Merkwaardige marionettendans verhitte
gemoederen in Haarlemse raad
LAXEER-AKKERTJES
TRAVIATA
HOOGTEZON
Voltooide Erebegraafplaats waardige
rustplaats voor 372 doden
KR OUWELS
Stemmen staakten over voorstel tot vestiging
van poppenspel in Stadhuis
Muziekshow in Haarlem
op Koninginnedag 1954
Dame bijtijds gered
Dr. W. Drees verricht
overdracht
Bloemencorso 1954
in teken van muziek
DONDERDAG 2 9 OCTOBER 1953
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
11
In politieke sfeer'
„Poppenkast'
Waardering voor
machineschrijven
Niet persoonlijk
bedoeld"
Ophoging Delftwijk
„De kleine
Middenstander"
Vrije keuze
Reinig Uw ingewanden
en voorkom verstopping.
Neem eens per week 1 of 2
Spaans danspaar
naar Haarlem
Bacon-contract
met Engeland
BLAUPUNKT en
SABA
Radio Gramofoonhandel
Strandloper, een beestje
van de koude grond
Terugblik
Voltooiing
VERKOOP - VERHUUR
Bus tegen tram in Den
Haag; 16 lichtgewonden
De vergadering van de Haarlemse raad verliep gistermiddag 21 agendapunten lang
in pa s en vree en m een aantrekkelijk tempo. Het laatste voorstel: het verstrekken
van een renteloze lening van f 3.500._ aan Haarlems Bloei voor de inrichting van
kelder van het stadhuis tot marionettentheater en het verlenen van een garantie
voor de exploitatie daarvan van ten hoogste f 2250.—, gaf aanleiding tot een lang
durige en tenslotte ook scherpe discussie. De laatste werd uitgelokt door de heer
Fib be (V.V.D.), die na de beantwoording der critiek door wethouder Geluk
opmerkte, dat de grote fout bij dergelijke voorstellen is, dat de wethouder tevens
voorzitter van Haarlems Bloei is. „Daardoor krijgen wij een heleboel voorstellen in
de raad, die er anders nooit gekomen zouden zijn. De heer Geluk kost de gemeente
een hoop geld aldus de heer Fibbe. Met de herinnering aan de vorm der vragen
over de Deense reis nog vers in het geheugen stond de heer Mensink (Arbeid)
direct met zijn weerwoord klaar: „Het valt de heer Fibbe altijd moeilijk op het
niveau te blijven dat past bij de discussies in de raad. Zijn repliek bevatte geen enkel
fatsoenlijk woord. Ik vraag mij af hoe een politieke partij welke een grote groep fat
soenlijke burgers tot haar aanhang kan rekenen en drie fatsoenlijke raadsleden telt
het kan verantwoorden iemand met dergelijke manieren in haar fractie te accepteren.
Het werk van Haarlems Bloei gebeurt in het belang van de stad. Wij hebben grote
behoefte aan burgers die al hun vrije tijd voor dat werk opofferen en die zich daarbij
niet afvragen hoeveel commissie of provisie zij als makelaar daaraan wel zouden
kunnen verdienen, maar alleen het belang van de stad en haar burgers voor ogen
houden. Ik vind het een schandaal dergelijke opmerkingen aan het adres van de wet
houder te horen maken en ik schaam mij ervoor naast een raadslid te zitten, dat
zulke uitlatingen doet. De heer Geluk geeft al zijn vrije tijd en energie voor het
belang der stad en ik protesteer er tegen, dat zijn goede naam op deze wijze door
het slijk wordt gesleurd". De heer Spek (A.R.) verklaarde hierna, dat hij het be
treurde, dat de discussie een persoonlijk karakter had gekregen. Hij wilde zich hiervan
uitdrukkelijk distanciëren en getuigde van zijn grote bewondering voor wat Haar
lems Bloei onder leiding van de heer Geluk tijdens de Flora had gepresteerd, hetgeen
niet wegnam i\at hij op zakelijke gronden tegen het marionettentheater was. Ook
de stemming over het voorstel leverde nog stof te over voor commentaar. Het bleek
namelijk, dat de man wiens stem het marionettentheater in de kelder van het stad
huis had kunnen loodsen, toen het op stemmen aankwam, verdwenen was. Dat was
de heer Van Velsen, de enige voorstander bij de K.V.P. Dat de stemmen nu
staakten, zodat het voorstel wordt aangehouden tot de volgende vergadering, was te
danken aan de heer Proper (C.P.N.), die zijn afwezige partijgenoot M o I in aller
ijl naar de vergadering liet komen. In de volgende vergadering zal echter de stem van
de heer Van Velsen opnieuw de doorslag moeten geven, want zowel bij de voor- als bij
de tegenstanders waren twee leden afwezig.
