Met twee meesterlijke opera's van
De Falla begon Holland Festival
IN DE WERELDPOLITIEK
Ook Cambodja op drift
Nieuwe kieswet in Italië
fnuikend voor democratie
Agenda voor
Haarlem
Nieuw netnummer
voor Amsterdam
Een Eeuw Geleden
Brillant poppenspel
van Frangoise Adret
Hoe is het ontstaand
3
ABR. MEYER
•PYAMA'S
NACHTHEMDEN
vanaf f 9.95
VANMEETAFAAN
V
K 20 vervangt K 2j00
Examens
Uit de Opregte Haarlemsche
Courant van 15 Junij 1853
DINSDAG 16 JUNI 1953
Scène uil „Het poppenspel van meester Pedro".
Verleden jaar was het Strawinsky aan
wiens werk in het Holland Festival bij
zondere aandacht werd geschonken; dit
jaar heeft men Manuel de Falla (1876—
194C) een bevoorrechte plaats op de pro
gramma's toegedacht. En wel direct al bij
de opening, die Maandagavond in het ge
bouw voor Kunsten en Wetenschappen te
's-Gravenhage plaats had in tegenwoordig
heid van Koningin Juliana en Prins Bern-
hard, bij welke gelegenheid de Nederlandse
Opera van deze Spaanse componist „El
retablo de Maese Pedro" en „La vida
breve" voor het voetlicht bracht.
De Falla vormde met Albeniz en Gra-
nados een drietal, dat de idealen van de
Spaanse folklorist-componist Pedrell be
grepen en naar zijn temperament verwer
kelijkt heeft. Deze tendenz vormt alS het
ware de natuurkracht in de muziek van De
Falla: aan haar dankt zij haar klare een
voud, haar directheid, haar warmbloedig
heid haar rhythmische stuwing, haar felle
kleur en haar waarachtigheid. Wanneer
hij echter op sommige momenten in zijn
vroegste theaterwerk ..La Vida breve" (Het
korte leven) die tendens even prijs geeft
en kennelijk aanleunt bij de Franse natu
ralisten als Bruneau of Charpentier en ook
wel een beetje bij de verist Puccini, voelt
men zijn muziek direct verslappen. Dit
gebeurt gelukkig slechts sporadisch. In
het zestien jaar later ontstane marionetten
spel „El retablo de maese Pedro" (Het
poppenspel van meester Pedro) is er geen
sprake meer van, dat de nu gerijpte mees
ter van zijn persoonlijke Spaans-nationale
stijl zou afwijken: daar gaat het ideaal van
Pedrell volledig in vervulling. Het was dan
ook bevreemdend, dat men dit wonderlijk
gave en originele werk niet als laatste op
het programma plaatste, maar er de avond
mee inzette.
Het gegeven van deze kleine opera is een
episode uit „Don Quichote" van Cervan
tes: de Dolende Ridder woont met zijn
trouwe Sancho Panza een vertoning bij van
een poppenspel en gaat dermate op in de
avonturen van de door de Moren gevangen
genomen en eindelijk bevrijde dochter van
Karei de Grote, dat hij zich voortdurend
interrupties laat ontvallen om de explica
teur terecht te wijzen. Uiteindelijk mengt
hij zich in de strijd, brengt met zijn zwaard
een hachelijke verwoesting in de poppen
kraam teweeg en overstemt het groot mis
baar van de geruïneerde spullebaas met
een loflied op zijn geliefde Dulcinea, als
mede op zijn heldhaftige ridderlijkheid.
