Ongeëvenaarde Pinksterdrukte aan de kust
Zuid-Korea wil gekend worden in
besluiten omtrent zijn toekomst
Cor Hermus, de vader van Comedia,
op 63-jarige leeftijd overleden
Agenda voor
Haarlem
Meer dan honderdduizend stedelingen
zochten in Zandvoort verpozing
Slaapt U slecht
Minister Cals opende
Van Gogh-expositie
Bewaker hielp gevangene
ontvluchten
Hce is het ontstaand
DINSDAG 26 MEI 1953
7
Druk bezochte receptie van
RGH in tropische hitte
Minister Cals wenste geen
uitstel van benoeming
„UNO had steeds tekort
aan munitie in Korea"
IRA in Noord Ierland
weer op oorlogspad?
„Atomic Annie" vuurde
eerste A-granaat af
Vier ministers bieden
ontslag aan
Jongen verdronken
UNO-concessies in
Panmoendjom
Wandelaar door motor
rijder aangereden en gedood
Tweetal predikant van
Ghr. Gereformeerde Kerk
Brandjes in Haarlem
r
Dit woord:
ONVERTOGEN
Schokker gestrand
bij Kijkduin
Men kon zowel op de eerste als op de tweede Pinksterdag op het acht kilometer
lange strand van Zandvoort en Bloemendaal maar voetje voor voetje vooruitkomen
tussen duizenden roodverbrande lichamen. Voor al degenen die profijt trekken van
het badbedrijf waren het dan ook dagen om nooit te vergeten, te meer omdat de
drukte van deze Pinksterdagen slechts zelden tijdens het seizoen geëvenaard wordt.
En daar de zomer nog komen moet, zijn de strandpachters optimistisch. In Zandvoort
schat men het aantal gasten op een dikke honderdduizend per dag. Daaronder was een
groot aantal toeristen uit West-Duitsland. Alle logiesgelegenheid was bezet: ook die
van het pas geopende hotel Bouwes, waar reeds dit eerste weekeinde gebruik moest
worden gemaakt van de mogelijkheid zitkamers in slaapvertrekken te veranderen.
Degenen die niet onderdak konden komen bleven in hun auto's slapen. De stroom van
dagjesmensen werd zonder stoornis van betekenis door trein, tram en bus aangevoerd.
In Zandvoort kwamen vrijwel geen ongevallen voor. Aan het Bloemendaalse strand
was de fietsenstalling al om twaalf uur vol: dat wil zeggen dat er zevenduizend
fietsen waren gestald.
Ook de Kennemerduinen trokken heel wat verkoeling zoekende lieden: in totaal
meer dan elfduizend. Op twee kampeerterreinen werden zevenhonderd tentbewoners
geteld.
De Bloemendaalse Reddingsbrigade, die
haar hulppost weer ten Noorden van de kop
Zeeweg heeft neergezet, heeft beide dagen
veel werk moeten verzetten. Er werd in on
geveer honderd gevallen hulp verleend;
hulp, die varieerde van brand-, snij- en
schaafwondjes tot een gebroken enkel en
een zonnesteek aan toe. Jodium en Hansa-
plast werden in rijke mate op de onder
scheiden wonden gedaan.
Knaapje gered
Het is aan het actieve optreden van de
Reddingsbrigade te danken geweest, dat de
naam van het tienjarige Haarlemse knaapje
Peter Ruytenaars vandaag niet voorkomt
op de lijst van hen, die hun vertier en ver
koeling aan het strand en in de zee met het
leven hebben moeten bekopen.
Op de uitkijktoren van de Bloemendaalse
Reddingsbrigade ontdekte het dienstdoende
l:d omstreeks één uur in de middag van de
Tweede Pinksterdag, dat een jongetje al
spelende met een autoband steeds verder
in de richting van de zee afdreef en dat hij
op een gegeven ogenblik de autoband los
liet, waardoor hij in gevaar kwam te ver
keren. Onmiddellijk werd alarm gemaakt
en rukte de reddingsploeg uit. Men smaakte
het genoegen de knaap te pakken vóórdat
hij geheel onder water verdween. In de
hulppost werd de tienjarige Peter de eerste
hulp gebracht. Hij had veel water binnen
gekregen en zijn leven heeft aan een zijden
draadje gehangen. Dank zij het optreden
van de vrijwilligers van de B.R.B. werd er
ger voorkomen. De dienstdoende arts van
Bloemendaal, dokter J. H. M. Egbers, ver
leende de medische hulp en kwam later
ADVERTENTIE
door rheumatiek, spit, ischias, hoofd- en ze
nuwpijnen, neemt dan Togal. Verdrijft in al
die gevallen snel en afdoende die pijnen en
U slaapt heerlijk. Togal baat Zuivert de
nieren en is onschadelijk voor hart en maag.