Het moet voor de heer Geluk weinig
bevredigend zijn geweest, dat niemand van
de zeventien, die naar de vergadering wa
ren gegaan met de gedachte om tegen te
stemmen, zich door zijn uitvoerig en
geestdriftig betoog heeft willen laten over
tuigen.
De argumenten van de tegenstanders
kunnen als volgt worden samengevat: het
marionettentheater is niet in overeenstem
ming met de waardigheid van het gebouw
(men had tijdens Haarlem-Lichtstad de
poppen aan de pui van het Stadhuis maar
node geduld), de taak van Haarlems Bloei
wordt door deze exploitatie overschreden
en de aesthetische waarde van het mario
nettentheater rechtvaardigt geen subsidie.
Deze zienswijzen werden achtereenvol
gens voorgedragen door de heren Schip
pers (K.V.P.die van een kunst met een
zeer kleine k sprak en bovendien nog op
merkte, dat hij zelfs steun van het „echte"
toneel niet op de weg van de gemeente
vond liggen, Spek (A.R.). die permanen
te belangstelling betwijfelde, Stoffels
en Fibbe (V.V.D.) de laatste geloofde
dat kinderen meer pleizier zouden bele
ven aan een „echte" poppenkast, dat de
vaste lasten der verwarming zwaarder
zouden zijn dan de begroting.^iangaf en dat
men in de heer Vermeide een beste zaken
man had gevonden en De Landme
ter (C.H.U.), die meende, dat brandweer
en Bouw- en Woningtoezicht het plan wel
zouden kraken en voorts het ruimtegebrek
van het Stadhuis in het geding bracht.
Van de zijde der voorstanders werd het
woord gevoerd door de heren Proper
(C.P.N.), Mensink (Arbeid) en V a n
Velsen (K.V.P.).
Eerstgenoemde had wel enige bedenkin
gen tegen de accomodatie en somde enige
bezwaren op, die hem bij lezing van het
voorstel waren opgevallen, maar anderzijds
hield hij een warm pleidooi voor het ma
rionettentheater. Hij stemde in met dit
Haarlems initiatief, meende dat de raad
ook in deze zijn culturele taak moet aan
vaarden en achtte het financiële risico
gering.
De heer Mensink wees erop, dat het
exploiteren van het marionettentheater
door Haarlems Bloei op hetzelfde vlak ligt
als het organiseren van het internationale
orgelconcours: een gelukkige vermenging
van een hoogstaande culturele uiting met
de bevordering van vreemdelingenverkeer
en vertier in de stad.
Dat een marionettentheater in strijd zou
zijn met de waardigheid van het Stadhuis
ontstreed spreker ten stelligste: een derge
lijke opvatting is niet in overeenstemming
met de opvatting die men in het verleden
omtrent de functie van het Stadhuis hul
digde en die men, gezien de praktijk in het
buitenland en elders in Nederland nog hul
digt. Het Stadhuis moet ook zijn het cen
trum voor bijzondere culturele uitingen.
Hij refereerde ook aan de instemming van
de (hier) zwijgende gemeente-secretaris
met het denkbeeeld, en van de heer Phaff
zal men toch moeilijk kunnen beweren, dat
hij de waardigheid van het Stadhuis in ge
vaar zou willen brengen.
Voorts merkte de heer Mensink op, dat
ooocoocoooooooocooooooooc
oooocoooooooocc
Wij hebben zowel de heer Van Vel
sen als de fractievoorzitter van de
K.V.P., de heer Schippers, gevraagd
waarom de enige voorstander in de
K.V.P.-fractie voor de stemming over
het marionettentheater de raadzaal ver-
liet.
De heer Van Velsen motiveerde dit ver
trek door erop te wijzendat naar zijn
gevoel het dpbat over het poppenspel
in de politieke sfeer werd gcirokkem
,.De raad werd in twee kampen verdeeld
en daar wenste ik niet aan mee te doen
daar wenste ik niet aan mee te doen
aldus de heer Van Velsen. „Daar ik met
tegen het voorstel wilde stemmen ben
ik na overleg met mijn fractievoorzitter
weggegaan". Wanneer in de volgende
vergadering de discussie niet op deze
wijze wordt gevoerd, zal ik °Jigetl^~
fe'ld voor stemmen", aldus de heer Va
Velsen.
