Wedergeboorte van
het schoonschrijven
Mr. J. A. de Wilde
is hersteld
Zege van VS\
op Stormvogels
Woensdag 24 Mei 1950
3
Haarlems raadslid
De moderne mens bekommert zich in
het algemeen maar weinig om zijn hand
schrift. Hij vindt het vaak allang mooi als
een ander er enigszins uit wijs kan worden:
voor belangrijke brieven en documenten
bedient hij zich van een schrijfmachine.
Noteert hij iets voor zichzelf, dan gebeurt
dat met een voor iedere niet-ingewijde vol
komen onbegrijpelijk krabbeltje. En we
zijn helemaal vergelen, dat er een tijd is
geweest dat de schrijfkunst hoog in ere
stond en degenen die haar beoefenden be
roemdheden werden, wier namen thans
nog niet in het vergeetboek der geschiede
nis zijn geraakt.
Zo was in het begin van de zeventiende
eeuw in Haarlem de schoolmeester Jan
van der Velde zo'n vermaard calligraaf,
zo befaamd zelfs, dat zijn zwierige, doch
nimmer overdadige krulletters in grote
getale zijn opgenomen in de studie die de
Tsjech Jan Tschichold aan de ontwikkeling
van het schrift wijdde. Waarbij dan zijn
graveur Frisius in een adem genoemd moet
worden, omdat de zeventiende eeuwse
schoonschrijver natuurlijk niets kon be
ginnen zonder de man die zijn lettervor
men wist vast te leggen.
Er schuilt meer achter
Het Haarlem van onze dagen telt weer
zo'n calligraaf onder zijn inwoners. Het is
de leraar drs. A. J. van Houwelingen Rijk-
hoek, meer bekend als lid van de ge
meenteraad, die van zijn jonge jaren af
de schrijfkunst heeft beoefend en zich
thans vrijwel geheel daarop toelegt.
Wanneer men een uurtje met de heer
Rijkhoek praat, dan beseft men al spoe
dig dat er achter de calligrafie meer schuilt
dan alleen maar de combinatie van veel
geduld met een zekere vaardigheid met de
pen. Plet is bovenal het inzicht in de cul
tuurhistorische betekenis van het schrift,
de nauwe verbondenheid daarvan met onze
beschaving, en de wisseling van de schrift
vormen met die van de grote stijlperioden
als Gothiek, Renaissance of Barok.
Maar al te vaak wordt nog gedacht, dat
de calligraaf de oude voorbeelden vooral
de middeleeuwse getijdenboeken zijn ge
liefd maar heeft na te volgen, dat wil
zeggen, dat hij met potlood en lineaal eerst
een schets van de letters moet maken om
deze daarna met de verschillende kleuren
inkt op te vullen.
Zo wordt het dikwijls gedaan, doch
daarmee wordt men nog geen calligraaf. De
heer Rijkhoek noemt zich graag een „apos
tel van Edward Johnston", de grote Engelse
vernieuwer van de schrijfkunst, die in 1872
werd geboren en in November 1944 stierf.
Gedurende zijn leraarschap aan verschei
dene Londense Kunstnijverheidsscholen
streefde hij ernaar de oude en mooie
schriftvormen weer te Jeren schrijven in
plaats van na te tekenen. Het grote voor
deel van deze "methode is, mits men maar
over een timmermansoog en een scherpe
pen beschikt, dat men een veel grotere
harmonie tussen de letters onderling kan
bereiken, waardoor het woordbeeld rusti
ger wordt, terwijl anderszijds de gefor
ceerde uniformiteit in de afmetingen der
schrifttekens wordt vervangen door een
verdeling der ruimte die verband houdt
met het model der letters zelf en het
effect dat zij op de lezer maken.
Herstel van het letterschrift
Johnston ging daarbij van de gedachte
uit, dat alleen mensen die de letters zelf
kunnen schrijven en daar routine in heb-
Een voorbeeld van een tekst in op de
Gothiek geïnspireerde letters.
ben, ook zelf letters kunnen ontwerpen.
