Het huwelijk
A tenda voor
Haarlem
Schilderijen en tekeningen van Knip
Aan de Kennemerweg
in Bloemendaal
Russische volksverhalen
in een Westerse geest
Publicatie over Velser
affaire beledigend?
3
Schoonheid in Haarlem en omgeving
Twee Jacob Marisprijzen
Cineast Max de Haas
naar Indonesië
Amerikaanse promo
veerde te Utrecht
LITTERAIRE KANTTEKENINGEN
Het sprookje als troost
Franse compositie
opgedragen aan Felix
de Nobel
„Vals en Echt" gaat reizen
door het buitenland
Hector Marin us overleden
Laatste bemiddelings
poging mislukt
KERKELIJK LR VEN
Proces tegen dagblad
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1952
Èi.
We hadden aanvankelijk het voornemen
vandaag iets te schrijven over „Wildhoef",
het mooie oude buiten aan de Westkant
van de Kennemerweg in Bloemendaal.
Maar ter wille van de actualiteit moet dit
een week wachten, want nu vragen het
weiland en de bebouwing aan de Oostkant
van die weg onze aandacht.
Onze lezers weten reeds dat Gedeputeer
de Staten van Noordholland het bezwaar
van Bloemendaal tegen het plan van Haar
lem, om de Orionweg door te trekken naar
Bloemendaal, gegrond verklaard hebben.
Haarlcrp moet een andere route voor de
nieuwe verbindingsweg met Bloemendaal
kiezen, want het weiland tegenover „Wild
hoef" mag niet doorsneden worden. Dit
stukje natuurschoon moet ongerept be
houden blijven. Daar is inderdaad veel
voor te zeggen, want het zou jammer ge
weest zijn als dit bekoorlijke plekje had
opgeofferd moeten worden aan de eisen
van het moderne verkeer.
B. en W. van Bloemendaal hebben bij
het opsommen van hun bezwaren tegen
het plan van Haarlem in het bijzonder
gewezen op de wenselijkheid de boerderij
„Veen en Duin" en de daarbij behorende
waterpartij te behouden. Die liggen ook
mooi. Indertijd bleek dit uit een foto die
wij daarvan publiceerden. Maar nóg
mooier, nóg schilderachtiger, vinden wij
het groepje woningen dat even ten Zuiden
van die boerderij staat. Wie aandachtig de
foto beziet (of liever nog even ter plaatse
gaat kijken!) zal het daarmee ongetwijfeld
e,ens zijn. Er zijn wel geen historische bij
zonderheden aan verbonden, zoals aan de
boerderij „Veen en Duin". Ook zal men
bouwkundige verdiensten niet aan de wo
ningen vinden, maar toch doet het geheel
in al zijn bescheidenheid het bijzonder goed
in deze omgeving. Nu het weiland en de
boerderij behouden blijven, zullen deze
huisjes ongetwijfeld ook wel blijven staan.
Even nog iets over de boerderij. Die
heeft vroeger tot het bezit van „Wildhoef"
behoord. Trouwens al het land tot aan de
grens van Santpoort toe. In 1936, na de
dood van de laatste bewoonster van „Wild
hoef", mej. C. van Wickevoort Crommelin,
werden het weiland en de boerderij aan de
Kennemerweg door de gemeente Bloemen
daal aangekocht, waardoor het gevaar van
verkaveling bedwongen was.
Wij geven ook een foto van de theekoe
pel van „Wildhoef" aan de Kennemerweg.
Het is niet de enige theekoepel die er in
deze streek nog over is. In een der komen
de weken zullen wij aan de theekoepels
een afzonderlijk artikel wijden, want het
is wel de moeite waard wat meer te ver
nemen van de zucht der bewoners van
buitens in de 18e eeuw, die er behagen in
schepten op hun rustig plekje, onder het
genot van een kopje thee (soms ook wel
van iets anders!) het veïkeer op de weg
gade te slaan. Meestal waren de huizen zelf
door een bosterrein van de weg gescheiden,
maar de bewoners wilden toch af en toe in
directer contact met de buitenwereld ko
men. In die eeuw gunde men zich nog
rustig de tijd om enkele uren te genieten
van hetgeen op de weg te aanschouwen
was! De theekoepel van „Wildhoef" is een
mooi accent in dit landschap. Het beige
steekt mooi af tegen het groen der zware
bomen op de achtergrond. Maar er blijkt
ook uit dat in de 18e eeuw de bewoners
De koepel van „Wildhoef'.
van „Wildhoef" al bekoord werden door
het landschap dat zich aan de overzijde
van de Kennemerweg voor hen ontrolde.
