Staat past f 6 millioen bij in
Walvisvaartmaatschappij
„RITSA"
PANDA EN DE KALKERKAR
Wereldnieuws
STOFZUIGERS
Gebruik van hélicoptères bij
de jacht wordt beproefd
De radio geeft Zondag
De radio geeft Maandag
„Herbouw binnen een
paar jaar voltooid"
- ió Wet zo
J
ZATERDAG 9 JANUARI 1954
2
DE GROOTSTE SORTERING VINDT U BIJ
Hlillioenen dames
Nederlandse maatschappij
maakt goede prijs
voor walvistraan
N.S.-personeel gaat
kranten verkopen
Spoed gevraagd met brug
bij Schellingwoude
Preparateur overtrad
opnieuw de Vogelwet
Heringa Wuthrich
-DAT IS GOED GEZIEN
Minister Witte over de
oorlogsschade-regeling
Plan voor tunnel van
Zweden naar Denemarken
Joegoslavië schonk
dwarsliggers aan de N.S.
Voor de A.K.U. was
1953 beter dan 1952
PLANTEN-
GEHEUGEN
Sinds 2 Januari is het toegestaan witte
vinvissen te vangen. Op 16 Januari mag
weer op blauwe walvissen worden gejaagd.
De vangstlimiet voor het lopende seizoen
is vastgesteld op 15.500 blauwe walvis
eenheden, inclusief buitruggen. Er nemen
thans 17 expedities deel met waarschijnlijk
211 jagers. De „Willem Barendsz" gaat met
een onveranderd aantal van 12 jagers in
zee. Het ligt niet in de bedoeling de actieve
jagersvloot te vergroten aleer het nieuwe
fabrieksscliip in dienst wordt gesteld, al
dus het jaarverslag van de Nederlandsche
Maatschappij voor de Waivischvaart.
Een partij potvisolie en enige andere bij
producten zijn reeds tegen tevredenstel
lende prijzen voorverkocht. De gehele
traanproductie is weer verkocht aan de
regering tegen 828,17 per ton eerste
HILVERSUM I, 402 M.
8.00 Nieuws. 8.18 Amusementsmuziek. 8.45
Sportmededelingen. 8.50 Voor het platteland.
9.00 Platen met commentaar. 9.45 Geestelijk
leven, toespraak. 10.00 Geef het door, cause
rie. 10.05 Voor de kinderen. 10.30 Re
monstrantse kerkdienst. 12.00 Sportspiegel.
12.05 Promenade-orkest. 12.35 Even afreke
nen, Heren. 12.45 Lichte muziek. 13.00
Nieuws. 13.05 Mededelingen of platen. 13.10
Piano. 13.30 Lichte muziek. 14.00 Boekbe
spreking. 14.20 Operamuziek. 15.20 Toneel
beschouwing. 15.35 Orgel en piano. 16.00
Dansmuziek. 16.30 Sportrevue. 17.00 Tussen
kerk en wereld, causerie. 17.20 Van het ker
kelijk erf, causerie. 17.30 Voor de jeugd.
17.50 Sportjournaal. 18.15 Nieuws en sport
uitslagen. 18.30 Hammondorgel. 18.50 Radio-
lympus. 19.20 Platen. 20.00 Nieuws. 20.05 De
puzzle-parade. 21.00 Rijk en geen geld,
hoorspel. 21.30 Mededelingen. 21.35 Strijk
orkest. 22.05 Actualiteiten. 22.20 Platen. 22.30
Cabaret. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Platen.
HILVERSUM H, 298 M.
8.00 Nieuws en weerbericht. 8.15 Orgel.
8.30 Morgenwijding. 9.15 Vocaal kwartet. 9.30
Nieuws. 9.45 Platen. 9.55 Hoogmis. 11.30 Wie
is mijn patroon?, vragenbeantwoording. 11.45
Kamermuziek. 12.15 Platen. 12.20 Apologie.
12.50 Hammondorgel en piano. 12.55 Zonne
wijzer. 13.00 Nieuws. 13.10 Gevarieerde mu
ziek. 13.40 Boekbespreking. 13.55 Platen. 14.00
Voor de jeugd. 14.30 Residentie-orkest. 15.40
Het atoom in dienst van de Vrede, klank
beeld. 16.00 Fluit en piano. 16.10 Katholiek
Thuisfront Overal! 16.15 Sport. 16.30 Vespers.
17.00 Hervormde kerkdienst. 18.00 Bepaalt de
test de waarde van de mens?, causerie. 18.15
De Kerk luistert naar uw vragen. 19.00 Ker
kelijk nieuws. 19.05 Kamerkoor. 19.23 Platen.
