De Haarlemse winkeliers
en de ci ediet-zorgen
•Clowntje Rick
Lynne Thorn's
dilemma
„Amerika nu"
Nieuwe uitgaven
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
„Samen met onze afnemers moeten wij de
moeilijke tijd doorkomen"
Burgerlijke stand
van Haarlem
Pleidooi voor verdere
landaanwinning
Agenda voor Haarlem
Laboratorium voor bloed-
tranfusie uitgebreid
Laboratorium voor
tropisch grondonderzoek
Benoeming van
hoogleraren
Leger des Heils
Voor de kinderen
Gevaar bij de Cruquius in
de Haarlemmermeer
Meer dan 40 ongevallen
in 3 maanden
Papoea's willen bij
Nederland blijven
Boeiende voordracht van
Den Doolaard
's Middags vrij op de
nationale feestdag
De Haagse Comedie
met Vriendinnen99
FEUILLETON
Uit enkele andere steden komen berich
ten dat de winkeliers willen trachten door
een gezamenlijk optreden de moeilijk
heden, die zij hebben en die een gevolg zijn
van de omstandigheid dat een deel hunner
afnemers trager geworden is met het vol
doen der rekeningen, te verminderen.
Wij vroegen de heer W. B. Lasschuit,
voorzitter der Haarlemse Handelsvereni
ging en lid van het dagelijks bestuur van
de Haarlemse Middenstandscentrale, hoe
de stand van zaken in deze omgeving is.
Hij antwoordde:
Het is thans voor de winkelier een moei
lijke tijd. Zijn omzet is in vele gevallen
verminderd, zodat zijn winst kleiner ge
worden is. Daartegenover staat dat de be
drijf sonkosten gestegen zijn. Als hij in een
huurhuis zit, moet hij meer huur betalen;
als hij in een eigen huis woont, ondervindt
hij dat de vaste lasten en ook het onder
houd veel meer kosten. En als klap op de
vuurpijl kwam het feit dat de Belastingen
enkele aanslagen tegelijk hebben gestuurd.
Het is onder die omstandigheden te be
grijpen dat de winkelier het betreurt dat
verscheidene klanten minder vlot met be
talen zijn geworden. Dat kan de winkelier
eigenlijk niet hebben, want hij zit ook met
de moeilijkheid om aan liquide middelen
te komen om zijn eigen leveranciers te be
talen en nieuwe winkelvoorraad in te
kopen. Voor het laatste is veel meer geld
nodig dan vroeger, want de prijzen zijn
immers belangrijk gestegen. In het alge
meen hebben de banken de handelscredie-
ten beperkt, zodat de winkelier niet op
extra steun van die kant kan rekenen.
Eigenlijk is de toestand zó, dat de win
kelier in de onmogelijkheid is om crediet
aan de klant te geven. Die reeks van moei
lijkheden hierboven opgesomd, belet hem
dat.
Maar aan de andere kant weet diezelfde
winkelier dat verscheiden van zijn klan
ten door dezelfde moeilijke tijdsomstandig
heden gedwongen worden om trager te zijn
met de betaling van het gekochte.
Het is eenmaal een feit zo vervolgde
de heer Lasschuit dat een achteruitgang
van de economische omstandigheden een
aanleiding voor de klant is om te trachten
de betalingstermijn te rekken. Gelukkig is
het niet zó erg dat wij in Haarlem en om
geving van een „zorgelijke stand van
zaken" moeten spreken. Maar wel is er
aanleiding voor de middenstandsverenigin
gen om gezamenlijk te trachten de moei
lijke tüd zo goed mogelijk door te komen.
De plannen om daartoe te komen worden
thans in de organisaties besproken.
Er is in andere steden gesproken over
het invoeren van een zwarte lijst. Ik ben
daar niet voor. Met het bekend maken van
namen moet men zeer voorzichtig zijn. Een
trage betaler is niet altijd ook een wan
betaler. De plannen die de middenstand
thans in bespreking heeft, beogen een sa
menwerking van de winkelier zodat zij el
kaar in bijzondere gevallen waarschuwen.
Er zijn ook nu mensen die misbruik
maken van de geneigdheid van de win-
HAARLEM. 21 Januari 1952
BEVALLEN van een zoon: 18 Jan., C. M.
Verhagen—Peters; G. Warmerdam—Hoog
kamer: 19 Jan., A. G. KoopmanS'et; H. M.
van Gaasbeekvan Schaick: R. D. Kort
Maas; 20 Jan., H. E. A. van Westerlaak—
Loogman; 21 Jan., M. Albers—Verkruissen;
A. Smit—Bakker; M. G. Lammers—Adema;
C. J. Kokkelkoren—van Kampen; W. G.
VisserZwetsloot.
BEVALLEN van een dochter: 17 Jan., E. O.
J. Bocage—Weber; 19 Jan., H. M. van Gaas
beek—van Schaick: E. Th ooien—Prinsen; P.