En toen was het nog heel wat meer natuur
schoon in Bloemendaal dan nu.
C. J. van T.
Een schilderachtig plekje.
Voor 1952 is een tweetal Jacob Maris
prijzen uitgeloofd, één voor schilderkunst
en één voor grafische kunst. De jury voor
schilderkunst bestaat uit: Bob Buys, Jan
van Eel, H. H. Kamerlingh Onnes, M.
Kolthoff en K. E. Schuurman, die voor
grafische kunst uit: mevr. J. V. C. Bakker-
Hefting, Dick Elffers, prof. H. Levigne, H.
Verburg en Jan Wiegers.
Het ligt in de bedoeling de prijzen uit
te reiken bij de opening van de keuze
tentoonstelling van ingezonden werken in
het gemeente-Museum te 's-Gravenhage.
Hiertoe uitgenodigd door de Indonesi
sche regering zal de Nederlandse cineast
Max de Haas binnenkort naar Indonesië
vertrekken. Hij zal daar de regie op zich
nemen van een film op voorlichtingsge-
bied, die gezamenlijk met Indonesische
cineasten wordt vervaardigd. Omtrent de
aard van de te vervaardigen film en de
productiemogelijkheden zal de heer De
Haas met de autoriteiten in Djakarta
overleg plegen.
Mevrouw L. P. Copeland, de echtgenote van
de heer George H. Copeland, persattaché
aan de ambassade der Verenigde Staten in
ons land, promoveerde Vrijdag aan de
rijksuniversiteit te Utrecht tot doctor in de
letteren en wijsbegeerte.
Mevrouw Copeland studeerde experi
mentele psychologie in de Verenigde Sta
ten. Zij had haar dissertatie gewijd aan een
psychologisch onderwerp, de betekenis van
door kinderen vervaardigde tekeningen. De
promotor prof. dr. M. J. Langeveld, zei
onder meer, dat mevrouw Copeland bij zijn
weten de eerste Amerikaanse vrouw is, die
op dit terrein aan de Utrechtse universiteit
promoveert.
ZATERDAG 27 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „Het Witte Schaap'
(Het Vrije Toneel), 8 uur. Concertgebouw:
Vereniging tot behartiging der belangen van
tbc-patiënten, cabaret met bal, 8 uur. Palace:
„Het kind der zonde", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Luxor: ..Klokslag 12", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Lido: „Eva", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. City:
Geeft acht" en „De Koningin der bandieten",
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Spaarne: „Het graf van
Djenghis Kahn", 14 jaar, 7 en 9.15 uur Mi
nerva: „De gesluierde Maja", alle leeft., 7
en 9.15 uur. Rembrandt: „Douane boem",
alle leeft., 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 28 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „Het Witte Schaap"
(Vrije Toneel). 8 uur. Palace: „Het kind der
zonde". 13 jaar. 2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor:
Journaal voorstellingen. 10.30, 11.30 en 12,o0
uur. „Klokslag 12", 2. 4.15, 7 en 9.15 uur.
Lido: ..Met Scott naar de Zuidpool", alle
leeft.. 11 uur. „Eva". 18 jaar. 2, 4.15, 7 en 9.15
uur Citv: „Geeft Acht". „De Koningin der
bandieten", 14 jaar. 2.15, 4.30. 7 en 9.15 uur
Spaarne: „Het graf van Djenghis Kahn", 14
jaar. 2, 4.15. 7 en 9.15 uur. Minerva: „De ge
sluierde Maja". alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15
uur. Rembrandt: Zondagmorgenvoorstelling.
„Een onvergetelijke melodie", 11 uur.
„Douane boem", alle leeft., 2, 4.15, 7 en
9.15 uur.
