Rampenfonds zet stimulering
van inzamelingen stop
wmm
Eliab's wraak
Toon Verhey acht uitbreiding van
provinciaal orkest gewenst
H'M
ORR
Talent
J
Ook met het oog op toekomstige
zomerconcerten in Zandvoort
Nieuws over komende
Holland Festival
r~
Het gaat nu de verdere hulp
verlening financieren
Hoe thans wordt
geholpen
Een Paasverhaal door H. G. Cannegieter
5
Zeven strijkers maken
het orkest compleet
SPROETEN-m
Herdenking van
Henriëtte Bosnians
UW LERAAR KOMT
WANNEER HET
U SCHIKT
Ook Assen krijgt aardgas
Meer subsidie voor USO
Student wegens diefstal
veroordeeld
Engelse Litteratuur
Helft van landelijk nodige
B.B.-personeel bijeen
ZATERDAG 4 APRIL 1953
Het zojuist afgesloten winterseizoen, dat in artistiek opzicht over het algemeen
hijzonder succesrijk mag worden genoemd, mede dank zij een gelukkige keuze van
op het hoogste niveau verkerende solisten, is waarschijnlijk wei het laatste geweest
dat de H.O.V. in haar huidige vorm heeft gegeven. Verwacht mag immers worden,
dat wij na de zomervacantie met een provinciaal orkest te doen zullen krijgen. Aller-
wegc hebben de daarvoor in aanmerking komende gemeenten in Noordholland de
daarvoor gevraagde subsidies intussen toegezegd. Naar aanleiding van deze omvorming
hadden wij dezer dagen in zijn woning aan de Spoorzichtlaan te Heemstede een ge
sprek met de door onze muziekrecensenten zo onvoorwaardelijk geprezen dirigent
Toon Verhey, die begon met te verklaren hoezeer hij het betreurt., dat bij de tot
dusver plaats gehad hebbende voorbereidingen en gevoerde onderhandelingen door
geen enkele instantie zijn mening of advies werd gevraagd.
De omschakeling tot provinciaal orkest
heeft namelijk niet alleen sociale aspecten,
hoe belangrijk men denke slechts aan de
daarbij inbegrepen vorming van een pen
sioenfonds die ook mogen zijn. Doch de
nieuwe taak brengt 'tevens op kunstzinnig
terrein liggende gevolgen mee en de heer
Verhey had zo graag gewild,dat men daar
van het begin af rekening mee zou hou
den. Er doen zich namelijk eigenaardige
problemen voor.
Het orkest zal meer symphonische con
certen dan voorheen gaan geven. Als wij
ons tot de allernaaste omgeving beperken,
dan zien we bij voorbeeld al direct dat er
vier keer per jaar zal worden opgetreden
in Heemstede, waar de H.O.V. zich vroe
ger zelden of nooit liet horen. En vooral
boven het Noordzeekanaal zal de activiteit
worden uitgebreid. Heeft men echter, zo
vraagt de heer Verhey zich af, de kwestie
van de beschikbare zalen wel voldoende
onderzocht? Deze zijn, vooral in acous-
tisch opzicht, dikwijls zeer slecht. In Be
verwijk om maar een in de buurt lig
gend geval te nemen kan de dirigent
de blazers wel zien, maar niet horen!
In sommige plaatsen zal men alleen in
kleinere bezetting, dus als kamerorkest
kunnen spelen. Een voordeel hiervan is
overigens, dat men daardoor de musici
enigszins kan laten rouleren. Doch daar
tegenover staat, dat voor het Haarlemse
Concertgebouw het ensemble eigenlijk te
klein is. Men zegt wel eens, aldus merkte
Toon Verhey op, dat nu het koper te sterk
klinkt, doch dat komt doordat de verhou
ding niet deugt. De strijkersgroep is te
zwak. In sommige stukken moeten nota
bene bassisten van instrument wisselen en
als blazers dienst doen, hetgeen de verhou
ding nog verder verstoort zoals bij werk
van Tsjaikofski, waar altijd een tuba in
voorkomt. Op dergelijke incidentele uitzon
deringen na is de blazersgroep thans wel
compleet. Vermeerdering der strijkers is
echter dringend noodzakelijk, vooral wan
neer er inderdaad meer symphonische con
certen gegeven zullen worden en men
daarbij ook het moderne répertoire ver
langt. Trouwens, ook voor de belangrijke
begeleidingen, waartoe men zich voortaan,
zal moeten beperken, is dit zeer gewenst.
