Beeldhouwkunst
op het Frederiksplein
rHoe is het ontstaan?^
V.—J
Een Eeuw Geleden
VKJJDAG 1 JUNI 1951
Rembrandt, de onbekende
l dag retour
Haar/emsch
Matrassenh uis
Agenda voor Haarlem
„Elckerlijc" in Delft
Cultureel verdrag
met Zuid-Afrika
Neem geen hond mee
naar het buitenland
Lettergieterij Tetterode
bestaat honderd jaar
Grootste capaciteit in Europa
Joodse kringen verwonderd
over gratieverlening aan
Fischer c.s.
Dit woord: KRAAI
Pseudo-millionnair lichtte
Duitse autofabriek op
Opheffing van Wildervank
voorlopig van de baan?
Over Beeldende kunsf
De klank van Rem- p
brandts naam zal bij
alle lezers de herin
nering oproepen aan
een of meer grootse
scheppingen, die
al naar mate de voor
keuren liggen bij
zondere indruk heb
ben achtergelaten.
Het is begrijpelijk
dat de wereldbe-
faamde doeken als
de „Nachtwacht", de
„Staalmeesters" of de
„joodse Bruid" zich
veelal het eerst in de
memorie zullen op
dringen, omdat deze
onder ons bereik lig
gen en nu eenmaal
een zekere ver
trouwdheid genieten.
Het is mij meer dan
eens overkomen dat
in een algemeen ge
sprek over kunst
werd gewaagd van
nde" Rembrandt,
waarbij evenzo vele
keren de Nachtwacht
werd bedoeld. Dit
vereenzelvigen van
Rembrandts naam
met het meest gran
dioze paradestuk dat
ooit onder schilders
hand ontstond, houde
men intussen niet
voor een brevet van
erkenning of als een tastbaar bewijs van
de populariteit die de figuur van Rem
brandt zélf bij het nageslacht geniet. Het is
veeleer een testimonium van de betreu
renswaardige wet dat bij voorkeur het
spectaculaire beklijft. En dit spectaculaire
element is dan nog verweven met een zui
ver materiële inslag, omdat zelfs ieder
kind in ons vaderland weet dat de
Nachtwacht een zó grote geldwaarde ver
tegenwoordigt dat zij onenigheid zou kun
nen teweegbrengen over het aantal nullen,
waarin deze waarde dient te worden uitge
drukt. Ongewild appelleert dus de Nacht
wacht aan de publieke sensatiezucht!
Een soortgelijke vorm van miskenning
trof nog bij zijn leven een tijdgenoot van de
jeugdige Rembrandt: Piet Hein, organisa
tor van 's lands vloot. Ook van hèm weet
ieder kind dat zijn daden groot waren, maar
ook in de appreciatie van zijn levenswerk
valt een soortgelijke beperking te consta
teren, want in die veelbezongen daden
wordt uitslui tend het veroveren van de Zil
vervloot begrepen! Piet Hein zelf verdroot
dit soort populariteit ten zeerste, getuige
zijn verzuchting: „Ziet hoe raest het volck
nu ick soo grooten schat t'huys brenge daer
wynigh voor gedaen is, en te vooren doen
ick 'er voor moste vechten, en veel grooter
daed gedaen hebben als dese, soo heeft
naulyckx ymant na myn ghetaelt".
Zou het Rembrandt niet evenzo verdrie
ten wanneer hij een wijle in deze vreemde
wereld terugkwam en ervoer dat zijn
Nachtwacht thans niet de 1600 waard is
die hij er zelf voor ontving, maar getaxeerd
wordt op een ganse zilvervloot! En dat zijn
beroemd geworden schuttersstuk algemeen
als hèt criterium voor de grootheid van zijn
kunst wordt gehouden niettegenstaande de
vlucht van zijn verbeelding oneindig hoger
ging dan waartoe de klein-burgerlijke
schutters onder aanvoering van Banning
Cocq, Heer van Purmerland, hem in staat
stelden? Buiten de Nachtwacht schiep
Rembrandt naar ons bekend is althans
nog ruim zeshonderd schilderijen en wie
zal zeggen welke daarvan „d e" Rembrandt
isDe Staalmeesters wellicht toch eer
der dan de Nachtwacht, maar waarom zou
men het paneeltje met de beeltenis van zijn
moeder niet prefereren of zijn zelfportret
uit Wenen? Laat ons daarover echter niet
discuteren en elkaar het recht toekennen
het meesterwerk van onze voorkeur voor
ons zelf als „de" Rembrandt te waarderen.