MAANDAG 29 SEPTEMBER
Palace: „Het kind der zonde", 18 jaar, 2,
4 15 7 en 9.15 uur. Luxor: Journaalvoorstel
lingen, 10.30. 11.30 en 12.30 uur. „Klokslag
12", 14 jaar, 2, 7 en 9.15 uur. Lido: „Eva". 18
jaar. 2, 4.15. 7 en 9.15 uur. City: „Geeft acht"
en „De koningin der bandieten", 14 jaar. 2.15,
4 30 7 en 9.15 uur. Spaarne: „Het graf van
Djenghis Kahn", 14 jaar, 2.30. 7 en 9.15 uur.
Minerva: „De gesluierde Maja", alle leeft.,
2 30 en 3.15 uur. Rembrandt: „Douane boem",
alle leeft., 2. 4.15, 7 en 9.15 uur.
IN ELK SPROOKJE hoe primitiever des te hoorbaarder klinkt er iets' na van
de mythe die elk ras zich gedroomd heeft van wat „in den beginne" geweest moet
zijn: een gouden tijdperk, een elysium, een'paradijs. Veel, het beste misschien, is de
mens op zijn tocht door de eeuwen vergeten en zo werd hij onder alle hemelstreken
een Adam, in wie niet meer dan een vage heugenis nableef van de verspeelde geluk
zaligheid. Hij werd de onverzadigde, die terugverlangt naar de „staat van geluk" die
hij zich als oermythe aan de oorsprong van alle dingen voorstelde: de eenheid van
al het bestaande, van goden, mensen en natuur. En zolang hij daarvoor nog kinder
lijk genoeg was, trachtte hij het onherroepelijk verlorene in de verbeelding tot dc
werkelijkheid terug te roepen: hij „droomde", fabelde, fantaseerde cn vertelde
daarmee het eerste sprookje om aan de begrensde realiteit, aan de beperkte moge
lijkheden van het menselijk bestaan te ontkomen.
Het sprookje kent immers geen grenzen,
het is gebonden aan ruimte noch tijd. On
metelijke afstanden worden in een omme
zien afgelegd, jaren verstrijken in een oog
wenk. Het luistert evenmin naar de na
tuurwetten: het dode krijgt leven; dieren,
bomen en stromen gaan een menselijke
taal spreken; de rots wordt mens, de mens
verandert in een dier, natuurkrachten ne
men gedaante aan en dat alles omdat er
in het sprookjesheelal «en plaats is inge
ruimd aan het wonder. Hier, in het sprook
je, wordt het onmogelijke mogelijk, het
wonderbaarlijke natuurlijk, het onverbeeld-
bare zichtbaar.
Welbeschouwd is er in elk sprookje een
surrealistisch, een bovennatuurlijk ele
ment. Is de afstand tussen het primitieve
volksverhaal en het wonderbaarlijke
sprookje van de romantici van Tieck bij
voorbeeld, van Hoffmann of Novalis wel
zo groot als het schijnt? Argeloos in het
eerste, bewust in het tweede, willen beide
ééfc en hetzelfde: een symbool zijn, een ge
lijkenis van de harmonie die „eens" moet
hebben bestaan.
Geloof, moraal en troost
Geen sprookje dat met een vraag, géén
dat met een noodlottige afloop eindigt. In
het onmisbare „en ze leefden nadien nog
lang en gelukkig" vindt het heimwee naar
het verbeurd weleer een troost, een meta-
physische troost als men wil. En is juist
dit niet het bekoorlijke van het sprookje:
dat het simpel gelooft in het uiteindelijk
en dus ook in het oorspronkelijk goede, on
danks al het boosaardige dat het laat ge
beuren? Schuilt daarin ook niet de morele
bevrediging die het de ecnvoudigen van
geest geeft? Men kent het: het slechte,
hoe listig het zich weet te vermommen,
wordt ontmaskerd én gestraft; het deugd
zame, hoe smadelijk miskend, zegeviert.
In dat opzicht zijn de sprookjes van de
hele wereld gelijk, ook de Russische, waar
van een zestiental uit de Engelse bewer
king van Post Wheeler vertaald en ge
bundeld werd*). Van de lotgevallen der
bogatyrie, van de „godshelden" uit het
vroegste Slavische verleden, zoals ze in de
„oude verhalen", in de „starieny", door
rondtrekkende zangers werden verteld.