19.30 Naar Worms, causerie. 19.45 Nieuws.
20.00 De vrolijke vrouwtjes van Windsor,
opera. (In de pauze Actualiteiten en pla
ten). 22.45 Gebed. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00
Platen.
BLOEMENDAAL, 245 M.
9.00 en 10.30 dr. J. L. Koole; 11.45 ds. H. M.
Buitink (Amsterdam); 2.30 Kinderkerk; 3.30
dr. A. Dondorp van Heemstede.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.00 Omroep-orkest. 12.30
Weerbericht. 12.34 Concert. 13.00 Nieuws.
13.15 en 13.30 Platen. 14.00 Operamuziek.
15.30 Platen. 15.45 Sport. 16.30 Platen. 17.00
Oude muziek. 17.40 Platen. 17.45 Sport
uitslagen. 17.50 Platen. 18.00 Koorzang. 18.30
Godsdienstig halfuur. 19.00 Nieuws. 19.30
Gevarieerde muziek. 20.15 Platen. 20.45 Pla
ten. 21.00 Symphonie-orkest en soliste. 22.00
Nieuws. 22.15 Platen. 23.00 Nieuws. 23.05
24.00 Platen.
BBC
8.00—8.15 Engelse les voor beginnelingen.
(Op 464, 75 en 49 m.). 17.00—17.15 Engelse
les voor beginnelingen. (Op 224, 49 en 42 m.).
22.00—22.30 Nieuws. De Engelse graafschap
pen: Wiltshire. (Op 224 m.).
ADVERTENTIE
Ook in termijnen zonder vooruitbet.
Gr. Houtstr. 132, Haarlem - Tel. 16693
Ook voor reparatie en onderdelen
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 8.00 Nieuws. 8.15
Platen. 9.00 Morgenwijding. 9.15 Dubbel-
kwartet. 9.30 Voor de huisvrouw. 9.35 Platen.
11.00 Voordracht. 11.15 Omroep-orkest. 12.00
Lichte muziek. 12.30 Land- en tuinbouw-
mededelingen. 12.33 In 't spionnetje. 12.38
Hammondorgel. 13.00 Nieuws. 13.15 Mede
delingen of platen. 13.20 Metropole-orkest.
14.00 Wat gaat er om in de wereld?, causerie.
14.20 Platen. 14.30 Voordracht. 14.45 Piano
duo. 15.15 Voor de vrouw. 16.15 Platen. 17.30
Voor de padvinders. 17.45 Platen. 17.50
Militaire causerie. 18.00 Nieuws. 18.15 Muzi
kale causerie. 18.30 Accordeonmuziek. 19.00
Voor de jeugd. 19.15 Reportage of platen.
19.25 Lichte muziek. 19.45 Regeringsuitzen
ding: Landbouwrubriek. 20.00 Nieuws. 20.05
Gevarieerd programma. 22.40 Pianorecital.
23.00 Nieuws. 23.15 Filmprogramma. 23.45
24.00 Platen.
HILVERSUM H, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.33 Gewijde muziek. 7.45 Een woord voor de
dag. 8.00 Nieuws en weerbericht. 8.15 Sport
uitslagen. 8.20 Platen. 8.30 Tot uw dienst.
8.35 Platen. 9.00 Voor de zieken. 9.30 Voor de
huisvrouw. 9.35 Platen. 10.30 Morgendienst.
11.00 Platen. 12.25 Voor boer en tuinder.
12.30 Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33
Orgel. 12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws. 13.15
Banjo-orkest. 13.45 Platen. 14.00 Schoolradio.
14.30 Platen. 14.45 Voor de vrouw. 15.25 Pla
ten. 16.00 Bijbellezing. 16.30 Vocaal ensemble.
17.00 Voor de kleuters. 17.15 Platen. 17.30
Voor de jeugd. 17.45 Regeringsuitzending:
Nederland en de wereld: Nederlandse im
migranten in Australië. 18.00 Mijnwerkers
koor. 18.20 Sport. Pianoduo. 18.45 Engelse
les. 19.00 Nieuws en weerbericht. 19.10 Finse
volksliedjes. 19.30 Volk en Staat. 19.45 Huis
muziek. 20.00 Radiokrant. 20.20 Lichte mu
ziek. 20.40 Mozart, hoorspel. 21.20 Platen.
21.40 Geestelijke liederen. 22.10 Strijkkwar
tet. 22.40 Platen. 22.45 Avondoverdenking.