Nog steeds koestert Toon Verhey de
hoop, dat bij de omvorming tot provinciaal
orkest juist dit probleem de aandacht zal
genieten. Helaas echter zijn er aan deze
zo gewenste uitbreiding financiële gevol
gen verbonden, waarvoor de rijkstoelage
geen dekking biedt. Deze dient namelijk
ter vergoeding van de helft van de salaris
sen der orkestleden, waaronder dus niet
begrepen de dirigenten en het bureauper-
soneel. De H.O.V. is met de orkesten uit
Groningen, Maastricht en Arnhem inge-
ADVERTENTIE
komen vroeg in 't voorjaar
Koop tijdig SPRUTOL
Het Concertgebouw-Orkest opent de
reeks van concerten, die tijdens het Hol
land Festival zullen worden gegeven, met
een uitvoering van Diepenbrock's Te Deum.
Als solisten zullen medewerken: Corry
Bijster (sopraan), Roos Boelsma (alt),
Chris Scheffer (tenor) en Herman Schey
(has). Het geheel staat onder leiding van
Eriuard van Beinum.
Voor de uitvoering van „La Vida Breve"
van Manuel de Falk door de Nederlandse
Opera is een Spaanse dansgroep geënga
geerd, namelijk die van Manolita en Salva
dor Vargas, leerlingen van Vicente Escu-
dero. Gehoopt wordt, dat dit ensemble tij
dens zijn verblijf in Nederland ook enkele
eigen dansavonden zal kunnen geven.
Dietrich Fischer-Dieskau, de Duitse bari
ton;" die hier reeds enkele liederenavonden
heeft gegeven, zal in het Holland Festival
zowel in Amsterdam als in Den Haag
„Winterreise" van Schubert vertolken.
Voorts zal hij als solist van het Residentie-
Orkest, onder leiding van Karl Elmendorff
„Lieder eines fahrenden gesellen" van
Mahler ten gehore brengen.
De Zweedse tenor Set Svanholm zal
medewerking verlenen aan de uitvoering
van de „Psalmus Hungaricus" van Zoltan
Kodaly door het Residentie-Orkest onder
leiding van Antal Dorati. In hetzelfde pro
gramma wordt „Blauwbaards kasteel" van
Eartök uitgevoerd met medewerking van
de Amerikaanse mezzo-sopraan Martha
Lipton en de bas Normann Scott. De uit
voering hiervan behoorde tot de hoogte
punten van het Holland Festival 1952 en
van talrijke bezoekers van dit concert wer
den brieven ontvangen, waarin om her
haling van deze uitvoering werd gevraagd.
Het nieuwe ballet „Piège de Lumière"
(muziek van Jean-Michel Damase en
choreographie van John Taras) dat tijdens
het optreden van het Grand Ballet du
Marquis de Cuevas in het théatre de l'Em-
pire te Parijs sterk de aandacht trok, zal
ook in Nederland worden uitgevoerd tij
dens het bezoek dat dit gezelschap aan
Amsterdam en Den Plaag zal brengen.
Op de sterfdag van Henriëtte Bosmans
2 Juli zal als onderdeel der Amster
damse ochtendconcerten een programma
van composities van de overleden kunste
nares worden uitgevoerd.
De Oostenrijkse violist Wolfgang Schnei-
derhan, die met het Residentie-Orkest
onder leiding van Willem van Otterloo het
Vioolconcert in A van Mozart zal spelen,
heeft aan de leiding van het Holland Fes
tival verzocht zijn honorarium af te dra
gen aan het Nationale Rampenfonds.
Toon Verhey, dirigent H.O.V.
(Neo-Photo).
deeld in de zogenaamde derde klasse, het
geen onder meer betekent dat slechts aan
spraak op rijkssubsidie voor 58 man kan
worden gemaakt. Wil men het orkest daar
boven uitbreiden, dan moet de financiering
daarvan geheel uit eigen middelen ge
schieden. Welnu, om aan de eisen te kun
nen voldoen, zou het orkest met zes of
zeven strijkers moeten worden vergroot.
