Het Hek van de Dam.
Italië heeft de beste papieren
voor de hoogste onderscheiding
1ÜP
MAAR...
Haarlemse
gevelstenen
FILMS UIT VERRE LANDEN IN CANNES
Ca zeep is duur
Prijzenregen in Cannes
Zon
OVER BEELDENDE KUNST
HET NAAKT
Herstel- en herbouw-
financiering
Gastronomie en letterkunde
'Amsterdamse hel
Apifauna
In de hoofdstad uit
J
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 21 APRIL 1951
3
CANNES Een van de aantrekkelijke
zijden van een internationaal filmfestival
is dat men ér in contact komt met de cine
matografie van landen, welker filmpro
ductie men anders niet zo gemakkelijk te
zien zou krijgen. Te Cannes zijn bijvoor
beeld zulke landen als Marokko, Ja
pan, Brazilië, Argentinië, Venezuela, Uru
guay, Griekenland, Joegoslavië, Israël en
India vertegenwoordigd, meestal met do
cumentaires.
Sommige van deze landen maken films,
die aan hoge artistieke en technische eisen
voldoen Marokko bijvoorbeeld, hoewel
het tempo der Marokkaanse films langzaam
is, en voorts Uruguay. De meeste films uit
die verre landen zijn technisch vrij goed en
onderscheiden zich in artistiek opzicht niet
van de gemiddelde film in West-Europa:
Israël, India, Japan om enkele voorbeelden
te noemen. Andere films echter' tonen een
zekere primitiviteit, die meestal een gevolg
is van het feit, dat de film-industrie er nog
min of meer in de kinderschoenen staat,
hetgeen onder meer in Joegoslavië en Grie
kenland het geval is. ■'Algemeen bemerkt
men dat overal ter wereld die film wordt
aangegrepen als uitdrukkingsmiddel, dik
wijls vooral om de eigen bevolking iets
te vertellen, aangezien men beseft welke
suggestieve macht er van dit medium, zelfs
in"primitieve vorm, kan uitgaan.
Joegoslavië bijvoorbeeld maakte sinds
de oorlog vijftien grote films en tientallen
documentaires. De meeste daarvan houden
zich bezig met de strijd tegen de Duitsers
of met de opbouw van het land; de overige
zijn verfilmingen van de Joegoslavische
klassieken. Aan export denkt men blijk
baar nog niet. In Griekenland daarentegen
dat nog maar nauwelijks met filmen is be
gonnen, wil men naar uit een uiteenzet
ting van de Griekse vertegenwoordiger
bleek een plaats op de wereldmarkt ver
overen. Gezien de jeugd van de Griekse
cinematografie bleek een speelfilm uit
Athene „De laatste Zending" vrij be
hoorlijk. In dit kleine land rekent men nu
al op een gemiddelde productie van tien
grote films per jaar. De technische outil
lage is er nog beperkt, de belastingen zijn
er te hoog, hetgeen de productie belem
mert, maar men is er toch vol moed aan de
slag gegaan.
Die belastingen! De klacht daarover hoort
men vrijwel overal, ook in een bijeenkomst
van Franse cineasten, die ik zojuist bij
woonde. De ontwikkeling in Frankrijk is
niet zo gunstig. De belastingen zijn er hoog,
de belangstelling van het publiek daalt.
Louis Daquin, een van Frankrij'ks eerste
regisseurs van wie men ook in ons land
wel eens een film zou willen zien, al was
het „Maitre après Dieu" maar, naar Jan
de Hartogs „Schipper naast God" merkte
op, dat tegenover dit gedaalde bioscoop
bezoek wel een intensieve productie staat,
maar dat de kwaliteit wellicht gaat lijden
onder de kwantiteit. Frankrijk maakte in
1950 honderd films, maar de gemiddelde
vervaardigingsduur was acht weken en dat
is veel te weinig! Als de belastingen lager
waren, zou men meer armslag hebben
Waar heb ik dat meer gehoord?
Juliette viel
Marcel Carné liet zich niet zien in d'ie
bijeenkomst der cineasten, hoewel hij was
aangekondigd. Hij kon toch niet verhinderd
zijn, want even later zag ik hem rustig op
de Croisette wandelen. Wellicht moet men
zijn afwezigheid verklaren uit de bijzonder
weinig-enthousiaste ontvangst van „Juliette
ou la clef des songes" (Juliëtte of de sleu
tel der dromen), de film waarvan men op
het festival zulke grote verwachtingen had,
dat men zelfs al over de Grand Prix sprak.