Bij apoth. en drog. 0.95, 2.40 en 8.88.
Elf voetballers hebben gisteren na een
lastige wedstrijd, die zij tot een redelijk
goed einde brachten 's avonds een nog
moeilijker opgave te verwerken gekregen.
In een broei-hete bovenzaal van café-res
taurant Brinkmanh op de Grote Markt
werden zij namelijk op een rijtje tegen de
wand gezet en moesten vervolgens van een
lange stoet sprekers vernemen, dat R.C.H.
toch eigenlijk de beste club van het Westen
was, dat juist deze spelers zo hard voor het
kampioenschap gevoetbald hadden en dat
iedereen toch zo oprecht blij was, dat juist
de Racing nog zes kampioenswedstrijden
mocht spelen.
Tientallen keren veerden de spelers van
het eerste elftal op en tientallen keren
drukten zij in een steeds tropischer wor
dende atmosfeer de handen van adspiran-
ten, clubbesturen en andere belangstellen
den en tientallen keren ploften zij weer op
hun stoel terug.
Neen, het was geen grap en het was de
eerste elftalspelers aan te zien, dat zij
liever een zware wedstrijd spelen dan de
hoofdpersonen van een druk bezochte
receptie te zijn.
En toch was het allemaal bijzonder har
telijk bedoeld, dat gaven de diverse spre
kers wel onomwonden te kennen.
De adspiranten deden het door een in koor
gezongen clublied en vervolgens gaf een
lange rij van sprekers op allerlei verschil
lende manier van de vreugde, die er over
het behaalde kampioenschap betrok in zijn
En zij deden dit allemaal op de hun eigen
wijze. De heer W. Donselaar betrok in zijn
hulde de oud-gedienden en de heer S. Ha-
zevoet, de ere-voorzitter van de vereniging,
zag er een gelegenheid in om de voorzitter,
de heer Jac. de Geus, en het lid Wim Jan
sen tot leden van verdienste te maken.
De heer G. Kruyver, de afgevaardigde
van de KNVB, greep de gelegenheid met
beide handen aan om te verklaren, dat hij
hoopte, dat het spel in de kampioenscom-
petitie op een hoog peil zou staan en de
Heemsteedse burgemeester, mr. A. G. A.
ridder Van Rappard, herinnerde nogmaals
aan de prettige relaties, die er tussen de
gemeente Heemstede en RCH bestaan.
Tevens meende hij, dat de Racing het aan
de Heemsteedse bevolking verplicht is de
kampioenscompetitie tot een goed eind te
bréngen.
En vervolgens zeiden alle volgende spre
kers, onder wie de Haarlemse wethouder
van sportzaken, de heer D. J. A. Geluk, de
voorzitter van de HVB, de bestuursleden
van onder meer Haarlem, HFC, EDO,
Schoten, HBC en Blauw Wit en de ver
tegenwoordigers van de honk- en softbal-
afdeling van RCH, dat zij uit naam van
hun vereniging of hun bestuur spraken,
wanneer zij de spelers en het bestuur har
telijk feliciteerden.
Én langs de kant zaten de elf spelers.
Steeds weer stonden zij op, steeds weer
drukten zij handen, steeds weer verklaar
den zij dat ze toch wel heel erg blij waren
en steeds weer zakten zij opgelucht in hun
stoelen terug. En dit alles in een tropische
hitte temidden van dringende en soms
schreeuwende supporters en een van de
weinigen, die ondanks alles zijn hoofd koel
hield en alle sprekers met een kort en har
telijk woord bedankte was voorzitter De
Geus. Een dapper man, die aan het einde
van het feest kilo's moet zijn afgevallen.
nogmaals naar het strand om ook in enkele
andere gevallen zich over patiënten te ont
fermen.
Duinbrand
Maandagmorgen tegen elf uur werden de
vrijwilligers van het rayon Overveen van
de Vrijwillige Brandweer Bloemendaal
voor ruim anderhalf uur uit hun Pinkster-
rust gehaald voor het blussen van een duin
brand langs de spoorbaan OverveenZand
voort aan de Tetterodeweg. Waarschijnlijk
is de brand een gevolg geweest van het
achteloos wegwerpen van een nog brandend
peukje van een sigaar of sigaret door een
treinreiziger.