Dan immers zou de dirigent beschikken
over een bezetting volgens de ideale reken
kundige, namelijk met twee oplopende
reeks: vier bassen, zes celli, acht alten, tien
tweede en twaalf eerste violen. Op het
ogenblik heeft men drie vaste bassisten,
plus één die tevens blazer is, vandaar de
wens: zes of zeven.
Concerten in badplaats
Deze uitbreiding is temeer van belang
nu het orkest steeds vaker wordt gevraagd
in Amsterdam zij het dan tot dusver
alleen voor begeleidingen te spelen.
Overwogen wordt echter ook symphonische
concerten in de hoofdstad te gaan geven,
daar het Concertgebouw-Orkest zeker niet
bij machte is de daaraan bestaande be
hoefte te bevredigen. Gedacht wordt daar
bij aan de Apollohal of aan de grote zaal
van hötel Krasnapolsky, maar de onder
handelingen daarover verkeren nog in een
beginstadium. Voorts wordt er aan gedacht
ADVERTENTIE
Ieder ogenblik, wanneer U zin en
tijd hebt, staat Uw prima privé
leraar tot Uw dienst: de Bekende
Schriftelijke Cursus Resa-Hilversum
regelt zich naar U. Het instituut met
de meeste geslaagden voor Hoofd
akte A en B Handelskennis L.O.,
Wiskunde L.O., Frans, Duits en
Engels L.O. en andereofficiële
examens. Vraag ons prospectus.
en ook een eventueel nieuw bestuur zal
zijn gedachten stellig in die richting doen
gaan om zo spoedig mogelijk een serie
zomerconcerten in Zandvoort te geven.
Men hoopt daarmee ie kunnen beginnen
zodra de geprojecteerde schouwburgzaal
van het nieuwe badhotel gereed is, dus
mogelijkerwijze reeds in 1954. Ook moeten
concerten in Noordwijk, waar in het ver
leden reeds enkele keren in de openlucht
werd gespeeld, niet tot de onmogelijk
heden worden gerekend.
Het spelen tijdens het zomerseizoen in
de badplaatsen is een gewoonte, die over
al ter wereld gevolgd wordt. Onder invloed
van de diverse internationale festivals
overtreffen de programma's van deze zo
merconcerten die van het winterseizoen
reeds menigmaal in betekenis. Men moet
dan echter wel met een goed, volledig or
kest voor de dag komen als men daarmede
ook de vreemdelingen wil interesseren.
Een nieuwe taak
Intussen is een belangrijk voordeel van
de omvorming tot provinciaal orkest dat
door vermeerdering van het aantal sym
phonische concerten het aantal verhurin
gen zal afnemen, waardoor het zich beter
en rustiger op zijn taak kan voorbereiden.
Deze taak rs een nieuwe geworden, want
toen in de zomer van 1951 de strijd om
het behoud van de H.O.V. tegen de door
Den Haag beraamde maatregelen tot op
heffing gevoerd moest worden, gold als
voornaamste argument, dat het orkest on
misbaar was bij de beoefening der koor
zang in alle lagen der bevolking van de
gehele provincie! Met het oog op de samen
stelling van het nieuwe programma en de
noodzaak tot het engageren van solisten is
het te wensen dat de provinciale regeling
niet te lang op zich laat wachten.
En wat die solisten betreft: het meer
dan tot dusver spelen in de provincie zal
het aantal pianosolisten doen verminderen,
daar er in kleinere plaatsen dikwijls geen
ruimte voor een vleugel op het podium is,
nog afgezien van de extra kosten van huur
van een dergelijk instrument. Als het aan
Toon Verhey ligt, zullen zoveel mogelijk
Nederlandse solisten een kans krijgen, al
zal in de grote steden het kiezen van be
roemde namen voorlopig wel noodzaak
blijven.
In de raad van Assen is het besluit ge
nomen het gasproductiebedrijf ter plaatse
op te heffen en ,over te gaan tot distributie
van aardgas.