Maar ook dan nog blijft voorzichtigheid ge
boden, want Rembrandts levenswerk is
méér-omvattend dan de ruim zeshonderd
bewaard gebleven schilderijen. Het zou
kunnen zijn dat uw geestdrift voor de
Nachtwacht of de „Moeder" overschaduwd
werd door het enthousiasme van een Rem-
brandt-bewoncleraar, die een kunstwerk ter
grootte van een hand of van een postzegel
aanprijst als „de" Rembranclt: een tekening
of een ets uit het nauwelijks gekende on
derdeel van 't meesters levenswerk dat,
veelal over één kam geschoren, als prent
betiteld en hoogstens een oppervlakkige
blik waardig wordt gekeurd.
In de ongeveer 2000 tekeningen en 300
etsen (in ongeveer 1000 staten!) leren wij
Rembrandt intussen béter kennen dan in
het geschilderd oeuvre, dat in het geheel
genomen natuurlijk even geniaal is, doch
waarin we minder gelegenheid krijgen de
meester op de handen te zien. Onbelem
merd zien we de tekenstift, door geniale
hand gevoerd, werelden over het papier
oproepen; vrij zien we de naald vorens
trekken door de etsgrond tot op het koper,
waaruit het papier onder de druk der pers
de schoonheid zal inzuigen om deze in
spiegelbeeld aan onze verrukte ogen te
openbaren.
Deze tekeningen en etsen openen ons
Geëtst zelfportret door Rembrandt. Anno
1639. (Op de tentoonstelling in de
Vleeshal aanwezig
ADVERTENTIE
Een vakman voor uw bed
35 JAAR ERVARING
Nieuwe tijk en bfjgevuld met Java
kapok in
Maakloon: 1-pers. matras ƒ12.50
2-pers. matras 15.
Nog enige verentijk voor uw verenbed,
ook per meter
H. DE GRAAFF, GR. HOUTSTR. 103
TEL. 11485
VRIJDAG 1 JUNI
Grote Kerk: Verdi-herdenking, 8 uur.
Vleeshal: Opening Rembrandttentoonstclling,
4 uur Rembrandt: „Parijs bij nacht", 14 j„
2, 4.15. 7 en 9.15 uur. Palace: „Schaduwen bij
nacht", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor:
••Het complot van het houten paard", 14 j.,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Fï-ans Hals: „Een
meisje van duizend weken", 18 j., 2.30, 7 en
9-15 uur. City: ..Vals geld'. 18 j„ 2.15, 4.30.
1 en 9.15 uur. Spaarne: „De dodende straal"
on „Zonsondergang", 13 j„ 7 en 9.15 uur.
ZATERDAG 2 JUNI
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
een rijk van schoonheid, dat soms volko
men ten onrechte wordt beschouwd als
het domein der „kenners", die het privilege
zouden bezitten daarin wonderen te zien
welke voor het oog van de „leek" verbor
gen gaan.