De heer Schippers deelde ons mede, dat
hij niet wist waarom de heer Van Vel
sen was weggegaan. Hij vermoedde, clat
deze haast had.
indien Haarlems Bloei de voorstellingen
zonder de gemeentelijke garantie zou ge
ven, de eventuele verliezen toch bij de ge
meente terecht zouden komen.
Ook de heer Van Velsen tilde noch
zwaar aan de „waardigheid van het Stad
huis", noch aan het financiële risico. Hij
voerde aan, dat het Marionettentheater in
het voorjaar en in de zomer 40.000 bezoe
kers had getrokken.
Wethouder Geluk nam de raadsleden
hun onkunde op het terrein van de pop-
penkunst niet kwalijk en zette het verschil
tussen poppenkast, poesjenellen en mario
netten in grote trekken uiteen, daarbij
opmerkende dat deze raadsvergadering
een prachtig object voor een poesjenellen-
parodie zou vormen.
Overigens kon hij op dat punt naar een
vrij uitgebreide litteratuur verwijzen en
ook naar de wereldfaam van een Salzbur-
ger marionettentheater. In- andere landen
worden dergelijke poppenspelen door de
overheid in stand gehouden; in Nederland
verleende de gemeente Maastricht trou
wens ook een subsidie aan de „poesjes".
Indien Haarlems Bloei, zo betoogde de
heer Geluk verder, beperkt moet blijven
tot een informatie- en propagandacentrum
zonder meer, dan kunnen in het vervolg
ook geen zomerfeesten en bloemencorsi
worden gehouden. Haarlems Bloei heeft
nu al jarenlang zonder grote financiële
ongelukken gewerkt; de gemeentelijke ga
ranties behoefden zelden uitgekeerd te
worden.
De heer Geluk beantwoordde voorts een
aantal detailpunten uit de critiek, onder
schreef wat de heer Mensink had gezegd
over de functie van het Stadhuis en ver
klaarde voorts, dat de heer Vermeire wel
vertrouwen in de exploitatie heeft (het
jongste verleden heeft hem daarbij in het
'gelijk gesteld), maar dat hij voor de ko
mende winter vrij wil blijven van de com
merciële romslomp om zich ongehinderd
aan de artistieke ontplooiing van zijn
theater te kunnen wijden.
Wethouder Geluk besloot zijn peroratie
met een treffend voorbeeld van de popu
lariteit van het poppenspel bij de jeugd:
nog weken na de voorstellingen kwamen
er op Woensdagmiddag kinderen bij het
Stadhuis vragen of de poppen er nog
waren
Al deze woorden hadden net zo goed on
gesproken kunnen blijven, het bleef 1817
en het werd 17—17 (P. v. d. A. en C.P.N.
contra K.V.P.. V.V.D.. A.R. en C.H.) toen
de heer Van Velsen was verdwenen.
Meer geluk had wethouder Geluk met
het voorstel tot invoering van het onder
wijs in typen op H.B.S. A.
De heren Wensing (C.H.), Stoffels
(V.V.D.) en Voogd (Arbeid) hadden hun
waardering daarvoor geuit. De heer Voogd
herinnerde eraan, dat het vak vroeger ook
op het lesrooster had gestaan, maar dat het
in de vooroorlogse bezuinigingsrage was
geschrapt.
Intussen wezen de heren Stoffels en
Voogd erop, dat machineschrijven ook voor
Ulo-leerlingen van groot belang is. Aan de
drie openbare Ulo-scholen wordt in dat
vak een cursus gegeven voor 156 leerlin
gen in totaal. Deze cursus wordt door de
ouders betaald, zodat het door de gemeente
in het leven geroepen vak bij H.B.S. A in
zekere zin een onbillijkheid jegens de
Mulo-leerlingen vormt.
Wethouder Geluk merkte naar aanlei
ding hiervan op, dat de gemeente in het
leerplan van de H.B.S. A in zekere zin de
vrije hand heeft, maar bij de Uloscholen
gebonden is aan de lager onderwijswet. B.
en W. zijn gaarne bereid om te onderzoe
ken of ook de Uloscholen opgenomen kun
nen worden in een gemeentelijke regeling
voor het onderwijs in typen, maar men
moet wel bedenken dat dit consequenties
kan hebben ten aanzien van het bijzonder
onderwijs.