Sine's April treedt het Nationaal Rampenfonds niet meer op als promotor van grote
inzamelingsacties voor de getroffenen van de watersnood. Dit besluit is genomen,
omdat het fonds meent symptomen waar te nemen, dat de economie in ons land de
terugslag reeds begint te ondervinden van de goedgeefsheid van het Nederlandse
volk. Door zich niet meer achter inzamelingsacties te stellen, wil het Rampenfonds
de weg weer effenen voor andere instellingen. Dit wil echter niet zeggen, dat aan
de gang zijnde acties afgeremd zullen worden. Integendeel, alles wat nog ingezameld
zal worden voor het Rampenfonds zal steeds ten zeerste gewaardeerd worden.
Een van de eerste daden van het fonds
was het financieren van de hulpverlening
aan de overstroomde gebieden. Het Rode
Kruis kreeg als een der belangrijkste pij
lers van deze hulpverlening een bedrag
ineens. Ook werden credieten verleend aan
het Oranje Kruis en vele andere organisa
ties. Thans wordt door het fonds gefinan
cierd de uitzending van de gezinsverzorg-
sters, maatschappelijke werksters en de
hulpcolonnes.
De kleine uitkeringen, welke direct aan
geëvacueerden zijn verstrekt voor het aan
schaffen van de meest nodige goederen,
hebben nogal vrij grote bedragen gevergd.
Thans begint de financiering van de uit
zending van de kinderen in de rampgebie
den naar vacantiekolonies. Aan de provin
ciale opbouworganen worden thans cre
dieten verleend voor de aanschaffing van
de allereerste behoeften. Voor Noord-Bra
bant beloopt dit bedrag 150.000, voor
Zuid-Holland 250.000 en voor Zeeland
1.000.000. Dit laatste bedrag i's zo hoog,
omdat Zeeland het zwaarst getroffen is. De
allereerste behoeften, waar met dit geld in
voorzien zal worden, bestaan uit het ver
strekken van kampeeruitrustingen aan die
getroffenen, die naar hun eigen gebied
terugkeren en nog niet in hun huizen kun
nen wonen. Het geld voor deze uitrusting
wordt niet afgetrokken van het uiteinde
lijke bedrag, dat deze mensen zullen krij
gen voor de schade, die zij hebben ge
leden. Zij, die een textielpakket hebben
ontvangen, behoeven zich niet ongerust te
maken dat het bedrag, dat dit pakket kost,
zal worden afgetrokken van het totaal be
drag van de schadevergoeding. Die textiel-
pakketten komen uit het buitenland en
worden betaald met geld, dat in het bui
tenland beschikbaar is gesteld en niet naar
ons land kan worden overgemaakt. Er be
staat een misverstand over de opvatting
van de 50 percentuitkering voor de huis-
raadschade. Deze 50 percent moet men niet
zien als de helft van het totaal bedrag, dat
men als uiteindelijke uitkering zal ont
vangen. Deze 50 percent heeft betrekking
op het bedrag, dat door het fonds voor
lopig werd vastgesteld om in de eerste be
hoeften te kunnen voorzien.
Voorschotten
Getroffenen die terugkeren en evacué's
die weer in gezinsverband gaan wonen,
kunnen een klein voorschot krijgen op hun
totaal-uitkering ten bedrage van 100 per
persoon en in bepaalde gevallen mogelijk
ook hoger*". Zij moeten hun schadeaanmel-
ding indienen bij het Rampenschadebureau
in het ressort waar men schade heeft ge
leden. De beoordeling van de aanvragen
geschiedt in overleg met de burgemeesters
van de plaatsen, waar de gegadigden van
daan komen. Het gewenste voorschot wordt
verstrekt via een centraal ven-ekenkan
toor. Na enkele dagen zal men reeds een
chèque kunnen ontvangen. Ook kunnen de
burgemeesters uit de gemeentekas het ver
langde bedrag voorschieten. De mening, dat
men slechts in aanmerking komt voor een
voorschot, als men zich weer gaat vestigen
in zijn oude woonplaats, is onjuist. Indien
getroffenen zich elders willen vestigen, zal
deze maatregel ook op hen van toepassing
kunnen zijn.
