Zandvoorts Synagoge tien jaar geleden
door domme fanatici opgeblazen
ZWSTSAL
Ongunstige Nederlandse
handelsbalans
Vrijdag 28 Juli 1950
8 eerste van een droeve reeks
De daders werden nooit gevonden
Van. de voorgevel van de Zandvoortse Synagoge bleef slechts een zuilvormig gedeelte
staan. De muur van het aangrenzende huis (links) werd geheet* geblakerd.
In de nacht van 4 op 5 Augustus 1940,
omstreeks half drie, iverd de stilte van
de heerlijke zomernacht op ruwe wijze
verstoord door een tweetal zware
explosies. Een korte, felle vuurstraal
werd in de nabijheid van de Richebar
aan de toen nog geheel in tact zijnde
Noord Boulevard waar genomen.
De toenmalige Commissaris van Politie
te Zandvoort, de heer Reyenga, spoedde
zich met een aantal inspecteurs en
agenten naar de plaats waar de explo
sies hadden geklonken, waarbij al spoe
dig bleek, dat de prachtige, nog vrij
nieuwe Joodse synagoge, gelegen aan
de Dr. Joh. Metzgerstraat no. 33 in een
ruïne was veranderd.
,eeds direct rees het vermoeden, dat deze
onverantwoordelijke, misdadige aanslag,
moest zijn uitgevoerd door fascistische
groepen, al dan niet met behulp van de in
Zandvoort aanwezige Duitse troepen.
Commissaris Reyenga zocht nog diezelfde
nacht contact met de commandant van het
elfde S.S. Totenkopf regiment, dat in het
„Casino" was gelegerd. Veel licht bracht
iat niet. Men wist van niets, bleek er zich
weinig van aan te trekken en botweg werd
medegedeeld, dat zich op dat tijdstip geen
personen, tot dit regiment behorend, op
straat hadden bevonden.
Vroeg in de morgen van de 5de Augus
tus, toen het voldoende licht was gewor
stelde men een nader onderzoek in.
De Duitsers vertoonden zich niet en lieten
de politie begaan.
heer Vreman, de tegenwoordige
korpschef, zag kans, van de ruïne enkele
foto's te maken. Toen de Duitsers daar
van kennis kregen, werd hem bevolen de
negatieven onmiddellijk te vernietigen.
Dat deed hij in* tegenwoordigheid van
enkeleDuitse officieren, die niet door
hadden dat het oude negatieven wan een
geheel andere gebeurtenis waren. De op-
ismen zelf hield hij in zijn bezit. Bij dit
artikel zijn twee van deze, nog nimmer ge
publiceerde foto's geplaatst.
De heer Vreman verschafte ons tevens
Inzage van het politie-rapport over deze
kwestie, waaraan wij ontlenen:
„Wij namen waar, dat het platte, met
asfalt bedekte dak ongeveer halverwege
dwars over de volle breedte in twee stuk-
keil was gebroken langs een nagenoeg
rechte breuklijn. ,De beide delen waren
naar het midden doorgezakt en gedeelte
lik over elkaar geschoven.
De meest vooruitstekende gevelpunt,
welke de vorm van de voorsteven van een
schip had, stond nog gedeeltelijk overeind.
De rechterzijde van het gebouw (een
bovenverdieping met gaanderij) was even
eens, hoewel ernstig beschadigd, blijven
staan. Het interieur was volkomen ver
woest, zijmuren waren weggedrukt en een
dikke puinstof-laag lag over de aangren
zende gebouwen."'
Een expert van de artillerie-inrichtingen
van de Hembrug stelde eveneens een
onderzoek in, evenals de toenmalige Direc
teur van Publieke Werken, ir. F. Kruger,
die op hef gebied van explosie-mogelijk
heden ook als deskundig gold.
Beide heren stelden vast, dat er twee
explosiehaarden moesten zijn aangebracht
in de spouw-muren van het gebouw. Deze
muren waren ieder elf centimeter dik. De
fundex-ingen onder deze muren waren op
[wee plaatsen totaal verbrijzeld en men
kwam tot de overtuiging, dat de explo
sieven op deskundige wijze waren aange
bracht, dat de tijd tussen de beide explo
sies tenminste twee en ten hoogste negen
seconden had bedragen, en men vond
tussen het puin een groen geverfde dop,
welke werd herkend als de ontstekingsdop
van een „ei-handgranaat" zoals die in ge
bruik waren geweest bij het Nederlandse
leger. Het bleek vrij eenvoudig te zijn ge
weest, de explosie-haai'den aan te leggen.