W. de- JongCoeleman; A. ElzingaMole
naar; H. M. Gérard—van Wamel; 20 Jan., G.
van DrunenGorelowa; M. S. StoofHer-
mus; C. F. de Jong—Doodhagen; M. F. Bat
tenRemmers; M. D. C. VerhoefScherre-
witz; N. DekkerMaligina; 21 Jan., C. J.
Kornelisser,Kalis: C. J. van der Beek
Steenman; T. Vogel—Faas; S. Davies—van
den Bos.
OVERLEDEN: 13 Jan., C. E. A. Hoog—
Triebart, 87 j„ Koninginneweg; 19 Jan., P.
van den Bunt, 69 j., Wouwermanstraat; J.
H. C. M. Turnhout, 2 j., Kamperlaan; J. de
Klerk, 66 j.. Oudeweg; 20 Jan.. R. W. K.
Huijg—Breeuwer, 48 j., Scheepmakersdijk;
J. van der Laan, 71 j., Thorbeckestraat: C. K.
Verhoeven—van den Ochtend, 42 j., Scheep
makersdijk; 21 Jan., R. J. M. Bakker. 2 j.,
Beeksteeg.
HAARLEM, 22 Januari 1952
ONDERTROUWD: 22 Jan., H. Nijenhuis en
T. L. de Pagter; B. J. Holleboom en A. H. E.
Andriessen.
BEVALLEN van een zoon: 21 Jan., M. L. E.
Steffers—Ninaber; 22 Jan., E. J. van het Ne-
derend—Buurman; J. J. Wassenaar—Hulse
bosch,
BEVALLEN van een dochter: 18 Jan.. W.
L. SchnabelDiets; 19 Jan., C. M. E. Spits
Johansson; 20 Jan., A. E. RodenburghWeij;
21 Jan., G. HartogKamp; M. M. Wonder
Comes; 22 Jan., L. Meyerde Rooij; J. G.
Beundervan Keulen.
OVERLEDEN20 Jan., F. W. van Hagen,
61 j., Scheeperstraat; 21 Jan., H. F. Korne-
lissen, 43 j., Pieter Maritzstraat; N. W. Tros,
58 j., Jan Nieuwenhuijzenstraat; G. J. van
Staveren, 32 j., M. v. Heemskerkstraat.
keiier om zoveel mogelijk te verkopen.
Dus geen zwarte lijst, maar een waarschu-
wingslijst. Maar ook dat wapen moet nog
zeer voorzichtig gehanteerd worden, want
elke onvoorzichtigheid daarbij dient te wor
den voorkomen. Geen handelen dus dan
na een onderzoek dat voldoende garanties
biedt.
Een feit is bovendien dat met bemidde
lend optreden veel bereikt kan worden.
Dit hebben wij de laatste tijd ondervonden
in de Prijzencommissie, die zich in Haar
lem meer en meer gaat toeleggen op liet
oplossen van geschillen over huren. Met
samenspreking zijn in deze verrassende re
sultaten bereikt. Zo kan het, aldus ver
volgde de heer Lasschuit, ook gaan met
de credietmbeilijkheden. Eigenlijk moeten
wij het zo zien, dat winkelier en klant
voor dezelfde moeilijkheden staan. Geza-
menl jk moeten zij trachten deze moeilijke
tijd door te komen. Dan behoeven er geen
„stukken" gemaakt te worden. Voor velen
zal het al een verlichting zijn als de achter
stand bij de Belastingen is weggewerkt. En
dan hopen wij ook dat de economische om
standigheden weer wat beter worden.
In tijden waarin crediet op langere ter
mijn niet kan toegestaan worden, moet de
consument zich beperken. Dat beginsel
passen ook de bestuursleden van het Fi-
nancierings-instituut voor Kennemerland
toe. Wij trachten de mensen die een artikel
op afbetaling willen kopen er steeds van af
te houden als zij nog een oude afbetaling
bij het Instituut hebben lopen. Dit is het
belang van de winkelier, maar ook van de
betrokkenen zelf.
In de „Berichten van de Nederlandse
Vereniging voor Landaanwinning" heeft ir.
A. G. Bruggeman, hoofdingenieur van de
Provinciale Waterstaat in Zuidholland, een
overzicht gegeven van onze landaanwin
ning.
Hij wendt vooral het oog op de toekomst,
waarbij ver aan de horizon het beeld
rijst van afsluiting der Waddenzee en van
de Zeeuwse en Zuidhollandse stromen.
Sinds het jaar 1250 hebben de Neder
landers 550.000 ha land veroverd op het
water. Dat is ongeveer het vierde gedeelte
van onze cultuurgrond. Maar in diezelfde
tijd ook heeft Nederland een verlies moeten
boeken van ruim 500.000 ha. Tegenover de
winst staat dus een zo groot verlies dat van
een nettyoverschot nauwelijks sprake is.