Daar komt het vooral op aan: het herstel
van een levend letterschrift, dat aangepast
is aan 't karakter van de eigen tijd, ook al
is het gebaseerd op grondvormen van
eeuwen her. Daarbij komt dat de calligrafie
de grondslag van het drukschrift vormt, de
typografie liep dood toen de calligrafie
door de uitvinding van de stalen pen
eveneens in discrediet was geraakt. ,,De
machine", zo zegt de heer Rijkhoek, „heeft
alles dood gemaakt. In het geschreven
woord blijft echter altijd iets beklijven van
de mens die de letters vormde".
Vandaar dat de heer Rijkhoek ook in
deze gemechaniseerde en geüniformeerde
tijd nog toekomst in de calligrafie ziet. Het
is een feit, dat de geschreven letter bijvoor
beeld in advertenties het altijd goed doet
ADVERTENTIE
Heringa Wuthrich
HAARLEM
BLIKSEMAFLEIDERS
Agenda voor Haarlem
WOENSDAG 24 MEI
Grote Kerk: Haarlemse Jeugdraad „Des
Heilands tuin". 9 uur. Gebouw Cultura: Ver.
Nederland USSR, lezing „De vrouw in de
Sovjet Unie", 8 uur. Frans Hals: „Song of
India", 14 j., 2.30, 7 en 9.15 uur. Rembrandt:
„Gewetensstrijd", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Palace: „Tarzan en de luipaardkoningin", 14
j., .2, 4.15. 7 en 9.15 uur. Luxor: „Gebrand
merkt", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Het
onbekende eiland", 18 j., 2.15, 4.30, 7 en 9.15
uur. Spaarne: „Land zonder wet", 14 j2.30,
7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 35 MEI
Grote Kerk: Orgelconcert, 2 uur: Pinkster
spel „Des Heilands tuin", 9 uur. Bioscopen:
Middag- en avondvoorstellingen.
ijvert voor een levend letterschrift
Ook de oude Karolingische letter werd
door Johnson uit het vergeetboek gehaald.
en direct opvalt, evenals op aanplakbil
jetten. In briefhoofden verleent hij direct
een geheel eigen cachet. Zeer belangrijk
is óe calligrafie voor de beeldhouwer en de
architect die teksten op hun werken moe
ten aanbrengen. Dat is een faget van de
schrijfkunst, dat in Nederland veel te lang
onopgemerkt bleef, zo zelfs, dat in dit land,
dat op dit gebied op een roemrijke tra
ditie kan bogen, een Engelsman hiervoor
adviezen zal gaan uitbrengen.
En tenslotte: de calligrafie zoals die nog
steeds wordt toegepast bij oorkonden of
rijmprenten, spreuken en dergelijke. Daar
komt nog veel meer bij kijken dan alleen
maar het ontwerpen en schrijven der let
ters. Hier moeten ook kleuren worden ge
mengd, tinten gekozen, in het kort: een
eenheid geschapen worden tussen het let
tertype en de te gebruiken kleur. Het op
brengen van het bladgoud, het maken van
het kleurengamma waarbij nog veel te
vaak inlet in plaats van waterwerf wordt
gebruikt vereisen een zeer speciale
vakkennis.
Voor de ontwikkeling van het schoon
schrijven is het zeer belangrijk, dat enige
jaren geleden door het werk van drs. Van
Houwelingen Rijkhoek door de Vereniging
van leraren in het schoonschrijven een di
ploma is ingesteld voor reclame- en eta
lageschrift en calligrafie.
Eerste Kamer
Naturalisatie van
101 vreemdelingen
(Van onze parlementaire redacteur)
Voor de goedkeuring, die de Eerste Ka
mer Dinsdagmiddag hechtte aan vijf natu
ralisatie-ontwerpen, zullen opnieuw 101
vreemdelingen het Nederlanderschap ver
werven.