Die Grand Prix zal, zoals het er nu uit
ziet, waarschijnlijk wel bij de Italianen
terecht komen, want Vittorio de Sica's
„Miracolo a Milano" (Mirakel in Milaan)
werd met minutenlang applaus begroet en
is nog steeds hèt onderwerp van gesprek
te Cannes. Men had ook van De Sica hoge
verwachtingen na „Fietsendieven" sprak
dat vanzelf en hij heeft ze niet be
schaamd, al is het wellicht overdreven, van
een meesterwerk te spreken. Een zeer goed
figuur sloegen de Italianen ook met „II
Cammino de 11 a Speranza" (De weg der
hope) en „Cristo Proïbito" (De verboden
Christus).
De schrijver Malaparte maakte met
„Cristo Proïbito" zijn eerste film. Hij
schreef zelf 't verhaal ervoor, het draaiboek
en de dialogen, hij regisseerde de film en
hij componeerde ook nog de muziek. Het
merkwaardige is, dat hij in vrijwel alle
opzichten is geslaagd! Dertig jaar lang, zo
vertelde hij, heb ik mij alleen maar als
bioscoopbezoeker met de film bezig ge
houden; ik had nog nooit een camera ge-
den, toen ik met „Cristo Proïbito" begon.
Ik heb natuurlijk aan de acteurs, de technici
en de studio-arbeiders veel gevraagd, maar
ik heb de film toch willen benaderen als
ADVERTENTIE
gelukkig is er SNEL! SNEL,
met de ongekende waskracht.
Aan 3 4 druppels hebt U ge
noeg voor de grootste afwas.
Het vet vliegt wegMet 3 A 4
druppels SNEL wast U wol,
zijde, nylon en babykleertjes,
heerlijk fris en fleurig. SNEL
is ongelóóflijk voordelig! En...
SNEL KOST MAAR 36 ct. plus
9 ct. voor de fles!
SNEL houdt Uw handen gaaf,
dank zij het huidbeschermend
Sapobiel
de man-uit-de-bioscoop, niet als de man
van-de-camera. (Hij kon vermoedelijk
moeilijk anders).
De Russen vertoonden geen film, die uit
stak boven „Moussorgsky", waarvan ik al
schreef. Goedgekleurde, artistiek vrijwel
onbelangrijke propagandastof voor de een-
voudigen van geest onder de eigen bevol
king schijnt het hoogste ideaal van de
Sovjet-cineasten te zijn. Pudowkin, de be
roemde regisseur, die eens prachtige films
schiep, sprak in een persconferentie over
de film in, Rusland, maar hij beperkte zich
tot cijfers en feiten, hij onthield zich zorg
vuldig van een aesthetische beschouwing.
Raf Vallone, de vertolker van de hoofdrol
in „De verboden Christus", de eerste film
van de schrijver Curzio Malaparte.
Hij beheerst de Franse taal perfect, maar
hij hield zijn betoog in het Russisch. De
vertaler zocht af en toe naar de juiste
Franse woorden en dan hielp Pudowkin
hem een handje.
Ook toen deze bijzonder charmante, ge
moedelijke en intelligente baas later in een
klein groepje over de cinema in Rusland
sprak, kwam er geen woord over zijn lip
pen, waaruit men zou kunnen afleiden wat
hij nu werkelijk van de tegenwoordige
films in de Sovjet-Unie denkt. Eén van zijn
eigen laatste films, Joukovsky, elders te
Cannes vertoond, bleek zich trouwens in
artistiek opzicht niet te onderscheiden van
de films die wij in het festival te zien
kregen.
Misschien dat de Russen een prijs voor
de mooiste kleur wegslepen (als er zo'n
prijs bestaat), want wat dat betreft laten ze
de anderen achter zich: hun „Soocolor", een
verbetering van de Agfacolor, blijkt meestal
bijzonder mooi. Maar zelfs van sommige
der cineasten in de aan Rusland verwante
staten kunnen de Sovjet-filmers van nu
in artistiek opzicht nog wel wat leren, van
de Tsjechcslowaken bijvoorbeeld of van de
Polen, die een heel mooie film over de
strijd in Warschau vertoonden.