In de binnen-spouwmuur bevonden zich
enkele roosters, om de lucht tussen de
beide muren door te laten. Door verwijde
ring van twee van deze roosters kon men
do lading aanbrengen en deze onderling
Verbinden met .een lont. Op de plaats,
Waar de funderingen verbrijzeld waren,
hadden zich index-daad deze roosters be
vonden.
De verklaringen van de omwonenden
kwamen alle op hetzelfde neer. Sommigen
hadden niets gezien, alleen de zware knal
len gehoord, een aan de overzijde wonende
dame stond op het tijdstip van de ontplof
fingen voor het raam te kijken naar over
vliegende vliegtuigen, naar zoeklichten en
afweergeschut, toen zij een hevige vuur-
Agerada vooir Haarlem
VRIJDAG 28 JULI
Grote Kerk: Christelijke Oratoriumvereni
ging „Hohe Messe", 8 uur. City: „IJsco-toe
risten", alle leeft., 11 én 4.30 uur; „De piraten
van Capri", 14 j., 2.15, 7 en 9.15 uur. Spaarne:
„De banneling van het Westen", 14 j., 2.30,"
en 9.15 uur. Frans Hals: „Strijd in het
rotsgebergte", 14 j., 2.30, 7 en 9.15 uur. Rem
brandt: „Een koninkrijk voor een huis", alle
leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace: „Kro-
ningsjournaal", 10 en 11 uur; „De heldhaftige
stormloop", 14 j„ 2, 4.15, 7 en 9.15 "uur. Luxor:
„Movie crazy", alle leeft., 2, 4,15. 7 en 9.15 u.
ZATERDAG 29 JULI
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
zuil waarnam, die bijna ogenblikkelijk
weer doofde, gevolgd door een schex-pe,
daverende knal. Even later herhaalde zich
dat. De buitenmuur -scheurde, het dressoir
schoof enkele centimeters opzij, doch daar
bij bleef het.
Geen verdwaalde bom
Het onderzoek leverde echter geen scher
ven of resten van bommen op, zodat al bij
voorbaat vaststond, dat geen verdwaalde
bom oorzaak kon zijn geweest van deze
verwoesting, hetgeen later nog al eens werd
beweerd.
De 41-jarige voorganger Maurits Frank,
die later werd weggevoerd en nimmer
terug keerde, verklaarde aan de politie,
dat op Zondagavond 4 Augustus voor het
laatst een godsdienstoefening was gehou
den, men had toen niets bijzonders opge
merkt en de" deuren na afloop op de "ge
bruikelijke wijze gesloten. Het is mogelijk,
doch niet waarschijnlijk, dat personen zich
hebben laten insluiten. De Joodse ge
meenschap in Zandvoort bestond toen uit
ongeveer 130 gezinnen, een vreemde zou
aanstonds zijn opgemerkt, al blijft de mo
gelijkheid bestaan, dat de insluiper zich in
een der bijlokalen heeft verborgen.
In het voorste gedeelte van het kerkge
bouw, dat het minst beschadigd werd, wa-
ADVERTENTIE
REPARATIE MATRASSEN
's morgens gehaald, 's avonds gebracht
H. DE GRAAFF
GROTE HOUTSTRAAT 103
HAARLEM TEL. 11485
ren de kerksieraden opgeboi*gen. Deze heeft
men later vrijwel onbeschadigd kunnen
beirgen, maar toch werd de totale schade
vastgesteld op f 20.000, waarvan f 12.000
was verzekerd.
Het speuren van de politie leverde geen
resultaat op. Men had tegen enkele perso
nen wel zware verdenking, maar bewijzen
ontbraken ten enenmale. Bovendien be
lemmerden de Duitsers later het onder
zoek aanzienlijk en arrestaties konden
niet plaats vinden. Het opblazen van Zand
voorts synagoge, de eerste in Nederland
die door brute faïiatici werd vex-woest, was
een mysterie en is dat gebleven tot op
de huidige dag!