Tevens aanvaardde de Eerste Kamer een
wetsontwerp tot aanvulling van renten
krachtens de Ongevallenwet 1921, de Land
en Tuinbouw-ongevallenwet 1922 en de
Zee ongevallenwet 1919. Hierdoor zullen
in het algemeen zij, die vóór 1 Januari
1947 in het genot van ongevallenrente ge
steld werden en voor meer dan 25 pet. ar
beidsongeschikt zijn, een toeslag ontvangen
op het. rentebedrag op de uitkering.
De Kamer nam dit ontwerp aan in een
korte vergadering, waarin de voorzitter,
prof, mr. R. Kranenburg, mr. J. A. de
Wilde, die van een lange afwezigheid we
gens ziekte de vergadering weer bijwoon
de, hartelijk gelukwenste met zijn herstel.
De Kamerleden betuigden hun instemming
met deze woorden.
De Kamer ging hierna' in de afdelingen
ter bespreking van een aantal wetsontwer
pen.
Zwemverbod te Heemskerk
is niet opgeheven
Enige dagen geleden meldden enkele
bladen, dat het vorig jaar uitgevaardigde
zwemverbod aan het strand te Heemskerk
zou zijn opgeheven. Dit bericht is onjuist.
In de eerste plaats is het geen verbod dat
vorig jaar is uitgevaardigd, maar een oude
bepaling, die is opgenomen in de plaatse
lijke politieverordening. Op de naleving
hiervan is vorig jaar nauwkeuriger toege
zien wegens het drukker wordende bezoek
aan het strand. Voorts is het al jarenlang
mogelijk wel aan het strand bij Heemskerk
te zwemmen, echter alleen op de gedeel
ten, die in exploitatie zijn gegeven aan het
Noorderbad. De plaats, waar niet gezwom
men mag worden, is een reep strand van
3oo meter, die is gereserveerd voor het
familiebad. Hier is uitsluitend toegestaan
het pootjebaden van kinderen.
In een huis aan de Singel te Amster
dam wilde de 18-jarige zoon des huizes een
oude granaat demonteren. Het pi'ojectiel
ontplofte, waardoor de jongen zeer ernstig
gewond werd.
Bankbiljettencirculatie
is nog verder gedaald
Met 2878 millioen heeft de bankbil-
jettenomloop deze maand zijn laagste stand
bereikt, die tevens de laagste van dit jaar
is. De daling van de afgelopen week be
droeg 20 millioen. Een andere opmerke
lijke post van de op 22 Mei afgesloten ver
korte balans der Nederlandse bank is het
totaal der vorderingen op het buitenland,
dat dit jaar voor het eerst de mijlpaal van
1 milliard gulden overschreden heeft. Ge
stadig is het deviezenbezit verbeterd. Aan
het begin van dit jaar was het totaal der
vorderingen op het buitenland nog slechts
723 millioen gulden groot.
De „Oranje" te Belawan
Het motorschip „Oranje" is thans in de
haven van Belawan aangekomen. Gebleken
is, dat de nieuwe machines minder snel
hebben gelopen dan men had verwacht. De
„Oranje" wordt Vrijdag te Tandjong Priok
verwacht, waar het schip volgens het vaar-
plan op 18 dezer had moeten aankomen.
De gouverneur der Nederlandse Antil
len is voornemens zich in de volgende week
voor Donderdag op. een dienstreis naar Ne
derland te begeven.
ADVERTENTIE
Slank als de
palmen - en even
veerkrachtig
dank zi| regelmatig gebruik
van Wex Grape Saline.
WEX gaat door :i|n samen
stelling iedere vorming van
overmatig vet tegen. En
zo behouden' gebruikers
- mannen zo goed als
vrouwen - de slankheid van
lijn en de veerkrachtigheid
van hun jeugd. Vooral men
sen, die weinig beweging
kunnen nemen, voelen voort
durend die dreiging van
'schadelijke corpulentie, die ook hun
organen in de werking belemmeren.