Het hier gereproduceerde zelfportret van
Rembrandt, in 1639 op 33-jarige leeftijd
geëtst, logenstraft dunkt me deze idée-fixe
afdoende. Rembrandt etste dit meesterwerk
ook voor „leken", die daarvan evenzeer
kunnen genieten als de kenners, mits zij
zich rustig tot beschouwen zetten en zich
bezinnen op de weelde van licht en donker,
waarmee Rembrandt hier prélucleert op de
luister van de Nachtwacht; wanneer zij met
de ogen behoedzaam het gehele oppervlak
aftasten om in stijgende bewondering te
constateren dat hier in de ets-techniek het
hoogst-mogelijke werd bereikt. Dan zullen
we evenals de kenners ervaren dat met het
uitschakelen van de kleur de synthese van
het waarneembare èn de abstractie werd
saamgetrokken in de twee „polen" die het
al beheersen: licht en donker in de on
gelimiteerde nuancering hunner tegenstel
lingen!
Zo vinden we in de combinatie van
menige tekening en ets Rembrandt volledi
ger aanwezig dan in zijn Nachtwacht! Ik
ben er van overtuigd dat de Haarlemmers
deze vorstelijke aanwezigheid op hoge prijs
stellen en dit zullen bewijzen door Rem
branclt in zijn tijdelijk verblijf aan de
Grote Markt een massale opwachting te
komen maken.
H. P. BAARD
In een zojuist verschenen extra-uitgave
van de „Kroniek van Kunst en Kuituur"
schrijft de secretaris-generaal mr. H. J.
Reinink onder meer: „En festival met een
gezicht is een festival dat vrede in zichzelf
gevonden heeft. Het is een festival dat een
zo belangrijk deel van zijn uitvoeringen
jaarlijks terug doet keren, dat zijn pro
gramma overal ter wereld als het zijne zal
worden herkend. Het bestuur van het Hol
land Festival meent dat het de eerste trek
ken van het komende gezicht zal kunnen
aanwijzen. Het wil een traditie maken van
„Elckerlyc", het wil graag ieder jaar een
Griekse tragedie en een opera van Gluck
op zijn programma zien. Het zou er zich
over verheugen als de Amsterdamse
Mahler-traditie gehandhaafd en versterkt
kon worden. Het hoopt dat ieder jaar de
„Hohe Messe" in de kerk te Naarden zal
klinken, dat de oude Nederlanders zullen
worden gezongen en dat menig Nederlands
talent aan de wereld zal worden gepresen
teerd".
„Elckerlyc" zal deze zomer wederom in
Delft worden vertoond, echter niet in de
kloostertuin van het Prinsenhof, daar de
diaconie van de Nederlands Hervormde
Kerk deze niet beschikbaar wilde stellen
voor wat men blijkbaar een Paaps stuk
noemt, doch op het historische marktplein
met de Nieuwe Kerk als achtergrond. Hier
door krijgt het spel een enigszins ander ge
zicht, hoewel het innerlijk natuurlijk het
zelfde blijft. Het speelplan wordt aanzien
lijk minder breed, twintig in plaats van
dertig méter, hetgeen de concentratie van
hef gebeuren zeker ten goede komt. Elcker
lyc zal bijna constant in een der Gotische
bogen van de toren komen te staan, aldus
vertelde regisseur Johan de Meester op een
gisteren te Delft gehouden persconferentie.
Er wordt niets toegevoegd aan de tekst, in
tegendeel: de vertoning wordt verinnigd.
Het overdadige, ook het ballet, blijft ach
terwege. Al zal er op de thans gekozen plaats
misschien minder intimiteit heersen, de in
houd van het stuk kan uitstekend tot zijn
recht komen, mede door de aanwezigheid
van de toren, symbool van de menselijke
opstijging naar het verhevene. Het Woord
des Heren, waarmee het spel opent, zal
hoog van de transen klinken. Ook de mu
ziek, dit jaar onder leiding van de musico
loog Joop Schouten en uitgevoerd door een
vrouwenkoor en een madrigaalkoor, bege
leid door reeds in de late middeleeuwen be
kende instrumenten, komt daar vandaan.