Om een netto-winst van een gebied zo
groot als de Noord-Oostpolder hebben de
Nederlanders 700 jaar moeten vechten
tegen het water. Ir. Bruggeman noemt dit
het zwaarste argument om met man en
macht met alle krachten het werk van de
landaanwinning voort te zetten en uit te
breiden. Als Nederland vroeger zo hard
heeft moeten vechten om eenzelfde opper
vlakte te behouden, dan is het zeker nodig
bij de huidige behoefte aan grond deze
strijd nog krachtiger te voeren om tot meer
werkelijke winst te komen.
Objecten voor landaanwinning zijn er
volgens ir. Bruggeman zowel voor de naas
te als voor de verre toekomst nog voldoen
de. In de naaste toekomst komen voor in
poldering in aanmerking de Dollard, de
Lauwerszee, Balgzand en Breehorn in het
Noorden; de slikken van Heene, het Noor-
dersloe, het Zuidersloe, de Schorren van
Ossendrecht, het verdronken land van
Saaftinge en de Brakman in Zuidholland,
Noordbrabant en Zeeland. Totaal zouden
hiermede 21.000 ha te winnen zijn.
In Groningen en Friesland zou daar over
een tiental jaren nog 6000 ha kunnen bij
komen. Gebieden zoals de Biesbosch, die
door bedijking stormvloedvrij komen te
liggen, zijn buiten beschouwing gelaten.
ïn de Oostelijke wadden zijn 70.000 ha
te winnen, in de Westelijke wadden 60.000
ha. Vooral bij de objecten op lange termijn
moet men ook andere dan agrarische voor
delen sterk in het oog houden, zoals de
verkorting van de kust van 1200 tot 500 km
en de bestrijding van de verzilting.
WOENSDAG 23 JANUARI
Stadsschouwburg: „Gysbreght van Aem-
stel" (A.T.G.), 8 uur. Lisse: Bloemlustten-
toonstelling „De bloeiende lente", 922 uur.
Gebouw „Arbeid Adelt", stichting centrum
psycho-synthese, 8 uur. Frans Hals: „Samson
en Dalilah", 14 j., 8 uur. Rembrandt: „De
maniak", 18 j., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace:
„Moeder Augustina", alle leeft., 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. Luxor: „Morgen is te laat", 14 j.,
7 en 9.15 uur. City: „Variété", 7 en 9.15 uur.
Spaarne: „Het rimboemeisje", 14 j., 7 en
9.15 uur.
DONDERDAG 24 JANUARI
Frans Halsmuseum: Kamermuziekavond,
Haarlems Trio, 8 uur. Minerva (Heemstede):
„Liebe '47", 18 jaar. Palace, Rembrandt. 2,
4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: 2. 7 en 9.15 uur.
Frans Hals: 2.30 en 8 uur. Spaarne: 2.30, 7
en 9.15 uur. City: 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur.
De bloedtransfusiedienst van het Neder-
lanse Rode Kruis in Amsterdam heeft
Dinsdag zijn laboratorium ondergebracht
in het complex van het Binnengasthuis,
na de uitbreiding van de restauratie, geheel
in gebruik genomen. Het centraal labora
torium is hiermede een der drie beste la
boratoria voor bloedtransfusiediensten
ter wereld geworden.
De geweldige uitbreiding van het bloed-
groeponderzoek, de ontdekking van de
rhesus-factor en het grote belang van
bloedtransfusies, onder meer bij operaties,
waren er oorzaak van dat de accomodatie
van de bloedtransfusiedienst in Amster
dam direct na de bevrijding in hoog tempo
moest worden vervolmaakt en uitge
bouwd.
Het was moeilijk de nodige gelden voor
deze uitbouw bijeen te brengen. In de
bloedtransfusiedienst van het Nederlandse
Rode Kruis participeren ook het rijk en
de gemeente, maar dit bleek geen garantie,
dat er geen financiële zorgen zouden zijn.
De zeer grote vraag naar tal van genees
middelen, uit bloed vervaardigd, en de
belangrijke plaats die het bloed zelf in de
geneeskunde ging innemen, noopte tot een
uitbreiding, die de financiële draagkracht
van de stichting te boven ging. De hulp
van een aantal arbeiders, die ook in hun
vrije tijd aan de verbouwingen hebben ge
werkt is dan ook zeer geapprecieerd.
De gewijzigde omstandigheden als ge
volg van de souvereiniteitsoverdracht in
1949 hebben ook haar invloed doen gelden
op het Koninklijk Instituut voor de Tropen
te Amsterdam. De wetenschappelijke ar
beid die dat instituut verricht, is zonder dat
de verhouding met Indonesië minder nauw
werd, meer gespreid en de economische
achtergrond van de wetenschappelijke on
derzoekingen is meer op de voorgrond ge
komen.