De 49-jarige Jacques Struch, die eenzelfde
lot onderging als voorganger Maurits Frank,
was in die jaren voorzitter van het Israë-
lietisch kerkbestuur in Zandvoort. Door zijn
onvermoeibaar streven was het mogelijk
de godsdienstoefeningen voort te zetten in
een perceel aan de Kostvei-lorenstraat, dat
zo goed en zo kwaad als het ging tot syna
goge werd omgebouwd. Later, toen de
Joodse burgers uit Zandvoort waren weg
gevoerd, werd dit gebouw door de Sicher-
heitsdienst gebruikt als pakhuis.
Doch lang heeft men hier niet meer
kunnen bijeenkomen.
De Verwoesting van Zandvoorts syna
goge bleek het sein geweest tot de vervol
ging van onze Joodse landgenoten. Vele
kerkgebouwen in andere plaatsen vielen
aan de vernielzucht ten offer en de druk
op de Joden werd met de dag zwaarder.
Een gruwelijk lot ging zich voltrekken! Het
begon met het steeds meer vernielen van
ruiten, toen kwam het verbod, dat Joden
niet meer op het strand mochten zijn, kort
daarna gold dit verbod eveneens voor de
Boulevards, later voor de bioscopen en alle
publieke vermakelijkheden, met inbegrip
van café-restaurants. Joodse burgers moes
ten hun rijwielen inleveren, daarna hun
radio-toestel, de „Jodenster" werd ver
plicht gesteld. In Maart 1942 moesten alle
Joodse inwoners in Zandvoort zich ver
zamelen in een bekend café om te worden
overgebracht naar de „Jodenwijk" in Am
sterdam.
Met de trein van 9 uur werden ze weg-
gevoerd, mannen, vrouwen en kinderen.
Wat gedragen kon worden, mocht worden
meegenomen, luidde het bevel. Slechts
héél weinigen wisten zich aan deze exodus
te onttrekken, zo goed als niemand van hen
is ooit in Zandvoort weergekeerd.
De vei-woesting van Zandvoorts synagoge
in de nacht van 4 op 5 Augustus was de
lugubere prélude van dit treurspel van
domme haat en. blind fanatisme.
Beeldende kunst
Een overzicht van de ravage. Men onderscheidt nog het langwerpige raam uit de
rechter zijmuur. De Duitsers trach tten ook deze foto te vernietigen.
Zonder catalogus in
het rijk der romantiek
Indien men wenst dat „Het Huis Van
Looy" een voorname plaats in Haarlems
kunstleven zal gaan innemen, dan dient
er bij elke tentoonstelling een catalogus
(hoe klein en beknopt ook) te verschijnen,
waarin de namen der schilders en enige
illustraties, maar vooral een degelijke in
leiding behoren te staan.
Bij de opening van de expositie „In het
rijk der Romantiek" waren er nauwelijks
vijf-en-twintig personen aanwezig om de
fijne, doch te uitsluitend bij de Nederlandse
romantiek verwijlende inleiding van de
heer H. P. Baard aan te horen. We hadden
hier méér verwacht, want de romantiek is
internationaal en zo oud als de mensheid.
Toen we naar huis gingen bleef ons niets
in handen om nog eens te bestuderen. En
dat is toch eigenlijk de bron van het kunst
genot: het uit de herinnering laten op
komen en Opnieuw beleven van het geziene,
het onder woorden brengen van de indruk
ken die we ondex-gingen, Het stelsel om
naast elk schilderij een kaartje te hangen
met de naam en voorletters van de schil
der, de jaartallen van geboorte en over
lijden en de titel van het kunstwerk be
tekent voor velen een onnodige vermoeienis
der ogen. Men moet eerst naar het schil
derij toe om het kaartje te lezen, dan weer
achteruit om afstand te kiezen. De meesten
zijn al.die gegevens al weer vergeten voor
ze bij het volgende schilderij dezelfde be
wegingen gaan uitvoeren. Men kan zich
hier niet van afmaken door te zeggen dat
het bezoek aan de tentoonstellingen in „Het
Huis Van Looy" niet de kosten van een
catalogus opbrengen, want vele exposities
zijn juist geslaagd omdat er uitnemende
catalogi te krijgen waren, die in vele ge
vallen desgewenst van te voren bestudeerd
konden worden.