Doordat de waterleiding op enige afstand
was, heeft de brandweer ongeveer vierhon
derd meter slang gebruikt en heeft het vuur
dat een hevige rookontwikkeling gaf, met
drie stralen aangetast. In de omgeving
kamperende verkenners van de N.P.V.groep
uit het district Haarlem, „de Camerons"
waren eveneens spoedig aanwezig met
schoppen en bijlen om hun diensten aan te
bieden. Dank zij het snelle optreden van de
bijna voltallige brandweerploeg is het te
danken dat het snel om zich heen grijpen
de vuur slechts schade over ongeveer tien
hectare duingrond kon aanrichten.
Zaterdag heeft de minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen, mr. J.
M. L. Th. Cals, in het rijksmuseum Kröl-
ler-Müller de herdenkingstentoonstelling
van werken van Vincent van Gogh ge
opend. De minister wees erop, dat in dit
museum door zijn ligging in de bossen
uniek in ons land, in een twintigtal jaren
een verzameling is bijeengebracht, die in
velerlei opzicht haar weerga niet vindt.
Mevrouw Kröller-Müller, zo zeide hij, heeft
met zeldzame intuïtie de grondslag gelegd
jvoor een verzameling, die ook zonder de
aanwezigheid der werken van Vincent van
Gogh een bezoek waard zou zijn. Maar
bovenal heeft zij in een tijd, dat de waar
dering voor Van Gogh nog slechts schuch
ter begon op te komen, met groot gevoel
voor de waarde van de kunstenaar uit zijn
werk verworven wat onder haar bereik
kwam. Het is thans in de eerste plaats voor
deze werken, dat bezoekers uit de gehele
wereld naar deze plaats komen om de ver
zameling te zien.
Dieper ingaande op de betekenis van dit
werk, kwam minister Cals tot de conclusie,
dat de grote kracht van Van Gogh ligt in
zijn vermogen om in zijn werk van mens
tot mens te spreken, Spreker verklaarde
niet te geloven, dat de kennis van Van
Goghs veelbewogen, getourmenteerde le
ven de voornaamste oorzaak zou zijn van
de wijde belangstelling voor deze kunste
naar. Het moeten zeer directe zij het
moeilijk te omschrijven bindingen zijn.
die onze generatie zo dicht tot de kunst
van Vincent van Gogh heeft doen naderen.
Directeur Rijksacademie
Naar aanleiding van het bericht dat de
commissie van toezicht op de Rijksacade
mie van beeldende kunsten te Amsterdam
na de benoeming van dr. N. R. Vroom tot
directeur van deze instelling ontslag zou
hebben genomen, wordt thans door het
ANP vernomen, dat een officiële ontslag
aanvrage het ministerie van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen nog niet heeft
bereikt. Wij menen echter te weten dat
het bedoelde ontslag bij de Kroon is aan
gevraagd.
Naar verder bekend is geworden, heeft
het overleg tussen de minister en de ge
noemde commissie over de opvolging van
prof. W. H. van den Berg tot directeur van
de Rijksacademie zich uitgestrekt over een
periode van verscheidene jaren. De laatste
oplossing, door de commissie voorgesteld,
zou een nieuw uitstel van anderhalf jaar
hebben betekend. Daarom zou de minister
de door de commissie voorgestelde candi-
daat, hoe uitstekend zijn kwaliteiten ook
zijn, niet hebben kunnen aanvaarden, daar
uitstel van een definitieve oplossing niet
langer verantwoord was.
Amerikaanse onthulling
Het tekort aan munitie voor de Ameri
kaanse strijdkrachten in Korea heeft duide
lijk nadelige gevolgen gehad voor de mili
taire operaties en „een nodeloos verlies van
Amerikaanse levens" veroorzaakt, zo con
stateert een subcommissie uit de Ameri
kaanse Senaat, die een onderzoek heeft in
gesteld.
In het rapport der subcommissie wordt
gezegd dat bij het onderzoek is komen vast
te staan, dat er in de gehele Koreaanse oor
log een voortdurend tekort aan munitie is
geweest".
Verklaard wordt, dat de verantwoorde
lijkheid daarvoor niet precies is te bepalen,
daar „de aggressieve bedoelingen van het
internationale communisme verkeerd ge
peild waren".
De commissie zegt voorts dat er aanwij
zingen zijn, dat de beslissing in de zomer
van 1951 om een „zit-oorlog" in Korea te
voeren deels beïnvloed werd door het feit.,
dat do militaire plannenmakers wisten, dat
de munitievoorraden volkomen onvoldoen
de waren. Volgens het rapport groeit de
munitievoorraad in Korea thans met de
dag.
