GEEF 'n BOEK
Ex-rechercheur van N.S. verdacht
van valsheid in geschrifte
14,75
59.50
61.50
BOEKHANDEL LOOSJES
Heren Mode-artikelen
PANDA EN DE MEESTER-VERSLAGGEVER
Wereldnieuws
Smeet Seventeen
Jxuyoiiet
De radio geeft Zaterdag
prop
Nog meer ampullen
met vergif in omloop?
Afa. Tlleyei
De Klompencentrale
Toch ió het zo
HAARLEMSE RECHTBANK
Reeds half jaar in
voorarrest doorgebracht
en
ENMODE
ar'loof
Verzending van zeepost
Kerkelijk Nieuws
Loonsverhoging ook
voor textielarbeiders
beneden 23 jaar
Huurverhoging en
onderhoud van woningen
Onvoldoende controle in
pharmaceutische fabriek
PEIGNOIRS
BED3AS3ES
Anderhalf jaar tegen
administrateur geëist
Nederlandse employé
moet Indonesië verlaten
Poging tot moord op
douanen wordt berecht
MEENK'S POEDERS
„Machinaties
.J
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1953
Donderdagmorgen eiste de officier van Justitie mr. G. W. F. van der Valk Bouman
bij de Haarlemse rechtbank tegen de ex-rechercheur van de Nederlandse Spoorwegen,
de veertigjarige J. J. A. v. d, B. uit Haarlem, een gevangenisstraf voor de tijd van
één jaar en drie maanden, v. d. B. stond terecht onder verdenking van valsheid in
geschrifte. Eind vorig jaar zou hij het plan opgevat hebben om een Nederlandse
automobiel-industrie in Haarlem te vestigen, welke een redelijk goedkope auto onder
de naam Marathon Type Trippler Sk-10 in de handel zou brengen. Hij ontwierp een
oprichtingsacte en vermeldde daarop, dat enkele vooraanstaande industriëlen bereid
waren gevonden gelden in de nieuwe onderneming te steken. Tezamen met enkele
compagnons ondertekende hij de acte en tevens maakte hij, zoals hij zelf zei, een
handtekening van de niets vermoedende assistent-accountant W. J. G. uit Acrdenhout
na, die, in de verbeelding van v. d. B. althans, zou optreden als gevolmachtigde van
een aantal industriëlen.
Voorts stond in de oprichtingsacte, dat
het kapitaal van de nieuwe N.V. vijfhon
derdduizend gulden zou bedragen. Er zou
een eerste uitgifte worden gedaan van
tweehonderd gulden, waarop een eerste
storting zou plaats hebben van vijftigdui
zend gulden.
De 41-jarige kellner J. V. J. B. uit Haar
lem, stapte met de acte in zijn zak in de
trein naar Stuttgart om door middel van
deze acte, die immers een indruk zou geven
van grote credietwaardigheid te handelen
over een licentie-contract en over de juiste
prijs van de onderdelen van de automobiel.
In Duitsland werden er fotocopieën van
het contract gemaakt en hierdoor kwam de
gehele zaak aan het rollen.
Toen v. d. B. namelijk ontdekte, dat de
zaak, zoals hij zeide, op niets zou uitlopen,
vernietigde hij het contract. Later werden
de fotocopieën echter opgestuurd en zo
kwam uit, dat hij de handtekening van de
assistent-accountant had nagemaakt.
Op de zitting kwam vast te staan, dat de
drie compagnons: v. d. B., J. V. J. B. en de
29-jarige kantoorbediende D. K., die als
enige een bedrag van vijfhonderd gulden
had ingebracht ter bestrijding van de on
kosten, slechts met enkele industriëlen
hadden gesproken over het plan. De mees
ten voelden er echter bitter weinig voor
en degenen, die wel geïnteresseerd waren,
bleken de leverancier van de banden en de
carrosserie-bouwer te zijn.
„Ontwerp"
De Officier van Justitie, mr. G. W. F.
van der Valk Bouman, meende dat de ver
dachte wel degelijk de bedoeling had gehad
om met deze (valse) acte geld van enkele
groot-industriëlen los te krijgen en hij
meende, dat het zeer onlogisch was dat,
zoals de verdachte op de terechtzitting
ADVERTENTIE
Is
DE pull-over of vest, dat ieder
meisje als geschenk wenst
diverse tinten
Grote keuze.