De muziek bij dit vreemdsoortige libretto
is een wonder van directheid en van stem
ming. Met een klein orkest, bestaande uit
acht strijkers, negen blazers, twee man
slagwerk, harp-luit en cembalo, bereikte De
Falla zeldzame effecten, die het onwezen
lijke van het geval nog onwezenlijker doen
lijken. Maar er wordt dan ook een geraffi
neerd samenspel, een subtiel aanpassings
vermogen van de instrumentalisten vereist
om tot dit resultaat te komen. De Franse
dirigent Henri Tomasi bracht het gewenste
resultaat volkomen tot stand. De zangrol-
len van Don Quichote. Meester Pedro en
de Verteller waren bij Siemen Jongsma,
Chris Reumer en Nel Duval in goede
ADVERTENTIE
GR. HOUTSTRAAT 16 - HAARLEM
DINSDAG 16 JUNI
Grote Kerk: Orgelconcert, 8 uur. Spaarne:
„Storm over Bengalen" en „De Spookstad",
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Getuige
vermoord", 18 jaar, 8 uur. Rembrandt: „Ver
boden spel", 14 jaar,, 7 en 9.15 uur. Palace:
„De piratenkoningin", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Luxor: „Verdorven jeugd", 18 jaar, 7 en 9.15
uur. Lido: „Een koningin wordt gekroond",
alle leeft., 7 en 9.15 uur. City: „Tramlijn
Begeerte", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 17 JUNI
Haarlemmerhout: Openbare meeting tegen
het onmenselijke concentratiekampsysteem,
sprekers K. R. van Staal, David Roussel en
mr. B. W. Stomps, 8 uur. Openluchttheater:
Kindervoorstelling Sjors en Sjimmie, 2.30
uur. Spaarne: „Storm over Bengalen", 18
jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Getuige
vermoord", 18 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Mi
nerva: „Het gestolen gelaat", 18 jaar, 8.15
uur. Luxor: „Verdorven jeugd". 18 jaar, 2,
7 en 9.15 uur. Rembrandt: „Verboden spel",
14 jaar. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace: „Eliza
beth is koningin", alle leeft., 10, 11. 12 uur.
„De piratenkoningin". 18 jaar. 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. Lido: „Een koningin wordt ge
kroond". alle leeft.. 11. 2. 4.15, 7 en 9.15 uur.
City: „Tramlijn Begeerte", 18 jaar, 2.15, 4.30,
7 en 9.15 uur.
handen. De eerste profiteerde zeer gunstig
van de mogelijkheden zijner lyrische tirade
aan het slot en de beide anderen pasten
zich voortreffelijk aan bij de eigenaardige
vorm van het spel, dat een normaal zingen
uitsloot.
Geladen met emotie
„La Vida breve" steunt op een vrij een
voudig gegeven: een arm zigeunermeisje,
dat door haar rijke minnaar in de steek
gelaten wordt, komt op het huwelijksfeest
van de trouweloze haar recht opeisen en
sterft aan zijn voeten. Als De Falla dit li
bretto niet zo sterk met pittoreske tafere
len, suggesties en evocaties had weten op
te fleuren, zou het een tamelijk banaal ge
val zijn geworden. Maar de componist
slaagde erin de sfeer van Granada op te
roepen, waarin de geest van de Moorse
heerschappij duidelijk waarneembaar is.
Dit is niet alleen het geval in de dans
scènes, maar vooral in de muziek, die de
stadsgeluiden oproept: in het intermezzo
bij open doek, doch vooral in het eerste
tafereel, met zijn verwijderde koren en ty
pische klanken van hamer en aambeeld uit
een smederij in de buurt.
Maar ook de zangmuziek is geladen met
emotie, met spanning en hartstocht. Vocaal
wordt het werk gedragen door Salud, de
jonge zigeunerin, welke rol zeldzaam
prachtig en met volumineus geluid door de
gasterende soliste Victoria de los Angeles
vertolkt werd. Jo van de Meent maakte
vocaal een goede beurt als de grootmoeder
en Frans Vroons had een hem passende
partij in de rol van de ontrouwe minnaar
Met zijn sonoor geluid maakte Siemen
Jongsma een treffende indruk als de ruige
oom. Andere spelers, zoals Cora Canne
Meyer Nel Duval, Chris Reumer, Chris
Taverne en Gé Genemans, kregen minder
gelegenheid om op te vallen; hun werk
versmolt in de sfeer van het geheel. Het
vermelden waard was ook het gitaarspel
van P. van der Staak in de balletscène.
Tomasi liet het orkest keurig spelen en
vooral verrukkelijk klinken. Met de vocale
prestatie van Victoria de los Angeles was
dit voor mij de meest verrassende sensatie
van deze opvoering.
JOS. DE KLERK.