23.00 Nieuws. 23.15 Residentie-orkest en
solist. 23.50—24.00 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Voor
de landbouw. 12.42 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15
Piano. 13.30 Platen. 13.45 Piano. 14.00 School
radio. 15.00 Platen. 17.00 Nieuws. 17.10 Lichte
muziek. 18.00 Franse les. 18.15 Platen. 18.25
Causerie. 18.30 Platen. 19.00 Nieuws. 19.40
Platen. 20.00 Kamerorkest, koor en solist.
21.15 Platen. 21.30 Lichte muziek. 22.00
Nieuws. 22.15 Platen. 22.5523.00 Nieuws.
BBC
8.008.15 Engelse les voor beginnelingen.
(Op 464, 75 en 49 m.). 22.0022.30 Nieuws.
Bezienswaardigheid van de week. Engelse
les voor gevorderden. (Op 224 m.).
soort. De directie verwacht, dat verschil
lende belangrijke elementen van de exploi
tatierekening 1953/'54 een aanmerkelijke
verlaging zullen ondergaan.
Op het gebied van de vangsttechniek
worden door buitenlandse maatschappijen
voortdurend proeven genomen onder meer
betreffende het electrisch doden en het ge
bruik van hélicoptères. Het verloop hier
van wordt nauwkeurig gevolgd. Alvorens
tot het uitrusten van de schepen met deze
middelen over te gaan wacht de directie
de resultaten der proefnemingen af.
De voorbereidingen tot de bouw van het
nieuwe schip verliepen bevredigend. Be
sloten is de „Willem Barendsz II" van een
vleesmeelinstallatie en van de apparatuur
voor het vervaardigen van vitamine-a olie
te voorzien. Verder is rekening gehouden
met de mogelijkheid tot verdere uitbrei
ding van de installaties voor de vervaardi
ging van bijproducten.
Staat past 6 millioen bij
De opbrengst van de productie geduren
de 1952/'53 van de Nederlandsche Maat
schappij voor de Waivischvaart N.V. te
Amsterdam heeft bedragen 14.227.361
21.327.283). Het bedrijfsoverschot be
loopt 1.324.855. Dit resultaat mag, de om
vang van het tot nu toe gebruikte kleine
productie-apparaat in aanmerking geno
men, niet onbevredigend worden geacht,
aldus de directie in haar jaarverslag. Het
is echter niet voldoende om daaruit de in
de overeenkomst met de regering voorge
schreven en gegarandeerde bedragen voor
afschrijving op de bestaande en in aan
bouw zijnde vloot, dividend, reservering
en belastingen te voldoen. Krachtens de
met de staat bestaande overeenkomst zal
het tekort van 6.163.788 worden bijge
past. Dit bedrag is ten gunste van de yer-
lies- en winstrekening geboekt. Vorig jaar
beliep de uitkering van de staat 968.009.
Na afboeking bedrijfskosten van
12.318.651 14.095.181), afschrijvingen
van 5.197.389 5.379.117) en enkele
voorzieningen resteert een winstsaldo van
1.063.138 (onveranderd).
Evenals het vorige jaar wordt een divi
dend van 6 percent op de gewone en 4
percent op de preferente aandelen voorge
steld.
ADVERTENTIE
zeggen: Voor de handen niets
beter dan HAMEA-GELEI.
De Nederlandsche Maatschappij voor de
Waivischvaart heeft haar, traanproductie
voor hef komende seizoen verkocht aan de
Nederlandse regering voor f 828 of circa
78 pond per ton. Dit is ongeveer 10 pond
hoger dan de verwachte gemiddelde prijs,
die de Noorse en Britse walvisvaart
maatschappijen zullen ontvangen. De voor
naamste oorzaak hiervan is dat de Britten
en Noren het grootste deel van hun ver
wachte productie reeds vroeger hadden
voorverkocht. De Nederlandse maatschap
pij heeft een betere prijs kunnen bedingen,
omdat sinds die tijd de olie- en vetmarkt
is verbeterd. Een Australische maatschap
pij heeft circa 2500 ton traan, die zij in de
komende zomer hoopt te produceren, voor
72^2 pond verkocht. Later is nog een partij
zomertraan voor 80 pond van de hand ge
daan.
Het vorig seizoen hebben Noorwegen,
Engeland en Zuid-Afrika ongeveer 70 pet.
van de zogenaamde pelagische traan ge
produceerd. Dit jaar wordt dit aandeel
waarschijnlijk nog iets groter, daar Noor
wegen met 9 expedities deelneemt tegen 7
in het vorig seizoen.