Zwitserse en Franse
import
Barteljorisstraat 27 b. d. Grote Markt
Haarlem
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gewijde mu
ziek. 7.45 Gebed. 8.00 Nieuws. 8.15 Brabants
Grensrit, 8.25 Platen. 9.00 Voor de vrouw.
9.40 Platen. 10.00 Voor de kinderen. 10.15
Platen. 11.00 Voor de zieken. 11.45 Kamer
koor. 12.00 Angelus. 12.03 Platen. (12.3012.33
Land- en tuinbouwmededelingen). 12.33 Ge
varieerde muziek. 12.50 Brabants grensrit.
13.00 Nieuws. 13.20 Promenade-orkesten
soliste. 14.00 Boekbespreking. 14.10 Lichte
muziek. 14.20 Engelse les. 14.40 Amateurs
programma. 15.15 Kroniek van letteren en
kunsten. 15.55 Pianoduo. 16.20 Bespreking
van jeugdlectuur. 16.30 De schoonheid van
het Gregoriaans. 17.00 Voor de jeugd. 17.55
Sport. 13.05 Voor de jeugd. 18.15 Journalis
tiek weekoverzicht. 18.25 Lichte muziek.
18.40 Regeringsuitzending: Zoeklicht op de
Westerse Defensie. 19.00 Nieuws. 19.10 Pla
ten. 19.20 Parlementsoverzicht. 19.30 Platen.
20.25 De gewone man. 20.30 Lichtbaken, cau
serie. 20.50 Platen. 21.00 Gevarieerd program
ma. 21.50 Actualiteiten. 22.00 Wedstrijd in
sterke verhalen. 22.30 Wij luiden de Zondag
in. 23.00 Nieuws. 23.15 Nieuws in Esperanto.
23.2524.00 Kamerorkest en solist.
HILVERSUM n, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.30
Orgel. 8.55 Voor de vrouw. 9.00 Gymnastiek
voor de vrouw. 9.10 Platen. 10.00 Tijdelijk
uitgeschakeld, causerie. 10.05 Morgenwijding.
10.20 Voor de arbeiders in de continubedrij
ven. 11.35 Blaaskwartet. 12.00 Orgel. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.20 Accordeonmuziek.
13.45 Sportpraatje. 14.00 Platen. 14.25 Blok
fluit-ensemble. 14.45 Amateursuitzending.
15.15 Reportage. 15.30 Dansmuziek. 16.00
Boekbespreking. 16.15 Omroep-orkest en
soliste. 17.00 Actualiteiten. 17.30 Topsongs.
18.00 Nieuws en commentaar. 18.20 Piano.
18.35 Lichte muziek. 19.00 Artistieke Staal
kaart. 19.30 Passepartout, causerie. 19.40 De
Heidense wereld waarin het Christendom
ontstond, causerie. 20.00 Nieuws. 20.05 Ge
varieerd programma. 22.00 Socialistisch com
mentaar. 22.15 Weense muziek. 22.40 Onder
de pannen, hoorspel. 23.00 Nieuws. 23.15
24.00 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Operaconcert. 12.30 Weerbericht. 12.34
Platen. 13.00 Nieuws. 13.15 Der lustige Krieg,
opera. 14.05 Platen. 15.20 Gevarieerde mu
ziek. 16.00 Platen. 16.45 Engelse les. 17.00
Nieuws. 17.10 Platen. 18.30 Voor de soldaten.
19.00 Nieuws. 19.40 Platen. 19.45 Cabaret.
21.00 Platen. 21.15 Accordeonrecital. 21.30
Platen. 21.45 Accordeonrecital. 22.00 Nieuws.
22.15 Verzoekprogramma. 23.00 Nieuws. 23.05
—24.00 Dansmuziek.
BBC
17.0017.15 Engelse les voor beginnelingen.
(Op 224, 49 en 42 m.). 22.00—22.30 Nieuws.
Spiegel van de week. Sportjournaal. (Op
224 en 42 m.).