De politie in Den Haag heeft de 43-jarige
stoker-gevangenbewaarder J. G. gear
resteerd, die bekend heeft dat hij de ge
detineerde Van der O., die de vorige week
uit de gevangenis in Scheveningen ont
snapte en inmiddels weer gepakt is, bij zijn
ontvluchting behulpzaam is geweest.
G. had Van der O. de gelegenheid ge
geven zich in zijn klerenkast te verbergen.
Toen Van der vermist werd, werd de
gevangenis geheel afgezocht. Toen men bij
de kast van G. kwam, bleek deze afgesloten
te zijn, zodat men niets onregelmatigs ver
moedde. Nadat de duisternis was ingevallen
kwam Van der O. uit zijn schuilplaats te
voorschijn en wist met een ijzeren haak,
die hij te voren had klaar gelegd, over de
muur te komen, die hem van de vrijheid
scheidde.
Bomaanslagen en andere gewelddaden
In het hoofdpostkantoor te Belfast zijn
zes brieven ontdekt, die gericht waren aan
Noord-Ierse politici en een met magnesium
bestreken leren zakje met zuur bevatte.
Door zelfontbranding van het magnesium
was reeds schade aangericht aan andere
poststukken. De brieven waren van dezelf
de soort als die, welke het „Ierse Republi
keinse leger" (I.R.A.) vóór de oorlog in
Engeland gebruikte. Deze organisatie, die
een einde aan het Britse gezag over Noord-
Ierland wil maken, is in dit gebied buiten
de wet geplaatst.
Er is opdracht gegeven, onmiddellijk alle
brievenbussen in Belfast te onderzoeken.
De politie heeft in de nationalistische wijk
van de stad personen ondervraagd, die er
van verdacht worden tot de I.R.A. te be
horen. Er wordt echter geen melding van
arrestaties gemaakt.
Met het oog op de aanstaande kroning
van Elizabeth II tot Koningin van „Groot-
Brittannië en Noord-Ierland" heeft de poli
tie order gekregen waakzaam te zijn. Ook
zijn strenge voorzorgsmaatregelen voor het
bezoek, dat de Koningin van 2 tot 4 Juli
aan Noord-Ierland zal brengen, vastgesteld.
Er worden ook nog andere incidenten ge
meld, te Kilkeel werd een brievenbus op
geblazen, bij een andere werd een onont-
plofte bom ontdekt.
NOODWEER IN SCHOTLAND
Schotland is Tweede Pinksterdag door
onweer en zware regens getroffen. Er is
veel schade aangericht. Verbindingen wer
den verbroken en huizen overstroomd.
Duizenden vacantiegangers moesten in trei
nen, bussen en boten overnachten.
„Atomic Annie", het atoomkanon, waar
mede bij Las Vegas proeven worden ge
nomen, heeft Zondag zijn eerste atoom
granaat afgevuurd. Het kanon werd van
een afstand van 16 mijl op electrische wijze
bediend.
Doel was een bosje van ongeveer 50
bomen, waarin zich een diessellocomotief,
tanks, vliegtuigen en allerlei militaire goe
deren, met inbegrip van kleding en tenten
waren samengebracht.
Aan de proefneming is ook deelgenomen
door ongeveer vijftig vliegtuigen, waar
onder twaalf reusachtige „B-36"-bommen-
werpers. De vliegtuigen namen deel om
de bemanningen te oefenen in hetgeen zij
onder soortgelijke oorlogsomstandigheden
moeten doen.
Er is in Las Vegas bij het afvuren van
de atoomgranaat geen schok gevoeld.
De maximum draagwijdte van het ka
non is 32 kilometer.
Crisis in Israel
Vier Israëlische ministers van de „Alge
mene Zionisten" hebben hun ontslag aan
geboden. Zij maakten deel uit van de coali
tieregering van David Ben Goerion.
De regering loopt zonder deze vier mi
nisters van de „Algemene Zionisten" ge
vaar, haar meerderheid in het parlement te
verliezen. De socialisten, die met de „Alge
mene Zionisten" de regeringscoalitie vor
men, verzetten zich tegen een opheffing
van de deviezencontröle. De Algemene Zio
nisten zijn gekant tegen een extra-belasting
voor het verkrijgen van inkomsten ter be
strijding van cle werkloosheid, waarvoor
de socialisten de steun der volksvertegen
woordiging hebben weten te verkrijgen.