De wethouder betwijfelde of men nu wel
kan spreken van een onbillijkheid jegens
de ouders van Uloleerlingen. De ouders van
H.B.S.'ers staan immers voor de kosten
van een langer durende opleiding en moe
ten bovendien zelf de boeken betalen.
Overigens zegde de heer Geluk toe, dat
B. en W. na de zaak onderzocht te hebben
de raad over de mogelijkheden zullen in
lichten.
ooooocooocoaooooocoooooooc<x>axocococxoooo^'xcoooococco
Na afloop van de raadsvergadering
heeft de heer Fibbe ons en anderen
nadrukkelijk verklaard, dat hij geen
persoonlijke aanval op de heer Geluk
bedoelde met zijn critiek op de verbin
ding tussen het wethouderschap en het
voorzitterschap van de stichting Haar
lems Bloei.
Velen zullen het jammer vinden, dat de
heer Fibbe dit verduidelijkende woord
niet in de raadzaal heeft gesproken.
Wij tekenen hierbij nog aan, dat de
combinatie wethouder-voorzitter Haar
lems Bloei indertijd door de raad is ge
wild.
De heer Balm (K.V.P.) had nog gewe
zen op de mogelijkheid om tweedehands
machines aan te kopen en vroeg of de
Haarlemse middenstand daarbij kon wor
den ingeschakeld.
Wethouder Geluk antwoordde, dat de
Haarlemse handel natuurlijk ingeschakeld
wordt, maar dat de prijzen tenslotte de
doorslag zullen geven. Daar de machines
lang mee zullen moeten, zal bij de aan
koop van gebruikte exemplaren toch wel
enige voorzichtigheid moeten worden be
tracht.
De derde onderwijskwestie betrof enige
voorzieningen in de meisjes-H.B.S., het
geen voor de heer Voogd aanleiding was
erop te wijzen, dat er aan het gebouw aan
de Tempeliersstraat, ongeacht de toekom
stige bestemming nogal wat op te knappen
was, .inzonderheid valt de verwarming te
moderniseren.
Wethouder Geluk antwoordde, dat niet
alle oude scholen tegelijk aan de beurt
kunnen komen. Het gymnasium was ur
genter bijvoorbeeld. Maar hij zal de toe
stand van de meisjes-H.B.S. nauwlettend
in het oog houden.
In de sector der Openbare Werken werd
besloten tot de belangrijke ophogingswer-
ken voor het Zuidelijk deel van Delftwijk,
een object van ruim twee millioen.
De heer Goedee (Arbeid) had wel
waardering voor de spoed die met dit voor
stel was betracht, doch wees erop, dat het
toch wel het midden van 1954 zal worden
voor de eerste huizen daar kunnen worden
gebouwd. Hij maakte gewag van de goed
kope aanbieding van zand uit de Kenne-
merduinen en beval het College aan hier
van gebruik te maken om aansluitend ook
het Noordelijk deel van Delftwijk op te
hogen. Voorts brak hij een lans voor de
toekomstige handeldrijvende middenstand
van de nieuwe wijk door een spoedig begin
met de bouw van het winkelcentrum te be
pleiten.
Wethouder H a p p had ook waardering
voor het beleid van Openbare Werken en
deelde mede, dat er nog een 320 woningen
aan de Schipholweg kunnen worden ge
bouwd voor men aan de bebouwing van
Delftwijk behoeft te beginnen. Hij ver
wachtte dat men daar al in April zou kun
nen heginpen te bouwen. Overigens zal de
verwerking van het bouwvolume gespreid
worden; dit is van belang voor de arbeids
markt. Ook met de bouw van de scholen
zal tijdig worden begonnen. De suggesties
van de heer Goedee inzake de zandaankoop
en het winkelcentrum zullen B. en W.
gaarne nader overwegen.
Voordien had de heer Goedee het
woord gevoerd naar aanleiding van de
voorgestelde grondverkopen in Zinnevelt
aan „De kleine middenstander". De voor
keur der socialistische fractie blijft uit
gaan naar uitgifte in erfpacht, doch de
fractie wil overigens gaarne de totstand
koming van deze woningen bevorderen, zo
dat men niet tegen zal stemmen. Toch had
den de heer Goedee en de zijnen de
voordracht met aarzeling bekeken. Bij dit
systeem is het mogelijk dat mensen aan
de coöperatie deelnemen die toch eigenlijk
te zware verplichtingen op zich nemen,
zodat in de toekomst sociale wantoestanden
gevreesd moeten worden. Voorts vond de
heer Goedee het een bezwaar, dat voor
deze gevallen van de algemene lijn van
het Huisvestingsbureau moet worden af
geweken.