De tentoonstelling omvat een goede keur
uit de Nederlandse romantische schilde
rijen, aquarellen en tekeningen, grotendeels
uit de eerste helft der negentiende eeuw.
Landschappen, stadsgezichten, historische
taferelen, toneeltjes uit het dagelijks leven:
het onderwerp (het gegeven) staat voor
aan in de belangstelling. Het klassieisme
had de vorm het hoe voorop gesteld,
de romantiek bracht in de. eerste plaats het
„wat". Het figuratieve, de gelijkenis met de
realiteit, wordt niet alleen naïef aanvaard,
maar met minutieuze zorgvuldigheid nage
streefd. Toen na 1850 die critiekloze ver-
haalzucht vermoeid raakte, de schildertrant
vervlakte en gemaniereerd werd, was het
met de betovering der romantiek spoedig
gedaan. Het is leerrijk zich bij het onder
ling vergelijken van deze met zorg samen
gebrachte romantische werken de langzame
verwording van een schilderschool, die
triomfen gevierd heeft, bewust te maken.
H. SCHMIDT-DEGENER.
Smokkelaars in IJmuiden
in actie
Toen Woensdag de „Kungso" aan de
Papierfabriek hout lag te lossen, mex-kte
een voox-bijganger enige personen op die
zich op zeer verdachte wijze bij de boot
ophielden. Even verderop stond een auto
die blijkbaar aan deze lieden toebe
hoorde. Hij stelde onmiddellijk de politie
in Velsen hiermee in kennis, doch eer
deze ter plaatse verscheen, was het euvel
reeds geschied. Veertigduizend sigaretten
waren van de boot in de auto verhuisd en
de smokkelaars hadden het "hazenpad reeds
gekozen. Men had echter in der haast het
autonummer weten op te nemen en zo
gebeurde het dat na verloop van tijd de
Amsterdamse politie de auto aanhield op
de Admiraal d'e Ruyterweg in de hoofdstad.
Voor de auto tot stilstand kwam sprong
een man eruit. Hij viel en kreeg hierdoor
een hersenschudding. Deze persoon is in
arrest gesteld. De chauffeur is eveneens
gearresteerd. Een derde man koos het ha
zenpad en is nog voox-tvluchtig.
Het blijkt dat de politie met de arresta
tie van de „patiënt" de hand heeft gelegd
op een berucht smokkelaar. De samen-
werkende politiecorpsen van Amsterdam
en Velsen waren deze bende reeds lang
op het spoor.
(Bericht wordt dat de oogst
van bonen dit jaar zeer goed
zal zijn).
In dit land dat wij bewonen
Wordt veel importvoer gedeeld,
Maar dat geldt niet voor de bonen,
Bonen zijn een eigen teelt.
Dus wanneer wij heden horen
Dat het boonjaar best zal zijn,
Heel wat beter dan tevoren,
Nou, dan vinden wij dat fijn.
Tot het eigen boontjes doppen
Zijn wij altijd graag bereid,
Daarin zijn wij niet te kloppen
Sinds de alleroudste tijd.
Straks komt boontje om zijn loontje,
Als 't zich bij de huisvrouw waagt,
Maar wij hopen dat ons boontje
Een bescheiden loontje vraagt.
Witte tuin- en bruine bonen
Zijn ons welkom, niet een rij
Van de wat meer ongewone,
Alleen blauwe haten wij.
Welke Nederlander vindt er
Bonen eten geen festijn,
Ja, wij willen in de winter
Graag voor spek en bonen zijn.
In dit land dat wij bewonen
Is het rustgevoel niet klein,
Dat wij althans in de bonen
Straks niet in de bonen zijn.
P. GASUS.
Stichting van middelbare
meisjesscholen door het rijk
In zijn Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer over de wijziging der mid
delbaar onderwijswet verklaart minister
Rutten dat het rijk tot stichting van mid
delbare scholen voor meisjes kan overgaan
in die plaatsen, waar de oprichting ervan
gerechtvaardigd is.