Voorkom dat. Begin mee WEX - van
daag nog. En geniet de smakc- 'r
lijke drank met die weldadige /S
werking.Wexbrengtevenwichtin
Uw gewicht, zonder U bloot gè-i
testcllen aan schadelijke gevolgen Jgpf
van een geforceerd dieet.
Ilacon.lmp.: N.V. Rc
krlJgb«or bij Apotheker!
Tweehonderd Amsterdamse
schilders van nu
in het Stedelijk Museum
Ten derden male biedt het Amsterdamse
gemeentebestuur aan de in de hoofdstad
wonende kunstschilders de gelegenheid
him werk in het Stedelijk Museum te ex
poseren. Al hebben vier der Amsterdamse
kunstenaarsverenigingen gemeend daarvan
dit keer geen gebruik te moeten maken,
toch is het een respectabel geheel gewor
den. De keuze voor de tien beschikbare
zalen werd verricht door een jury van zes
leden: A. Kristian, Ton Meyer, mevrouw E.
Reitsma Valenca. C. J. Basart, P. Land-
kroon en W. Molin. Vierhonderd werken
van ongeveer tweehonderd artisten: de be
zoeker krijgt een zware taak. Vooral lastig
als een schilder slechts één werk inzond:
generaliseren is gevaarlijk. Daarom zijn
inzendingen van twee of meer werken, ook
al hangen ze niet bijeen, véél toegankelij
ker. Bijvoorbeeld die van mevrouw J.
Bauer-Stumpff, welke charmeert door de
fijne geest, door de harmonie van haar drie
stillevens.
De „Compositie" van A. Kristians bezit
een eigenaardige wisselwerking tussen óe
lijst en het geschilderde. Deze prachtige
vlak-getinte vrouwenkop met zes tulpen er
omheen staat als genre tussen affiche en
schilderij. Ook zijn gouache (ondoorzich
tige waterverf) „Parijs" is grandioos.
C. J. Maks toont twee forse stukken.
„Late Herfst" schikt drie vrouwenfiguren
en een man om een tafel. De strenge ver
eenvoudiging der tekening, de effen kleur
vlekken, de expressieve en toch natuurlijke
houding dezer personen: dat alles werkt
overtuigend. Van „De schilder en zijn mo
del" is de linker helft, het model, met zijn
heerlijke oranje-tinten zeer geslaagd.
Vol karakter zijn cle portretten van
Luttge-Deetman: vooral het Cafétje met
zijn aardige spiegeleffect is poëtisch. De
beide „composities" van W. Molin het
ene met scheepsmotieven, het andere met
stilleven-aanduidingen zijn qua coloriet
uiterst geslaagd. Hoe goed zouden deze
zorgvuldig-doorwerkte kleurcombinaties,
deze mysterieuze suggesties van honder
den voorwerpen, passen in een Chinees
boudoir. J. J. Moolhuizen wekt met twee
knappe Parijse stadsgezichten onze „heim
wee" weer eens op. Er zijn enige late vol
gelingen van Raoul Hynckes (de meester
zelf is intussen van stijl veranderd): J. F.
J. Nagtegaal, A. J. Timmermans. Van J. L.
ter Veer twee ietwat melancholieke stille--
vens: décoratief en voornaam van kleur.
Fantastisch van opzet is Zeegens „Het ge
heimzinnige rijk der diepzee-bewoners".
H. L. J. Schutte brengt een aquarel,
waarbij het uitgespaarde wit, het niet ge
heel aansluiten der kleuren, iets onrustigs
geeft, waaraan ook nog enige drukke lijnen
meewerken. J. Sierhuis is de schepper van
temperamentvolle portretten, raak van
kleur. A. Smit toont een schets van een
rokende man, waarbij het bruingele fond,
de donker-granaatkleurige das, de ietwat
caricaturale houding en de beige-tinten
een fraai geheel deden ontstaan. Moeder
en kind van A. van der Pol is een teder
stuk.
Ook de groep der „experimentelen" is
aanwezig. Deze benaming is misleidend.