Van de wederwaardigheden die de volks
verbeelding weefde om historische per
sonen, bij voorkeur om dc legendarische
vorst Wladiemier, van de „edele" strijd der
De Franse componist Francis Poulenc
heeft een werk geschreven en opgedragen
aan Felix de Nobel, de dirigent van het
Nederlands kamerkoor.
De titel van deze compositie luidt: „Qua-
tre motets pour le temps de Noël".
De eerste uitvoering zal gegeven worden
in Madrid, waar het Nederlands kamerkoor
in November een concert uitvoert ter ge
legenheid van de opening van de Neder
landse bibliotheek.
In Amsterdam zal het nieuwe werk in
de loop van het seizoen worden uitgevoerd.
Dat de tentoonstelling „Vals cn Echt" in
ternationaal de aandacht heeft getrokken,
blijkt uit het feit dat de directie van het
Stedelijk Museum te Amsterdam uit talrijke
landen aanvragen heeft ontvangen om deze
expositie daar te kunnen krijgen. Zo kwamen
er reeds verzoeken binnen uit Zwitserland,
Duitsland, Zweden, Engeland en de Verenig
de Staten. Dit is mede een gevolg van het
bezoek van de deelnemers aan het in de af
gelopen zomer te Amsterdam gehouden inter
nationaal kunsthistorisch congres. Alvorens
„Vals en Echt" tot begin 1954 op teurnée
gaat, komt deze tentoonstelling eerst nog in
Maastricht.
De duur van de expositie in de hoofdstad,
waarvan het bezoekers aantal de 25.000 na
dert, is tot 14 October verlengd.
Te Wassenaar is op 51-jarige leeftijd over
leden de componist Hector Marinus, wiens
werken de laatste tijd in bredere kring de
aandacht hebben getrokken door het streven
van hun maker om een harmonisch verbond
te verwezenlijken tussen een op de Oosterse
psyche gerichte klankwereld en dc muzikale
verworvenheden van het Westen. Tot zijn
bekendste werken behoren een pianoconcert,
dat in het vorig seizoen door het Residentie-
Orkest onder leiding van Willem van Otter-
loo ten doop werd gehouden (met Luctor
Ponse als solist), een vioolconcert waarvan
Jo Juda nog onlangs een uitvoering gaf met
het Radio-philharmonisch Orkest onder lei-
cting van 'Paul van Kempen, een vioolsonate
en een aantal liederen. Tot de specifiek Oos
terse composities behoren zijn Perzische en
Japanse suite voor klavier en de Javaanse
suite voor twee piano's.
Gistermiddag is mr. Marinus onder grote
belangstelling, vooral uit muzikale kringen,
in Hilversum ter. aarde besteld. Aanwezig
waren onder meer de componisten Sem
Dresden en Karei Mengelberg, de violist Jo
Juda, de pianist Paul Nicssing, de harpiste
Rahel Mengelberg en de zang-paedagoge me
vrouw H. J. DresdenDhont.
Intree-rede Hendrik Andriessen
als hoogleraar te Nijmegen
Prof. Hendrik Andriessen, die door de
Sint Radboudstichling te Utrecht is benoemd
tot buitengewoon hoogleraar in de muziek
wetenschap aan de R-K. Universiteit, zal Vrij
dag 3 October zijn ambt aanvaarden met het
houden van een rede in de aula der Univer
siteit aan de Bijleveldsingel te Nijmegen.
NEDERLANDSE LETTERKUNDIGEN
SPREKEN IN DUITSLAND
Op uitnodiging van de in Duitsland wonen
de schrijver Rolf Italiaander zullen de Neder
landse letterkundigen prof. dr. N. A. Donker
sloot. dr. P- -J- Meertens, Antoon Coolen en
Maurits Dekker de /^«der-Duitse week bij
wonen. die op 7 Odjrtuer begint. Zij zullen
onder meer voordrachten houdén in Hamburg
en Bremen.