Na overleg tussen de Nederlandse
Spoorwegen en de Algemene Spoorweg
boekhandel en de Algemene Kioskenonder-
onderneming is besloten in de nabije toe
komst op een aantal stations des avonds
nog dagbladen te verkopen als de kiosken
op de stations reeds gesloten zijn. Ten ge
rieve van de reizigers zal het N.S.-perso-
neel bij de ingangscontrole dier stations
van dagbladen worden voorzien en zich
met de verkoop daarvan gaan belasten.
Tijdschriften zullen niet worden ver
kocht. Verwacht mag worden dat de maat
regel het eerst te Amersfoort zal worden
ingevoerd en dat daarna Amsterdam-Am-
stel, Amsterdam C.S., Arnhem, Den Haag
H.S. en S.S., Groningen, Hilversum,
Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Nijmegen,
Rotterdam, Utrecht en Venlo zullen volgen.
Tl
De bouw van Arnhems nieuwe station vordert gestaag. Het moderne frontaanzicht
van het nieuwe station.
De waarnemend voorzitter van de Kamer
van Koophandel voor West-Friesland, de
heer J. Betlem, heeft in zijn Nieuwjaars
rede aangedrongen op spoed bij de bouw
van een brug bij de Oranjesluizen in
Schellingwoude, als noodvoorziening voor
de tijd dat de tunnels onder Noordzee
kanaal en I-J nog niet gereed zijn. De heer
Betlem verklaarde dat deze brug voor
West-Friesiland van zeer grote betekenis
zal zijn. Propaganda voor vestiging van in
dustrieën in het tot noodgebiea verklaarde
Oostelijk West-Friesland heeft alleen dan
zin, wanneer er een verbinding is met het
achterland. De industrialisatie is in feite
'onmogelijk zonder een behoorlijke verbin
ding met Amsterdam. Het rijk, de provin
cie en de gemeenten hebben gelden be
schikbaar gesteld voor de aanleg van in
dustrieterreinen in dit noodgebied. De re
sultaten die echter tot nu toe geboekt zijn,
kunnen niet aanmoedigend genoemd wor
den.
Het bestuur van de Kamer van Koop
handel is voornemens het initiatief te ne
men voor de totstandkoming van een
school voor uitgebreid technisch onder
wijs en een voor uitgebreid administratief
onderwijs voor de opleiding van arbeids
krachten, naast de ambachtsscholen in
Hoorn, Grootebroek en in Enkhuizen.
De talrijke klachten over de geringe li
quiditeit van de middenstand heeft de Ka
mer doen besluiten een commissie in te
stellen, die zal pogen een einde te maken
aan ongewenste credietverlening.
De Apeldoornse kantonrechter heeft de
Utrechtenaar J. G. R., die 180.000 gepre
pareerde vogels, eierschalen en vogel
nestjes in twee pakhuizen te Apeldloorn
had ondergebracht, veroordeeld tot f 280
boete. Er was f 350 geëist.
De kantonrechter vroeg zich af hoe R.
ertoe was gekomen een zo groot aantal
vogels, meest beschermde vogels, te pre
pareren.
De verdachte zei, dat de vogels afkom
stig waren van 180 verzamelaars. Hij be
weerde, dat hij 2000 medewerkers heeft,
die hem van dod'e vogels voorzien, en dat
zich daarbij zelfs een kantonrechter be
vindt.
Dit zelfde had hij al eerder gezegd te
gen een commies van het ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
de heer H. J. A. de Reuver, die al sinds
1947 met deze zaak bezig is.
De verdachte heeft reeds vier maanden
hechtenis ondergaan wegens overtreding
van de Vogelwet, maar dit heeft hem er
niet toe gebracht zijn verzamelwoede te
beteugelen.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Haarlem
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
EEK BRIL VAN K E I P
GROTE HOUTSTRAAT NAAST LUXOR
De minister van Wederopbouw en
Volkshuisvesting, ir. H. B. J. Witte,
heeft tijdens een lunch van het depar
tement Zuid-Limburg van de Maatschappij
voor Nijverheid en Handel te Maastricht
gesproken over de regeling van de oorlogs
schade volgens de wet op de materiële oor-
logschaden.