JAN KOOMEN
Met de grote prijs van het filmfestival
te Cannes zijn Vrijdagavond bekroond de
Italiaanse film „Mirakel te Milaan" van
regisseur Vittorio de Sica en de Zweedse
film „Freule Julie". De Amerikaanse film
„Alles over Eva" kreeg de speciale prijs
van de jury. Als de beste regisseur werd
beschouwd de in Spanje geboren Mexicaan
Luis Bunuel (voor zijn film „De Ver-
getenen), als de beste actrice Bette Davis
(hoofrol in „Alles over Eva") en als de
beste acteur Michael Redgrave (in „The
Browning-version). De prijs voor het beste
scenario ging naar de schrijver van de
laatste film, Terence Rattigan, die voor
muziek naar de Fransman Joseph Kosma
en die voor de beste décors naar de Rus
S. Veksie.
Nederlands succes
De prijs voor de beste korte film verkreeg
„Spiegel van Holland" van Bert Haanstra,
tezamen met de Poolse documentaire „De
Oost-West spoorweg". Voorts werd onder
scheiden het camerawerk van Luis Maria
Beltran uit Venezuela. De commissie van
technici wees de onder water opgenomen
Franse film „Carnet des pionges" als de
beste aan. De prijs voor de beste collectie
films op het festival werd toegekend aan
Italië, die voor de beste wetenschappelijke
film verdeeld over „Etna" (een Italiaanse
inzending) en alle Russische kleurenfilms.
De critici bekroonden „Mirakel te Mi
laan" en wezen Luis Bunuel als de beste
regisseur aan.
De voorgevel van het perceel Spaarne 90
is, voorzover die niet gemoderniseerd
werd, uit het einde der 16e eeuw afkom
stig. Vroeger was daar gevestigd het loge
ment „Het Wapen van Gelderland". In de
tijd dat de treinen nog niet reden en de
trekschuiten en beurtschepen veel passa
giers vervoerden, was het Spaarne een uit
stekend punt voor een logement. Er werd
nog in het begin der 19e eeuw gezegd dat
de logementhouder een rijke zaak had,
Dat beetje zon gisteren
's Middags wandelend op een bospad,
om een uur of vier 't was een nieuwe
wereld.
Soms is de zon groter en belangrijker
nieuws dan alle oliebronnen van Perzië.
Soms is de zon, hoe eeuwig ook en hoe
gewoon, ongewoner en verrassender dan
alle generaals en alle presidenten.
Wat zijt ge dan gelukkig met de zon.
Ge gaat over het schelpenpad. Ge ziet het
groen aan de struiken. Het glinstert en
flitst van het nikkel der fietsen. Er kwam
een ruiter langs. Hij behoorde erbij. Een
vers van Geerten Gossaert komt in uw
hart. Een ruiter naar zee. Thalassa!
Ge zoudt dan allerlei dingen willen zeg
gen, die reeds een millioen maal één mil-
lioen zijn gezegd.
Een vers willen schrijven, dat reeds
eeuwen geleden geschreven is.
Wat zijn we straatarm zonder zon; v/at
zijn we armoedig en vermoeid in die
koude natte regen, die maar stroomt en
stroomt en stromen blijft over ons door
weekte hart. En dan stroomt plotseling
het gouden geluk uit de hemel.
Zo loopt ge tussen de bomen met de
zelfde gedachten van ieder jaar.
De zon doorstroomt uw gehele wezen.
Ge zegt tegen een willekeurige man, dat
het lekker weertje is en of de lente nu
eindelijk zal komen?
Ge zoudt iets heel oorspronkelijks wil
len zeggen en iets heel ongewoons willen
doen, maar blijft onmachtig daartoe.
Ge loopt maar en zoudt naar het andere
eind van de wereld willen lopen.
Helemaal verliefd op uw aards bestaan.
Hoe anders zijt ge dan gisteren plot
seling in dit overweldigende licht.
ELIAS
ADVERTENTIE
Spaarne 90.
„een gul stuk brood en geld in de kast".
Toen de treinen gingen rijden en het
scheepvaartverkeer verminderde ging ook
de glorie van „Het Wapen van Gelder
land" verbleken. Nu herinnert alleen het
geschrift op de gevel aan het bestaan van
het logement.
De gevelsteen brengt in beeld het wa
pen van Gelderland zoals het in de 17e
eeuw was, een donkere- en een lichte
leeuw. In hoofdzaak is die afbeelding ook
in de loop der eeuwen behouden.