ADVERTENTIE
WOLLEN
VESTEN
PULLOVERS
8ARTELJORISSTR. 24
HAARLEM TEL.20420
mededeelde, dat de acte slechte een „ont
werp" geweest zou zijn. Immers dan had
men deze acte nog niet behoeven te onder
tekenen. De Officier van Justitie was van
mening, dat de verdachte, die bij de Neder
landse Spoorwegen een behoorlijke betrek
king had zich op een lijn wilde stellen met
de kopstukken uit de Nederlandse indus
trie, maar hij had door deze handelingen
diezelfde industrie groot nadeel hebben
kunnen berokkenen.
Kortere straf
De verdediger van de verdachte, mr. J.
de Leeuw, verklaarde in 'zijn pleidooi, dat
v. d. B., afgezien van het nabootsen van de
handtekening, volkomen te goeder trouw
was geweest en zijn best had gedaan om
alles wat hij zich voor ogen had gesteld tot
stand te brengen. Zijn cliënt had, aldus
pleiter, de acte vernietigd, omdat hij in de
mening verkeerde, dat de zaken geen door
gang zouden kunnen vinden. Mr. De Leeuw
drong aan op een kortere straf, waarvan
dan een gedeelte voorwaardelijk zou wor
den opgelegd, zodat v. d. B., die reeds zes
maanden in voorarrest heeft doorgebracht,
spoedig weer op vrije voeten gesteld zou
v/orden.
De rechtbank bepaalde de uitspraak op
10 December.
ADVERTENTIE
Damesfauteuil met kapje
en riet aan de zijkanten.
Prima gestoffeerd met
gobelin
Fraai gebeeldhouwde
Gothieke Damesfauteuil
Gothieke Fauteuil, fors
model, prachtig gebeeld
houwd, bekleed QQ
met gobelinstof
Kelim Fauteuil, prima ge
stoffeerd en bekleed met
wollen 1 O
kelimstof
Eiken Rookfauteuil met
verende kussens 76.-
KRUISSTRAAT 11
HAARLEM TELEFOON 11491
Zie ook onze etalage
Ridderstraat nos. I, 2 en 24
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet zijn
bezorgd, staan tussen haakjes achter de
naam van het schip vermeld.
Naar Indonesië m.s. „Japara" (3 Dec.);
naar Nieuw Guinea: m.s. „Talisse" (5
Dec.); naar de Nederlandse Antillen: m.s.
„Bennekom" (1 Dec.); naar Suriname:
m.s. „Nestor" (9 Dec.); naar de Unie van
Zuid-Afrika en Z.W. Afrika: m.s. „Preto
ria Castle" (28 Nov.); naar Canada: s.s.
„Rijndam" (27 Nov.) en m.s. „Westerdam"
(3 Dec.); naar Zuid-Amerika s.s. „17e Oc-
tubre" (28 Nov.) en m.s. „Ympeyu" (3
Dec.); naar Brazilië s.s. „17e Octubre" (28
Nov.); naar Australië: s.s. „Stratheden"
(28 Nov.); naar Nieuw Zeeland via Enge
land 28 Nov.
Geref. kerken
Beroepen te Doorn A. J. v. Sluijs te
's-Gravenhage-W.
Examens. Aan de Theol. Hoogeschool
te Kampen is geslaagd voor het prop. exa
men de heer J. Jonker te Apeldoorn.
Geref. kerken onderh. art. 31 K.O.
Bedankt voor Opende-Surhuisterveen
J. de Feyter te Valthermond.
Chr. Geref. kerken
Aangenomen naar Middelharnis P. de
Smit te Zeist.
Beroepen te Nieuwpoort W. Baaij te
Alphen a. d. Rijn.
Na besprekingen tussen de werkgevers-
en werknemersorganisaties in de textiel
industrie is besloten de 5 pet. ook voor de
arbeiders en arbeidsters beneden de 23
jaar toe te passen. Bovendien is besloten
het basisloon voor de geschoolde werk
nemers met twee cent per uur te verhogen.
Ook is de gemeenteclassificatie gewijzigd.
Door deze maatregelen krijgen geschoolde
arbeiders een loonsverhoging van ongeveer
acht cent per uur.