Er is geen stormloop geweest voor grote
voorschotten. De meesten hebben kleine
bedragen gevraagd. Tot en met 1 April zijn
verzonden 6635 cheques tot een totaal be
drag van ruim twee millioen gulden.
ADVERTENTIE
Barteljc
1R1SSTR
TENNISSHORTS SHIRTS
B. en W. van Utrecht hebben de raad van
die gemeente voorgesteld het subsidie aan
het Utrechts Stedelijk Orchest, thans be
dragend f 160.000, met f 40.000 te verho
gen, indien ook het rijk een dergelijk be
drag beschikbaar wil stellen. Deze verho
ging wordt noodzakelijk geacht, omdat
teveel goede krachten worden weggezogen
door de orkesten, die hogere salarissen
kunnen uitbetalen. In de toelichting wordt
gezegd dat het USO de historisch gegroeide
plaats tussen de andere grote orkesten
niet mag verliezen.
De rechtbank in Den Haag heeft een
Leidse student veroordeeld tot een jaar
gevangenisstraf, waarvan vijf maanden
voorwaardelijk met een proeftijd van drie
jaar, en aftrek van preventieve hechtenis.
Hem waren vijf diefstallen ten laste ge
legd. Vier daarvan waren gepleegd in de
studentensociëteit Minerva te Leiden. On
der andere was een geldkistje met f 2400
ontvreemd.
rriOEN de centurio zijn afdelingg deed
1. opmarcheren naar de heuvel, waar de
terechtstelling zou geschieden, maakte een
satanische vreugde zich van Eliab mees
ter. Hij zou de gehate man, die zijn jong
geluk beddWen had, zien hangen. Hij was
nu blij, dat bet lot hem had gedreven om
in Romeinse krijgsdienst te gaan. Het on
verdraaglijke verlies van zijn idylle in het
landelijke Galilea werd hiermede vergoed.
Het was waarlijk een idylle geweest, die
hij daarginds in het lieflijke dorpje aan het
meer met zijn Salome had genoten. Maar
toen was die man gekomen, die zich de
koning der Joden noemde en die een nieuw
rijk wou stichten, waarin de Hemel op
aarde zou neerdalen. Velen, vooral onder
de vrouwen, hadden in zijn zonderlinge
prediking geloofd. Ook zijn jeugdige echt
genote had zich laten meeslepen door deze
geestdrijverij. Met haar vriendinnen was
ze de man gaan volgen op zijn tocht langs
de dorpen en ze had oog noch oor meer
gehad voor haar huis en haar man.
Eliab had op den duur dit gedweep niet
meer verdragen. Doch zijn mannelijk zelf
respect had hem weerhouden, iets van zijn
jalouzie aan Salome ted oen blijken. En zij,
geheel en al weg in haar verering voor de
Meester en in de ijver voor zijn Rijk. had
niets gemerkt van het leed dat zij Eliab
aandeed, ontoegankelijk als zij was gewor
den voor al wat aards en huiselijk is. Om
uit zijn stilzwijgend broeden en mokken te
worden verlost, had Eliab zich opgegeven
om dienst te nemen bij de hulptroepen van
de keizer. En Salome had er nauwelijks
acht op geslagen, toen hij haar zijn be
sluit meedeelde.
ZO was hij in de hoofdstad in garnizoen
gekomen en daar stond hij nu tegen
over de man, aan wie hij zijn verdriet had
te wijten. Hij keek de man aan, die zo
lijdelijk alle plagerijen onderging, waarop
de soldaten hem onthaalden. Hij kon zich
niet voorstellen, wat Salome en al die an
dere vrouwen in deze droefgeestige lijder-
hadden gezien. Toch was Eliab te ridderlijk
om met de anderen mee te doen, die de
man in het gelaat spuwden en stokslagen
gaven. Ook nu beheerste hij zijn gevoel.
Het was hem voldoende, dat de man uit
zijn leven verdween.
Toen eindelijk de terechtgestelde de geest
had gegeven, slaakte Eliab een zucht van
verlichting. Hij kon nu, zodra zijn dienst
tijd was afgelopen, rustig naar zijn dorpje
terugkeren, waar Salome, van haar dweep
zucht bekomen, met hem weer het oude
geluk zou hervatten.