Het kan niet ontkend worden dat onze
geografische ligging een natuurlijke waar
dering voor het naakt in de beeldende kun
sten ernstig heeft belemmerd. De onhebbe
lijkheden van ons klimaat, door De Genes-
tet zo drastisch gelaakt, verhinderen het
Onlangs is door het ministerie van We
deropbouw en Volkshuisvesting bekend ge
maakt, dat de wettelijke termijn van een
jaar, waarbinnen verzoeken tot omzetting
van een toegekende voorlopige herstel- of
herbouwfinanciering in een financiering
op basis van de wet op de materiële oor
logsschaden moesten worden gedaan, zou
worden verlengd. Thans kan worden mede
gedeeld, dat indiening van het daartoe
strekkende wetsontwerp binnenkort is te
verwachten.
Degenen, die reeds een dergelijk verzoek
hebben gedaan, behoeven dit niet te herha
len. De behandeling van deze verzoeken
zal echter geruime tijd in beslag nemen.
Niet alleen moet een zeer groot aantal toe
gekende voorlopige financieringsregelingen
herzien worden, maar bovendien kan daar
mede pas een begin worden gemaakt, wan
neer de wettelijk vereiste ministeriële uit
voeringsbeschikkingen zijn verschenen.
Internationale samenwerking van
musici, acteurs en artisten
Op het wereldcongres van musici, acteurs
en artisten in het amusementsbedrijf, dezer
dagen te Brussel gehouden, werd een com
missie van vier vertegenwoordigers uit ver
schillende landen gekozen, die tot doel heeft
de internationale samenwerking te bevor
deren. In aansluiting hierop werd er een
commissie ingesteld om de stichting van de
internationale federatie van variété-artisten
voor te bereiden. Als secretaris hiervan is
gekozen de vice-voorzitter der afdeling
Amsterdam van „De Algemene", de heer
Rodi Roeters. In deze commissie hebben zit
ting vertegenwoordigers van Engeland,
Duitsland, Oostenrijk, België, Zweden, Noor
wegen, Denemarken en Nederland.
Venus, bekend als de Venus van het
Kapitool (Museo Capitolino, Rome). Naar
Praxiteles, derde eeuw voor Christus.
De „Club van honderd" een der oudste
gastronomische verenigingen in Parijs, heeft
een jaarlijkse litteraire prijs ingesteld ter
waarde van 100.000 francs, die in 1951 voor
«et eerste zal worden toegekend. De prijs
13 verdediging en 'illustratie van de
••gastronomie" in het leven geroepen, de
patste der toegepaste kunsten in Frankrijk,
teet het doel om die schrijver of schrijvers
te onderscheiden, die op de een of andere
wijze in hun boeken de zeer fijne genoegens
van een goede tafel aanroeren, waarvan
teensen met „esprit" genieten. De auteur
ooiette, van de Academie Soncourt, is ere
voorzitster van de jury.
Als het regent en de zon schijnt, zeg
gen de ouderwetse mensen, dan is er
kermis in de hel. Wij hebben tot dusver
de juistheid van deze ongetwijfeld zeer
troostrijke gedachte nog niet kunnen
vaststellen, doch wel in de nu al bijna
afgelopen week mogen ondervinden dat
men ook op de Amsterdamse Wester-
markt de gesignaleerde vereniging kent
van deze natuurlijke elementen met de
genoemde vorm van luidruchtig ver
maak. Er heerste daar inderdaad een
bijzonder hels lawaai. In de schommel
stoelen van het zogenaamde Turkse rad,
dat boven de daken der huizen en kale
kruinen der bomen reikt, vonden wij
voorts enkele gebloemde oorkussens
van de duivel, die gekenmerkt werden
door een opvallende ledigheid. Blijk
baar is dit apparaat zo genoemd omdat
alleen de Turken gesteld zijn op derge
lijke luchtreisjes, die geen ander aan
wijsbaar doel hebben dan het schok
kend reinigen van de maag. Die lieden
hebben zich namelijk in de amusements-
aviatiek kunnen oefenen met hun vlie
gende koffers en tapijten. Een andere
sprookjesachtige nationale eigenaardig
heid daarginds is het beproefde harem
systeem, dat men echter geleidelijk
afschaft om zich op andere vormen van
industrie te gaan toeleggen.