Te midden van deze soms door een zucht
naar originaliteit bezeten richting, doet het
„Landschap" van E. Hooybcrg droog
komisch aan. Het is een pastieke, een
quasi-naïeve nabootsing van de stijl onzei
zeventiende eeuwers: een Corn. Vroom
Guillam Bois, Hendrick Mommers of een
Jan Wijnands. Het wordt gekenmerkt doör
een verfijnde techniek.
Het is natuurlijk onmogelijk van een
tentoonstelling die zoveel individualiteiten
omvat een volledig verslag te geven. Maar
één ding staat vast: zij is een bezoek waard.
Een ieder zal er iets van zijn gading
vinden. H.- SCHMIDT DEGENER
VOETBALKAMPIOENSCHAP VAN
In de wedstrijd om het kampioenschap van
Haarlem heeft VSV" met 21 van Storm
vogels gewonnen. VSV was verre van volle
dig. De Graaf, v. Gelder, v. d Kuil en Spaans
ontbraken op het appèl. Stormvogels was in
de meerderheid vooral in de eerste helft.
In die periode werd het doel van VSV her
haaldelijk belaagd. Het schieten na de vaak
goed opgezette aanvallen was echter aan de
zijde van Stormvogels niet bes".. Meyer liet
voor de rust al een zeer gemakkelijke kans
ongebruikt en voorts heeft doelman Van der
Wint een aantal lastige schoten fraai gestopt.
Rechtsachter Schoone bleek ook een geducht
struikelblok te zijn en Stijger speelde als van
ouds een prima partij.
De voorhoede in haar vreemde samen
stelling heeft Kraak over het geheel niet
voor moeilijke problemen geplaatst. Zij on
dervond vooral veel tegenstand van Van den
Oever en Goedhart. Dat Kraak toch twee
maal de bal uit het net moest halen, vond
zijn oorzaak in even zoveel misverstanden
in de achterhoede. Eenmaal schoot Broek-"
huizen de bal in eigen doel.
Na geruime tijd een hevige druk te hebben
uitgeoefend, schoot Snoeks Jr. na een half
uur spelen de bal uit een vrije schop langs
Van der Wint. Door toedoen van Warmen-
hoven werd Broekhuizen zo in 't nauw ge
bracht, dat hij de bal langs de uitlopende
Kraak in eigen doel schoot.
Na de rust was het spel meer verdeeld,
Schoont schoot uit een vrije trap de bal in
HAARLEM
het doel van Stormvogels, doch de goed lei
dende scheidsrechter keurde het doelpunt
wegens buitenspel af. Even later schoot
Meyer aan de andere kant, toen het doel der
Velsenaren onverdedigd was. tegen de lat.
Na 90 minuten spelen was de stand nog
gelijk, dus.... verlengen. Reeds in de eerste
minuut had Tielrooij bij een scrimmage
succes (1—2).
Zwemwedstrijden voor
Haarlemse scholieren
Op Vrijdag en Zaterdag 26 en 27 Mei houdt
de Vereniging van Leraren en Onderwijzers
in de Lichamelijke Opvoeding in Nederland
onder leiding van de heer P. Rol interscho-
laire zwemwedstrijden tussen de middel
bare- en ULO-scholen van Haarlem en
omstreken.
Op Vrijdagmiddag in het Sportfondsenbad
wedstrijden voor meisjes en jongens onder
de zeventien jaar en Zaterdagmorgen in
Stoops Bad voor meisjes en jongens van
zeventien jaar en ouder. Er zal gestreden
worden om vier wisselprijzen.
REPORTAGE BLAUW WIT—AJAX.
Vanavond wordt in de filmzaal der tentoon
stelling „Het Domein der vrouw" (R.A.I.-
gebouw) een bliksem-filmreportage gegeven
van de wedstrijd Blauw Wit—Ajax. Als de
tweede helft van'de wedstrijd begint zal
reeds de film van de eerste helft vertoond
worden.