Ten aanzien van het bezwaar van het „te
zwaar belast zijn" gaf de geestelijke vader
van „De kleine Middenstander", de heer
Fibbe, als zijn mening te kennen dat de
deelnemers aan die coöperatie niet meer,
eerder minder betalen dan huurders van
nieuwgebouwde huizen en dat alleen ge
zinnen worden toegelaten, zodat van bij
zondere afwijkingen geen sprake is.
Wethouder H a p pé antwoordde dat de
keuze aan de huurder blijft of hij een zware
last op zich wil nemen om een woning
naar zijn zin te krijgen of niet. B. en W.
dienen de aanvragen van instellingen als
„De kleine Middenstander" overigens al
leen daarom al met voorzichtigheid te be
kijken omdat het bouwvolume tenslotte
evenredig verdeeld moet worden tussen
deze particuliere bouw en de woningwet
woningen. Inderdaad worden de richtlijnen
van het Huisvestingsbureau ten aanzien
van „De kleine Middenstander" minder
stringent toegepast, maar de nieuwe rege
ling van de huurmachtigingen biedt voor
andere gegadigden ook een soepeler rege
ling. Bij de huidige maatschappelijke ver
houdingen, zo besloot de heer Happé, is
het helaas nog steeds zo, dat enkelingen
mogelijkheden krijgen die voor de grote
massa niet zijn weggelegd.
De overige voorstellen werden zonder of
na korte discussie aangenomen. De benoe
mingen verliepen conform de voordrach
ten van het College.
Alleen het voorstel tot de bouw van een
vleugel aan het gebouw van de G.G.D.
werd aangehouden om enkele raadscom
missies in de gelegenheid te stellen zich
daarover nog te beraden.
ADVERTENTIE
Het centrumcomité „Koninginnedag"
heeft, behalve vele andere belangrijke ma
nifestaties, een grote Muziekshow in petto
voor Koninginnedag 1954.
Deze Muziekshow, waarvan de organi
satie berust bij de heren L. J. Itappert uit
Hillegom en D. J. van Ellinckhuijzen, is
geen muziekconcours in de gangbare zin
van het woord, maar beoogt een combina
tie te zijn van een feestelijk schouwspel en
een revue van uitstekende muzikale
prestaties.
Het is de bedoeling dat uit iedere pro
vincie een geüniformeerd ensemble naar
Haarlem komt, dat een mars door de stad
zal maken en twee nummers op de Grote
Markt zal blazen. Bovendien zullen een
viertal orkesten uit Haarlem en omgeving
voor deelneming aan de show worden
uit.genod.igd.
Het publiek zal in de gelegenheid wor
den gesteld de deelnemers aan de show te
beoordelen, zowel dus uit een oogpunt van
uniformering, marsdicipline en muzikale
prestatie.
Het winnende corps zal duizend gulden
rijker naar huis terugkeren. Verder heeft
het Centrumcomité -prijzen van vijfhon
derd, tweehonderdvijftig gulden en drie
beloningen van honderd gulden uitge
loofd.
De belangrijkste harmonie- en fanfare
orkesten in het land zijn inmiddels reeds
door het Centrumcomité uitgenodigd en
vele besturen hebben reeds van hun in
stemming laten blijken.
Zo is het wel zeker, dat men in Haar
lem muzikanten zal zien paraderen uit Al
melo, Bolsward, Delfzijl, Zutfen en Waal
wijk.
Het Spaanse danspaar Susana Audeoud
en José Udaeta zal op de tournée door
Europa ook Nederland aandoen. Eind
November en begin December worden
voorstellingen gegeven te Amsterdam,
Haarlem, Groningen, Hilversum, Eind
hoven, Heerlen, Delft en andere plaatsen.
In het volgend seizoen gaan zij naar
Indonesië voor het geven van dertig voor
stellingen.
Naar het ministerie van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening mededeelt, is
onlangs met het Britse ministerie van
Voedselvoorziening een contract afgeslo
ten voor de levering van 7500 ton bacon.
Deze hoeveelheid zal kunnen worden ge
leverd na afwikkeling van het in Novem
ber 1952 afgesloten contract voor 35.000
ton. De prijs, tegen welke de bacon zal
worden geleverd, bedraagt 248,70 per 100
kg. bereide bacon tegen 264,42 per 100
kg tegen 264,42 per 100 kg bereide bacon
voor het lopende contract.