In de kunsthandel Leffelaar aan de Grote
Markt te Haarlem wordt tot 18 October een
expositie van schilderijen en tekeningen
van W. A. Knip gehouden. In de étalage is
een vierkant doek van flink formaat, voor
stellend de Amstel met aan de linkerzijde
een gedeelte van Hotel de l'Europe. De
bijzondere atmosfeer van Amsterdam is
daar mooi in getroffen! Meestal echter
plaatst Knip zijn schildersezeltje aan de
kade van één of ander Frans havenstadje.
Op de voorgrond een paar dobberende
roeibootjes, verderop de kubusachtige,
kleurige architectuur van een Zuidelijke
stad. Hij werkte in St. Tropez en Menton,
maar vertoeft ook graag aan de oevers van
de Seine in het hart van Parijs.
Als u mij zoudt vragen welk van deze
schilderijen mij het beste bevalt, zou ik
antwoorden: dat kleine stukje getiteld
„Ilötel Notre Dame". Daarin vind ik het
parelend grijs van de Seinestad op z'n zui
verst weergegeven. Het is een eerlijk
schilderijtje, zonder opvallende effecten cn
daardoor bezit het een intimiteit die ik ook
wel in enkele andere stukken aantref, maar
nergens zo ongestoord als in dit werkje.
De schilder laat zich wel eens verleiden
door de indruk die men krijgt als men een
haven bij tegenlicht ziet. Op het bewegende
water ontstaan dan fonkelingen van
schamplicht, die heel aardig zijn om waar
te nemen, maar die op een schilderij gauw
een beetje te veel effect geven. Zulke bij
zondere werkingen van het licht kunnen
uiterst hachelijk zijn, evenals sommige rische Bedrijfsbond is mislukt. Twee weken
motieven van bootjes met kleurige zeilen lang heeft de directeur van het gewestelijk
Zijn tekeningen zijn, als men er veel van
ziet, een beetje monotoon. Het is altijd het
zelfde procédé, van lijnen en vlakken in
sepia gewassen, waarin een spaarzaam
accentje van lichtgroen of rood is geplaatst
om het geheel wat te verlevendigen. Het is
allemaal heel keurig en ingetogen, maar in
de schilderijen komt veel meer tot uiting
dat Knip het vermogen heeft de lichte
kleur uit te spelen.
Er hangt maar één aquarel, maar die is
ook uitstekend en veel levendiger gedaan
dan de gewassen tekeningen. Het motief
hiervoor was een tweemaster in de haven
van Ville-France, het onderwerp dat de
Franse schilder Paul Signael steeds weer
bleef inspireren. De aquarel van Knip is
heel anders behandeld, maar de speelse
toetsen, waarmee hij boot, water en lucht
heeft aangeduid, roepen hetzelfde opwek
kende en frisse beeld in de toeschouwer op.
OTTO B. DE KAT
Ommelanden-c o nfli c t
De laatste bemiddelingspoging in het
conflict tussen de coöperatieve melkpro-
ductenfabriek „De Ommelanden" te Gro
ningen en de Algemene Nederlandse Agra-
ciie in een groen-blauw water spiegelen.
Men is geneigd om „oh, wat mooi!" te roe
pen en dat moet nu juist niet. Maar bij W.
A. Knip is dat gelukkig niet altijd het ge
val. Hij is beschaafd genoeg om het nooit
tè baf te maken.
arbeidsbureau te Groningen pogingen ge
daan het bestuur van „De Ommelanden"
en het hoofdbestuur van de Algemene
Nederlandse Agrarische Bedrijfsbond tot
elkander te brengen. Beide partijen hebben
zijn voorstellen echter niet aanvaard
ridders en dc uiteindelijk beloonde volhar
ding van de zwoegende boer van het
rijkste en veelal schoonste, dat in het Rus
sische volksverhaal eeuwenlang van mond
tot mond is gegaan, zal men hier nauwe
lijks een spoor vinden. Lees enkele cou
pletten uit Jewgenij Onegin, de onsterfe
lijke roman-in-verzen van Poesjkin, die zo
meesterlijk een aantal volkssprookjes tot
levende litteratuur bewerkte lees uit
het vijfde hoofdstuk de verzen over Tat-
jana's droom („en slapende droomde zij
wond're dromen...."): hoe ze daar over
een wild-bruisende stroom wordt geholpen
door een beer, die haar naar de spook
achtige hut met de gedrochten brengt. Zo
als het daar beschreven staat, is het niet
alleen een voorbeeldige revue van de Rus
sische sprookjesgestalten „een heks met
een baard als gcitebokken, een dwerg met
staart en één als haan en één half katte-
beest half kraan", het heeft ook de mee
slepende toon van het wonderbaarlijke,
waarin dc njanja, de kindermeid, de volks
verhalen verteld moet hebben.