Johan de Meester hield een warm plei
dooi voor de betekenis van deze Elckerlyc-
opvoeringen, die plaats hebben van 11 tot
en met 14 Juni. Het stuk, geschreven dooi
de goede Petrus van Diest, is onvervreemd
baar en onbetwistbaar ons geestelijk eigen
dom. Doch merkwaardig genoeg is een aan
vechtbare Duitse bewerking veel beter be
kend, doorda! deze iedere keer het hoogte
punt van het. festival in Salzburg vormt.
Daar wordt het woord des dichters echter
niet voldoende geacht. De nadruk ligt op
de prestaties van spelers en regisseur. Rea
listisch massa-gejoel neemt de plaats in van
de poëzie, aldus de heer De Meester, die
juist de kracht van het stuk zoekt in de
stille, Gothische kracht van de kerk, die
naar zijn mening zo uitstekend 'ot zijn
recht komt in het door en door Hollandse
Delft.
De tribunes zullen een gesloten geheel
vormen en plaats bieden aan 1800 toeschou
wers. Er wordt een speciale tuin aangelegd.
ADVERTENTIE
^OORDEN EMI EH 5P0BT1E? iN
De beeldhouwkunst speelt op vele Ne
derlandse schilderijententoonstellingen de
rol van een Assepoester of van een stief
dochter. Het was dus te begrijpen dat zij
in de vrije natuur vluchtte, want de cos-
mische ruimte en het grillig wisselende
licht vormen toch eigenlijk het ware
element voor deze kunst. De idéé om een
gratis toegankelijke openlucht-tentoonstel
ling' op het Frederiksplein te Amsterdam te
houden was origineel. De leden van de
feestvierende studentenvereniging „Sanc-
tus Thomas Aquinas" hebben zowel de
autoriteiten als een deel der burgerij (de
huurders van de winkelgalerij) bewogen
wèlwillend aan de totstandkoming van
deze „Parijse" expositie mede te werken.
Wie in zijn verbeelding de horizontale ba
nen van de vele Nederlandse vlaggen een
kwartslag naar rechts draait, ziet de
Franse tricolores op het Frederiksplein.
De fraaie fontein helpt óók mee, maar het
meest wordt men getroffen door de Pa
rijse vervallenheid van de galerij: „heer
lijk" voor de kunstenaars, deerlijk voor
architecten.
Er zijn op deze tentoonstelling enkele
ere-inzendir.gen (onder meer werken van
Maillol en Rodin), waarvan wij de „Or
pheus" van Ossip Zadkine noemen, omdat
dit werk alléén reeds een wandeling naar
het Frederiksplein waard is. Het verwron
gen gelaat van deze door de muziek let
terlijk gespletene komt in het halve licht
van de galerij prachtig tot zijn recht.
Deze afgrijselijke herinnering van een be
zoek aan de onderwereld staat in scherp
contrast tot bijvoorbeeld:, Glucks steeds
aangenaam klinkende muzikale behande
ling van de oude griekse mythe. Dè Haar
lemse beeldhouwer Mari Andriessen zond
drie reeds bekende meesterwerken in:
Fusillade, Vluchtende vrouw en Concen
tratiekamp. Van P. Damsté bewonderen
we de vrouwelijke figuur (no. 17): een
buitengewoon-fijn gelaat, een niet te ge
kunstelde houding. Misschien is de romp
iets te rond? Th. Dobbelmann brengt vele
vrouwenfiguren, onder anderen Bilitis en
Mnasidika (uit de beroemde - fantasie
bundel van Pierre Louys). Zijn keramische
plastieken zijn een vondst: soms pijpe-
steel-achtig gerekte vormen, soms tegels
met tekeningen in dezelfde gerekte lijnen.