Jordanië beschuldigt
De Jordaanse regering heeft Zondag een
officiële verklaring uitgegeven, waarin Is
rael ervan wordt beschuldigd in de afgelo
pen vier dagen veertien Jordaanse dorpen
te hebben aangevallen, waardoor een man
werd gedood en vier andere Jordaners wer
den gewond.
In de verklaring wordt onder meer ge
zegd: „de UNO-landen steunen de Joodse
aggressie, door te weigeren een onderzoek
naar deze incidenten in te stellen".
Maandag is in het bosbad „Klein Zwit
serland" te Puttten (Gld.) de 9-jarige
Tijmen Woudenberg uit Nijkerkerveen
verdronken. Vermoedelijk is de jongen al
spelend in het diepe bassin geraakt en ver
dronken, zonder dat iemand in het druk
bezochte had het heeft opgemerkt. Toen de
vader, die met 8 van zijn 13 kinderen net
zwembad bezocht om half vijf zijn zoontje
miste, werd het bad gesloten en is men
gaan dreggen. Pas om 7 uur werd het ventje
opgehaald.
De opperbevelhebber van de UNO in
Korea, generaal Mark Clark, heeft Maan
dag een onderhoud van twee uur gehad
met de president van Zuid-Korea, Syng-
man Rhee. Men neemt aan, dat de generaal
co president op de hoogte heeft gebracht
van de nieuwe voorstellen der UNO om de
oorlog tot een einde te brengen.
Rhee heeft zich tot dusverre krachtig ver
zet tegen een bestand, waardoor de deling
van Korea bestendigd zou blijven.
Binnen een uur na het onderhoud riep
de president zijn kabinet in spoedvergade
ring bijeen.
Te Seoel wordt vernomen dat Rhee wei
gert met een wapenstilstand in te stemmen,
zolang geheel Korea niet verenigd is. Hij
verklaarde dat in geval van het sluiten van
een bestand tussen de verbondenen en de
communisten, Zuid-Korea alleen de strijd
zal voortzetten totdat de Noordgrens van
Korea is bereikt.
De les van Jalta
Pjoen Joeng Tai, de waarnemende premier
en minister van Buitenlandse Zaken heeft
Zondag te Seoel een verklaring uitgegeven,
waarin hij, doelend op de aanstaande con
ferentie op de Bermuda's, onder meer zei:
„Zuid-Korea wil niet dienst doen als proef
konijn voor internationale experimenten".
De minister zei voorts: „Wij herinneren
ons, hoe in Jalta besloten werd tot de
deli,ng van Korea. Hierom willen wij ge
kend worden in elke bijeenkomst, waarop
over onze toekomst zal worden beraad
slaagd. Wij zullen nimmer instemmen met
een wapenstilsttand, waarbij Korea ver
deeld zou blijven.
Besprekingen hervat
Inmiddels zijn gisteren de besprekingen
in Panmoendjom hervat. De UNO-delegatie
heeft daarbij geheime besprekingen voor
gesteld, aldus hebben Noordelijke corres
pondenten verklaard. Maar het opperbevel
der UNO heeft geen melding gemaakt van
wat er besproken is. UNO-functionarissen
weigerden zich tegenover de journalisten
uit te laten. Er verluidt, dat de Noordelij
ken om een kort recès hadden verzocht,
alvorens te antwoorden op de voorstellen
der UNO.
Radio Peking heeft later medegedeeld,
dat de afgevaardigden der UNO medege
deeld hebben, dat zij bereid zijn nieuwe
voorstellen te doen. De verbondenen had
den om een „administratieve vergadering"
verzocht die onmiddellijk gehouden werd.
Men neemt aan, aldus Reuter, dat de ver
bonden onderhandelaars hun kaarten op
tafel hebben gelegd en aanzienlijke con
cessies hebben gedaan. De onderhandelaars
komen 1 Juni weer bijeen.
Radiostations van New York hebben een
bericht uit Seoel omgeroepen, waarin wordt
medegedeeld dat de UNO de onderhande
lingsdelegatie de communisten op de jong
ste bijeenkomst te Panmoendjom heeft
voorgesteld het gehele vraagstuk van de
terugzending der krijgsgevangenen aan de
algemene vergadering der UNO voor te
leggen, opdat deze hierin een definitieve
beslissing kan nemen. Als bron van het
bericht worden „gezaghebbende Zuid-
Koreaanse kringen" genoemd.