Deze kermis heeft een uiterst merk
waardige bedoeling, namelijk om plezier
te verschaffen aan de bewoners van het
op enige kilometers afstand aan de
overkant van het IJ gelegen Tuindorp
Oostzaan, waar men de opening van
een nieuwe verkeei'sweg feestelijk wilde
vieren. De exploitanten vreesden echter
dat de draaimolens zich subiet in de
drassige bodem van het aldaar aange
wezen terreintje zouden boren, hetgeen
natuurlijk ook wel leuk is om te zien,
doch weinig winst oplevert. Bij het zoe
ken naar een andere standplaats viel
de keus op de Westermarkt, maar het
schijnt dat ook Geertruidenberg en het
landelijke Utingeradeel ernstig in aan
merking kwamen. De thans gevonden
oplossing betekent evenwel een belang
rijke bijdrage tot het middeleeuwse
karakter van de stad, dat men ook op
andere manieren tracht te handhaven,
in het bijzonder door het laten rijden
van de diluviale voertuigen, die als
tram (spreek uit: trem) te boek staan.
Naar wij vernemen zijn er echter in
de omgeving van de Westertoren felle
protesten tegen deze kermis gerezen,
omdat door het tumult de dagrust op
de kantoren zodanig verstoord wordt,
dat directeuren noch personeelsleden
ook maar een ogenblik gelegenheid vin
den om een uiltje te knappen. Zij zijn
van mening dat zij in hun kostwinning
belemmerd worden, daar zij er met al
dit getoeter, gejengel van draaiorgels en
geloei van sirenes in hun oren, geen
kans toe zien om slapende rijk te
worden.
Maar hoe dan ook, op deze kermis
spannen de apen de kroon, die Amster
dam na afloop weer als vanouds in de
hoedanigheid van keizerin van Europa
zal kunnen dragen. Wij hebben een
tent bezocht Klein Artis luidt de
naam waar een complete apenfami
lie woont. Eigenlijk hadden wij Api-
fauna een betere naam gevonden. De
oudste, naar wij veronderstellen het
hoofd van het gezin, was kennelijk een
pensioengerechtigde boekhouder van
een handel in koloniale waren. Een
van de bewoners zou, volgens een ge
drukte mededeling van de directie
slechts een ons wegen. Waarschijnlijk
is dat degene die het contact met de
overheidsinstanties onderhoudt en nu
het verlies van zijn gewicht door al het
wachten zit te betreuren. Het dier zag
er droefgeestig uit, al had het inmiddels
weer een zwaarte van ten minste zestien
kilogram verworven door het eten van
zuurstokken. De mensaap Yvonne zat
op een zoethout]e te bijten. Twee opge
schoten broertjes waren elkaar speels
voor het aapje aan het houden, maar zij
werden van de wijs gebracht door enige
verre verwanten tussen de omstanders.
Boven de kooi stond een groot bord
met de duidelijke waarschuwing: Let
op uw bril, vulpen, potlood, oorknoopjes,
want onze apen stelen alles. Nu hadden
wij toevallig die dag niets in ons oor
geknoopt, zodat wij geen vrees voor
deze dievenbende behoefden te koeste
ren. De vertegenwoordiger van een
tweede dievenbende heeft ons echter
meer schade berokkend, doordat wij
drie stuivers betaalden voor het betre
den van een ander etablissement, waar
ons, een varken met zes poten en twee
staarten getoond zou worden, dat op 12
April 1951 bij Pieter den Haan te Oost
zaan is geboren. Doch wat men ver
zweeg is dat dit beestje zeer kort daar
op is overleden. De stemming in deze
rouwkamer werd nog verhoogd door de
aanwezigheid van twee vliegende hon
den (die geen bliksem uitvoerden) en
een paar dozijn kanariepietjes.
Verder bestond deze Amsterdamse
kermis uit de gebruikelijke hoeveelheid
zweefmolens en andere levensgevaar
lijke attracties. Wij houden eigenlijk
veel meer van Brusselse kermis, want
In het Leidseplein Theater heeft de
Nederlandse Comedie deze week de
250ste voorstelling gegeven van het
blijspel Bakersprookjemet in de
hoofdrol Mary Dresselhuys, die ook
de vertaling leverde. De vertoningen
duren voort.
De schade aan de zoldering van het
Centraal Theater, waarvan onlangs
een gedeelte naar beneden kwam, is
weer hersteld. Comedia speelt er
thans iedere avond het familiestuk
„Vader thuis" met Rie Gilhuys en
Joan Remmelts, onder regie van
laatstgenoemde.