Een commentaar op het toneelbeeld moet
beginnen met het uitspreken van warme
waardering voor de décors van de Parijse
schilder Yves Brayer, die met hun metal
lieke kleuren voortreffelijk de sfeer van
het Andalusische landschap oproepen. Zij
vormen precies de gewenste achtergrond
voor de ontwikkeling van het folkloristi
sche thema, zij vervullen een onmisken
bare rol in het spel, zonder ooit of ergens
de aandacht voor zichzelf op te eisen. Bij
zonder geslaagd was ook het effect van de
feestviering, gezien door de ramen van een
halverwege het derde tafereel neergelaten
voorgevel. Tijdens de bruiloftsscène kon
men kennis maken met het vinnige Spaanse
danspaar Manolita en Salvador Vargas,
welke laatste met zijn vurig zapateado en
zeer fraai beheerste houding een langdurig
applaus uitlokte. Daar zij nog verscheidene
eigen dansavonden in het Holland Festival
geven, hebben wij weldra gelegenheid uit
voeriger op hun prestaties terug te komen.
Abraham van der Vies heeft er zich in
zijn regie kennelijk toe beperkt ruim baan
voor de muziek te maken en daar is alles
voor te zeggen. De wel erg conventionele
mimiek en de opstellingen der groepen zijn
niettemin voor verbetering vatbaar. Doch
het betreft hier bijzaken, die aan de fasci
nerende indruk van het geheel nauwelijks
enige afbreuk doen. Geheel anders is dit
met het om onverklaarbare redenen vóór
en niet na de pauze vertoonde „Poppenspel
van meester Pedro" uit 1922.
De Falla heeft de mogelijkheid openge
laten om het romantische spel over de ver
lossing van de dochter van Karei de Giote
uit Moorse gevangenschap naar keuze door
levende acteurs of door marionetten te
laten vertolken. De Nederlandse Opera
vond een derde oplossing en gebruikte
dansers, dank zij een in alle gestyleerde
eenvoud brïllante en geestige choreografie
van Francoise Adret met een zeer gelukkig
resultaat. Het ballet kweet zich uitmun
tend van zijn taak. Misschien zou men de
verlichting van het zijtoneel iets kunnen
verbeteren, om een herhaling van een
valpartij als die van Roland Casenave met
zijn stokpaard te voorkomen.
Maar helaas heeft de regisseur, als men
de directeur van de Nederlandse Opera al
thans zo noemen mag, hier hoegenaamd
niets tegenover gesteld, terwijl hij toch een
voorbeeld had kunnen nemen aan de emi
nente wijze, waarop George Devine enkele
jaren geleden met de Young Vic in „De
ridder van de gloeiende vijzel" een bijna
letterlijk in alle opzichten soortgelijk ge
val heeft behandeld. Het ingrijpen van de
tevoren nauwelijks enige interesse getoond
hebbende Don Quichote miste daardoor
ieder effect. Siemen Jongsma had trou
wens niets van de heldhaftige, aristocrati
sche allure, die hoe dwaas ook hier
op zijn plaats was geweest. Zó letterlijk als
deze zanger deed, behoeft men de uitdruk
king „ridder van de droevige figuur" niet
te nemen.
Dat men „La vida breve" in het Spaans
vertolkte is begrijpelijk en bovendien een
knappe prestatie. Maar dat men „Het- pop*-
penspel" met zijn lange, grotendeels zonder
muzikale begeleiding gesproken commen
taren niet in Nederlandse vertaling opvoer
de, kan op geen enkele overweging van
gezond verstand of artistiek inzicht berus
ten. Gelukkig echter verzinkt ook deze te
kortkoming in het niet bij de muzikale
macht, die alles beheerst. Een voorstelling
om beslist te gaan zien.
DAVID KONING
ADVERTENTIE
JJw vacantit en het vliegtuig zijn er om U eens
helemaal onbezorgd, van het leven te laten ge
nieten. Daarom vindt de KLM het vanzelfspre
kend om extra aandacht aan Uw comfort te be
steden en U een service te bieden, die het
reizen één en al verkwikking voor U maakt.
Begin Uw vacantie met een reis per KLM - een
beter begin is er niet!
Neem de
luchtweg naar een
heerlijke vacantie aan de
NOORSE FJORDEN
Gedurende dc zomermaanden
onderhoudt de KLM 2 x per week
een rechtstreekse dienst naar Stavanger
(in samenwerking met de S.A.S.)
Londen retour Toeristenklasse f 149.40
retour Moonliner f 111.80
Manchester
23 daags retour Toeristenklasse f 164.40
Glasgow
23 daags retour Eerste klasse f 198.50
Dublin
23 daags retour Eerste klasse
f 228.80
De uitdrukking wordt alleen verbon
den met het werkwoord beginnen. Van
meet af aan beginnen wil zeggen: van
voren af aan, geheel opnieuw beginnen.