De heer A. T. J. Bianchi heeft namens
het instituut deelgenomen aan een inter-
Afrikaanse bosbouwconferentie, die gehou
den werd in Abidjan aan de Ivoorkust. Hij
maakte tevens een diepgaande studie van
de proeffabriek voor pulp en papierberei
ding uit tropisch loofhout, welke daar is
gevestigd. De resultaten van deze onder
zoekingen kunnen van groot belang zijn
voor Suriname waar, als het. plan-Blom-
menstein wordt uitgevoerd, grote bosgebie
den zullen worden opengelegd voor exploi
tatie. Ook in Frans-Afrika en in de Congo
worden onderzoekingen verricht naar de
mogelijkheden om het tropisch hout te ver
werken tot papier.
De papierindustrie in Nederland heeft
grote belangstelling voor de resultaten.
Het plan bestaat in het Instituut voor
de Tropen in nauwe samenwerking
met de gemeentelijke universiteit een
laboratorium te stichten voor grond
onderzoek om na te gaan welke moge
lijkheden tropische gronden voor de
landbouw bieden.
Men hoopt, dat het laboratorium in April
bedrijfsklaar zal zijn. Nederland zal dan de
beschikking hebben over het eerste labora
torium voor tropisch bodemonderzoek
van betekenis in Europa. De onderzoe
kingen, waarvoor grote belangstelling be
staat, zullen worden gefinancierd door de
opdrachtgevers.
De Koninklijke Mannen-zangvereniging „Maastrichter Staar" heeft tijdens haar bezoek
aan Parijs een krans gelegd op het Graf van de Onbekende Soldaat. Na de krans-
legging hief het uit tweehonderd leden bestaande mannenkoor de „Marseillaise" aan.
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk op Woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op Donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE.
Benoemd is tot gewoon hoogleraar in de
faculteit der rechtsgeleerdheid aan de rijks
universiteit te Leiden, om onderwijs te
geven in de sociale wetgeving, mr. A. N.
Molenaar, thans buitengewoon hoogleraar
aan deze universiteit.
Tot gewoon hoogleraar in de faculteit
der wis- en natuurkunde en buitengewoon
hoogleraar in de faculteit der geneeskunde
aan de rijksuniversiteit te Utrecht, om on
derwijs te geven in de medische physica,
met inbegrip van de propaedeutische phy
sica voor medische, veterinaire en tand
heelkundige studenten, is benoemd dr. H.
C. Burger, thans lector aan deze universi
teit.
Voor de duur van vijf jaren is benoemd
tot buitengewoon hoogleraar in de afde
ling electrotechniek aan de Technische
Hogeschool te Delft, om onderwijs te geven
in de ontwikkeling, constructie en bijzon
dere toepassingen van electronenbuizen,
dr. ir. J. L. H. Jonker, thans tijdelijk ver
bonden aan deze hogeschool.
Tot gewoon hoogleraar in de faculteit
der godgeleerdheid aan de rijksuniversiteit
te Groningen, om onderwijs te geven in
de geschiedenis der godsdiensten, phaeno-
menologie van de godsdienst, encyclopaedie
der godgeleerdheid en oud-Egyptische
taal- en letterkunde, is benoemd dr. T. P.
van Baaren, thans assistent aan de rijks
universiteit te Utrecht.
Aan mr. P. s'Jacob, officier van justitie
bij de rechtbank te Assen, is opdracht ver
leend gedurende een periode van negen
weken in de faculteit der rechtsgeleerd
heid aan de rijksuniversiteit te Groningen
onderwijs te geven in het strafrecht en de
strafvordering.
Dr. I. Samkalden, raadsadviseur bij het
ministerie van Landbouw, Visserij en Voed
selvoorziening, tevens belast met de leiding
van de juridische afdeling van dit ministe
rie, is met ingang van 1 Februari 1952 be
noemd tot hoogleraar in rechts- en staats
wetenschap aan de landbouwhogeschool te
Wageningen. Met deze benoeming wordt
voorzien in de vacature, ontstaan door het
vertrek van prof. mr. C. H. F. Polak.
De commandant van het Haarlem-cen
trum korps van Het Leger des Heils Majoor
D. J. Korts, wordt met ingang van 31
Januari a.s. overgeplaatst naar het korps
Groningen-congreszaal. In zijn plaats is hier
aangesteld: kapitein A. Bakkenes van Rotter
dam-Zuid.
Op de gevaarlijke helling, nabij de Cru-
quius-burg hebben de laatste 3 maanden
meer dan 40 ongelukken met min of meer
ernstige gevolgen plaats gevonden. Door
het schuin aflopen van het wegdek en de
scherpe bocht, is de berijder van de weg
verplicht op het midden te rijden. Bij het
uitwijken of het passeren van andere voer
tuigen, komt een auto meermalen op twee
wielen te rijden en wordt bij vochtige of
gladde weg onbestuurbaar.
Verbetering van deze provinciale weg is
dan ook noodzakelijk.
Bij de passagiers van de „Waterman",
die heden te Rotterdam arriveerde, be
vond zich de heer N. Jouwe, vertegen
woordiger van de Papoeabevolking op
Nieuw Guinea die vorig jaar delegatielid
was op de Nieuw Guinea-conferentie in
Den Haag.