Eerste Pinksterdag om tien uur des avonds
is op de Venneperweg te Nieuw Vennep een
ongeluk gebeurd, waarbij de zestig-jarige
G. de J-, gewoond hebbende te Nieuw Ven
nep om het leven is gekomen. Hij liep op de
weg en was vermoedelijk in gedachten ver
zonken, waardoor hij naar het midden van
de weg uitweek. De J. werd ingehaald door
een motorrijder die de wandelaar aanreed.
Deze liep ernstige wonden op en is ter plaatse
overleden.
Zaterdagavond kon de 25.000ste bezoekster van de Poesjenellenkelder onder het
Haarlemse Stadhuis welkom worden geheten. Het was mevroiiw Apetz, de echtgenote
van de tekenaar Jan Apetz, die de zo originele versiering voor Heemstede heeft
ontworpen. Van de leider van het marionettentheater, de heer Don Vermeire, kreeg
zij een pop en van de voorzitter van ..Haarlem-Lichtstad", de heer D. J. A. Geluk,
een biedermay er-boeket je, een aardige herinnering aan het hoofdmotief in de
Heemsteedse versiering.
Als tweetal in de predikantsvacature heeft
de kerkeraad der Christelijk Gereformeerde
Kerk Haarlem-Centrum gesteld: ds. M. W.
Nieuwenhuyze te Den Plaag en ds. J. C. van
Ravenswaay te Scheveningen.
Zaterdagmiddag om half een raakte een
vitragegordijn in de keuken van een woning
in de Wilhelminastraat in brand toen het
gordijntje in de gasvlam waaide.
De overgordijnen en het gootsteengordijn
tje vatten ook vlam en de huisvrouw, die
juist aan het koken was kon slechts met
moeite en met behulp van enkele kleden het
vuur doven.
Maandagmiddag m drie uur vatte een
zonnescherm van een woning aan de Scho
tersingel vlam. De brandweer moest er aan
te pas komen om het halfverbrande scherm
naar beneden te halen. Een achteloos weg
geworpen eindje sigaret is waarschijnlijk de
oorzaak van het brandje geweest.
Alleen in de uitdrukking: geen on
vertogen woord, dat wil zeggen: geen
ruwe of ongepaste uitdrukking, leeft
het Middelnederlandse werkwoord ver-
tiën nog voort. Tiën is: trekken. Ver-
tiën is vertrekken, verwringen en ook:
verschuiven, uitstellen, On-vertogen is
dus eigenlijk: niet uitgesteld, ogen
blikkelijk, direct. Uit de betekenis on
verwijld volgt gemakkelijk die van: on
doordacht, overijld. En daaruit vloeit:
ongepast logisch voort. Verwantschap
met het Duitse „ungezogen": slecht op
gevoed, is er zeker niet. Dan zou men
immers in 't Nederlands van een onver
togen man of kind moeten kunnen spre
ken en niet alléén van een onvertogen
woord.
Cor Hermus, directeur van de toneel
groep Comoedia (vroeger Comedia), is
Zondagavond omstreeks elf uur in een
rusthuis te Amsterdam, waar hij de laatste
twee maanden verpleegd werd, overleden.
Hij heeft de leeftijd van 63 jaar bereikt.
Het is ruim een jaar geleden, dat hij zich
wegens ziekte uit de voorstellingen van
„Bobbeltje" moest terugtrekken. Sindsdien
is hij niet meer opgetreden. In diverse
schouwburgen des lands zijn gisteravond
voor het begin van de voorstellingen door de
lieders van de spelende gezelschappen zijn
persoonlijkheid en zijn betekenis als ac
teur herdacht.
Cornelis Antonius Willem Hermus werd
op 2 Juli 1889 te Amsterdam geboren. Na
de H.B.S. doorlopen te hebben vervulde hij
enige kantoorbetrekkingen, tevens aan de
school voor vocale en dramatische kunst
van Cato Esser studerend. Zijn debuut als
acteur maakte hij bij de Toneelvereniging
van Herman Heijermans in „Op hoop van
zegen". In de beginperiode van zijn loop
baan heeft hij dikwijls tezamen met de zo
zeer door hem bewonderde Louis Bouw
meester op de planken gestaan. Hij was
onuitputtelijk in het vertellen (hetgeen hij
onnavolgbaar deed) van anecdotes uit die
tijd.
Achtereenvolgens heeft Cor Hermus deel
uitgemaakt van het Schouwtoneel van Jan
Musch en Adr. van der Horst, van het ge
zelschap van Eduard Verkade, van het
Centraal Toneel van Cees Laseur en van
de afdeling toneel van het Gemeentelijk
Theaterbedrijf onder leiding van Cor van
der Lugt Melsert, waar hij zich tevens als
regisseur wist te onderscheiden. Ook
schreef hij enkele stukken, waarvan „Een
moeder" nog wel door amateurs wordt ge
speeld.