In de bewerking van Post Wheeler
en dus ook in deze nauwgezette vertaling
zal men deze sprookjesattributen één
voor één terugvinden, maar van de bekoor-
lijk-ptimitieve stem der oud-Russische
vertellers, zoals die door de eeuwen heen
in de volksmond moet hebben nageklon
ken, is er niets of zo goed als niets bewaard
gebleven. Wat echter wel kenmerkend
ADVERTENTIE
N.V MIJ. I(H O L S T E R" - OVERVEEN
Tel. K 2500 15597 en 19057
Centrale verwarming
Airconditioning
Aut. oliestook
Russisch kan worden genoemd is de haast
tastbare gedaante, waarin hier de meest
fantastische figuren verschijnen, ook al
kan men zich zonder veel moeite het toneel
van de handeling overal elders dan in het
Tsarenrijk denken. De Baba Jaga, de heks
die door het luchtruim vliegt in haar ijze
ren vijzel, slaande met de stamper, haar
spoor uitwissend met de keukenbezem
(Slavis:he voorstelling van onze toverkol),
de „gebochelde" (en natuurlijk sprekende)
hengst, de arend die verandert in een oud
man „knoestig als een dode boom, met
flonkerende ogen die zo groen waren als
smaragd, met zijn warrige baard, dik als
mos, die tot beneden zijn middels hing"
ze tekenen zich tegen de achtergrond van
onwezenlijke taferelen af als verrassend
reële verschijningen.
Nowgorod-Bagdad-Dronthem
En voor het overige? Men kent de mo
tieven: ten dele uit de bundels van
Grimms sprookjes, ten dele uit „Duizend
en-één-nacht", waaraan de „skazki", de
volksverhalen, het hun passende hebben
ontleend. Vervang de heerszuchtige tsaar
door de pompeuze khalief en ge zijt in
Bagdad. Denk u in de plaats van het bos-
monstcr Moestjisjek een Scandinavische
„trol" en ge meent een Noors sprookje te
lezen uit de verzameling vap Asbjörnson
en Moe.
Ver is deze Russische „skazka" afge
dwaald van zijn mythische oorsprong, ver
der nog deze Engels-Hollandse bewerking
van het Russische origineel. Volksverha
len laten zich niet ongestraft „civiliseren"
en de Russische zich niet aanpassen aan
„de methode en de manier van de volks
vertellingen van West-Europa" zoals
Post Wheeler blijkens zijn voorwoord
trachtte te doen althans niet zonder hun
eigenheid te verliezen, hoe leesbaar ze ove
rigens ook mogen blijven.
C. J. E. DINAUX
Post Wheeler: Sprookies uit het Oude
Rusland, vertaald door Jotian van Keulen, ge
ïllustreerd door W. F. Dupont (Uitgeverij
„Oisrerwijk", 's-Gravenhage).
Te Alphen aan de Rijn is een nieuwe brug over de Oude Rijn in aanbouw, die de
verbinding zal vormen tussen het Oostelijke en Westelijke gemeentedeel. Voor de
toekomst van Alphen aan de Rijn zal deze brug belangrijk zijn, omdat zij een schakel
zal voT.nen niet Amsterdam en een woon- en industriegebied van 40 a 50 ha. waarvoor
de uitbreidingsplannen reeds klaar zijn. De brug in aanbouw. Alle funderingspalen
zijn geheid, terwijl het. landhoofd met. de kelder en het aansluitende viaduct over de
hoofdstraat aan de Oostelijke zijde gereed zijn. Men verwacht, dat de brug in Juni 1953
zal kunnen worden geopend.