In Krasnapolsky geeft het Amster
dams Studenten-toneelgezelschap
onder regie van Albert van Dalsum
hedenavond de eerste opvoering in
ons land van hei drama Het Misver
stand'' van Albert Camus, de schrij
ver van „De Pesten „Caligula"
Iedere nog resterende avond van deze
maand geeft het Ballet der Lage
Landen onder leiding van Max
Dooyes en Mascha ter Weeme in hei
Theater de~ta Mar voorstellingen van
de „Balletrevue 1950" zijnde een
bloemlezing uit oud en nieuw réper
toire.
In de Stadsschouwburg wordt Vrij
dagmiddag het openbaar eindexamen
van de Toneelschool gehouden. Za
terdag avond speelt het Amsterdams
'Toneelgezelschap het successtuk van
dit jaar: „De dood van een handels
reiziger" Hoor Arthur Miller met
Louis Saalborn en Hetty Beek.
Aan hei hedenavond in het Concert
gebouw te geven volksconcert onder
leiding van Hein Jordans wordt
medewerking verleend door de ac
teur Johan Schmiiz, die de Ballade
van den boerdoor J. W. F. Weru-
meus Buning met muziek van Rudolf
Mengelberg ten gehore brengt. Het
In de hoofdstad uit
programma bestaat verder uit de
Tweede Symphonie van Beethoven
en de Mozart-variaties van Max Re-
ger.
De H.O.V. begeleidt Vrijdagavond
in het Concertgebouw een uitvoering
door de Christelijke Oratoriumvere-
niging „Excelsior" onder leiding van
Theo van der Bijl, die drie cantates
van Bach en het „Te Deum" van
Bruckner omvat. Van de vocale en
instrumentale solisten noemen wij
de sopraan Dora van Doorn-Linde
man.
De grote zomer-expositie „De ko
ning-stadhouder en zijn tijd" wordt
op de dag na Pinksteren gesloten. In
de Academie van Bouwkunst aan het
Waterlooplein stellen de winnaars
van de Prix de Rome 1946, Jaap
Schipper en Arno Nicolai, de resul
taten ten toon van hun studiereis
door Italië, Spanje en het Atlasge
bergte. Tegelijkertijd exposeert pro
fessor Kuno Brinks daar enige teke
ningen van Noord-Afrikaanse volks
typen. In het Waaggebouw aan de
NieuWmarkt kan men foto's bezich
tigen die 'n beeld geven van weder
opbouw en architectuur in de Sovjet-
yünic.
De derde wetenswaardigheid is een oude
prent, die wij hierbij reproduceren en
die een treffend beeld geeft van de om
standigheden waaronder onze groot
ouders hun verre reizen ondernamen.
De betrekkelijk jonge vrouw, die u op
deze afbeelding net niet meer kunt zien.
bezit een uiterst conservatief karakter,
want zij draagt geen tailleurcostuum
voltooid door een hoed met onder de kin
gestrikte voile, zoals de mode aangaf,
doch een belachelijk ouderwetse robe
met een overdaad van ruches en volants.
Dat is waarschijnlijk de reden waarom
de vooruitstrevende passagiers haar zo
straal negeren. Van haar hoed met ve
ren, haar wijd opgedofte tuniek en haar
ritselend lijfje zyn de meesten onder
hen zeeziek geworden. Enfin, ze zitten
ruim een maand met haar opgescheept,
dus het zal wel wennen. Dit tafereel
behoort overigens tot de verleden tijd,
zodat wij ons er geen zorgen over be
hoeven te maken. Het was slechts be
doeld om u een beeld te geven.
BOEDA.
De Amerikaanse troepen, die de Westelijke sectoren van Berlijn zullen beschermen
tegen een eventuele inval van de communisten tijdens de Pinksterdemonstraties,
hebben gedéfileerd voor hooggeplaatste officieren op het vliegveld Tempelhof in de
Amerikaanse sector van Berlijn. Tijdens het défilé.
Maar wat ons vooral blijft intrigeren,
is de zinsnede waarmee dr. Plesman zijn
gelukwens aan de heer Dellaert besloot,
na er op gewezen te hebben dat Schip
hol thans tot de beste luchthavens ter
wereld behoort: „Wie had dat dertig
jaar geleden kunnen denken, Jan?"