Eigen ensemble
In de laatste maanden van de bezettings
tijd werkte hij met grote energie aan de
totstandkoming van een eigen gezelschap
en zeer kort na de bevrijding kon hij dan
ook zijn „Comedia" aan het Nederlandse
publiek voorstellen met een brillante voor-
Stelling van „Past op de stille wateren" van
Calderon de la Barca, waarvan de première
in de Haarlemse Schouwburg werd gege
ven. Verscheidene jaren heeft zijn door
Haarlem en Utrecht, later ook door Am
sterdam, gesubsidieerde ensemble een ere
plaats in het Nederlandse toneelleven in
genomen. In die tijd zijn achtereenvolgens
Cruys Voorbergh, Joan Remmelts en Johan
de Meester zijn naaste medewerkers ge
weest. Dank zij een keur van vooraan
staande acteurs en actrices werden de grote
voorstellingen van Comedia hoogtepunten
van het seizoen, mede door de frisse enscè-
neringen en het bieden van rijke kansen
aan veelbelovende, opkomende krachten
zoals Elisabeth Andersen, Ellen Vogel en
Lous Hensen om slechts enkele voorbeel
den'te noemen.
Het was Cor Hermus, die de Russische
regisseur professor Scharoff voor het eerst
wist te bewegen uit Rome naar Nederland
te komen. De voorstelling van stukken van
Tsjechof en Turgènjof zijn openbaringen
voor een groot deel van het publiek ge
weest. Hij was het ook die belangrijke
dichters, zoals Bertus Aafjes en Gerard den
Brabander, voor het toneel wist te interes
seren. Zijn „Tartuffe" van Molière in de
vertaling van eerstgenoemde werd door
zijn fonkelende frisheid een onvergetelijke
gebeurtenis. Zijn bewondering voor de
schone letteren dreef hem ook tot gedurfde
ondernemingen als de opvoering van zulke
onspeelbaar geachte stukken als „Thomas
More" van Henriëtte Roland Holst en
„Chastelard" van Swinburne in de verta
ling van Victor E. van Vriesland, waarbij
het hem helaas niet vergund is geweest zijn
liefste wens, een enscènering van „Jefta"
van Vondel, in vervulling te doen gaan.
De naam van Cor Hermus is slechts aan
enkele grote rollen verbonden geweest: zijn
Tartuffe noemde ik reeds, zijn dr. Knock
in het gelijknamige stuk van Jules Romains
overtrof in onze herinnering de vertolking,
die Louis Jouvet van dezelfde rol heeft
gegeven. Maar zijn grootste gaven ont
plooide hij toch in fijnzinnig of uiterst
markant getypeerde bijrollen. Nooit heb ik
in de vele jaren, dat ik op de eerste Januari
de „Gysbreght van Aemstel" moest zien,
een Vosmeer de Spie meegemaakt, die
ook maar bij benadering met zijn uitbeel
ding van deze spion vergeleken kon wor
den. En dan mogen natuurlijk zijn rector
van het Jezuietenconvent in „Het voorste
legioen" van La very, zijn Jonker Andries
Bibberwang in „Driekoningenavond" van
Shakespeare, zijn kostelijke grootvader in
„Je kunt het toch niet meenemen" van
Kaufmann en Hart of zijn aandoenlijke
vader in „De mooiste ogen van de wereld"
van Jean Sarment niet vergeten worden.
Dat waren stuk voor stuk juwelen van
grote, gevoelige toneelspeelkunst, die mede
aantoonden dat een waarachtig acteur
geenszins een hoofdrol behoeft te vervullen
om zich te onderscheiden.
Te zware rol
De laatste jaren zijn voor Cor Hermus,
ook in zijn persoonlijk leven, vol teleur
stelling en tegenslag verlopen. Het is hier
niet de plaats om de oorzaken daarvan te
beoordelen. Men weet, dat drie jaar gele
den de kern van zijn gezelschap zich van
hem afscheidde om de Nederlandse Comedie
te stichten en dat Comedia het vervolgens
onder artistieke leiding van Joris Diels ge
probeerd heeft het een seizoen zonder subsi
die te stellen. Deze maand worden de laat
ste voorstellingen gegeven. Tot het einde
al verbleef hij, door zijn ziekte daartoe
gedwongen, maandenlang bij familie in
Brabant heeft hij de ondergang van zijn
trotse schepping meegemaakt.