'AAR hij was van de man nog niet af!
Want de volgende dag kwam er een
order, dat hij met nog enkele soldaten weer
op waqht moest, en nu bij de spelonk,
waarin men het lijk van de terechtgestelde
had bijgezet. Er liep een gerucht, dat de
volgelingen van deze koning der Joden zijn
lichaam wilden weghalen om dan, op het
ledige graf wijzend, te kunnen getuigen,
dat hij uit de doden was opgestaan. Want
dit had hij zijn volgelingen beloofd!
Eliab was nogmaals verheugd, dat hij
mee was uitgekozen om dit bedrog te voor
komen. Want als deze streek lukte, zou
Salome blijven hopen op een nieuwe ont
moeting met haar Heer. Daarom bleef
Eliab waakzaam, terwijl zijn wapenbroe
ders indommelden of zich met kaartspel de
tijd kortten. Hij had zich tegen de steen
aangevleid, die de grafstee afsloot. Zo kon
niemand het graf naderen zonder met hem
in aanraking te komen.
Het was een mooie steen. Eliab bewon
derde de gave afwerking van het marmer
en zijn oog genoot van de lijnen en kleuren,
welke het ontwakende morgenlicht er spe
len deed. Maar terwijl hij zo keek, leek
het of de steen zich naar voren verschoof.
Toen Eliab er eenmaal op lette, zag hij
het duidelijk: het ging heel, heel lang
zaam, maar er kwam beweging in de steen.
Tot zijn ontsteltenis ontwaardde de sol
daat, dat eindelijk de opening bloot kwam,
en nog meer raakte hij verbijsterd, toen
uit die opening een licht scheen, dat heller
werd, naarmate de ruimte vorderde.
Eliab's hart stond stil. Met van schrik
te berge rijzende haren zag hij, hoe de
zware steen tenslotte van de heuvel af
rolde en hoe het licht in de grafstee een
menselijke gestalte aannam. Het leek een
figuur, uit licht geschapen en gehuld in een
mantel van zonnestalen. En een hemelse
stem fluisterde uit dit licht woorden, die
Eliab in zijn verbijstering maar half ver
stond, maar die kionken als werd er ge
zegd: „Wat zoekt gij de levende bij de
doden?"
Zodra zijn van schrik verstijfde benen
de dienst hervatten, stond Eliab op en
nam de vlucht. Te laat bedacht hij, dat er
op deze desertie straf zou kunnen staan.
Maar het verwonderde hem niet, dat hij
nog in de loop van de dag bij de centurio
werd ontboden, waar hij ook de overige
slodaten van de wacht bijeen vond. Ook
deze soldaten hadden het vreemde ver
schijnsel waargenomen en ze hadden dit
aan de centurio gerapporteerd. Maar in
plaats van over zijn desertie te spreken,
vertelde de centurie, dat hem een grote
som geld was aangeboden om onder de
wachters te verdelen, wanneer dezen over
de verschijning zouden zwijgen en, als
ze erover ondervraagd werden, zouden be
weren, dat het lijk van de terechtgestelde
gestolen moest zijn, terwijl zij sliepen.
Eliab, blijde verrast, dat zijn desertie
niet was ontdekt, nam het bedrag aan.
Ket was meer dan een maand soldij! Toen
hij, trots op dit bezit, en opgelucht wijl
hij geen straf had gekregen, met ferme
pas over straat marcheerde, zag hij tot
zijn verrassing plotseling Salome voor zich.
Zijn blijdschap bereikte het toppunt: ze
was naar de stad gekomen om zich, nu
de Meester uit haar gezichtsveld was ver
dwenen, met haar man te verzoenen. Vro
lijk sprak hij haar aan. Maar hoe werd hij
teleurgesteld, toen ze hem snikkend mee
deelde, dat zij op weg was naar het graf
om de gestorvene met welriekende kruiden
te balsemen. Dus nog altijd....
HET bevel van de centurio schoot Eliab
in de gedachte; reeds had hij de leugen
omtrent de diefstal van het lijk op ^hellip
pen, maar eensklaps besefte hij, dat deze
toch geen uitkomst zou bieden, omdat hij
hier met hogere machten had te strijden,
waartegen geen sterfelijk man is opge
wassen.