Gaskraantje stond open
Gistermorgen omstreeks half tien ont
dekte de 69-jarige weduwe J. H. uit Haar
lem-Noord dat haar 53-jarige mede
bewoonster C. G. bewusteloos op bed lag. In
de kamer hing 'n sterke gaslucht.. Het bleek,
dat een in de slaapkamer aangebrachte gas
kraan enigszins openstond. De weduwe heeft
onmiddellijk de kraan gesloten en een raam
geopend, zodat frisse lucht de kamer kon
binnenstromen. Hierna waarschuwde zij een
dokter, die opneming van de patiënte in een
ziekenhuis wenselijk achtte. Aldaar bijge
komen. verklaarde mevrouw G., dat zij gas
in haar slaapkamer die Dinsdag niet had
gebruikt. Waarschijnlijk is het gaskraantje,
toen zij daaraan een pannelap hing, een
beetje opengedraaid. De patiënte is buiten
levensgevaar. Vandaag zal zij het ziekenhuis
weer verlaten.
ADVERTENTIE
Heeft U de nieuwste
Radiotoestellen reeds gehoord
Demonstraties vrijblijvend bij
Kleine Houtstraat 25 - Telefoon 14828
De vogeltrek
Tot kwart over zeven was het vanmor
gen nog te donker en te mistig voor de
vogels om hun trek naar warmere gebieden
te vervolgen. Om half acht trók de mist
wat op, zodat tot acht uur 500 vinken en
twee koperwieken werden gezien. Om acht
uur echter kwam de mist weer opzetten.
Het gevolg daarvan was, dat de vinken
hoger gingen vlie
gen en tenslotte
hun trek geheel
staakten. Van tien
voor acht tot acht
uur passeerden er
in totaal 500
spreeuwen. Ook
zij wachtten daar
na opnieuw het
optrekken van de mist af. In de Waarder-
polder moest eveneens worden geconsta
teerd, dat de vliegers hun reis moeilijk
konden vervolgen. Er werden 47 spreeuwen
geteld in kleine troepjes, verder negen vin
ken, twee zwarte kraaien en twee ringmus-
sen. Op de grond zaten grote troepen
spreeuwen, waarbij steeds meer vogels
neerstreken.
De foto die wij dagelijks bij het vogel-
trekbericht plaatsen, geeft een afbeelding
van de kleine strandloper, een plevier
achtige vogel, iets groter dan de mus, die
verschijnt tijdens de voor- en najaarstrek
op de Wadden, cle Zeeuwse stromen en de
zoetwaterslikken, voornamelijk van Augus
tus tot eind October. Hij is dan op doorreis
naar tropisch- en Zuid-Afrika. Zijn broed
gebied ligt in de kop van Noorwegen,
Noord-Rusland, Nova Zembla en Noord-
Siberië. Een beestje, dat dus wel veel zorg
moet begteden aan het warm houden van
zijn eieren.
Zoals wij al eerder meldden, zal Zaterdagmiddag op de Eerebegraafplaats aan de
Zeeweg te Overveen door Zijne Excellentie de minister-president, clr. W. Drees, de
plechtige onthulling geschieden van vier op de muur aan de zeezijde aangebrachte
herdenkingsplaten. De tekst er voor werd geschreven door de journalist en dichter
H. M. van Randwijk. Voor de onthulling zal op de spreekruimte het woord worden
gevoerd door de voorzitter van de Stichting „De Erebegraafplaats", de heer J. Smal-
lenbroek die tevens voorzitter is van het bestuur van de Stichting 1940/1945
en door de minister-president, dr. W. Drees. Deze toespraken zullen door koorzang
van het Nederlands Kamerkoor onder leiding van de heer Felix de Nobel worden
omlijst. Na de onthulling van de herdenkingsplaten volgt op de dodenakker nog een
voordracht van de tekst der platen door mevrouw E. Mols-De Leeuwe. De plech
tigheid wordt besloten met een kranslegging.
De Erebegraafplaats te Overveen in de huidige vorm. Op de voorgrond de door
prof. L. O. Wenckebach ontworpen urn, die de as bevat van de lichamen van
gefusilleerden, verstrooid bij het Crematorium te Velsen en aangetroffen in de ver
brandingsoven te Vucht. Het randschrift om de urn luidt:
Der helden as is hier vergaard,
Hun geest blijft in ons hart bewaard.