Cor Hermus
Misschien had de aard van zijn carrière
hem kunnen waarschuwen, dat de rol van
leider ongeschikt voor hem was, met hoe
veel vuur en heilige bezieling hij ook als
zodanig begonnen is en hoezeer hij aanvan
kelijk zijn medewerkers voor zijn denk
beelden wist te winnen en mee te slepen.
Misschien was hij een man van te weinig
denkbeelden, van te weinig constructieve
gedachten althans. Maar tevens werd hij
de dupe van zijn gemakkelijk als zwakte
uit te leggen beminnelijkheid. De beminne
lijkheid gaf een grote zuiverheid aan zijn
creaties, zoals zijn robuuste zin voor hu
mor zelfs aan een grove klucht altijd een
menselijk cachet verleende. Doch als mens
maakte deze houding hem .besluiteloos en
in conflicten afwachtend, waarbij nog
kwam dat hij liefst iedereen te vriend wil
de houden en niemand kwetsen, al deed
hij dit soms onbewust en eigenlijk uit
hartelijkheid terdege. En zo stond hij in
nerlijk weerloos bloot aan tegenstrijdige
invloeden, welke hem tenslotte te machtig
zijn geworden, zodat hij langzaam maar
zeker zijn levenswerk uit handen zag
glippen.
Cor Hermus zal in de theatergeschiede
nis blijven voortleven als de man, die na
de oorlog het Nederlandse toneel een mach
tige stoot tot nieuwe bloei heeft gegeven.
De ondergang van zijn gezelschap heeft -
hoezeer hij ook zijn gevoel voor komische
situaties bleef behouden zijn altijd aan
wezige melancholie versterkt. En toch zat
hij nog vol plannen voor het geval hij er
nog eens „aan te pas" zou komen. Nog maar
enkele maanden geleden vertelde hij me
vol vuur hoe heerlijk het zou zijn om een
voorstelling van „Marguérite Gautier" met
zijn lievelingsactrice Ank van der Moer in
de hoofdrol te regisseren of van „De Mira
kelridder" van Lope de Vega met zijn zoon
Guus, wiens snel groeiende populariteit
hem met zoveel voldoening vervulde. Maar
toen wist ik reeds, dat het zover wel nooit
zou komen.
Niet alleen was Cor Hermus de geeste
lijke vader van Comedia, hij probeerde het
ook te zijn voor zijn acteurs en actrices.
Velen zullen hem in deze dagen als vriend
en raadgever, als collega en onderhoudend
verteller, maar vooral als eenvoudig maar
echt kunstenaar herdenken.
DAVID KONING
Doordat een net in de schroef verward
raakte is vanmorgen om half acht de Sche-
veningse schokker Sch 86 in de buurt van
Kijkduin op het strand gelopen. Toen de
motor afsloeg werd het schip stuurloos en
de harde Noordenwind dreeft het snel op
de kust. De reddingboot „Arthur" voer uit
om hulp te bieden, maar toen bleek dat er
voor de twee opvarenden geen gevaar be
stond, is zij teruggekeerd. De schokker
heeft zich niet diep in het zand geboord,
zodat men goede hoop heeft hem vlot te
kunnen trekken.
DINSDAG 26 MEI
Minerva: „Potasch en Perlemoer in Tex
tiel" (Toneelgezelschap Johan Kaart), 8.15
uur. Dc Leeuwerik: Vereniging voor facul
tatieve lijkverbranding, ledenvergadering, 8
uur. Luxor: „De gele ballon", 18 jaar, 7 en
9.15 uur. Lido: „De knuppel in het apenhok",
alle leeft., 7 en 9.15 uur. City: „Paniek in
Fort Worth", 7 en 9.15 uur. Spaarne: „Do
dendans der Sioux", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Frans Ilals: „Le Plaisir", 18 jaar, 8 uur.
Rembrandt: „S.O.S., held in nood", alle leeft.,
7 en 9.15 uur. Palace: „April in Parijs", alle
leeft., 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 27 MEI
Luxor: „De gele ballon", 18 jaar, 2, 7 en
9.15 uur. Lido: „De knuppel in het apen
hok", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. City:
„Paniek in Fort Worth", 14 jaar, 2.15, 4.30,
7 en 9.15 uur. Spaarne: „Dodendans der
Sioux", 14 iaar. 2.30, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Le Plaisir". 18 jaar, 2.30, 7 en 9.15 u.
Rembrandt: „S.O.S., held in nood", alle
leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace: „April in
Parijs", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