De middelbare scholen voor meisjes,
waarvan de oprichting door het rijk in het
voornemen ligt, zullen worden gehuisvest
in het gebouw van de rijks hogere burger
school. De directeur van die school zal
worden belast met de leiding van de
middelbare school voor meisjes. Het ligt
in de bedoeling van de minister voorlopig
de eerste klasse van de hogere burgerschool
te laten samenvallen met de eerste klasse
van de middelbare school voor meisjes.
Het onderwijs in de overige klassen van de
middelbare school voor meisjes zal niet,
ook niet voor een enkel vak, met dat van
de hogere burgerschool worden gecombi
neerd.
De benoeming der directeuren en leraren
van de rijksscholen zal geschieden volgens
de wijze van benoeming van andere rijks
ambtenaren. Op grond van het Algemeen
Rijksambtenarenreglement geschiedt de
aanstelling van de ambtenaren, die onder
dat reglement vallen, hetzij bij ministeriële
beschikking, hetzij bij Koninklijk Besluit,
al naar gelang van de maximumbezoldi
ging, aan het ambt verbonden.
Oproeping 7 December-divisie
niet per radio
In sommige berichten over de opkomst
oefening van één dag voor het personeel
der 7 December-divisie en van de Tweede
Divisie is medegedeeld dat dit personeel
per radio zou worden opgeroepen. De Le-
gervooirlichtingsdienst vestigt er de aan
dacht op, dat de oproeping uitsluitend
schriftelijk zal geschieden.
De oproeping per radio betreft het per
soneel van enige der 22 compagnieën, welke
op grond van het Koninklijk Besluit van
21 Maart 1950 voor enige dagen onder de
wapenen zullen worden geroepen. Op het
ogenblik van de oproep per radio zal dit
personeel echter reeds in het bezit van een
schriftelijke mededeling over deze op
komst zijn.
ADVERTENTIE
ZALFenZETPILLEN
he/pen sne/ en a/doende
Effecten- en
Geldmarkt
Het verdient wel de aandacht dat op de Am
sterdamse beurs sinds korte tijd een zwak
kere stemming voor obligaties bestaat,
welke bijvoorbeeld tot uitdrukking komt in
een koersdaling van de 2)4% N.W.S. van
boven 80 tot 78%, van 'de 3% investerings
certificaten tot 97%, van de 3% dollar-
obligaties Nedei-land 1947 tot 96'/a% en
zelfs van de kortlopende 3% obligaties Den
Haag 1938 tot beneden pari.
Dit verschijnsel staat niet op zich zelf,
want tegelijkertijd zien we op de geld
markt de laatste weken een verkx-apping,
waardoor bijvoorbeeld de rente van dag
geld van tot is gestegen en ook
de discontokoersen van schatkistpapier
thans aanmerkelijk hoger liggen en des
ondanks de vx-aag minimaal blijft.
Wanneer straks belangx-ijke bedragen
schatkistpapier vervallen, zal dit uiteraard
op de geldmarkt van gunstige invloed zijn,
het is zeer de vraag of de stijgende tendenz
daardoor geheel zal worden geneutraliseerd
en of we hier niet met een stijgende rente
stand te doeix hebben.
Tot op zekere hoogte heeft deze thans
een onnatuurlijk karakter, doordien in ver
band met de gespannen politieke verhou-
dingen bij banken en spaarbanken gelden
worden opgevraagd, omdat men in ver
band met de onzekere vooruitzichten zo
mogelijk over een' bedrag contanten de
beschikking wil houden. Ook vinden thans
aanzienlijke geldverschuivingen plaats als
gevolg van een grotex-e particuliere be
voorrading, welke men lang niet in alle
gevallen met de naam hamsteren behoeft
te kwalificeren.
Maar afgezien van deze meer bizondere
oorzaken, zal er in dit verband vermoede
lijk ook moeten worden gedacht aan het
reeds enige tijd te constateren verschijnsel,
dat de Nederlandse invoer voortdurend
toeneemt en dat daartegenover geen gelijke
stijging van de uitvoer staat.