De kleuren zijn bij dit procédé warm-
beige en grijs. Een temperament als Rae-
decker trekt steeds de aandacht door zijn
sterke stijl of grote uitbundigheid: de
stand en het gebaar van het Waalwijkse
oorlogsmonument zijn inderdaad aangrij
pend. We apprecieerden zéér de zielige
expressieve magerheid van C. Kneulmans
tóch geestige „Beeldje". Het is onmogelijk
alle beeldhouwwerken te noemen al ver
dienden Stauthamers monumentale „Val
lende strijder", Keus' geestige ijzercon
structies (bouwsels van ijzer-afval), Lim-
pers' gevoelige fijn gestyleerde scheppin
gen ongetwijfeld een aparte bespreking.
Immers er zijn ook nog glazeniers en
schilders, die gezamenlijk een 150 werken
inzonden: zij hebben dit keer de rol van
Assepoester te spelen. Slechts noemen we
de uit tule, kunstzijde en andere stofjes
geplakte, zéér bijzondere „schilderijen"
van Anni Apol.
De tentoonstelling „Frederiksplein" heeft
één gebrek: zij duurt te kort. Dit geestige
complex, dat de bedoeling heeft de bevol
king nader met de beeldhouwkunst in
contact te brengen, wordt 10 Juni reeds
gesloten.
H. SCHMIDT DEGENER
Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
is benoemd tot buitengewoon hoogleraar in
de verzekeringsvviskunde dr. J. P. van
Rooyen te Naarden, tot dusver als privaat
docent aan de Vrije Universiteit verbonden.
Tot lector in de economische geschiedenis
is benoemd dr. W. J. Wieringa te Alphen
aan de Rijn, die sinds 1 Februari 1950 als
hoofd-assistent van prof. dr. Z. W. Sneller
aan de economische faculteit der Vrije Uni
versiteit is verbonden.
Op het ministerie van Buitenlandse
Zaken is een cultureel verdrag tussen Ne
derland en de Unie van Zuid-Afrika ge
sloten.
Het verdrag, dat voor de duur van vijf
jaren zal gelden, brengt de wens van beide
regeringen tot uitdrukking om door vriend
schappelijke uitwisseling en samenwerking
tussen beide landen, kennis en begrip zowel
van de werkzaamheid op geestelijk, intel
lectueel, artistiek,' wetenschappelijk, op
voedkundig en. technisch gebied, als om
trent de geschiedenis en de zeden en ge
woonten van het andere land in de ruimste
zin te bevorderen.
In beide landen zullen commissies wor
den ingesteld, die belast zullen worden
met de bevordering van de uitvoering van
het verdrag.
Gezantschappen worden
ambassades
Tijdens een door cle Zuid-Afrikaanse ge
zant te 's-Gravenhage gegeven ontvangst
deed minister Stikker mededeling van hel
besluit van beide regeringen om hun we
derzijdse gezantschappen tot ambassades te
verheffen.
De Zuid-Afrikaanse gezant, dr. D. B.
Bosman, wordt ambassadeur in Nederland,
evenals de Nederlandse gezant te Pretoria,
dr. J. van den Berg.
Beide landen hebben op deze wijze, aldus
minister Stikker, uitdrukking willen geven
aan hun wens om de zeer bijzondere ban
den van stamverwantschap en vriendschap
nauwer aan te halen.
Bij reizen naar het buitenland doet men
er verstandig aan zijn hond thuis te laten,
zo deelt de A.N.W.B. mede. Alleen naar
België en Luxemburg kan men 'n hond zon
der bezwaar meenemen. In Groot-Brittan-
nië en Ierland wordt de hond zes maan
den in quarantaine gehouden. Voor Dene
marken, Zweden en Noorwegen worden een
tevoren aangevraagde invoervergunning en
keuring geëist, waarbij in Denemarken en
Zweden het dier ook nog enkele maanden
in quarantaine wordt gehouden. Aan de
Duitse, Oostenrijkse en Spaanse grens moet
een gezondheidsverklaring voor de hond
worden overgelegd. Bij invoer in Italië
moet een hond aan de grens een keuring
ondergaan. Frankrijk eist een depót ad 9
procent van de waarde van de hond. Zwit
serland vraagt ook een depót en laat geen
honden toe, wanneer in de omringende
landen een veeziekte heerst.