In kinderspelen heeft het woord meet
tweeërlei betekenis: soms bedoelt men er
mee: honk of buut, bijvoorbeeld bij ver
stoppertje; soms, in het bijzonder bij
knikkeren: de streep vanwaar de knik
ker geworpen of geschoten moet worden.
Meet kan dus zowel begin- als eindpunt
aanduiden en daarmee is verklaard, aai
de oorsprong in twee richtingen is ge
zocht: in het Latijn en in het Germaans.
Het Latijnse meta betekent namelijk: de
zuil aan het einde van de renbaan. Hier
uit is de betekenis: honk verklaarbaar.
Maar zoekt men verwantschap met het
werkwoord meten, dat van oude Ger
maanse afkomst is, dan ligt de betekenis:
beginpunt, afstand, bijvoorbeeld tot het
kuiltje waarin de knikkers moeten
terechtkomen, voor de hand.
Met ingang van vandaag kunnen de
tclcfoonabonné's in het district Haarlem
via een nieuw kengetal Amsterdam berei
ken: namelijk K 20.
Dit nieuwe netnummer treedt in de
plaats van het vertrouwde K 2900, dat
voorlopig zolang het nog in de thans in
gebruik zijnde gidsen voorkomt in ge
bruik blijft, maar voorbestemd is „uit te
sterven".
K 20 is een gemakkelijker, want korter
nummer dan K 2900. Het ligt in de bedoe
ling, dat in de toekomst alle grote steden
in het onderling verkeer door middel van
dergelijke korte netnummers verbonden
zijn.
Op deze wijze is bovendien een splitsing
te bereiken tussen het centrum van een
bepaald district en de streek daaromheen,
die tot dezelfde netnummergroep behoort.
In het geval Amsterdam komt er dus nu
een betere verdeling tussen de lijnen die
voor de hoofdstad zelf nodig zijn en die
welke het Gooi bedienen.
Het is de bedoeling, dat alle aangeslo
tenen in het district Haarlem (dus van
alle plaatsen, waarvan het nebnummer be
gint met K 25) reeds thans K 20 draaien
indien zij Amsterdamse abonnés willen
opbellen.
Operaties in Kenya
Het bestuur van Kenya heeft Maandag
avond bekend gemaakt, dat de afgelopen
week 125 verzetslieden in Kenya zijn ge
dood meer dan in enige andere week
sinds de Mau Mau een noodtoestand in het
land heeft geschapen. Negen dagen geleden
zijn Britse en inheemse troepen en 2000
man van de Kikoejoe-burgerwacht een of
fensief begonnen tegen bolwerken van de
verzetsbeweging in de bossen van het Aber-
dare-gebergte.
Rijkskweekschool
Aan de Rijkskweekschool voor onderwij-
zers(essen) te Haarlem zijn geslaagd de
dames: M. Kettmann te Velsen; R. Meijer
te Heemstede; S. Mug te Heemstede: A. Rei-
nualda te Aerdenhout; F. Prosée te Haarlem
en de heer R. Reinalda te Haarlem.
In September 1951 verklaarde de Franse opperbevelhebber van het unie-
leger in Indochina, thans wijlen generaal De Lattre de Tassigny, na een
bezoek aan Washington: „De Amerikaanse regering heeft erkend dat de
vijand in Korea en in Indochina dezelfde is. Mij is zodanige hulp toege
zegd, dat de strijd in Indochina nog slechts een kwestie van maanden kan
zijn". Deze optimistische uitlating werd bijna twee jaar geleden door de
Fransen met grote vreugde begroet, omdat de Indochinese oorlog toen
reeds een soort van nationale ramp voor Frankrijk dreigde te worden.
Thans, in Juni 1953, is de oorlog nog met grotere hevigheid en zwaardere
offers dan toen in volle gang. De Franse Unie, behalve Frankrijk bestaande
uit de drie deelstaten Laos, Vietnam en Cambodja, is in ontbinding. Viet
nam is voor het grootste deel in handen der opstandelingen. Laos is pas
geleden aan een verovering ontsnapt, omdat het opperbevel van de op
standige Victminh-beweging tot een andere strategie overging. Cambodja
is in grote opwinding en helt over naar een zich losmaken uit de unie, nu
de koning van dit kleine rijk de wijk genomen heeft naar Thailand om
van daar uit voor totale onafhankelijkheid te ageren. Wat is nu nog de
waarde van dit Franse „imperium" in Azië, waarvan de delen blijkbaar
onvermijdelijk in de richting van een anti-Westerse actie worden gedreven?