De cijfers van de Nedex-landse handels
balans over de maand Juni waren wel iets
minder ongunstig dan" die van Mei, in zo
verre het invoersaldo 28 millioen lager
en het dekkingspercentage dus iets hoger
was, maar in vergelijking met Juni 1949 is
er een schrikbarende stijging van het in
voersaldo, n.l. van 131 millioen tot 262
millioen. Stellen we de maandcijfers van
het eerste halfjaar 1950 tegenover die van
1949 dan valt helaas een belangrijke ach
teruitgang van de Nedex-landse handels
positie te bespeuren:
Invoersaldo'
(in mill, guldens)
1950
1949
Januari 185 144
Februari 209 „156
Maart212 „193
April 279 „183
Mei290 „154
Juni 262 „131
1437 964
Het nadelig saldo van de handelsbalans
is dus in het eerste halfjaar van 1950 weinig
minder dan een half milliard slechter dan
in het voorafgaande jaar en met een bedrag
van 1437 millioen nagenoeg gelijk aan het
invoersaldo over het gehele jaar 1949.
Het is dus wel duidelijk dat de z.n. vrij
making van de Europese handel voor Ne
derland nog geen gunstige gevolgen heeft
gehad. Een nadere beschouwing leert dat
met name de import uit België en Luxem-
bux-g aanzienlijk is gestegen en dat textiel
daarbij eeix zeer grote plaats inneemt, waar
uit men de conclusie zou kunnen trekken
dat te dien aanzien de inhaalvraag van het
Nedex-landse publiek nog steeds niet be
vredigd is. Wanneer men van Belgische
zijde thans bezwaar maakt tegen lagere
prijzen dan die in België gelden, zal men
terecht het „voor wat, hoort wat" als een
eis van sportiviteit kunnen stellen.
De handelsbalans tussen Nedex-land en
België wijst over het eerste halfjaar 1950
een nadelig saldo aan van 300 millioen
en wanneer België ons niet steeds weer
nieuwe credieten wil verlenen, zal het moe
ten goedvinden dat Nederland, zo de
marktpositie daarvoor gunstig is, zijn ex
port naar België, ook van agrarische
producten, uitbreidt. Anders heeft heel de
Beneluxovereenkomst en de vrijmaking
van de Europese handel geen practische
betekenis. Omgekeerd zullen wij er van
onze kant mee moeten rekenen dat West-
Duitsland bij ons een nadelig saldo heeft
van f 300 millioen, dat het met de uitvoer
van goederen zal moeten betalen, omdat,
gelijk minister Lieftinck onlangs heeft op
gemerkt, van investering in Duitsland nog
geen sprake kan zijn, gezien het feit dat
voor het ovex-maken van kapitaalopbreng
sten van Duitsland naar Nederlaxxd nog
steeds geen regeling is getroffen, waaruit
wel blijkt dat er, ondanks alle bespre
kingen en besluiten ten aanzien van het
internationaal kapitaalvex-keer nog steeds
veel te wensen overblijft.
Om xxu op de geldmax-kt terug te komen,
de ongunstige ontwikkeling van de Neder
landse handelsbalans heeft dus ongetwij
feld ook op de geldmarkt haar invloed,
waarbij men zich mogelijk spiegelt aan de
gang van zaken in Denemax-ken, waar de
laatste jax-en eveneens een goedkoopgeld-
politiek is gevolgd, doch kortgeleden tot
verhoging van het disconto van 3tot 4l/s
procent is besloten. Ook in Denemarken
heeft de devaluatie de economische positie
des lands niet verbeterd, maar slechter ge
maakt, doordien de grote export uit de V. S.
evenals ten onzent, zoveel duurder moet
wox'den betaald en er geen voldoende ex
port tegenover staat. Ook in Denemarkerx
wordt de economische noodzaak van eexx
lager levenspeil erkend, maar wil men
daartoe, ook met het oog op de werk-
gelegexxheid, niet overgaan. In het kader
van de vrijmaking van het handelsverkeer
is thans een kwantitatieve beperking van
de invoer niet meer mogelijk en ook daar
heeft de grotere invoer tot een stijging van
de rentestand geleid. Dat de Deense staats
obligaties te New York in een maand tijds
met circa 20 procent zijn gedaald, is in dit
verband veelzeggend.