ADVERTENTIE
SINT NICOLAAS
Van Zaterdag 28 November af tot en met
Vrijdag 4 December
Geopend van des morgens
8.30 u. tot des avonds 9 uur
Grote Houtstraat 100
Rijksstraatweg 125
Haarlem
Telefoon 17472
Telefoon 23991
In het Voorlopig Verslag der Eerste Ka
mer over het wetsontwerp tot wijziging
van de Huurwet verklaren vele leden, dat
bij de beoordeling van het effect van de
huurstop in 1940 en de thans étappe-ge-
wijze toegepaste huurverhoging niet buiten
beschouwing mag worden gelaten; dat niet
slechts het onderhoud van de huurwoning
veelal is achterop geraakt, doordat de
exploitatie voor de verhuurder minder
lonend is geworden, en dat met name wat
het interieur betreft, de huurders noodge
dwongen het onderhoud hebben overge
nomen.
Dit heeft in zeer vele gevallen het be
drag, hetwelk de huurder in feite aan huis
vesting uitgaf, opgedreven boven het over
eengekomen huurbedrag. In dezelfde ver
houding hebben de verhuurders op vroe
gere normale uitgaven gespaard. Deze leden
juichten het daarom van harte toe, dat
door de invoeging van een nieuw tweede
lid in artikel 27 en enige andere daarmede
verband houdende wijzigingen van de
Huurwet de mogelijkheid wordt geschapen
om op de verhuurders zekere druk uit te
oefenen, ten einde een deel van de huur
verhoging te besteden aan meer en beter
onderhoud der woningen.
ADVERTENTIE
Nog steeds heeft de Amsterdamse re
cherche geen zekerheid, dat de in 1950
door een hoofdstedelijke pharmaceutische
fabriek in omloop gebrachte vergiftigde
ampullen uit de circulatie zijn. „Achteraf
is gebleken, dat bij de betrokken fabriek
de administratie even onvolledig was als
de controle op de verzonden geneesmid
delen", aldus heeft de officier van Justitie,
mr. F, Hollander, medegedeeld. „Ons is
thans gebleken, dat er ampullen met de
gevaarlijke inhoud in omloop zijn geko
men, die niet waren geboekt in de admi
nistratie. We zijn dus nu nergens meer
zeker van. Mijn vertrouwen in de fabriek
is op dit punt beschaamd".
Zoals eerder werd bericht, berust de
fatale vulling der ampullen op een nood
lottige vergissing in de fabriek. In diverse
plaatsen van ons land vielen slachtoffers.
Apothekers, dokters en patiënten meenden
te doen te hebben met ampullen gevuld
met vitamine C. In werkelijkheid bevatten
de ampullen tevens arsenicum.
Begin dezer maand meende men, dat zij
waren opgespoord. Nadien zijn echter nog
een aantal ampullen voor de dag gekomen,
waarvan niemand wist, dat ze in omloop
waren gebracht.
Op instigatie van de hoofdinspecteur van
de volksgezondheid is de vorige week door
de fabriek een circulaire verzonden aan
alle artsen en apothekers in ons land met
bijzonderheden over de gevaarlijke am
pullen. De dozen, waarin ze zijn verpakt,
dragen het nummer 030102. Beschikt men
niet meer over de dozen, dan kan men de
ampullen herkennen aan het opschrift op
het etiket: „acidum ascorbmicum". Boven
dien is de op het etiket gedrukte inhoud,
het cijfer 100 milligram met inkt gewijzigd.
De 1 is n.l. doorgestreept en er is een 2
voor in de plaats gezet, zodat men thans
als inhoudscijfer 200 milligram leest.
ADVERTENTIE
GROTE HOUTSTR. 16 - HAARLEM
ADVERTENTIE
Wij hebben een speciale afdeling
waar U de nieuwste snufjes vindt.
Nappa handschoenen,
wol gevoerd 12.90
Alle merken Overhemden
van 24.50 tot 10.90
Shawls - Zelfbinders
Wollen vesten Hoeden enz.
Gen. Cronjéstraat 4044 Tel. 15438
ADVERTENTIE
Tot en met 5 Dec. bij aankoop van
een KEUKENUITZET een stel
K.T.S. BUSSEN CADEAU
Bij aankoop van een WRINGER
een BOK voor 10.
TILLEY STRAALKACHELS 47-50
Grote sortering
is voordeliger
Dr. Leijdsstr. 10 - Haarlem - Tel. 11784
Donderdagmorgen stond voor de Haar
lemse rechtbank de 37-jarige administra
teur D. van D. uit Hoofddorp terecht, die
ervan verdacht werd diverse tuinders
en boeren voor wie hij verzekeringen en
beleggingen verzorgde opgelicht te hebben
voor een gezamenlijk bedrag van ongeveer
vijfduizend gulden.