Hij vertelde zijn vrouw de waarheid en
beschreef haar hetgeen hij had bijgewoond.
Doch tevens begreep hij, dat hij nu ook
zijn afkoopsom had verspeeld. Hij kon nu
geen recht meer doen gelden op dit ver
radersloon. En dat hij nu tegenover zijn
geweten weer vrij was, schonk hem ver
ademing in zijn bitter verdriet.
Hij haalde de beurs met geld voor de dag
en reikte die Salome over. „Neem dit", zei
hij op gedempte toon. „Niet om er balsem
voor te kopen voor een gestorvene, maar-
om er een levende mee te zalven. Je zult
hem terugzien, je Meester, maar mij zul je
niet terugzien. Ik ga me melden voor het
vreemdelingenlegioen, dat ver in het Noor
den tegen de Germanen strijdt...."
Salome scheen deze woorden niet te
horen. Het was of ze luisterde naar een
andere stem, waaraan ze de uitsluitende
aandacht schonk. In haar hart klonken de
woorden na, die Eliab haar gezegd had van
de verschijning te hebben verstaan: „V/at
zoekt gij dë gevende „hij. 4e .doden? Hij is
niet hier," maar/is. opgestaan!1'"*
Nadine Gordimer, The soft voice
of the serpent Victor Gollancz,
London
Nadine Gordimer is een Zuidafrikaanse
van nog maar even in de twintig, en de
verhalenbundel die naar het eerste ver
haal The soft voice of the serpent heet, is
haar eersteling. Het boekje is in Enge
land nogal enthousiast ontvangen; in de
eerste plaats door de uitgever zelf, die
een aanbeveling ter lengte van een klein
critisch artikeltje op het omslag heeft laten
zetten. „Het werk van Miss Gordimer
komt voort uit een diep medeleven, niet
uit een gewild cynisme of verlangen naar
sensatie. „Er is hier een prachtig talent
aan het werk", is het besluit van deze
„inleiding", die gesteld is in een toon van
bedwongen ontroering.
De ondervinding die de lezer vervolgens
opdoet komt niet onverwacht: hoogge
stemde aanbevelingen maken dikwijls dat
het geprezen goed tegenvalt, zij zijn eigen
lijk unfair tegenover de verhaaltjes zelf.
Daar komt nog bij dat korte verhalen in
een bundel, vooral wanneer ze zo kort
zijn dat men er verscheidene in één adem
van lezen kan, in dezelfde ongunstige om
standigheden verkeren als schilderijen die
te dicht op elkaar hangen.Een roman
maakt soms een te goede indruk wanneer
men er vlug doorheen leest; verhalen lij
den er meestal onder, vooral wanneer zij
het meer van hun atmosfeer en impressies
moeten hebben dan van hun gebeurtenis
sen, zoals dat met de meeste moderne
verhalen het geval is. Lees er een na het
thuiskomen van een vrolijke verjaars-
partij, of op een station tijdens het wach
ten op een aansluiting, en zij doen zich
voor als verwijzingen naar een gevoeliger
en opmerkzamer leven; lees er drie ach
ter elkaar op een avond in een comfor
tabele stoel, en het wordt moeilijk te be
grijpen waar Nadine Gordimer zich zo
voor ingespannen heeft.
Dat zou natuurlijk toch niet gebeuren
wanneer niet alleen haar talent prachtig
was, maar bovendien haar persoonlijkheid
sterker. Wat ontbreekt zijn voornamelijk
betekenissen voor de beschreven ervarin
gen. De pointes van de verhalen, „de mo
menten van waarheid" zoals de uitgever
zegt, worden wel verwezenlijkt; meestal is
het de teleurstelling over een besef van
vervreemding een gewaarwording dat
de menselijke verhoudingen niet inhouden
wat men gedacht had of zich aangewend
had te veronderstellen; in andere gevallen
is het de verschijning, onder druk van de
omstandigheden, van een karaktertrek
waar tevoren alleen een gewoonte was.