De heer Jouwe zal in Nederland econo
mie en staatsrecht gaan studeren. Over de
thans in Den Haag begonnen conferentie
tussen Indonesië en Nederland sprekende
zei de heer Jouwe dat de Papoeabevolking
reeds gekozen heeft bij Nederland te blij
ven. De Papoeabevolking verwacht dat
Nederland achter haar blijft staan. Zij
vertrouwt dat de Nederlandse regering
haar belangen goed behartigt.
Noudat lieten ze zich geen twee keer zeggen! Ze stonden op en renden de thee
tuin in.
„Eerst op de wip!", vond Bunkie.
Hij zette zich op het ene eind van de lange plank, en Rick nam plaats op het andere
eind. Ze zetten zich af, en toen wipten ze naar hartelust.
Wacht even!", zei Oepoetie. „Dan ga ik er midden op staan, ik zal je helpen."
Hij klom ook op de wip en stond precies op het midden. Toen drukte hij om beurten
het ene en het andere einde van de wip naar beneden en dat ging prachtig. Nu eens
ging Bunkie de hoogte in, dan weer zat Rick bovenaan
Maar na 'n poosje wilden ze weer wat anders. Ze keken eens rond en Rick's oog viel
op een draaimolen.
„Jongens, zullen we nou daar eens ingaan?"
Het was 'n stevige paal met een kruis er bovenop; aan dat kruis hingen stoeltjes aan
kettingen.
„Vooruit maar!", zei Oepoetie, en ze klommen ieder in zo'n stoeltje.
En even later draaiden en zwierden ze door de lucht
Op uitnodiging van de Volksuniversiteit
en het' Nut hield de schrijver A. den
Doolaard Dinsdagavond in het Frans Hals
museum een lezing over de Verenigde Sta
ten, die levendig werd geïllustreerd met
talrijke lichtbeelden. Een verblijf van ander
half jaar in Amerika en daarna nog eens een
tocht met een kampeer-auto door dertig van
de achtenveertig staten gaf hem uiteraard
zoveel stof tot spreken, dat hij zich wel in
grijpend moest beperken en juist daarin
toonde Den Doolaard zich de meester. Ameri
ka is, naar hij zeide, zo vol van tegenstrijdig
heden, dat men er op de meest uiteenlopende
manieren over kan oordelen en voor al deze
meningen op zichzelf genoeg bewijs kan
vinden. Met allerlei voorbeelden karakteri
seerde spreker de overvloed tengevolge van
de massaproductie, de ongebreidelde concur
rentie, reusachtige reclame en in het alge
meen de nervositeit in de industriële sector,
die er oorzaak van is dat de arbeiders er „zo
vroeg versleten" zijn en de leiders in de nij
verheid voor een groot deel op 54-jarige
leeftijd al aan maagzweren lijden of aan
andere uitingen van psychische spanningen.
(New York telt 20.000 psychiaters). Door
middel van zijn prachtige kleuren- en zwart-
wit-projecties maakte Den Doolaard zijn toe
hoorders deelgenoot in de ademloze bewon
dering voor de grootste landschappen, waar
hij op zijn reis van Oost naar West doorheen
trok. Vooral zijn opnamen van de Grand
Canyon en de Rocky Mountains waren een
geslaagde weergave van de onmetelijke ruim
te en de indrukwekkende schoonheid van
deze gebieden. Terloops gaf hij beschrijvin
gen van de opvoeding van de jeugd, de strijd
van de pioniers, die verder in het binnen
land trachten door te dringen, de echtschei-
dings-faciliteiten in Las Vegas en vele andere
facetten van de „American way of life",
waar men tegelijk veel critiek en veel lof op
kan hebben.
Het hoogtepunt van deze voordracht was
de indrukwekkende schets die Den Doolaard
tenslotte gaf over het leven van de Indianen
in de reservaten van Nevada. Het onrecht
dat dezeoorspronkelijke bewoners door de
pioniers is aangedaan „dat waren dus de
Europeanen", zo voegde hij er met nadruk
tussen; de fiere allure, die zij in alle ellende
hebben bewaard; hun levensbeschouwing,
waarin de tijdloosheid zo'n belangrijk
element is; al deze aspecten werden voor
treffelijk door hem getekend en de indruk
die ze maakten werd nog versterkt door de
laatste reeks lichtbeelden van het woeste,
natuurlijk „milieu" dezer Indianenstam.
Er wordt de aandacht op gevestigd, dat
ten aanzien van het vrijaf geven op da
nationale feestdag de regeling van vorig
jaar van kracht is gebleven. Het is dus
aan werkgevers toegestaan op Maandag 5
Mei van 13 uur af vry te geven met behoud
van loon.