Het heeft geruime tijd geduurd alvorens
de plannen voor de Erebegraafplaats een
definitieve vorm kregen, nadat op 27 No
vember 1945 de bijzetting plaats had ge
had van het stoffelijk overschot van de
Haarlemse illegale werkster Hannie Schaft,
de enige vrouw die op de Erebegraafplaats
de eeuwige rust vond. Aan die bijzetting
van Hannie Schaft ging een uitvaartdienst
in de Grote- of Sint Bavokerk vooraf.
In de kerk en op de begraafplaats gaven
de leden van het Koninklijk Huis, Koningin
Wilhelmina en het toen nog Prinselijk
Echtpaar, blijk van hun warm medeleven.
In een toespraak wees dr. H. Wamsteker,
toen voorzitter van de Stichting „De Ere
begraafplaats te Bloemendaal", er op, dat
een nationaal monument van de gevalle
nen in het binnenlands verzet zou moeten
verrijzen als een spontane hulde van het
Nederlandse volk aan deze strijders, op
een plaats, waar velen naar toe getrokken
zouden worden, omdat daar hun familie
leden en dierbare vrienden liggen. Die
plek zal een bedevaartplaats moeten wor
den voor allen, die met hart en ziel ons
land en volk zijn toegedaan.
In opdracht van de rechtercommissaris
en onder leiding van de officier van justitie
te Amsterdam werden na Mei 1945 de
lichamen van de door de Duitsers ter
plaatse en elders gefusilleerde Nederlan
ders opgegraven, die, ongekist, door een
zekere Blekemolen, die inmiddels gear
resteerd was en aanwijzingen gaf, in kui
len in de duinen waren begraven. In totaal
werd bij deze opgravingen 422 personen
gevonden, waaronder één meisje. Met
medewerking van enige gerechtelijke ge
neeskundigen werden van de slachtoffers
waardevolle gegevens verzameld, zodat
het mogelijk werd nagenoeg allen te iden
tificeren. Uit verklaringen van naaste fa
milieleden, illegale organisaties en Duit
sers kwam vast te staan, dat het grootste
aantal der opgegravenen had behoord tot
de principiële verzetsmensen, die op grond
van hun verzetsdaden door de Duitsers
waren gefusilleerd en die deel hadden uit
gemaakt van alle groeneringen van het
binnenlands verzet. Zij bleken te vertegen
woordigen elke laag van onze bevolking
en elke godsdienstige of politieke overtui
ging en afkomstig te zijn uit alle pro
vincies.
Uit de nabestaanden der opgegraven
slachtoffers kwam de wens naar voren,
deze mensen, die nagenoeg allen gestre
den hadden voor de vrijheid van ons land,
die dikwijls ook een gezamenlijke dood
hadden gevonden, nu ook een gemeen
schappelijke laatste rustplaats te bezorgen
in de nabijheid van de plaats, waar zij ge
vonden waren en welke de naam zou dra
gen van Erebegraafplaats, om zodoende
het besef van hun offer in ons volk levend
te houden.
Hiertoe verenigden zich verscheidene
personen, die zich met de opgravingen
hadden bezig gehouden, tot een voorlopig
comité, dat-aangevuld werd met vertegen
woordigers van enige verzetsorganisaties.
Dit voorlopige comité werd een jaar nadat
het zijn werkzaamheden in deze oi-gani-
satievorm was begonnen, op 27 Mei 1946
omgezet in de Stichting „De Erebegraaf
plaats te Bloemendaal".
Het terrein der begraafplaats werd spon
taan door de eigenaars, de Erven Van der
Vliet, gratis aan de Stichting ter beschik
king gesteld en na enige maanden van
voorbereiding en intens werken kon de
begraafplaats op 27 November 1945 of
ficieel voor het publiek worden openge
steld. Zij mocht toen echter nog nauwelijks
op die naam bogen; zerken, beplanting, af
sluiting, plaveisel enz. ontbraken ten enen
male.