De koning van Cambodja heeft jaren
met Frankrijk onderhandeld over een
grotere mate van zelfbeschikkingsrecht. De
onderhandelingen vlotten niet erg, in het
bijzonder omclat Frankrijk niet van plan
was zo grote autonomie toe te staan, als de
koning zich voorstelde. Intussen ging de
oorlog in Vietnam door en moesten Laos en
Cambodja tesamen met Vietnam soldaten
blijven leveren voor het unie-leger, clat
wanhopig slag leverde tegen de veel ster
kere opstandelingen-legers. Het lijkt er
veel op dat thans ook in Cambodja het
besef is doorgedrongen, dat men inderdaad
moet vechten tegen het Westen om de
Vietnam onder het motto, dat het Indo
china voor de Westelijke democratische op
vattingen behouden wil. Onder hetzelfde
motto is de oorlog in Korea gevoerd. Maar
is door die oorlog dit Aziatische land
Korea, is dit Aziatische Indochina be-
treuwbaarder, democratischer, Westerser-
georiënteerd en immuun voor het commu
nisme geworden? De feiten leren andiers.
De ooriog in Korea heelt het land vermor
zeld en uitgemergeld, hij heeft millioenen
doden en verminkten gekost en de Aziaten
geleerd hoe het Westen met onophoudelijke
bombardementen op steden het land, dat
het zegt te willen redden, in een zee van
rechten te verkrijgen, die men als Aziati- ellende stort. Men kan daar voor zichzelf
sche staat nodig heeft tot een ontwikkeling
naar zelfstandigheid, Tot nu toe hebben de
drie genoemde deelstaten van het voor
malige Indochina trouw aan de zijde van
Frankrijk gestaan, doch het gebeurde in
Cambodja wijst er op dat het gistingsproces
begonnen is en dat de wrevel over de Wes
telijke houding ook de gevoelens kan gaan
beheersen zonder dat daartoe van Moskou
of Peking uit bevel wordt gegeven. Het
behoeft niet te worden ontkend, dal com
munistisch China de opstandelingen van de
Vietminh krachtig steunt en niets liever
zou zien, dan dat alle deelstaten in opstand
kwamen. Doch een dergelijke manoeuvre
van buitenaf zou minder succes hebben,
wanneer niet tevoren een stemming be
stond die als een voedingsbodem voor
revolutie de aansporingen van communisti
sche zijde een hartelijk welkom bereidde.
Het verwekken van deze stemming door
een verouderd koloniaal bewind te voeren
is Frankrijk in deze kwestie zonder enige
twijfel te verwijten. Frankrijk vecht in
wel tegenover stellen, dat die bombarde
menten noodzakelijk waren om de oorlog
te winnen en dat deze wijze van oorlog
voeren nu eenmaal door de moderne wa
pentechniek onvermijdelijk is, doch de
Aziatische mentaliteit is niet geneigd deze
argumenten te aanvaarden. Die mentaliteit
is niet de Westerse. Peking-China en
Noord-Korea, die in deze Koreaanse strijd
de tegenpartij vormden, hebben geen Zui
delijke steden gebombardeerd. Als zij het
niet konden door gebrek aan vliegtuigen,
hebben zij geluk gehad. Als zij het met op
zet niet hebben gedaan, hebben zij de Oos
terse mentaliteit beter begrepen dan de
UNO-strategen. Want nu de oorlog bijna
uit is heeft Noord-Korea, geteisterd en
verdoofd door de ook deze laatste dagen
nog voortdurende bombardementen, een
diep afgrijzen van het Westen overgehou
den, wat natuurlijk naarstig zal worden
geëxploiteerd. Dat is trouwens wel ge
bleken uit de houding van talrijke krijgs
gevangenen in UNO-kampen, die fanatiek
anti-Westers bleven tegen alle pogingen
om hen naar het democratische kamp over
te halen.