De Haagse Comedie zal het blijspel
„Vriendinnen" (Old Acquaintance) van
John van Druten wel alleen op het réper
toire hebben genomen omdat het aan twee
zulke voortreffelijke actrices als Willy
Haak en Ida Wasserman volop gelegenheid
biedt haar virtuoze nuanceringskunst een
avond lang ten toon te spreiden. Abonne
menthouders hebben daar gisteren in de
Haarlemse Schouwburg dan ook ruim
schoots van kunnen genieten. Het is alleen
jammer dat deze gelegenheid niet wat in
drukwekkender was. Om werkelijk te kun
nen boeien' of ontroeren moet een toneel
stuk toch ten minste interessante situaties
behandelen en belangstelling verdienende
personen in het licht van de schijnwerpers
plaatsen. Men kan nu wel zeggen, zoals
de redacteur van het programma, dat de
schrijver zijn populariteit te danken heeft
aan zijn hartelijke menselijkheid, zijn fijn
zinnige karaktertekening en meesterlijke
dialoog, maar dan verliest men uit het
oog dat met dit alles niet meer is bereikt
dan enige oppervlakkige conflicten met
wat schemerachtig sentiment daartussen.
Van Druten heeft na de oorlog zijn reeds
gesignaleerde populariteit met zijn vrien
delijke familiespel „Ik herinner mij moe
der" bevestigd, maar ik herinner mij hèm
toch liever uit de tijd toen hij met „Young
Woodley" (hier vertoond als „Puberteit")
zijn aanloop nam tot het succes, dat hem
heeft verleid tot het bakken van zoete
broodjes volgens een beproefd recept, zo
als wij er nu een kregen voorgeschoteld.
Deze geschiedenis van twee zich tot schrijf
sters van geheel verschillende betekenis
ontwikkeld hebbende jeugdvriendinnen
verheft zich vrijwel nergens boven het
niveau van het aardige genrestukje. Uiter
aard speelt de liefde daarbij een grote, zij
het niet bijster meeslepende rol.
Deze beperking in aanmerking nemende
mag gelukkig gezegd worden dat Ida Was
serman er met inschakeling van het beste
van haar talent in slaagde van de waarlijk
artistieke Katherine Markham een royaal
vrouwentype te maken, energiek en ruim
hartig, onbevangen maar zeer verstandig,
aggressief uit gerechtvaardigde veront
waardiging, vervuld van oprechte beschei
denheid. Haar altijd enigszins wazige, ver
strooide trant van spelen omsluierde bijna
aandoenlijk de vitale kern van haar wezen.
Heel mooi en zuiver was daardoor de wijze
waarop zij zich wist te schikken in de te
leurstelling dat haar minnaar in het laatste
bedrijf een veel jongere vrouw tot de zijne
verkoos: geenszins gelaten of verslagen,
maar aanvaardend het onvermijdelijke.
Willy Haak zorgde voor een levendig con
trast. Haar Mildred Watson Drake, achter
dochtig en afgunstig uit kleinzieligheid,
bleek door haar zoveel oppervlakkiger ma
nier van leven veel kwetsbaarder, veel
lichter geraakt te zijn. Met fijne humor en
grote technische beheersing speelden beide
actrices het klaar al deze factoren in een
prettig evenwicht te houden.
Paul Steenbergen had als regisseur geen
spoor van zijn activiteit achtergelaten, het
geen een groot compliment kan zijn. Met
de uitbeelding van de man-met-ervaring
die met jongensachtige schuchterheid de
ware liefde meent te vinden in een onbe
duidend meisje had hij niet de minste
moeite. Kathenka van der Werff, hoewel
zeker niet onverdienstelijk, maakte dit
wezentje wat al te ingénue en meende
blijkbaar te kunnen volstaan met het spre
ken in één stemming met steeds dezelfde
modulatie, die wel wat ging vervelen op
den duur. Als de gewezen echtgenoot, een
eigenlijk totaal overbodige figuur, kwam
Cruys Voorbergh nog even voor het voet
licht. Deze brillante acteur versterkt ge
durende de tweede heixt van het seizoen
dit uitstekende ensemble.
DAVID KONING.
door ANNE LORAINE
Vertaald uit het Engels
39)
„O, Preston", drong ze aan terwijl ze
een stap in zijn richting deed, „Preston,
je kunt 't toch niet menen, wat je me
vroeg. Geen enkele man kan dat van een
vrouw vragen. Ik leef toch niet alleen voor
me zelf of voor jou, maar ik behoor toch
ook al deze mensen hier toe, die me nodig
hebben. Jij, die zelf dokter bent, moet dat
toch beseffen! Toen je me ten huwelijk
vroeg, heb je me niet gevraagd mijn werk
op te geven; vind je het fair, daar nu mee
aan te komen?"
Hij nam haar handen in de zijne en
keek haar doordringend aan. „Fair of niet,
Lynne, ik vraag 't je, zei hij zacht. „Denk
er goed over na, voordat je antwoordt. Je
weet niet, wat dit voor mij betekent. Zeg
me, dat je dit voor mij doen wilt, als er
nog enig gevoel in je hart is....".