Minister Witte kon geen exactecijfers
over de stand der uitvoering van de wet
geven. Bij het enquêteren had men niet
huis voor huis als een apart schadegeval
geregistreerd, doch het complex panden
van één eigenaar werd bijvoorbeeld als één
schadenummer ingeschreven. Totaal werd
geregistreerd voor ongeveer 621 millioen
gulden op de waarde van Mei 1940. Hier
van werd voor 452 millioen uitgeschreven,
zodat voor 169 millioen resteerde. Globaal
schatte de minister het aantal verwoeste
panden op 80.000, dat der zwaarbeschadig-
de en lichtbeschadigde panden op achter
eenvolgens 55.000 en 400.000. Hoeveel pan
den nu nog herbouwd moeten worden, kan
niet nauwkeurig worden aangegeven, om
dat het juiste aantal verwoeste panden
niet geregistreerd werd, vaak twee of meer
panden, die ingeschreven waren, tot één
nieuw pand herbouwd, en bovendien een
groot aantal ontheffingen van bestedings
plichten werd gegeven. De kapitalen voor
herbouw op de begroting 1954 geven aan,
dat er geen financiële belemmeringen zijn
voor herbouw, zodat bij een raming van 20
a 30 duizend verwoeste en nog niet-her-
bouwde panden, kan worden aangenomen,
dat de herbouw in Nederland binnen drie
jaar voltooid zal zijn.
Al geldt deze termijn dan misschien niet
voor kerngebieden van verwoestingen, zo
als Rotterdam, voor het overgrote deel van
Nederland, aldus de minister, bestaat de
mogelijkheid de herbouw van woningen en
kleine bedrijfspanden binnen enkele jaren
volledig te voltooien.
De afwikkeling der oorlogsschade, een
ander aspect in de wet, wordt niet ver
traagd door gebrek aan financiering, noch
door gebrek aan bouwmaterialen en arbei
ders, doch in het bijzonder bij de admini
stratieve en financiële afwikkeling van de
vroeger reeds herbouwde en herstelde pan
den.
De minister wilde niet ontkennen, dat de
administratieve en financiële afwikkeling
van oude hei-bouwgevallen aanzienlijk tra
ger verloopt dan de oorlogsslachtoffers, de
minister en zijn departement wensen. De
oorzaak ligt vooral in de structuur van de
wet en de complete aard van de materie.
Sinds de eerste oorlogsschade in 1940 heeft
men verschillende financiële regelingen
voor de afwikkeling van de oorlogsschade
gekend. Steeds heeft men afhankelijk van
de algemene economische omstandigheden
en van de technische mogelijkheden van
het ogenblik regelingen tot stand gebracht,
die zo goed mogelijk op de toen heersende
omstandigheden pasten. Pas in 1950 is de
wet op demateriële oorlogsschaden tot
stand gekomen, die een rechtsgrond biedt
voor de definitieve afwikkeling ook van de
oude oorlogsschade-gevallen.
Volgens „Horeca" is ondanks het feit,
dat de bevolking van Nederland vooral de
laatste tientallen jaren aanzienlijk is toe
genomen, het aantal café's sterk afgenomen.
In 1910 waren er per 100.000 inwoners 367
verloven A en in 1950 nog slechts 72. In 1950
bedroeg het totaal aantal vergunningen
16.789, of 167 per 100.000 inwoners.
1. Tijdens een mooie, stralende zomer,
maakte Panda eens een lange wandeltocht.
Hij had maar weinig zakgeld meegenomen,
omdat hij nu eens een tijdje als een echte
trekvogel wilde rondzwerven en niet als
een comfortabel reizende millionnair. Hij
sliep in jeugdherbergen en elke ochtend
was hij weer vroeg op de been om zijn
tocht voort te zetten. Wie te voet gaat,
ziet meer van de natuur, dan wie in een
auto over de wegen raast. Panda genoot
dan ook volop van de mooie omgeving; hij
luisterde naar het gezang van de vogels,
naar het ruisen van de wind door de bla
deren en hij vond het leven nog zo kwaad
niet. Maar toen het koele bospad langza
merhand overging in een stoffige, ruwe
bergweg, werd zijn tred wat minder veer
krachtig. „Oef", mompelde hij, „ik begin
nu toch werkelijk pijn in mijn voeten te
krijgen! Ik hoop maar, dat deze weg niet
zo lang is!" Maar de weg WAS lang, heel
lang voor Panda's korte beentjes. Vaker
en vaker stopte hij, om zijn voeten te wrij
ven en een slokje te nemen uit de fles
limonade, die hij in zijn ransel droeg. Toen
hij dan ook achter zich het geronk van
een machtige motor hoorde, was zijn plan
meteen gemaakt. „Ik zal proberen te lif
ten", dacht hij, zich langs de weg opstel
lend en zijn duim opstekend in de gebrui
kelijke houding van een auto-parasiet. Het
gebrom kwam snel naderbij, zwol aan tot
een machtig geloei entoen flitste iets
zo snel voorbij, dat hij nauwelijks kon zien,
wat het was. De wervelende zuiging, die
het snelheidsmonster veroorzaakte, deed
Panda als een blad in de'herfst rondtollen.