In Indochina zorgt Frankrijk thans
blijkbaar voor eenzelfde échec van het
Westerse prestige. De strijd met de wape
nen is ontmoedigend verlopen, doch de
strijd tot het winnen van het Aziatische
vertrouwen is evenmin met succes geëin
digd. Wanneer men een betrouwbaar raad
gever in Aziatische aangelegenheden, India,
mag geloven, heeft het Westen zowel in
Korea als in Indochina zijn kans verspeeld.
Naar de adviezen van deze raadgever heeft
het Westen dan ook zelden geluisterd, wan
neer het er om ging de politiek te kiezen
die een voor het Westen gunstige overgang
van kolonialisme naar vriendschap zou
mogelijk maken.
Wat Indochina betreft komt er nog bij,
dat Frankrijke binnenlandse verwikkelin
gen al heel weinig vertrouwen inboezemen.
Deze pijnlijke situatie moet de Aziaten toch
mede het besef geven, dat zij een eigen
weg zullen moeten volgen. Als die eigen weg
voert via communisme, zal het Westen zelf
daaraan een betreurenswaardig aandeel
hebben gehad, ondanks zijn pogingen om
door dik en dun alle rampen in de verhou
ding tussen het Verre Oosten en de moe
derlanden te wijten aan het Moskouse ge
kuip. Dat gekuip zou men kunnen hebben
neutraliseren door een breed begrip voor
de noodzakelijkheid, de banden tussen Oost
en West tijdig op een andere basis te stel
len. Hoe weinig dit begrip bestaat, leert
het Frankrijk van vandaag. In alle ellende
van zijn Indochinese oorlog stoot het ook
c!e trouwe unie-delen nog van zich af door
traagheid en marchanderen. J. L.
(Van onze correspondent in Rome)
De uitslagen van de Italiaanse verkie
zingen zijn nu vrijwel volledig binnen met
uitzondering van de 1.300.000 omstreden
gevallen, die theoretisch het pleit toch nog
ten gunste der vier centrumpartijen kunnen
doen omslaan. Theoretisch, zeggen wij,
want zelfs de meest verwoede aanhangers
van de nieuwe kieswet zien wel in, dat
wanneer nu plotseling de uitslag zou wor
den gewijzigd, het hele land in rep en roer
zou komen. We nemen dus aan. dat de uit
slag vaststaat en hebben even tijd gehad
om over de oorzaak na te denken en over
de gevolgen.
Hoe is het mogelijk, dat communisten en
Nënni-soeialisten, nadat men ze vijf jaar
met alle kracht heeft bestreden, sterker
zijn dan tevoren (9.563.000 thans tegen
8.137.000 in 1948?). De schuld daaraan
draagt, daarover is men het thans wel
eens, de ongelukkige nieuwe kieswet, die
aan de extremisten prachtig propaganda
materiaal heeft verschaft. De anti-demo
craten, zo redeneren zij, zijn De Gasperi en
Saragat, die zulk een wet aan het volk op
dringen. Dat dit betoog vat op de mensen
had blijkt wel, wanneer men de cijfers der
sociaal-democraten eens even beschouwt.
Van 1.852.000 stemmen in 1948 gingen zij
achteruit tot 1.223.000. De 630.000 stemmen,
die zij 'verloren kwamen stellig en zeker
vooral Nenni ten goede. Maar dit feit geeft
tevens hoop voor de toekomst. De man,
die het onjuist oordeelt dat zijn stem dooi
de toepassing van een sterk omstreden en
op het laatste nippertje afgekondigde wet
dubbel zo zwaar zal wegen als die van zijn
kameraad, die er een andere mening op na
houdt, blijft een democraat, ook al stemt
hij uit protest niet op Saragat maar op
Nenni.
Het moet mogelijk zijn van die 600.000
kiezers die, hoe paradoxaal dit ook klinkt,
uit een zuiver democratische overweging
gestemd hebben op een partij ten nauwste
verbonden met de communisten, het groot
ste deel weer terug te brengen in de partij
waar zij behoren. Maar daartoe zal die
partij schuld moeten bekennen en zal de
nieuwe regering zo spoedig mogelijk de
dwaze kieswet, waarvan thans eindelijk
ook de vroegere voorstanders inzien, dat
zij nutteloos en uiterst schadelijk is, moe
ten intrekken.