De generale synode der Hervormde
kerk heeft zich in de laatste tijd ver
schillende malen uitgelaten over be
langrijke, actuele problemen. Zo ver
scheen er een herderlijk schrijven
betreffende de R.-K. kerk, daarna
een over oorlog en vrede, en thans
ligt voor ons een verhandeling over
het huwelijk. Wij willen -u in dit ar
tikel gaarne met dit laatste herder
lijk schrijven in aanraking brengen.
Het is overbekend, dat in onze moderne
tijd het huwelijk en de verhoudingen in
het gezin in vele gevallen een ernstige
nood en bedreiging vormen voor mens en
gemeenschap. De Hervormde kerk weet
dit ook en de synode heeft aan een com
missie opdracht gegeven om zich intensief
te verdiepen in de achtergronden van de
huwelijksverhouding, in de huidige pro
blematiek en in het getuigenis, dat de
kerk op dit terrein van het leven heeft uit
te spreken.
Het herderlijk schrijven, uit deze op
dracht ontstaan, begint dan ook met de
bijbel te laten spreken en om duidelijk te
maken hoe, met name Jezus en Paulus,
over het huwelijk hebben gesproken en
geschi-even. Een bijbelse fundering is no
dig om te komen tot een waarachtige
Christelijke beschouwing aangaande het
huwelijk en tot een ethiek, die uit deze
beschouwing voortvloeit. Men komt tot de
conclusie, dat de gemeenschap in het hu
welijk de totale mens omvat, dat zij naar
G.ods bedoeling blijvend en onontbindbaar
ir en dat zij vol is van verantwoordelijk
heid voor elkaar.
Het tweede hoofdstuk is geschreven on
der het opschrift „Het huwelijk in de
kerk". Achtereenvolgens wordt ons ver
teld hoe de opvattingen destijds in Iraël
waren en in de Oud-Christelijke kerk cn
welke meningen men vroeger en nu kan
aantreffen in de Rooms-Kathoiieke kerk
en de Reformatorische kerken. Wil men
op een eenvoudige, bondige en duidelijke
manier lezen waar nu eigenlijk de ver
schillen liggen tussen de R.-Katholieke
en Protestante beschouwingen aangaande
het huwelijk, dan kan men in dit hoofd
stuk terecht. Het gaat hier bijvoorbeeld
over de vraag of het huwelijk een sacra
ment is of een heilige orde en verder:
„wat is het éérste doel van het huwelijk:
de voortbrenging en opvoeding van kin
deren of de onderlinge hulp van de ge
trouwden aan elkaar?"
Het derde hoofdstuk geeft een uitvoe
rige verhandeling van ruim zestig blad
zijden over „Het huwelijk in onze tijd".
Men vindt hier paragrafen over de hui
dige situatie, de voorbereiding tot het hu
welijk, de huwelijkskeuze, man en vrouw
in het huwelijk, huwelijks moeilijkheden,
gezinsvorming en ongehuwd blijven, on
omwonden en regelrecht wordt op de pro
blematiek ingegaan. Hier worden met
name de sexuele vragen en noden behan
deld van de moderne mens in zijn puber
teitsjaren, verlovingstijd en huwelijk
Vooral de opmerkingen over de sexuele
voorlichting en de gezinsvorming zijn de
moeite van het lezen en het overwegen
waard.
Dan wordt er gesproken over de taak
van overheid en kerk. Het Rooms-Katho-
licisme wijkt hier weer sterk af van het
Protestantisme. De R.-K. kerk erkent in
wezen het burgerlijk huwelijk niet, terwijl
de Protestant zegt: „Aan de overheid is
de trouwceremonie toevertx-ouwd. Zij heeft
toe te zien, dat de door God gewilde hu
welijksorde wordt bewaard en tegen ver
wording wordt beschermd. De kerk heeft
een eigen opdracht. Zij heeft te prediken
over het huwelijk, dat zo juist op het
sladhuis gesloten is".
Het herderlijk schrijven eindigt met een
artikel over echtscheiding en tweede hu
welijk. Er wordt in dit hoofdstuk zeer
ernstige critiek geleverd op de tegen
woordige wetgeving in Nederland betref
fende de echtscheiding. „Echtscheiding zal
door de overheid slechts mogen worden
toegelaten in die gevallen, waarin de
overheid gebleken zal zijn van een gron
dige ontwrichting van het huwelijk, teji-
gevolge waarvan de instandhouding ^Dor
een of voor beide partijen ondragelijk ge
oordeeld moet worden".
