzoek tot 1 De
cember geschorst.
C.P.N.-Kamerlid vraagt
uitwijzing van Wies Moens
Het lid der Tweede Kamer mr. B. J.
Stokvis (CPN) heeft aan de minister van
Justitie gevraagd of het juist is, dat op
grond van zijn politieke gedragingen tijdens
de Duitse bezetting in België de bij verstek
ter dood veroordeelde Vlaamse lettexicun-
dige Wies Moens zich sedei't geruime tijd
op vrije voeten in Nederland bevindt.
Moens is in de eerste helft van November
1949 door de vreemdelingendienst van de
gemeentepolitie te Heerlen aangehouden en
na enige uren weer vrijgelaten?
Is de minister niet van oordeel, zo vraagt
de heer Stokvis, dat het hier betireft een
ongewenste vreamdeling en is de minister
voornemens de uitwijzing door deze vreem
deling te gelasten?
Een partij textiel ter waarde van f3000.
bestaande uit 700 paar dameskousen. 93 meter
zijden stof. twee damesmantels, vijf japon
nen. zeventig dassen, veertig overhemden en
eer. partij damesondergoed is uit een maga
zijn gestolen. De dieven zijn via het dak,
waarin een gat werd gemaakt, op de zolder
gekomen. Daar werd een deur. die toegang
gaf tot het magazijn geforceerd.