De Officier van Justitie, mr. B. van der
Burg, had hem slechts één geval ten laste
gelegd en hiervoor verscheen als getuige
de 43-jarige tuinder uit Roelofarendsveen
J. P. van K. aan wie Van D. een beleggings
stuk van een bouwkas te koop aanbood
voor ongeveer vijftienhonderd gulden. Van
K. vertrouwde deze zaak. Hij ontving een
acte van deelneming, die zoals later bleek
door Van D. zelf was ondertekend in plaats
van door de directeur van de bouwkas,
waarvan het stuk afkomstig heette te zijn.
De Officier van Justitie, mr. B. van der
Burg, zeide in zijn requisitoir rekening te
willen houden met het feit, dat dit geval
er slechts een van de vele was, en eiste een
gevangenisstraf voor de tijd van één jaar
en zes maanden met aftrek van het voor
arrest.
De verdediger mr. O. H. van Wijk, be
pleitte een gecombineerde straf.
De rechtbank zal op 10 December uit
spraak doen.
DJAKARTA (Aneta) Een employé van
de Standardvacuum te Pendopo (Zuid-
Sumatra), de heer D. A. M. Uppenkamp,
zal Indonesië uiterlijk op 10 December
moeten verlaten, aldus heeft de immigratie
dienst beslist. Hij zou de Republiek Indo
nesia hebben beledigd door een Indonesi
sche munt te vertrappen, waarvoor hij
reeds tot 1 maand gevangenisstraf is ver
oordeeld.
25. De tranen van aandoening sprongen
Joris in de ogen, toen hij zijn horloge bij
de rover inleverde. „Och mijnheer de
aartsschurk"zei hij gesmoord, „wees zui
nig op dit dierbaar tikwerkje! Het heeft
mij altijd na aan het hart gelegen! Zegt
niet het spreekwoord: „Zoals de klok in
't vestje tikt, tikt het nergens?!" In diepe
ontroering staarde hij even naar het uur
werkje, doch een blik op de koud glan
zende revolver deed hem maar besluiten,
het op het tafeltje, bij de andere geroofde
kostbaarheden neer te leggen. „Welaan",
zei hij, zich vermannend, „hier hebt ge het
dan, het dierbaar erfstuk, in welks kastje
de lijfspreuk der Goedbloeds: „Eerlijk
duurt het langst", is gegrafeerd". Panda,
die zich een beetje schuldig voelde, omdat
hij per ongeluk de schuilplaats van Joris
verraden had, kwam hem tegemoet om
hem enkele opbeurende woorden toe te
spreken. Maar opeens zag hij, hoe Joris
zich met een ruk omwendde en de rover
toesnauwde: „WAT?!" Ge wilt ook nog
mijn sigarettenpijpje?! DAT is TEVEEL!!"
Meteen sloeg hij met een bliksemsnelle be
weging de revolver omhoog en wierp zich
op de bandiet! „Goed zo, Joris!", riep Pan
da, toespringend, „houd hem vast!!"
Binnenkort zullen smokkelaars in Aken
terecht moeten staan op beschuldiging van
poging tot moord, omdat zij bij een ach
tervolging uit hun smokkelauto „kraaien
poot] es" hebben geworpen en gebruik
hebben gemaakt van verblindende schijn
werpers, teneinde de douane van zich af
te schudden.
Dit geschidde in December van het
vorig jaar, toen de smokkelaars, die zich
bedienden van een bij de Belgische bezet
tingstroepen in West-Duitsland gestolen
pantserauto, door douane-beambten wer
den achtervolgd. Een motorrijwiel van de
douane reed daarbij tegen een muur, waar
bij twee grensbewakers levensgevaarlijk
werden gewond. Er zullen vier verdachten
terecht staan.
ADVERTENTIE
speciaal legen KOORTS,
KIESPIJN. HOOFDPIJN en
PERIODIEKE PIJNEN
Etui a Q
6 poedert
Mist. De twee voornaamste vliegvelden van
Parijs, Orly en Le Bourget, moesten
Donderdag tengevolge van zware mist
worden gesloten. Deze mist heeft reeds
bijna drie weken het luchtverkeer boven
Frankrijk bemoeilijkt.