Het Zuiden ontwaakt
Een andere reden, waarom het commu
nisme veld heeft gewonnen, is het ontwa
ken van Zuid-Italië. Wanneer men de cij
fers vergelijkt, ziet men dat in het Noorden
en zelfs in het fel-rode midden-Italië de
communisten en de Nenni-socialisten hun
positie handhaafden, doch niet vooruit
gingen alleen in het Zuiden, vooral
op Sicilië, hebben alle extremistische par
tijen, dus ook het communisme, grote voor
uitgang geboekt. In Palermo kregen de
communisten in 1948 slechts 4000 stemmen,
dit jaar 53.000. Wat is er gebeurd? In de
laatste jaren wordt voor Zuid-Italië bij
zonder veel gedaan, maar welvaart leidt
vanzelf tot een zekere verheffing van het
volk. Nu heeft men in dit Zuiden een zeer
talrijke klasse, die men niet eens proleta
risch kan noemen, een soort oncierprole-
tariaal, dat sedert voorhistorische tijden
leeft in eenzelfde staat van grofste on
wetendheid en ellende.
Deze mensen hebben kiesrecht gekregen
en tot nu toe hebben zij daarvan eigenlijk
nooit bewust gebruik gemaakt. Zij gingen
stemmen volgens de aanwijizingen van de
pastoor en de feodale grootgrondbezitter.
Nu komt er in dat gebied plotseling een
nieuwe geest, er komt meer geld onder de
mensen, het analphabetisme neemt af, in
de afgelegen dorpjes dringen zo af en toe
eens mensen door uit de stad afkomstig,
handelsreizigers maar ook propagandisten.
En langzaam begint dit onderproletariaat
zich bewust te worden, dat ook zij door
hun getal invloed kunnen oefenen. On
wetend als zij zijn, vallen zij natuurlijk
ten prooi aan extremisten. Deze beweging
gaat sneller dan de emancipatie der arbei
ders in het Nooi-den. Het proces, clat wij
in de laatste jaren met belangstelling heb
ben gevolgd, waarbij het communisme
naarmate het meer aanhang won in het
Zuiden, verliezen leed in het Noorden, waar
de arbeiders in steeds groter getale rijp
waren voor de sociaal-democratie, is on
derbroken. De groei der partij in het Zui
den is thans sterker dan haar langzame
verschrompeling in het Noorden. De reden,
waarom de fascisten in het Zuiden zo sterk
uit de bus zijn gekomen, is ongeveer de
zelfde.
Wat de neo-fascistische „sociale be
weging" betreft, deze predikt een sociaal
programma dat op heel veel punten over
eenstemming vertoont met dat der com
munisten en speculeert daarnaast nog op
nationalistische en chauvinistische gevoe
lens met sterke anti-Amerikaanse en anti-
Engelse tendenties. Dat alles is geschikt
om primitieve en jonge mensen aan te
trekken. De royalisten, een groep oer-con-
servatieve groot-grondbezitters die met.
schrik zien hoe de landbouwhervorming
niet alleen op papier wordt doorgevoerd,
hebben het onderproletariaat tot het dolle
toe opgezweept door misbruik te maken
van de gehechtheid aan het koningshuis,
die juist in het Zuiden algemeen is.
Y-GRAVENHAGE. Verl. Zaturdag-
middag namiddag is de heer Lassaigne,
van een weiland achter de nieuwe gaz-
fabriek te Rotterdam, ten aanschouwe van
eene ontzettend groote volksmenigte, met
eene luchtballon opgestegen. Bij den
luchtreiziger was een ander persoon, die
uit vermaak den togt mede deed, in het
aan de ballon hangende schuitje gezeten,
en onder dat schuitje was de heer Julio
bevestigd, welke, terwijl de ballon in het
luchtruim oprees, gymnastische toeren uit
voerde door middel van twee afhangende
ringen, en ten laatste langs cencn insge
lijks afhangende touwladder in het schuit
je klom. De ballon heeft eene hoogte van
2800 ellen bereikt, en is ongeveer een half
uur na hare opstijging nedergelaten in den
Hoepel-polder, bij Delft. Bij dit neerlaten
is, naar het schijnt, enige schade aan den
eigenaar van het land, of van het daarin
weidende vee, veroorzaakt, althans men
meldt, dat de heer Lassaigne. alvorens
zich met zijne ballon te kunnen verwij
deren. zich genoopt heeft gezien eene
schadeloosstelling 20) te betalen.