In de laatste bladzijden van het rap
port gaat het over de vraag of de kerk
een tweede huwelijk na echtscheiding kan
bevestigen en inzegenen. „Als regel: neen,
zegt het herderlijk schrijven, maar in het
algemeen zal tegen een dergelijke kerke
lijke bevestiging geen bezwaar behoeven
te worden gemaakt, indien de andere
echtgenoot uit het ontbonden huwelijk
reeds hertrouwd dan wel overleden is".
Zo hebben wij aan dit rijke boekje en
kele gedachten ontleend. Concluderend:
dit rapport is in staat om belangrijke
diensten te bewijzen aan verloofden en
gehuwden, ouders en paedagogen, geeste
lijken en artsen.
„Het Huwelijk" 144 pag. Uitg. Boe
kencentrum N.V., Den Haag.
De civiele kamer van het gerechtshof te
Amsterdam heeft een zaak behandeld,
waarin van een Nederlands dagblad een
bedrag van f 25.000 werd geëist wegens
een publicatie over de zogenaamde Velser
Affaire. Eiser is de heer I. S., die zich door
passages van het op 14 April 1951 in het
dagblad gepubliceerde artikel over deze
zaak beledigd achtte.
De rechtbank, die deze kwestig in eerste
instantie behandelde, overwoog in zijn uit
spraak van 20 November, dat het kenne
lijk de bedoeling van het dagblad is ge
weest het grote publiek in beweging te
krijgen en dat hier een beroep op het die
nen van het algemeen belang wel gegrond
mocht worden geacht. De eis werd dan
ook afgewezen.
Voor het gerechtshof werden thans de
pleidooien in deze zaak gehouden. Voor
de heer S. trad op mr. A. Borst, die be
toogde, dat onder alle omstandigheden
het noemen van de naam van S. volkomen
overbodig is geweest.
„Het gaat in de Velser affaire niet om
de vraag of een met name genoemd per
soor door de justitie zal worden vervolgd,
maar of de justitie zal erkennen of inder
daad misdaden zijn gepleegd. Wanneer
men dan toch namen wil noemen, aldus
mr. Borst, dan dient men die van de offi
cier van justitie, de procureur-generaal of
de minister van Justitie uit te kiezen en
hen te betichten van plichtsverzaking of
zelfs van corruptie, die zou zijn gepleegd".
Mr. Borst zeide, dat het artikel met niets
ontziende scherpte en met een niets ont
ziende terminologie tegen de heer S. is
gericht. Het dagblad heeft zich 'bezondigd
aan het publiceren van grove onwaarheden.
Dit artikel heeft de heer S„ die zich thans
op Aruba bevindt, zakelijk en physiek ge
broken. Bij het nieuwe onderzoek, dat is
ingesteld, is de heer S. noch als verdachte
noch als getuige gehoord, aldus mr. Borst.
Mr. A. J. M. van Dal, die voor het dag
blad optrad, zeide, dat het artikel is ge
schreven in de volle bewustheid van de
betekenis en de consequenties, die het met
zich mede kon brengen. Het is slechts af
gedrukt na rijpe overweging. Mr. Van Dal
zeide ervan overtuigd te zijn, dat deze pu
blicatie mede de oorzaak is geweest tot het
instellen van een nieuw onderzoek in de
Velser Affaire. Voorts verklaarde hij van
de echtgenote van een gouvernements
ambtenaar op Curagao een brief te heb
ben ontvangen, waarin staat, dat de heer
S. daar slecht bekend staat. Alle rijke in
woners van Curagao hebben destijds geld
gestoken in de onderneming van S. en
daarbij al het geïnvesteerde verloren. Mr.
Van Dal betoogde, dat het dagblad uit
sluitend heeft gehandeld in het algemeen
belang en wel nadat de minister van de in
zijn bezit zijnde documenten ettelijke ke
ren op de hoogte was gebracht.
De uitspraak in deze zaak werd bepaald
op 7 November.