Ze staarde hem aan. Ze was van haar
stuk gebracht door de intensiteit, waar
mee hij tot haar sprak. Ze vroeg zich af,
hoe hij zou reageren, als ze aan zijn waan
zinnig verzoek gevolg gaf. De woorden,
die zuster James gesproken had, kwamen
weer in haar gedachten terug. Moest zij
alles, haar levenswerk, opgeven voor deze
man, die haar niets te geven had? Opdat
ze zich volledig aan zijn moederloze kind
zou kunnen wijden, dat hij, zoals hij zelf
toegaf, boven alles aanbad. Daarvoor was
hij dus met haar getrouwd, om haar na
verloop van enige tijd te overreden haar
werk op te geven en al haar energie en
kundigheid te wijden aan één volkomen
normaal en gezond kind. Het was natuur
lijk uitgesloten, maar wat haar 't meest
trof, was de wreedheid, die zijn verzoek
inhield. Hij die zonder liefde met haar
een huwelijk, dat niets betekende, had ge
sloten, wilde haar thans het enige, wat
haar leven inhoud gaf, ontnemen: haar
werk.
„Ik begrijp niet, hoe je me deze vraag
kunt stellen", zei ze langzaam.
„Ik ben met vee! moeite zover gekomen
en je weet, wat mijn werk voor me be
tekent. Mocht je dadelijk bij ons huwe
lijk dit plan al gekoesterd hebben, Pres
ton, dan vrees ik, dat je ernstig teleurge
steld zult worden. Ik zal mijn werk nóóit
opgeven!"
Hij haalde diep adem.
„Teleurgesteld!", zei hij bitter. „Ik ben
in mijn leven méér teleurgesteld. Dacht
je, dat ik me daar nog iets van aantrok?
Eén teleurstelling meer of minder komt
er voor mij niet op aan. Maar ik heb één
J. de Kadt, Inleiding tot het denken
van K. Marx Uitgeverij Born N.V.,
Assen.
Zoals men wel kon verwachten heeft de
heer De Kadt van zijn beknopte inleiding
tot het denken van Marx een goed boekje
gemaakt. De persoonlijke toon, die hem ter
beschikking staat, is bij zo'n kort overzicht
vrijwel onmisbaar, want in de afgetrokken
objectiviteitstrant heeft men veel te veel
tijd nodig om ergens tot een vaststelling te
komen. Maar de persoonlijke toon is alleen
goed bruikbaar, wanneer men ook in een
persoonlijke relatie staat tot zijn onderwerp.
Aan die voorwaarde wordt in dit geval wel
voldaan. „Er helpt niets aan, men moet eerst
Marxist zijn geweest, en dankbaar zijn voor
wat hij heeft gegeven, voor zijn deugden en
voor zijn fouten", zegt de heer De Kadt over
Marx, in een vorm ontleend aan Nietzsche,
sprekend over Wagner. Op die basis is het
dan mogelijk de hoofdpunten van Marx' ge
dachten over het onvermijdelijk vervolg van
de historie aan te geven, er de juistheid uit
weg te critiseren, en er vervolgens de waar
de van over te houden. Een voortreffelijke
demonstratie van deskundigheid en vermo
gen tot simpele uiteenzetting, en bepaald
genietbaar van stijl. S. M.
ding gezworen, dat mijn dochtertje nooit
de ellende mee zal maken, die ik heb mee
gemaakt. Jessica is ólles voor me, en nie
mand zal de plannen, die ik voor haar
heb, bederven. Als dit je laatste woord
is, Lynne, zal ik er nooit op terugkomen".
Gedurende een ogenblik, dat eindeloos
leek, keken ze elkaar recht in de ogen.
In zijn ogen las ze bitterheid èn een plei
dooi, en even voelde ze een waanzinnige
impuls in zich om toe te geven, het offer
voor hem te brengen en hem te vragen
haar in ruil hiervoor iets van liefde en
begrip te geven. Maar terwijl ze aarzelde,
besefte ze, dat dit een dwaze zwakheid
was. en kalm bleef ze hem aankijken. „Dit
is mijn laatste woord", zei ze langzaam.
„Het spijt me Preston, geloof me....".
Hij liet haar handen met een abrupt
gebaar los en wreef even langs zijn ge
zicht. „Ik schijn 't maar niet te kunnen
leren", mompelde hij. „De waarheid wordt
me telkens weer in 't gezicht gesmeten en
toch probeer ik 't steeds opnieuw.Het
spijt me, Lynne, ik heb me dwaas gedra
gen".
Hij keek haar met een trieste glimlach
aan. „Jij voelt je helemaal safe, hè? Er
kan jou niets overkomen met je werk en
je geloof in je zelf. Je bent als een pa
tiënt, die nog in verdoving is en er zit
even weinig leven in je. Ik heriner me,
dat je ééns werkelijk geleefd hebt, Lynne.