Zes Deense en Zweedse aannemersfirma's
hebben bij de regeringen van Denemarken
en Zweden een plan ingediend om de twee
landen via een tunnel en een brug te ver
binden. Het project, het grootste van zijn
soort ter wereld, zal in tien jaar kunnen
worden voltooid vijf jaar voor de bouw
van de brug en de tunnel en de rest voor
de aanleg van toegangswegen.
Het plan voorziet in een tunnel van het
eiland Amager, ten Zuiden van Kopen
hagen, naar het Deense eiland Saltholm,
dat halverwege de Sont ligt. Vandaar wil
men een brug bouwen naar een punt ten
Zuiden van Limhamm, bij Malmoe in Zwe
den. De lengte van de tunnel en de brug
tezamen zal ongeveer 40 kilometer zijn.
De indieners van het plan zijn van
mening, dat men per auto in 40 tot 50 mi
nuten van Kopenhagen naar Malmoe zal
kunnen rijden.
Zweedse en Deense banken hebben steun
toegezegd voor het project, dat naar schat
ting 500 millioen kronen (ruim 250 millioen
gulden) zal kosten. De zes aannemersfir
ma's, die het werk gezamenlijk willen uit
voeren, willen een concessie van zestig jaar
om tunnel- en bruggeld te vragen van het
passerend verkeer.
In de afgelopen zes jaar is het verkeer
over de Sont verzesvoudigd, waardoor de
bestaande veerdiensten volkomen ontoerei
kend zijn geworden. Van de nieuwe route
zullen tien tot vijftien millioen voertuigen
per jaar gebruik kunnen maken.
De Deense, noch de Zweedse regering
heeft tot dusverre laten weten, of zij het
plan steunen. Men neemt aan, dat het bin
nenkort in het Deense parlement ter sprake
zal komen.
In Dordrecht is een schip met
19.790 dwarsliggers uit Joegoslavië aan
gekomen. Deze dwarsliggers zijn door de
regering van dat land en particulieren ge
schonken aan de Nederlandse Spoorwegen
ten behoeve van herstelwerkzaamheden in
het rampgebied.
De gezant van Joegoslavië, de heer Milan
Ristic, droeg met een korte toespraak in de
Franse taal het geschenk over aan de ver
tegenwoordiger van de directie der Neder
landsche Spoorwegen, de heer S. van de
Vrugt, chef van de centrale inkoop- en ma
gazijndienst. De heer Ristic zei dat de over
stromingsramp in Joegoslavië diepe indruk
heeft gemaakt ep dat onmiddellijk het ver
langen ontstond om te helpen de nood te
lenigen. Hij sprak zijn bewondering uit
voor de wijze waarop de Nederlanders het
herstel ter. hand hebben genomen en hij
hoopte dat het geschenk, onbelangrijk in
vergelijking met de omvang van de door
het water veroorzaakte schade, ertoe zal
mogen bijdragen de vriendschap en samen
werking, die tussen de -volken en regerin
gen van Nederland-en Joegoslavië bestaat,
te -bestendigen^
De heer Van de Vrugt dankte voor het
geschenk dat een belangrijke bijdrage
vormt voor het herstel van de spoorwegen
in het rampgebied. Voorts sprak ir. C. M.
Dozy, tot voor kort Nederlands gezant in
Belgrado, die zei dat niet alleen de mate
riële waarde van het geschenk belangrijk
is, maar in de eerste plaats het bewijs van
vriendschap en achting dat er in besloten
ligt-,
De bedrijfsresultaten van de Algemene
Kunstzijde Unie te Arnhem zijn in'1953
beter geweest'dan in 1952, aldus heeft de
president-directeur, ir. S. van Schaik, ver
klaard in zijn Nieuwjaarsrede.
De A.K.U. heeft voor al haar viscose-
producten het gehele jaar door vrijwél op
volle capaciteit kunnen werken. Van de tot
midden 1952 nogal hoog opgelopen voor
raad kon 'n aanmerkelijk deel worden ver
kocht. De omzetten, zowel in textiel als
bandengarens en vezels, waren hoger dan
ooit te voren. Voor enkele producten on
derging de winstmarge een duidelijke
vermindering. De opbrengsten van 'de ga
rens en vezels waren gemiddeld lager dan
in 1952. Een scherpere concurrentie de
monstreerde zich in een daling van de
exportprijzen. Ten gevolge van de lagere
grondstofkosten waren echter ook de kost
prijzen lager. De concurrentie met katoen
is scherper dan vroeger. De synthetische
garens zijn, na de kousenbranche geheel
veroverd te hebben, verder ingedrongen in
de kettingbreierij. Zij beginnen ook in de
weverij veld te winnen. Ir. Van Schaik
zei, dat zijn niet zeer optimistische kijk op
de verre toekomst van viscose-textiel-
garens door de ontwikkeling in 1953 niet
is veranderd.