Bij terugkeer in Nederland zijn de moei
lijkheden niet geringer. Heeft men met een
hond in Frankrijk, Zwitserland, Spanje,
Italië, Duitsland of Oostenrijk vertoefd,
dan kan het dier op kosten van de eige
naar in quarantaine worden gehouden
soms wel enkele maanden tenzij men
een door een officiële veeartsenijkundige
dienst afgegeven vaccinatiebewijs tegen
hondsdolheid kan overleggen, dat tenmin
ste vier weken en ten hoogste zes maan
den oud is.
De gegemcente Ede is overgegaan tot
aankoop van de Nederveluwse landgoederen
„De Ginkel" en „De Hindekamp", waarmede
de recreatieruimte met een aaneengesloten
gebied van pl.m. 1000 hectaren is'uitgebreid.
Door a'c overvloedige regenval is het gras op vele plaatsen al maairijp. In de Meer
hebben de boeren het eerste gras voor in' te kuilen al binnen.
Een drukletter is niet uitsluitend een
product van de techniek, zij is een voort
brengsel van kunst en industrie tezamen.
Kunstenaars en industriëlen zijn het dan
ook, die in nauwe samenwerking de door
de grafische bedrijven benodigde druklet
ters hebben vervaardigd en daarmede een
industrie als de N.V. Lettergieterij „Am
sterdam" voorheen N. Tetterode hebben
grootgemaakt, die vandaag een dubbel jubi
leum viert. Honderd jaar geleden werd het
bedrijf gesticht, vijftig jaar geleden werd
de naamloze vennootschap onder haar
huidige naam opgericht.
Tussen die eerste Juni van het jaar 1851,
toen de Rotterdamse koopman Nicolaas
Tetterode een gieterij te Breda aankocht,
naar Kralingen overbracht en daarmee
enige jaren later verhuisde naar de
Bloemgracht te Amsterdam, en het eeuw
feest van thans ligt een brede ontwikkeling.
Nu staat aan de Bilderdijkstraat in de
hoofdstad een fabriek waar 600 personen
werkzaam zijn. Vóór de oorlog bevonden
de grootste industrieën op dit gebied zich
in Duitsland, thans is Tetterode groter dan
ooit enige Duitse lettergieterij is geweest.
Zij is thans de lettergieterij mot de grootste
capaciteit in Europa, die over de gehele
wereld haar producten verzendt. ïn 35
landen bezit zij haar agenten, zij heeft
dochtervennootschappen in Brussel, Dja
karta, New York en Parijs. Kaar kapitaal
is gegroeid van 500.000 tot zes millioen
gulden. Overal in Amerika wordt drukwerk
gemaakt met letters van Tetterode, ook in
de regeringsdrukkerijen.
In samenwerking met bekende kunste
naars worden steeds nieuwe letters ont
worpen en vervaardigd. Een zeer belang
rijke percentage van de productie is voor
het buitenland bestemd. Onder deze letter
types bevinden zich vele ontwerpen van
S. H. de Roos, die sinds 1907 in dienst is
van de lettergieterij cn een groot aandeel
in haar ontwikkeling heeft gehad. Zijn
nieuwste letter, naar hem „De Roos
Romein" gedoopt, wordt ter gelegenheid
van het eeuwfeest de Nederlandse drukkers
aangeboden. Deze letter heeft reeds ge
diend voor de speciale uitgave van de
Grondwet, waarop Koningin Juliana in
1948 de eed aflegde.
Niet alleen drukletters maakt de letter
gieterij „Amsterdam", zij fabriceert alles
wat, voor de grafische industrie van belang
is, met uitzondering van de grotere grafi
sche machines.