De architect B.N.A., A. Komter, te Am
sterdam, ontwierp daarna een sober vol-
tooiïngsplan, dat geïnsireerd was op het
oorspronkelijk veel monumentaler plan
van de architect prof. G. H. M. Holt te
Overveen. Op basis van dit sobere plan
werden de besprekingen met de regering
geopend, die uiteindelijk met succes wer
den bekroond. In Mei 1951 kon met de
consolidatie en de afwerking van de Ere
begraafplaats daadwerkelijk een aanvang
worden gemaakt. Daardoor werd dit na
tionale monument van zes hectare^ om
geven door de Kennemerduinen, een waar
dige rustplaats voor hen, die in de bezet
tingsjaren voor het Vaderland gevallen
zijn. Er kwam vóór de begraafplaats een
trapsgewijs aflopende „spreekruimte", be
doeld als verzamelplaats voor gezelschap
pen, waardoor voorkomen werd, dat de
rust op de dodenakker zelf door toe
spraken bijvoorbeeld verstoord zou
worden. Het terras werd vergroot en de
destijds in het midden daarvan gelegen
opgang werd verplaatst in noordelijke rich
ting. De oorspronkelijke buitenmuur werd
afgebroken en door een betonnen fun
dering vervangen. De muur aan de noord
west-zijde werd tevens aanmerkelijk ver
hoogd.
In de muur aan de zeezijde kwam een
klokkestoel, waarin een door de gemeente
Bloemendaal in bruikleen afgestane kerk
klok werd aangebracht. Deze klok, af
komstig van het vroegere Overveense
raadhuis, dateert van 1647.
De vlaggemast, die zich vroeger in het
midden van de begraafplaats bevond, werd
vernieuwd en verplaatst naar de muur aan
de zeezijde. Van de mogelijkheid om het
houten kruis te vervangen door een na
tuurstenen kruis werd afgezien. Wél werd
het oude kruis door een nieuw houten
kruis vervangen. Het werd vervaardigd
van basra locus, een houtsoort, die uiterst
weer bestendig is. Het geld ontbrak toen
om met nog enkele onderdelen het geheel
te voltooien. Dit is nu echter geschied.
Er zijn thans 372 graven in 41 vakken.
Bij de ommuring heeft men Maulbrunner
zandsteen gebruikt, afkomstig van het
nimmer voltooide plan voor een rijksmu
seum op de Hoge Veluwe. De bestrating
bestaat uit Limburgse carboonzandsteen.
Zerken en grafomrandingen zijn van Ober-
kirchner steen gemaakt.
ADVERTENTIE
Koninginneweg 6 b.d. Raambrug
Wij vernemen, dat het bloemencorso van
de bloembollenstreek, dat in de tweede helft
van April zal worden gehouden, de naam
zal dragen „Melodie in Bloemen". Het ligt
in de bedoeling, dat het corso zal starten in
Lisse. Evenals in Aalsmeer zullen de wagens
worden tentoongesteld op de dag voor het
corso zal rijden. Hiervoor zal de medewer
king worden gevraagd van de veilingen in
Lisse. Er zijn drie groepen ingedeeld, te we
ten, vrachtwagens van vijf tot acht meter,
van acht tot elf meter en van elf meter en
langer. Deze groepen zullen verschillend
worden beoordeeld en ook verschillend wor
den beloond.
Bij dit corso viert „Keukenhof' haar eerste
lustrum, hetgeen' samenvalt met het 75-
jarig bestaan van dé afdelingen Lisse, Hille
gom. Sassenheim van de Koninklijke Alge
mene Vereniging van Bloembollencultuur.
De verzorging ligt in handen van de heer
J. van Driel uit Amstelveen en de heer G.
J. Kiersch uit Amsterdam.
Naar aanleiding van de jubilea beoogt het
„Corso-comité" een bijzonder muzikale om
lijsting van het corso. Voorts wil men een
praalwagen met twee Zweedse schoonheids
koninginnen laten meerijden.
In de afgelopen nacht even na halfdrie
is op de hoek van de Beeklaan en de
Kepplerstraat te 's-Gravenhage een tram
wagen van lijn 2 aangereden door een
autobus van de H.T.M. De tramwagen
werd bestuurd door de 61-jarige J. J. A.
en de bestuurder der autobus, die voor
rang had dienen te verlenen, was A. van G.
Beide voertuigen werden zwaar bescha
digd. Er werden 16 inzittenden gewond,
die in het ziekenhuis aan het Westeinde en
dat aan de Zuid wal werden verbonden.
Drie hunner, de 59-jarige L. J. A. M. uit
de Schaarsbergenstraat, de 59-jarige Th. J.
P. uit de Vermeerstraat en de 54-jarige
mevrouw M. S. uit de Keggestraat, moesten
wegens inwendig letsel worden opgeno
men. De tramwagen vervoerde personeel
van de H.T.M.de bus bracht deelnemers
.aan een feestavond naar huis.