Redes. De burgemeesters van plaatsen, die
Koningin Elizabeth van Engeland op
haar reis door Australië zal bezoeken,
zullen slechts de eerste twee regels van
h-un welkomst redevoeringen uitspreken
en de volledige tekst van de rede aan de
Koningin overhandigen. Zij zal op haar
beurt slechts enkele zinner. uitspreken
als antwoord en een volledige rede,
voorzien van haar handtekening, over
handigen. De Australische minis tea* die
belast is met de Koninklijke reis, Eric
Harrison verklaarde dat deze maatre
gel is genomen om de Koningin „zo
veel als menselijkerwijze mogelijk is te
beschermen tegen vermoeidheid".
Oproep. Ongetwijfeld voor het eerst in de
geschiedenis van de R.K. kerk is een
bisschoppelijke brief geschreven over
het onderwerp rattenverdelging. De be
trokken brief is door mgr. Thibault,
apostolisch administrateur in de Philip,
pijnen, tot de gelovigen van zijn ambts
gebied gericht, hen. oproepend de strijd
aan te binden tegen het ongedierte, dat
zulke grote scha.de aan de gewassen
veroorzaakt. Mgr. Thibault achtte 't zijn
plicht, deze officiële oproep te doen,
omdat de Phiiippino's van ingrijpen te-
gen de rattenplaag weerhouden worden
door de opvatting, dat deze als een 6tral
des hemels beschouwd moet worden
waartegen men zich niet zou mogen
verweren.
Werkman. Vincent Auriol, die nog een
week president der Franse republiek zal
zijn, is Vrijdag gedecoreerd met de me
daille van „beste werkman van Frank
rijk". I voorzitter van het organisatie
comité der nationale tentoonstelling van
producten van handwerkslieden, Henri
Vergnolle zei tot de president: „In de
loop van uw zevenjarige ambtstermijn
hebt u een meesterwerk tot stand ge
bracht als goed werkman van de repu
bliek en van de democratie".
Intrekking. Het officiële Roemeense
nieuwsbureau Agerpresse gaf Donder
dag, kort nadat het een lang lofprijzend
artikel over de Sovjet-Russische premier
Malenkov, ter gelegenheid van diens
52ste verjaardag, had doorgegeven de
order dit artikel te laten vervallen en
er niets van te publiceren. Men ver
moedt, dat deze intrekking berustte op
nagekomen orders uit Moskou, volgens
welke de ver jaardag van Malenkov
niet gebruikt moest worden als gelegen
heid voor het publiceren van lofprijzin.
gen. Dit zou dan in overeenstemming
zijn met het beginsel van „collectief lei.
derschap'dat sedert de dood van Sta
lin in acht wordt genomen, aldus meldt
de „Daily Telegraph''.
Afgelast. Een woordvoerder van het Ame
rikaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft meegedeeld, dat de verto
ning van een film over de beweerde
communistische wreedheden in Korea
in een wekelijks 'televisieprogram van
het leger geen doorgang zal vinden met
het oog op „de netelige situatie in Korea
en elders". De woordvoerder voegde
hieraan toe, dat de ministeries van
Buitenlandse Zaken en Defensie in on
derling overleg hadden besloten, de
film nog niet voor vertoning vrij te
gven.
Tferuggang. Volgens Emil Rieve, de vice-
voorzitter van het CIO, een der twee
grote federaties van vakverenigingen in
de Verenigde Staten, kan in Amerika
reeds gesproken worden van een econo
mische teruggang. Rieve verklaarde,
dat de: werkloosheid in de Verenigde
Staten aanzienlijk groter is dan door
de statistieken van het departement van
handel wordt aangegeven. Hij zeide, dat
er thans bijna 3.250.000 werklozen in
Amerika zijn, terwijl het aantal werk
lozen volgens de officiële statistieken
slechts. 1.850.000 bedraagt.