Maar zulke pointes moeten in de ruimte
van het zeer - korte verhaaltje uit aller
lei kleine aanwijzingen voortkomen, en
het risico is. vooral wanneer het moment
van waarheid geen bijzondere verrassing
wekt, dat de gevoeligheid en opmerkzaam
heid besteed zullen blijken aan al te
kleine en futiele bijzonderheden. Het
kleine leven is ongetwijfeld een hoop
waard in een tijd van oorlogsplannen,
vredesplannen en beschavingen met of
zonder toekomst, maar het is daarom nog
niet de enige werkelijkheid.
Nadine Gordimer vervalt nogal eens in
dit geloof aan het kleine om der wille van
het kleine, en haar talent is inderdaad
zo groot dat haar schrijven ook dan niet
moeizaam worat, of de lezer zonder
schaamte om bewondering vraagt voor al
deze scherpe waarnemingen. Niettemin
blijven de verhalen die er door geken
merkt worden alleen de moeite waard
voor wie bij voorbaat genegen is in zo'n
waarnemingswereld te vertoeven. Anders
wordt hel pas animerend wanneer zij zien
niet tevreden stelt met voor de hand lig
gende waarnemingen, zoals in het titel
verhaal zelf, „The soft voice of the ser
pent". De hoofdfiguur daar is een man,
die genezende is van de amputatie van
een been. Hij zit in de tuin en dwingt
zijn gedachten weg van het besef dat het
been er niet meer is dat wil hij zolang
volhouden, tot hij zichzelf het gevoel kan
geven dat hij altijd zo geweest is. Et-
strijkt een sprinkhaan neer op zijn reste
rende knie (dat is tegelijkertijd zeer Zuid
afrikaans en een mooi voorbeeld van de
schrijfster op haar sterkst, in het niet
meer kleine, maar bepaald minuscule);
het insect verkeert in moeilijkheden: bij
nader bezien blijkt het de helft van een
pootje verloren te hebben. De vrouw van
de man komt erbij, en zij amuseren zich
voorzichtig met de vergelijking. Zij zul
len de sprinkhaan gaan verzorgen maar
dan vliegt die weg. Daar hadden zij niet
aan gedacht: dat sprinkhanen vliegen
kunnen.
Dit is een van de beste verhalen, al is
het slot wat vlak. Er zijn andere verha
len die boven het gemiddelde van de bun
del uitkomen: The kindest thing to do,
over een meisje dat een hond de kans
heeft gegeven ie sollen met een gewonde
duif die door de familie verzorgd werd,
en die nu het restje duif moet doodtrap
pen; en Monday is better than Sunday,
met als voornaamste motief de relaties
tussen een korzelig gezin en de neger
dienstbode. Er zijn ook losse frasen die in
het geheugen vastraken, zoals die waarin
de echtgenoot van de pianolerares zonder
toekomst wordt beschreven: „Hij was al
eens getrouwd geweest, en hij verkeerde
in een voortdurende bedrukte stemming,
alsof er eens een last op zijn gedachten
gerust had die er een deuk had achter
gelaten".
Deze verhalen zijn tenslotte wel heel
goed leesbaar, als men tenminste de tijd
er voor met enig overleg kiest. Ze zijn
alleen niet voldoende voor wie van nieuwe
schrijvers een nieuw toon verlangt. Na
dine Gordimer- ontdekte het leven zoals
het al was voordat zij ging schrijven.
S. M.
De afgelopen drie maanden is in het ge
hele land, met uitzondering van de steden
Amsterdam, Rotterdam en Den Haag en
enkele Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden,
de werving begonnen voor de vrijwilligers
voor de dienst Bescherming Bevolking, en
reeds hebben zich 91.068 personen gemeld,
dat is ruim de helft (55 procent) van het
aantal vereiste vrijwilligers. In totaal
zullen er (met de grote steden, waar de
wervingscampagne op 13 April begint)
200.000 nodig zijn.
In de provincie Utrecht heeft'zich al 81
procent van het totaal aantal gemeld, in
Gelderland 77 procent, Overijsel 74 pro
cent, Zeeland 64 procent, Friesland 67
procent, Limburg 43 procent, Noord-Bra
bant 39 procent. Bij de laatste twee provin
cies moet in aanmerking worden genomen,
4.at hier de werving-begon ten tijde van de
watersnood.