Dat is nu al diverse maanden geleden, niet
waar? Er voltrok zich toen een wonder, ik
zag de grote knappe dr. Lynne Thorn ver
anderen in een zachte, warme jonge vrouw.
Je was verliefd voor de eerste en mis
schien voor de laatste keer in je leven".
„Schei uit, Preston", fluisterde ze', ter
wijl ze een afwerend gebaar maakte.
„Waarom moet je me opzettelijk pijn
doen?"
„Waarom zou ik je sparen, Lynne? Waar
om zou ik medelijden met je hebben? Je
bent te benijden. Éénmaal heb je al
was het dan misschien maar kort het
wonder van de liefde beleefd. Je bent te
benijden boven al die mensen, die zo iets
nooit meegemaakt hebben. Hield je erg
veel van hqm, Lynne? Als hij je gevraagd
had, je werk op te gevenzou je 't dan
ook dwaas gevonden hebben?"
Ze voelde zich ongelukkig en keek hem
smekend aan.
„Dat was natuurlijk iets geheel anders,
nietwaar, Lynne", vervolgde hij meedo
genloos. „Je hield toen van iemand en zo'n
offer zou verrukkelijk zijn geweest. Als
hij je ten huwelijk gevraagd had, je kin
deren had gegeven, en jij je werk had
moeten opgeven, zou je dan ook tegenge
stribbeld hebben, dr. Lynne Thorn?"
Ze verborg haar gezicht in haar handen.
„Je hebt 't recht niet, dergelijke dingen
tegen me te zeggen", fluisterde ze hulpe
loos, „je hebt 't recht niet....".
„Ik heb 't recht niet", herhaalde hij
spottend, „dat is inderdaad waar. Hoe
amusant eigenlijk! Hier staat dr. Manner-
ley tegenover zijn vrouw dr. Lynne Thorn
en hij heeft geen enkel recht. Hij mag je
zelfs niet vragen naar je grote liefde...".
„Nu is 't genoeg", onderbrak ze hem,
tenslotte haar emoties beheersend. „Moet
ik jou zeggen, wat ik van je denk? Zal
ik je zeggen, wat ik vind van de manier,
waarop je mij tot ons huwelijk hebt ge
bracht? Wil je, dat ik je vertel, waarom
ik graag alles opgegeven had voor de man,
die je „m'n grote liefde" noemt? Wil je
precies weten, waarom ik eigenlijk met
jou getrouwd ben, Preston Mannerley?"
Ze hield op, onthutst over de doodsbleke
kleur van zijn gezicht. Hij keek haar aan
en op dat moment deed hij haar aan Jes
sica denken, hij scheen even zwak en hul
peloos te zijnZe had spijt van haar
scherpe boze woorden. Zwijgend liep hij
naar de deur en verliet het vertrek. De
deur viel zachtjes dicht.
Ze spraken er verder met geen woord
over, ook niet toen ze enige ogenblikken
later samen de tocht naar Hampstead
ondernamen. Millicent had enige vrienden
gevraagd voor het eten en om naderhand
te bridgen, en zo verliep de avond zonder
moeilijkheden.
Lynne voelde even een steek in haar
hart, dat ze het, na nog maar zo kort
getrouwd te zijn, al prettig vonden, als
er 's avonds mensen kwamen, waardoor ze
niet alleen met elkaar behoefden te zijn.
Millicent was nog charmanter dan anders,
en in de loop van de avond werd Lynne
er zich van bewust, dat de oudere vrouw
haar iets prettigs te zeggen had. Toen ze
tenslotte allen naar boven gingen, kwam
Millicent met haar verrassing voor de dag.
„Ik geloof, dat je 't wat Jessica betreft,
volkomen aan het rechte eind hebt, Lyn
ne", zei ze. „Ik zal Preston zeggen, dat ik
ook vind, dat ze naar de St. Helena's school
moet, zoals jij voorstelt. Ik geloof inder
daad, dat het beter voor het kind is, als
er niet constant zoveel speciale aandacht
aan haar wordt besteed".
Lynne hoorde haar rustig aan, hoewel
ze stom verbaasd was over deze plotse
ling veranderde houding van Millicent. In
haar eigen kamer trachtte ze zichzelf voor
te houden dat ze eigenlijk nooit helemaal
fair tegenover Millicent had gestaan. Als
ze werkelijk eens trachtten samen te wer
ken, zouden ze misschien getweeën de taak
van het huishouden en de opvoeding van
het kind op bevredigende wijze kunnen
volbrengen.
„Ik begrijp niets van haar", zei ze tot
zichzelf, terwijl ze in bed kroop, „ik kan
de dingen niet volgen. Op het moment,
dat ik definitief het gevoel heb, dat ze
mijn tegenstandster is, verandert ze van
houding en wordt mijn beste medespeel
ster. Ik w.ou dat ze maar wegging en ons
met rust lietdan zou ik tenminste
weten, waar ik aan toe was
(Wordt vervolgd).