Ondragelijk. Twee Albanese zeelieden heb.
ben de schoener waarop zij voeren naar
Korfoe gebracht, nadat zij de schipper
en twee wachten door het toedienen van
verdovende middelen bewusteloos had
den gemaakt. Zij hebben om asyl in
Griekenland verzocht. Het leven in Al
banië was, volgens hen, ondragelijk.
Beëdiging. De nieuwe Oostenrijkse minis,
ter van Buitenlandse Zaken, Figl,
Donderdag beëdigd door president Kör
ner. De 51-jarige Figl, die jarenlang
kanselier van Oostenrijk is geweest,
heeft zich de roep verwor-ven van bui
tengewoon bekwaam te zijn in het voe
ren van besprekingen met Russische
autoriteiten in Oostenrijk.
Confiscaties. Blijkens officiële lijsten zullen
de bezittingen van 406 leden van de
Egyptische Koninklijke familie in beslag
worden genomen. A.F.P. meldt dat bin
nenkort een aanvullende lijst zal wor.
den uitgegeven, waardoor het aantal
personen, dat door de confiscaties wordt
getroffen, tot ruim 500 zou stijgen.
Discrediet. De in Noord-Noorwegen ont.
dekte spionnage-affaire schijnt verband
te houden met Noorse radarinstallaties
nabij de Russische grens. Volgens een
bericht van het blad „Arbeiderbladet"
is een der twee onlangs aangehouden
personen de leider van een plaatselijke
afdeling van de Noorse communistische
partij. Volgens het communistische blad
„Friheten" is de spionnagezaak in scène
gezet om het communisme in Noord'
Noorwegen in discrediet te brengen.
Verbod. De universiteit van Oxford heeft
een studentenvereniging opgericht met
het doel de culturele uitwisseling tussen
Engeland en de Sovjet-Unie te bevorde
ren, verboden, nadat het twee weken
geleden in de vereniging tot een con
flict over het te voeren beleid was ge
komen.
Meevaller. De laatste jaren heeft het Belgi
sche ministerie van Financiën verschei
dene geldstukken uit omloop genomen,
zoals de zinken frank en het nikkelen
stuk van fr. 0.50. Men had steeds tot een
bepaald tijdstip de gelegenheid deze ver.
vallen pasmunten om te wisselen tegen
nieuwe. Thans is gebleken dat de Bel
gen blijkbaar vrijwillig afstand hebben
gedaan van een totaal bedrag van
fr. 150 millioen, omdat ongeldig gewor
den geldstukken tot dit bedrag nimmer
tegen geldige exemplaren werden inge
wisseld. De meeste Belgen hebben het
schijnbaar nooit de moeite waard ge
vonden tegen de vervaldatum de enkele
nietig verklaarde geldstukken, die nog in
hun bezit waren, om te wisselen tegen
nieuwe.
Betrekkingen. Een hoge functionaris van
het Britse ministerie van Financiën,
John Boyd Carpenter, heeft Donderdag
in het Lagerhuis medegedeeld dat 11 re
geringsambtenaren naar andere posten
zijn overgeplaatst en dat een ambtenaar
ontslagen is „wegens het onderhouden
van communistische betrekkingen" sinds
Maart 1952. In Juli 1952 werd medege
deeld dat 58 ambtenaren waren overge
plaatst sinds Juni 1948.
Mau Mau. Bommenwerpers van de Britse
luchtmacht hebben Donderdag de
zwaarste aanval op schuilplaatsen van
de Mau Mau in het bos van Aberdare
in Kenia ondernomen. Nadat de vlieg
tuigen hun bommen hadden uitgewor
pen, bestookten zij het bosgebied met
machinegeweervuur.
Explosie. Door een ontploffing in een mijn
bij Utrillas in de Spaanse provincie Te-
ruel zijn Donderdag drie personen om
het leven gekomen, vier zwaar en 22
licht gewond. Een vijftigtal mijnwerkers
werd van de buitenwereld afgesloten,
maar reddingsbrigades zijn er in ge
slaagd, hen te bevrijden.