Ook voor Nederlandse obligaties is te
New York een koersdaling ingetreden, wel
niet zo omvangrijk als die voor de Deense
obligaties, doch waardoor dan toch de 3%
procent Nederlandse Dollarobligaties 1947
tot beneden pari zijn gedaald, wat de
reden is waarom ook te Amsterdam voor
deze obligaties welke een half jaar ge
leden nog circa 108 procent noteerden,
thans niet meer dan 103 a 104 procent be
taald wordt.
Onder de huidige omstandigheden valt
ook voor de ontwikkeling van de geld
markt minder dan ooit een horoscoop te
trekken, maar voorzover de situatie thans
kan worden beoordeeld, schijnt toch op de
waarschijnlijkheid van hogere geldkoersen
te moeten worden gerekend, vooral wan
neer de regering bij de stijgende goederen-
prijzen erx de toenemende behoefte aan
geld, inflatie zoveel mogelijk wil voor
komen.
Bij Verschure Co's Scheepswerf en Machinefabriek N.V. te Amsterdam is een
drijvende kraan gebouwd met een hefvermogezi van 150 ton. Deze kraan is bestemd
voor een Braziliaanse firma in Santos. Qp het ogenblik is men op de werf bezig dff
gedemonteerde kraan voor de overtocht gereed te maken.
Naast mij zit de Nieuwe Tijd. Zijn vader,
zijn grootvader, alle geslachten van dit
onsterfelijke geslacht, hebben zandloper
en zeis als regalia gehad. Slome, wijze, ge
baarde lx ex-en. Maar dit kereltje was keurig
gladgeschoren. De zeis was een wandelstok
met nikkelen toex-istenplaatjes geworden.
De zandloper was hier een rond tijdsein
aan de pols, onbreekbaar, roestvrij en op
lichtend in de taaie duisternis van een
brede, briezende bus: HarlingenAlkmaar,
op een reis zonder einde door de na-avond,
dwars over en door de tx-ots van 't land:
de rechte afsluitdijk, de nieuwe velden en
de vreemde dox-pen-zonder-traditie, die als
propere blokkendozen in de stilte liggen.
Ik heb véél geautobust. Het is de melan-
choliekste wijze van reizen. Eén lange doe
zel altijd. De ossenkar en het vliegtuig
kunnen opwindend zijn van romantiek.
Bussen nooit. Ze zijn niet traag en niet
snel genoeg daarvoor.
De Nieuwe Tijd was een aardige jongen.
In bussen kunt ge nooit lezen van 't hotse-
botsen en van Harlingen tot Alkmaar komt
de verlichting niet verder dan een drome
rige schemex'ing, die tot babbelen aanmoe
digt met wie ook maar naast u zit. Het had
een dame met een teisterend ziektebeeld
kunnen zijn. Gelukkig was het de Nieuwe
Tijd.
Gebruind, spox-tief. Helder van hoofd. Hij
had een maand op Terschelling gezeten. In
een éénpersoons-tentje midden in de een
zaamheid van het diepe duinlaxxd. Men
moet niet smalen op de Nieuwe Tijd en de
Nieuwe Mens. Het was een genoegen naast
die jongen te zitten. Hij was een bron van
goede voornemens. Een verfrissende, in zon
en weer gebruinde, bundel idealen. Een
jongen als een berg. Het was aanstekelijker
met hem te praten dan met tien princelijke
poëten of zoveel kundige oude heren.
Het was zo goed dat hij niet wanhoopte
aan de dag. Hij vond het leven fijn: de
stilte van het eiland, de ruisende zee, het
witte onafzienbax-e strand en alle glooiing
der duinen.
„Vervelend, zo'n hele maand lang? Hoe
komt u er bij? Niets boeiender dan de vo
gels, de wolken en de branding. Ik had nog
weken zo willen leven. Ons land is prach
tig, en met zoveel om trots op te zijn. Ik
heb uren in het dorp met mannen van de
x-eddingboten zitten praten. Wat een ke-
x-els!"
Deze Nieuwe Mens was wel een ver
kwikking in de klagelijkheid van de oude
ren, die de wijsheid in pacht hebben en
wier eeuwige gespx-ekstof altijd draait om
Lieftinck en zijn inspecteurs. Ik heb goed
praten deze jongen had nog nooit een
aanslagbiljet gehad. Hij moest zegt ge
maar eens in uw nauwe schoenen staan.