Want de voorletters van de aangespro
kene luiden U. F. M.
Vriendelijke vijand
Maar niet alleen de luchtvaart, ook de.
scheepvaart kende een jubileum, name
lijk het feit dat dc maatschappij „Ne
derland" de strijd om het bestaan tot
dusver even lang heeft volgehouden als
onze voorvaderen die tegen de Spaanse
dwingelanden. De geschiedkundigen
onder u zullen intussen hebben bere
kend dat dit tachtig jaar moet zijn. Het
is maar goed dat er in de kantoorge
bouwen geen brand is uitgebroken, want
er waren zoveel bloemen dat zelfs de
blus-apparaten in de gangen als vazen
dienst deden.
Wij hebben al eens eerder over dit be
drijf geschreven en daarom zullen wij
thans volstaan met het vermelden van
drie historische bijzonderheden. Reeds
koning Willem I koesterde het denk
beeld om een geregelde stoomvaartver
binding met wat toen nog Indië heette
in te stellen. Eén van de bekendste
plannen in die richting was dat van de
marine-ingenieur Scheffer, die een pro
spectus uitgaf, waarin hij een beroep
deed op de Nederlanders toch niet lan
ger afhankelijk te blijven van Engeland
„onzen natuurlijken en wangunstigen
vijand". In de Engelse versie van dit
document werd deze regel veiligheids
halve vertaald als „een bevriende en
goed uitgeruste mogendheid".
Het eerste schip, dat voor de maatschap
pij „Nederland" naar de Oost vertrok,
was de Willem III, welk vaartuig op
18 Mei 1871 van cle rede van Den Hel
der vertrok om reeds de volgende avond
door brand te gronde te gaan, hetgeen
niet de bedoeling was. Alle opvarenden
konden worden gered.
Eindeloos met zout
„Aldus geschiedde het op de zeventiende
Mei van het jaar 1920, dat op de malse
groene weide van het militaire vlieg
kamp Schiphol een toestel landde, op
dagende boven de westerkim en komen
de gevlogen van Londen over eindeloos
water en uitgestrekt land". Dit zonder
ling gedragen proza, dat bovendien
mank gaat ten gevolge van een hemel
hoge gedachtensprong, vloeide natuur
lijk niet reehtsstreeks "uit onze schrijf
machine. Dat kunt u zo wel begrijpen,
want zo ver gaat bij ons nooit het hek
van de dam. Een der bezoldigde letter
knechten van de gemeente Amsterdam
is de geestelijke vader van deze penne-
vrucht, die wij thans niet zonder blozen
pardoes bij u op tafel werpen.
Deze aldus in evangelische trant ge
boekstaafde gebeurtenis betekende
overigens het begin van de burger
luchtvaart in ons land en werd verleden
week natuurlijk plechtig herdacht
met een „bedevaart" naar de eerste
landingsplaats, zo als directeur Dellaert
het noemde om in stijl te blijven. De
Nederlander is nu eenmaal sterker in
het herdenken dan in het denken, heeft
de helaas te vroeg gestorven student
Gerard Goudriaan eens gezegd. Maar
deze gelegenheid was toch wel de moei
te waard, want die eerste piloten op de
geregelde trajecten waren in zekere zin
nog echte pioniers. Die eindeloosheid
van het water moet men overigens met
flink wat badzout nemen, want de route
leidde toen van Amsterdam eerst naar
Boulogne om daar het Nauw van Calais
de wespentaille van het Kanaal
over te steken. De legende wil zelfs dat
de bestuurders langs de spoorwegen van
Folkestone of Dover naar Londen vlo
gen om met de machinist van de zich
daar bewegende locomotief contact te
kunnen onderhouden over richting en
afstand.