Duitser. De voormalige Duitse nazi-diplo
maat Von Papen heeft in een artikel
onder de titel „jaar van beslissingen" in
het Madrileense blad „ABC" drie, voor-
waarden opgesomd waaronder Duits
land „zijn missie" zal kunnen volbren
gen. Het zijn: afschaffing van de Oder-
Neisse-grens met Polen, een Duits-
Amerikaans verdrag en schepping van
een „derde macht" in Midden-Europa,
onafhankelijk van Oost en West, doch
wel onder Oostelijke en Westelijke ga
rantie. Uit het artikel valt- nog een
vierde voorwaarde op te maken: terug
dringen van Frankrijk door erkenning
van Brits leiderschap in Europa. Von
Papen verklaart voorts, dat elke op
lossing van de Europese vraagstukken
inhoudt, dat volledige genoegdoening
wordt gegeven aan Duitsland.
We vinden het niet meer dan normaal
dat bloemen des avonds de bladeren toe
vouwen en deze in de morgen weer ope
nen. Immers, wanneer de mens 's nachts
slaapt, valt de plant niet uit de toon in
dien ze óók een tukje gaat doen en haar
levensverrichtingen daarnaar regelt. Maar
de plantkundigen zijn daarmee niet tevre
den. In de eerste plaats besef-
fen zij dat de slaap van plan
ten zo zonder meer-niet op één
lijn kan worden gesteld met
die van mens of dier. Maar
vervolgens komt ook het „hoe
en waarom" van de plant
aardige slaap aan de orde.
Want de mens die over spieren
en zenuwen beschikt, kan als beschutting
tegen de nachtelijke kou lekker de dekens
om zich heen trekken, maar hoe ter wereld
vouwt een bloem haar bladeren samen als
zij geen spieren heeft, en hoe constateert
zij dat het avond begint te worden?
In vele gevallen, zoals bij de crocus,
tulp, vogelmelk en allerlei andere bloemen,
blijkt het openen en sluiten van de kelk
te geschieden onder invloed van tempera
tuurstijgingen, In deze gevallen kon be
wezen worden dat het verschijnsel berust
op ongelijke groei van boven- en onder
zijde der bloembladeren. Door een snellere
groei van de bovenkant dezer bladeren gaat
de bloem eerst wijd open, vervolgens
treedt een stilstand in, en daarna gaat de
onderzijde groeien, waardoor sluiting van
de bloem plaats vindt. Tevens treedt ver
andering op in de cel-spanning.
Maar paardebloemen en madeliefjes
gaan 's morgens open en 's avonds dicht,
ook al ondergaat de temperatuur geen ver
oudering. Sterker nog, wanneer de planten
in constante duisternis, of in voortdurende
belichting worden gebracht, gaat deze be
weging een tijd door. Dus de bloemen gaan
open wanneer het buiten dag wordt en
sluiten zich des avonds. Op den duur wor
den de bewegingen kleiner en tenslotte
treedt een verstijving in, hetgeen wellicht
geweten dient te worden aan stofwisselings
stoornissen. Maar desondanks zitten we
hier toch maar met een onopgehelderd
verschijnsel. Want weliswaar kunnen d*
bewegingen van de plant ver
klaard worden door span
ningsveranderingen in de cel
len - soms tot 5 atmosferen -
maar de vraag hóe de plant
weet dat buiten de zon op-
of ondergaat, blijft onbeant
woord. Het is wel gelukt plan
ten door kunstgrepen zo te
kweken, dat de openings-en sluitingsperi
oden werden gewijzigd. Zo kon Pfeffer door
de plant telkens afwisselend 6 uur in don
ker te laten staan en 6 uur te belichten, de
periode der beweging 12-urig maken,
maar deze periodiciteit zette zich bij con
stante belichting of duisternis daarna op
dezelfde wijze voort. Zelfs bladeren van
planten die uit zaad werden opgekweekt in
voortdurend licht of dito duisternis, ver
toonden nog „slaapbewegingen".
De verklaringen hiervoor lopen zeer uit
een. De een meent dat er sprake zou kun
nen zijn van een soort plantengeheugen,
de ander, dat er uitwendige factoren in het
spel zijn die aan de waarneming zijn ont
snapt. In de laatste tijd zijn er pogingen
gedaan de periodiciteit te verklaren door
processen waarbij enzymen betrokken zijn,
waardoor in de gewrichten splitsing en
vorming van nieuw zetmeel ontstaat. Daar
op kunnen we hier echter niet ingaan.
Maar over het slaapje van de plant zijn
we nog niet uitgesproken, want onder de
planten blijken zich - evenals bij ons -
echte dagslapers te bevinden!
Daarover Maandag.
(Nadruk verboden) ff. PéTILLOS