Ter gelegenheid van het eeuwfeest heeft
burgemeester d'Ailly van Amsterdam in de
zetel der vennootschap een tentoonstelling
geopend van de door Tetterode vervaar
digde en verhandelde producten. Voorts is
een voortreffelijk uitgevoerd boekv/erk
verschenen, getiteld „De letter als kunst
werk", van de hand van dr. G. Knuttel
Wzn. Het boek bevat beschouwingen over
en confrontaties van de letter met andere
gelijktijdige kunstuitingen van de Romeinse
tijd tot heden. Een historisch overzicht
getiteld „Honderd jaren lettergieterij in
Amsterdam" werd samengesteld door dr. G.
W. Ovink.
De hoofdcommissie voor de zaken van
het Portugees-Israëlietisch Kerkgenoot
schap in Nederland heeft de minister van
Justitie medegedeeld, dat het voor de le
den van de Portugees-Isrsëlietische ge
meenten evenzeer als voor die van de an
dere Joodse gemeenten onbegrijpelijk is
geweest, dat de regering termen aanwezig
heeft gevonden om de straf van twee men
sen, Fischer en Aus der Fünten, wier op
treden in zo grote omvang zulk eon onher
stelbaar leed heeft veroorzaakt, te ver
zachten.
Op een proefboerderij te Wassenaar wordt
een nieuwe methode toegepast voor het
drogen van hooi. Op zogenaamde „dak- zicht van een aantal van deze hooidroog-
ruiters" wordt het hooi opgetast. Een over- installaties.
In de uitdrukking: kind noch kraai
hebben, die wij gebruiken als wij wil
len zeggen: geen familieleden hebben,
voor wie men moet zorgen, lijkt het
woord kraai misplaatst. Niemand houdt
kraaien. Naar alle waarschijnlijkheid
betekent kraai hier: gekraai, dus: het
dier dat kraait, dus: de haan. Bij onze
voorouders was de haan als symbool
van waakzaamheid in hoge achting.
Men geloofde dat hij door zijn gekraai
een moordenaar kon aanwijzen en wij
hebben dus misschien met een heel
oude rechtsterm te maken: hij heeft
geen kind als getuige van zijn onschuld,
geen haan om de ware schuldige te ont
maskeren. Hij staat dus geheel alleen.
Anderen zien in de haan het symbool
van het erf, dat zonder deze kraaier
niet te denken is. Dan betekent de uit
drukking: hij heeft noch familie, noch
bezit. Hij staat eenzaam en verlaten op
de wereld.
Op 6 Juni zal voor de Rotterdamse
rechtbank terecht staan de 32-jarige W.
van E„ die zich letterkundige noemt en
die ervan beschuldigd wordt een Duitse
autofabriek te hebben opgelicht, ten gevol
ge waarvan deze failliet ging.
Men zal zich wellicht herinneren, dat
vorig jaar de Haagse politie de opsporing
verzocht van een sportauto van 50.000,
die ten nadele van een Duitse fabriek ge
stolen zou zijn. Het bericht werd per radio
uitgezonden en een dame in Knocke, die
op een terrasje zat, hoorde de uitzending
uit Hilversum en zag tot haar verwonde
ring de gezochte wagen in haar nabijheid
staan. Ze waarschuwde de politie, die Van
E. aanhield en uitleverde. Daar Van E.
nog gesignaleerd stond voor een oplich
ting van een Rotterdamse juwelier, werd
hij naar Rotterdam gebracht.
De recherche toog naar Baden, waar de
Veritas automobielfabriek gevestigd was.
Uit het onderzoek is komen vast te staan,
dat Van E. op zijn reizen door Europa
met een van de directeuren van die fabriek
kennis had gemaakt. De firma had geld
gebrek en Van E. liet zich ontvallen, dat
zijn schatrijke relaties in Nederland wel
met een millioen gulden zouden willen
bijspringen.
Van werd verzocht naar Baden te
komen en dadelijk ,.<a zijn aankomst werd
er een vergadering oelegd door directie en
commissarissen van de autofabriek. Van
E. werd met grote voorkomendheid behan
deld.