Het Amsterdams Toneelgezelschap
komt vandaag en morgenavond in de
Stadsschouwbrirg met een première:
„Uilenspiegel" van Günther Weisen-
born in de vertaling van Han Hoek
stra, waarmee Kees van Iersel als
regisseur zijn debuut maakt. Lex
Metz ontwierp de décors en costuums,
Wolfgang Wijdeveld schreef de mu
ziek en Ben Groenier speelt de hoofd
rol.
De Nederlandse Opera voert Zondag
middag „Rigoletto" van Verdi ten
tonele. De zangeres Elisabeth
Schwarzkopf zingt Maandag in de
grote zaal van het Concertgebouw
voor de kunstkring.
Het Concertgebouw Orkest zet Zon
dagavond onder leiding van Otto
Klemper er de Beethoven-cyclus
voort. Uitgevoerd worden de Vierde
en tfh Vijfde Symphonie, alsmede
(met Theo Bruins als solist) het
Vierde Pianoconcert. Hedenavond
zingt het Finse mannenkoor Laulu-
miehet.
„Gejaagd in de dood" is de titel van
een nieuwe film van Powell en Press-
burger in technicolor, die men in
Tuschinski kan zien. Verder in de
bioscopen: „Lang, knap en breed
geschouderd" met Paul Douglas in
Rex en Rialto, „Tot de rand van de
afgrond" met Dana Andrews in Al-
hambra, „Als de nacht valt" in Royal,
„De kuise Veronica" in Nöggerath,
„Afzender onbekend" met Paul Kemp
en Henny Porten in Roxy en „Een
slechte jongen" in Luxor en Capitol.
In Carré is de Weense revue Jool
in Tirool" geprolongeerd.
De tentoonstelling „Schilders ter zee"
blijft tot 29 April in het Stedelijk
Museum, de voorjaarstentoonstelling
van Arli duurt tot. 15 Mei. In het
Gildehuis in de Voctboogstraat expo
seert A. J. Timmermans zijn schil
derijen.
dat is een koekje voor bij de thee.
BOEDA.
Bij de foto: De familie Aap neemt een
loopje. Wij vinden het leven mensenkool,
aldus Yvonne, al kun je op zo'n kermis
lekker veel vlooien vangen.
lichaam nu eenmaal in zo ruime mate, on
bedekt, de heilzame koestering van de zon
te ondergaan als onze bevoorrechte mede
mens in het milde Zuiden. Voor een deel
heeft deze omstandigheid bijgedragen tot
de vaak onmiskenbare schroom die ons mu-
seumpubliek veelal voor het geschilderde
of gebeeldhouwde naakt bevangt.
Ten opzichte van het begrip „naakt" on
derscheidt men intussen scherp de schoon
heid die belichaamd gezien wordt in spaar
zaam aangeklede, of juister: weloverwogen
uitgeklede filmsterren en de schoonheid bij
voorbeeld der klassieke beeldhouwkunst,
die het menselijk naakt herschiep tot gesu
blimeerde vorm. Een vorm, waarin zich
tevens de kristallisatie voltrok van een
hoogontwikkelde cultuur.
Maar ook in ons gééstelijk klimaat ont
beert de kunstenaar veelal de mildheid,
waarin de naakt-schildering gedijen kan.
Vóór de Hervorming gaven Bijbelse motie
ven (Adam en Eva bijvoorbeeld) de kun
stenaars volop gelegenheid „gemotiveerd"
naakt te schilderen of te beeldhouwen.
Merkwaardiger wijze echter ook „ongemo
tiveerd'-', getuige de talrijke naaktfiguren
(somtijds grotesk bedoeld) die wij aantref
fen in psalters, gebedenboeken en vooral
in de architectuur. De levenshouding, die
met de hervorming haar intrede deed, sloot
het terrein, dat de oude kerk wijdgeopend
had gehouden voor de kunstenaars, om de
heilsgeschiedenis te verbeelden. Waar de
principiële terughouding ten aanzien van het
herschapen beeld als een der fundamentele
eigenschappen der nieuwe ideologie gold,
daar kón zeer zeker geen waardering zijn
voor het genre, dat heden onze aandacht
heeft. De opvatting der jonge kerk in deze
was de logische consequentie van het
appèl op het Christelijk geweten. Zij was
tevens haar kracht, die ook buiten eigen
kring dient te worden gerespecteerd om
haar beginselvastheid, al kan niet worden
ontkend dat zij in aesthetisch opzicht tot
verarming voerde. Er werd nog kunst be
dreven, doch zonder de groten der Gouden
Eeuw te kort te doen zij opgemerkt dat een
meer burgerlijke levensstijl overheerste,
die voor een brede beoefening van het
naaktgenre kwalijk gelegenheid liet. Rem
brandt bewijst dat de universelen zich te
allen tijde uit een dergelijk keurs van con
ventie en fatsoen weten vrij te maken.