Het vliegtuig, dat dertig jaar geleden
op Schiphol arriveerde, was een min of
meer .verbouwde De Havilland 9 met de
kleur van een verse boterbloem. Uit de
open cabine klauterden twee passagiers,
die onmiddellijk ontdaan werden van
hun leren jassen, vliegkappen met stof
brillen en motorhandschoenen door het
voltallige personeel van de een jaar
tevoren opgerichte K.L.M. Dat bestond
toen uit zeven nian, waarvan er één tot
het andere geslacht behoorde. Bij de
verificateur van de douane, die telefo
nisch in Amsterdam van de aankomst
was verwittigd en per auto afgehaald,
werden de nodige formaliteiten vervuld
en daarna konden de ondernemende rei
zigers plaats nemen in een onoverdekte
Packard, die zijn dienstplicht aan het
Russische front had vervuld. Zo gingen
zij dan triomfantelijk over de waar
schijnlijk slechtste weg van Nederland
via twee tollen en een ophaalbruggetje
(de voor het passeren verschuldigde be
lastingen waren in de vrachtprijs inbe
grepen) naar de hoofdstad van bet ko
ninkrijk.
Als Aalsmeer niet zo dicht in de buurt
van de luchthaven lag. dan zou men
kunnen zeggen dat het vliegen in die
tijd niet over rozen ging. Als er bijvoor
beeld een scheur in een fraai geplis-
seerde koelwater-mantel kwam, hetgeen
nogal eens gebeurde, dan werd deze
volgens wetenschappelijk gebruik ge
dicht door deze gehele garderobe in een
vloeistofmengsel te dompelen, waarvan
fijn opgeloste paardenmest 'n onmisbaar
bestanddeel vormde. Nu had de Siddely
Puma motor, waarmee de genoemde
DH 9 was uitgerust, gelukkig een ver
mogen van ruim tweehonderd paarden,
zodat men bijzonder mooi kon dichten.
Een boeketje anecdotes
Wij zijn bij de heer Dellaert, directeur
van Schiphol, op visite geweest om hem
geluk te wensen met de dertigste ver
jaardag van zijn troetelkind. Het was
een mooie receptie. Onder meer werd
het woord gevoerd door de heer Backer
van de Rijksluchtvaartdienst, die de op
merking maakte: „Het vliegen is net
sterke drank, je komt er nooit meer
af!" Aan welk snedig gezegde onze ta
felbuurman toevoegde: „Van allebei kun
je trouwens de hoogte krijgen."
Door het raam van het restaurant Avio-
rama, waar wij ons behagelijk koester
den in de gelegenheidsgenegenheld van
onze gastheren, hadden wy een fraai
uitzicht op een kleine tentoonstelling,
die op het platform was ingericht. De
heer Dellaert vestigde daar onze aan
dacht op in de hem zo geheel eigen
terminologie: „Als u even naar buiten
kijkt, ziet u daar tussen twee haakjes
een paar verkeersvliegtuigen een
spiksplinternieuwe Convair en een Tij
ger Motje, één der laatste en één der
eerste toestellen van de nationale vloot".
Later zijn wij er nog langs gewandeld,
met muziek voorop, maar die twee
haakjes hebben wij echt niet gezien.
Misschien staken zij als addertjes onder
het gras. Wel bemerkten wij de heer
Viruiv, keurig opgesteld naast een com
plete bemanning, waarvan twee stewar
dessen de voornaamste attractie vorm
den. Wordt het zo langzamerhand geen
tijd om de spreekwijze bevrouwing in
te voeren? De chef-vliegdienst had zijn
uniform verlengd met glacé-handschoe
nen, waarmee hij vermoedelijk te ken
nen wilde geven dat deze beide dames
katjes waren.
Tot slot van alle plechtigheden ont
hulde burgemeester d'Ailly van Am
sterdam een borstbeeld van de K.L.M.-
directeur Plesman, hetwelk een zo spre
kende gelijkenis vertoont dat de vroede
vader, toen het scherm was weggeno
men, schalks verklaarde: „Het is net
of je hem zo onder de douche vandaan
ziet komen!"