In de vergadering deed Van E. de mede
deling,, dat cr op hem gerekend kon wor
den. Gaarne vergaf men het arrogante op
treden van de geldschieter, die met kracht
op tafel sloeg als hem te lastige vragen
werden gesteld.
Kort daarop werd men uitgenodigd voor
een bespreking op het ministerie van Eco
nomische Zaken van Baden. Er waren be
stuursambtenaren, bankdirecteuren en
technische experts aanwezig. De minister
van Economische Zaken presideerde. De
fabrieksdirectie had Van E. niet durven
meenemen, omdat men bang was dat hij
op vragen brutale antwoorden zou geven.
Daarom deelde een der directeuren uit
zijn naam mede, dat men binnenkort het
millioen tegemoet kon zien. De staat ver
klaarde zich daarop bereid ook een mil
lioen te verstrekken.
Van E. vertrok met een dure sportauto
naar Nederland „om het geld te halen" en
om het product van de Veritas aan zijn
relaties te laten zien.
Toen er na enkele weken niets van hem
gehoord werd, kreeg men argwaan. De
directeur, die Van E. geïntroduceerd had,
ging naar Nederland en kwam daar tot de
ontdekking door Van E. bedrogen te zijn.
De banken bleken niet meer bereid bij te
springen en ook de staat Baden trok zich
lerug. Twee maanden later werd de auto
fabriek failliet verklaard.
Gedeputeerde Staten van Groningen heb
ben aan het gemeentebestuur van Wilder
vank een brief gericht waarin wordt mede
gedeeld, dat na overleg met de minister
van Binnenlandse Zaken het college zich
zal beraden over het voorstel tot opheffing
van de gemeente Wildervank en voeging
van haar gebied bij de gemeenten Veen-
dam en Onstwedde.
Het college merkt in de brief op, dat
aangezien een beslissing omtrent eventuele
opheffing van Wildervank nog wel enige
tijd op zich zal laten wachten, er geen
bezwaar tegen bestaat dat in de bestaande
vacature van ontvanger der gemeente defi
nitief wordt voorzien.
De burgemeester van Wildervank heeft
nu aan de raad medegedeeld, dat de kwes
tie thans waarschijnlijk wel van de baan
zal zijn. „In de brief van het college van
Gedeputeerde Staten", aldus de burge
meester, „wordt hetzelfde geluid gehoord
als dat van een minister, die een wetsvoor
stel er niet door kan krijgen. Dal een
nieuwe gemeente-ontvanger in vaste dienst
wordt aangesteld wijst er al op, dat de be
studering der samenvoegingsplannen geen
kwestie van maanden, maar van jaren is."
Uit de Opregte Haarlemsche Courant
van 31 Mei 1851
HAARLEM. De heer jhr. M. Sal
vador heeft er zich in eene missive aan
Burgemeester en Wethouders der Stad
Haarlem over beklaagd, dat hij, na ge
durende vier jaren als eigenaar van het
door hem bewoonde huis in deze stad
te zijn gevestigd, nimmer eenigen last
tot inkwartiering heeft ontvangen en
alzoo, tot werkelijk nadeel van andere
ingezetenen, daarvan blijkbaar is vrij
gesteld Hij verklaart in zijne missive,
dat hij wel is waar gedurende drie jaren
als officier in het leger dienende'was.
doch dat het bekleeden van deze charge
hem in geenerlei opzigt kan ontheffen
van eene verplichting, die wel op de
andere ingezetenen rust.
Het heeft hem, zoo hij verklaart, der
halve zeer bevreemd, van Heeren Bur
gemeester en Wethouders dezer Stad een
gansch onwettig voorstel te hebben ont
vangen, waarin hem wordt aangeboden,
tegen betaling van drie guldens en
zestig centen, eene geregelde afkooping
te ontvangen voor de lasten van loge
ment. ontbijt, middageten en eene halve
flesch wijn in de 24 uren van zoo noo-
dig te zijnen huize in te kwartieren
officieren.