Zo doen oorzaken van klimatologische en
ethische aard de spaarzame naaktfiguren
een ietwat eenzaam bestaan leiden in onze
perken en plantsoenen, terwijl haar aan
wezigheid helaas de voortdurende waak
zaamheid vraagt van de overheid tegen de
baldadigheid van de jeugd en in zeldzame
gevallen zelfs tegen zedelijkheidscomplexen
van volwassenen. Zulks in volledig contrast
met het Zuiden, waar een overvloed van
mythologisch of allegorisch naakt in stad
en park niet de minste aanleiding geeft tot
aanstoot of baldadigheid, omdat de burgerij
met deze natuurlijke verschijningsvorm
vertrouwd is.
De delicate zijde van de uitbeelding van
het menselijk naakt, vooral voor de jeugd,
mag voor de opvoeders intussen geen be-
lemming zijn om gezonde begrippen te kwe
ken ten aanzien van het genre dat maar al
te vaak uit schroom of door sleur wordt
doodgezwegen, zo de stiefmoederlijk be
handelde kunsthistorie op onze scholen al
onder de aandacht der leerlingen gebracht
kan worden. De praktijk heeft bewezen dat
pogingen daartoe wel degelijk vrucht kun
nen dragen, zéér ten gunste van een ge
zonde moraal en ter verbreding van het
aesthetisch gezichtsveld.
Het weergeven van het naakt vertoont
een onbeperkte schakering, wisselend tus
sen het strikt kuise (als voorbeeld: de Eva
van Limpers in ons Kenaupark), het ver
geestelijkte (El Greco), het geïdealiseerde
(Raphaël), het heroïsche (Michelangelo),
het academische (Goltzius), het onver
bloemd menselijke (Rembrandt), het pra
lende (Rubens), het sensuele (Jan Sluy-
ters), het frivole (Boucher) en het scabreu
ze (F. Rops). Ter illustratie van deze alge
mene beschouwing viel de keus uit honder
den voorbeelden op de superbe Venus naar
Praxiteles, die we zouden kimnen aandui
den als het „vergoddelijkte naakt". De
beeldhouwer deed het lichaam hier immers
in smetteloos marmer herleven om niet het
ménselijke, maar naar de geest der my
thologie het „goddelijke", de onsterfe
lijke schoonheid in deze godin der liefde te
vereeuwigen.
En onze instelling op dit meesterwerk,
op de schone verbeelding van het naakt in
het algemeen? Deze vraag noopt tot weder
vraag. Komt de schoonheid waarmee het
menselijk naakt werd „bekleed" niet uit
dezelfde hand, als waaruit de „leliën des
velds" haar pracht ontvingen de leliën
des velds „schoner gekleed dan Salomon in
al zijn heerlijkheid?" Waarom zouden we
dan schromen om onze bewondering te be
kennen voor de schoonheid van het mense
lijk naakt, wanneer daarvan in een zuiver
kunstwerk getuigenis wordt gegeven!
H. P. BAARD
ZATERDAG 21 APRIL
Stadsschouwburg: „Caligula" (Comedia),
8 uur. Palace: „Hyena's van de weg", 18 j.,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Moord uit
genade", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. City:
„De val van Berlijn", 18 j, 2.15, 4.30, 7 en 9.15
uur. Spaarne: „Dakota", 14 j., 2.30, 7 en 9.15
uur (Zondag 2, 4.15, 7 en 9.15 uur). Frans
Hals: „Nachtwake", 2.30, 7 en 9.15 uur
(Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur; Dinsdag 2.30
en 8 uur). Rembrandt: „Alles goed in Holly
wood", alle leeft, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 22 APRIL
Stadsschouwburg: „Caligula" (Comedia),
8 uur. Frans Hals Theater: Instituut voor
Arbeidersontwikkeling, vertoning der film
„Eroïca", 10.30 uur. Bioscopen: Middag- en
avondvoorstellingen.
MAANDAG 23 APRIL
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