Beschuldiging. De Egyptische politie heeft
dertien leden van een Zionistische or
ganisatie in hechtenis genomen, die er
van worden beschuldigd gelden te heb
ben ingezameld voor buitenlandse Zio
nistische organisaties. Volgens de Egyp
tische bladen had de organisatie zich
ten doel gesteld de scheidsmuren tussen
Arabieren en Zionisten neer te halen.
Titel. De Metro Goldwyn Mayer film „The
true and the brave", waarvoor Clark
Gable deze herfst enige tijd in ons land
is geweest, zal onder deze titel niet in
roulatie komen. De M.G.M. heeft beslo
ten de titel te wijzigen in „Betrayed"
(„Verraden").
PjnOEN wij nog 19 jaren oorlog met Span-
JL je voor de boeg hadden, publiceerde de
Italiaanse werktuigkundige Branca een
geschrift waarin een van de oudste toe
passingen van de stoom werd beschreven.
Door de stoom met kracht tegen een schoe
penrad te laten blazen, bracht hij met dit
toestelletje tandraderen en hefbomen in
beweging, waardoor de stamper van een
vijzel mechanisch op en neer werd bewo
gen.
Hoewel we alle waardering moeten heb
ben voor dit mechaniek, herkennen we
hieruit toch nog niet het be-
ginsel van de stoommachine.
Ook andere ontwerpen uit die
tijd, zoals de stoommachine
van de markies van Worcester,
waarop in 1663 patent werd
verleend, hadden met het thans
gebezigde beginsel nog weinig V
uitstaande. Weliswaar werd
hier met stoom gewerkt, maar deze stoom
werd niet gebruikt voor het op en neer
bewegen van een zuiger. De eerste uitvin
der die een stoommachine met zuiger con
strueerde, was Denis Papin, een gewezen
assistent van Huygens. Ook Huygens zelf
had zich reeds aan de zuigermachine ge
waagd door buskruit in een cylinder te
laten ontploffen, waardoor een zuiger naar
boven werd bewogen en door het aldus
ontstane vacuum tevens weer naar be
neden werd gedrukt. Op die wijze kon
water worden opgepompt, maar het gehele
systeem was nogal omslachtig en niet ge
heel van gevaar ontbloot.
Papin volgde de voetsporen van de grote
Nederlandse uitvinder; hij liet de zuiger
echter niet door buskruit, maar door stoom
naar boven bewegen. Ondanks de gewel
dige technische problemen waarvoor hij
zich gesteld zag, slaagde hij er toch in een
klein bootje te construeren, waarin de
stoommachine een waterwiel deed draaien.
Door de schoepen die aan dit wiel waren
bevestigd, werd, het scheepje voortgestuwd.
Dat was in het jaar 1707, dus precies 29
jaar vóór James Watt de eerste luier aan
kreeg.
Inmiddels hadden ook anderen zich aan
het construeren van meer of minder be
trouwbare machines gezet. En hoe gebrek
kig vele modellen thans in onze ogen ook
mogen schijnen, we dienen toch te waken
tegen onderschatting van deze eerste pro
ducten. De machine, waarvoor Saverny in
1698 patent verkreeg, moge dan de geringe
capaciteit van slechts 1 paar-
dekracht hebben bezeten, zij
zoog per uur toch 15 ton wa
ter uit de mijnen en verwierf
daardoor de naam „vriend der
mijnwerkers".
Voortdurend ondergingen
de machines verbeteringen,
waaronder in het bijzonder
ook moeten worden genoemd de principiële
veranderingen, aangebracht door Jarries
Watt, waardoor het arbeidsvermogen per
ton gewicht verdrievoudigde. Maar dat was
pas in 1769, dus welgeteld 62 jaar nadat
Papin zijn eerste proefvaart maakte. We
gunnen Watt dus van harte alle eer die
hem toekomt, m,aar hij is beslist niet de
uitvinder van de stoommachine. Daaraan
hebben talloos velen meegeioerkt en ver
beteringen aangebracht en James Watt
heeft daaraan zeer belangrijke bijdragen
geleverd. Méér niet. En het verhaaltje van
de klepperende deksel kunnen we dus
naar de prullenmand verwijzen.
Nu we toch zo in het verleden wroeten,
wilt u misschien ook wel iets horen over
de „Marskanalen" die een halve eeuw ge
leden de wereld in rep en roer brachten?
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
(Nadruk verboden