Jawel.... maar aanvaardt dan voorlopig
de wex-kelijkheid, dat hij er gelukkig niet
in staat en onbelemmerd lopen kan langs
de zee, door de zon, om 's avonds in die
kleine tent te kruipen.
Hij ging de wereld veroveren. Hij ging
alle landen zien. Hij zou op een boot wel
een baan kunnen krijgen. En de hele we
reld rond. Hij ging het volgend jaar op een
voetreis door de- Alpen. Met allerlei han
dige werkjes zou hij dat beetje, dat een
mens nodig heeft om in leven te blijven,
wel vergaren en intussen werken aan zijn
verkozen vak van auto-mecanicien. En, in
gesprek met buitenlandex-s, talen leren. Hij
ging ook naar de drie Amerika's. Hij moest
Nieuw York zien. En de fabrieken in De
troit, de wijdheid van Texas en Brazilië,
de Argentijnse pampa's.
De ^bus raasde door de leegte van het
land in de avond.
En geestdriftig vertelde die jongen van
alles wat hij in het onafzienbare levexx zou
ondernemen.
„Wanneer ik langs de Amazone trek en
door de Andes zal ik toch altijd aan Ter
schelling blijven denken. En aan Neder
land, dat je immers nooit vergeten kunt,
denkt u wel?"
De lichtjes van Alkmaar nadex-den en
de buitenwijkén van zo'n stille stad, wan
neer de nacht nadert.
De jeugd van tegenwoordig?
U had die jongen in die bus moeten horen.
Een vei-kwikking in de brijige stroom
van al uw gerechtvaardigd klagen.
ELIAS.
Oud-militairen verbitterd
over geringe pensioentoeslag
„Ex-politieke delinquenten
krijgen hogere uitkeringen"
Te Utrecht is een vergadering gehouden
van de Algemene Militaix'e Pensioenbond.
De voorzitter, de heer W. Klooster uit
Baarn, richtte bittere woorden en harde
verwijten tot de regering, die naar zijn me
ning de rechten van de gepensionneerden
met voeten heeft getreden eix de wens van
de volksvertegenwoox-diging heeft gene
geerd. Hij had meer aandacht verwacht
voor bestaande rechten en was verbijsterd
en teleux-gesteld over de gang van zaken.
Veel noodkreten bereikten het hoofdbe
stuur uit de kringen der gepensionneerden.
Oud-militairen met dertigjarige trouwe
dienst en dragers van de hoogste onder
scheidingen genieten pensioenen, die nog
liggen beixeden de uitkering aan oud-poli
tieke delinquenten, aldus de heer Klooster.
Tenslotte deelde de heer Klooster mede,
dat hij met het oog op zijn leeftijd hij is
76 jaar dit jaar voor het laatst de iei-
ding van de bond op zich zal nemen. Hem
werd door de vice-voorzitter het erekruis
in goud voor bijzondere verdiensten op de
box-st gespeld, een onderscheiding die nog
niet eerder is uitgereikt.
De heer P. P. Kun.fze feliciteerde hem
hiermede namens het departement van
Oorlog en gaf voorts een korte samenvat
ting van het standpunt der regering inzake
de pensioenen. Hij zeide, dat de regering
elk verband tussen de pensioenen en de la
tere salax-iswijzigingen afwijst. De regering
is zich wel bewust van de moeilijkheden
der gepensionneerden door de voortduren
de daling van de geldswaarde, maar het is
haar financieel onmogelijk met meer be
vredigende wetsontwerpen dan de inge
diende inhoudende het verlenen van
bijzondere toeslag en kinderbijslag voor
gepensionneerden te komen.
Na eerste discussie werd een resolutie
aangenomen, waarin de vergadering haar
diepe teleurstelling uitspreekt over het door
de regering gevoteerde bedrag- als toeslag
voor de in noodtoestand verkerende ge
pensionneerden. Gezegd wordt dat hier
door in geen opzicht op redelijke en so
ciaal rechtvaardige wijze tegemoet geko
men wordt aan bescheiden wensen. Ver
klaard wordt dat in de kringen der gepen
sionneerden grote onrust en verbittering is
gewekt en dat men geen wettig middel on
beproefd zal laten om uit de impasse tè
geraken.
