Vertaalmachine, die óók
de grammatica respecteert
PANDA EN DE KALKERKAR
Wereldnieuws
Pakistans eerste probleem: acht
millioen Moslim-vluchtelingen
Qa-va-Seul
Onafhankelijkheid bracht hele
volksverhuizingen met zich mee
Kleurige contrasten in
hoofdstad Karachi
De radio geeft Vrijdag
Eerste Kamer boos op
minister van O.K. en W.
TocU het
zo
VJ
DONDERDAG 21 JANUARI 1954
2
Voor 14.000 aan auto
banden uit fabriek
ontvreemd
Tijdelijke wet Monumentenzorg
NUTTIGE UITVINDING
Méér dan automatisch
gebruik van woordenboek
Pyromaan uit Zwaag
stond terecht
BRILLEN voor
KEIP
De artsentarieven
voor particulieren
Jaarbeurs bemiddelt in
expositie-geschil
Veiling van oude Griekse
en Romeinse munten
Oppervlakte
spanning
(Van een medewerker)
Pakistan is een land van uitersten. Geografisch reeds heeft het een bijzondere indeling:
West-Pakistan en Oost-Pakistan zijn door ruim 1600 km India's territorium geschei
den! West-Pakistan ligt aan de Arabische golf. Het wordt in het Oosten begrensd
door India en in het Noord-Westen en Westen door het koninkrijk Afghanistan en het
keizerrijk Perzië, of zo ge wilt Iran. OostijPakistan aan de Golf van Bengalen is bijna
geheel door India's gebied omgeven, doch raakt nog even Birma. Het is een provincie
van het dominion Pakistan, evenals bijvoorbeeld Pendjaab. Het eerste deel is droog,
woestijnachtig gebied met een tekort aan water. Oost-Pakistan (Oost-Bengalen)
daarentegen heeft een teveel aan water, het is het afwateringsgebied van de Ganges
en de Brahmaputra en heeft een welhaast tropische plantengroei.
De federale hoofdstad van Pakistan is
Karachi, de geboorte plaats van de stichter
van het land, Mohamed Ali Jinnah, de
eerste gouverneur-generaal, die thans al
gemeen „quaid-i-azam" of „grote leider"
wordt genoemd. Het is tevens de belang
rijkste havenplaats van het land, die ook
dient als doorvoerhaven voor Afghanistan,
dat geheel van de zee is afgesloten.
Reeds bij aankomst op het grote moderne
vliegveld, een van de grootste en drukste
van Azië, treft de bezoeker een kleurig
schouwspel. Donkerogige vrouwen in haar
kleurige sari gehuld en haar in moderne
kleren gestoken zusters, waardige en baar
dige profeten met tulband en gladgescho
ren Aziaten, gekleed volgens de beste
Londense traditie, mengen zich vrijelijk
tussen het Europese personeel van de in
ternationale luchtvaartmaatschappijen en
de vliegtuigpassagiers van alle denkbare
pluimages. In één van de bureaux geeft
een Pakistaanse in Europese kledij de be
zoeker in onberispelijk Engels de gewenste
inlichtingen. De vriendin, die zij op bezoek
heeft, keert zich echter haastig van de
mannelijke vreemdeling af en laat de
sluier over haar gezicht vallen. Zij draagt
nog de typische Islamietische boerka of
„tentsluier", die niet alleen haar hoofd,
doch ook haar gehele kleding bedekt.
Op een reis door dit land kan men op de
meest onverwachte plaatsen de vluchte
lingenkampen tegenkomen: een onbeschrij
felijke chaos van de ellendigste hutjes, op
getrokken uit leem, karton, golfijzer, matt
getrokken uit leem, karton, golf ijzer,matten
en wat niet al.
Zij liggen meestal in de lagere
delen van de stad en staan dan ook ieder
jaar in Augustus, als de stortregens vallen,
blank. Dan storten reeksen hutjes in, huis
raad spoelt weg en de algemene ellende
is nauwelijks te overzien, Het vluchte
lingenvraagstuk is dan ook een ware kop
zorg voor de Pakistaanse regering.
Nijpend woningtekort
In 1947, toen Karachi tot federale hoofd
stad van het toen tot stand gekomen Pa
kistan werd gekozen, had de stad ongeveer
360.000 inwoners. Thans is dit aantal onge
veer verdrievoudigd en heeft zij 1.130.000
en volgens sommigen zelfs 1.300.000 in
woners. Het ligt voor de hand dat een zo
snelle groei niet door de woningbouw bij
gehouden kon worden. Het woningtekort
is dan ook nijpend.
Voorts zijn er dan nog de vluchtelingen,
die in groten getalen door de stad aange-
ADVERTENTIE
SCHOENCRÈME - WRIJFWAS
KOPERPOETS
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.13 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18
Platen. 8.45 Voor de huisvrouw. 9.00 Gym
nastiek voor de vrouw. 9.10 Platen. 9.35
Schoolradio. 10.00 Kinderen en mensen, cau
serie. 10.05 Morgenwijding. 10.20 Voor de
kleuters. 10.40 Klein koor. 10.55 Radiofeuille
ton. 11.15 Platen. 11.35 Orgel en zang. 12.00
Gevarieerde muziek. 12.30 Land- en tuin-
bouwmededelingen. 12.33 Sport en prognose.
12.48 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15 Mededelin
gen en platen. 13.30 Amusementsmuziek. 14.00
Kookpraatje. 14.20 Viool en piano. 14.50
Voordracht en muziek. 15.10 Kamerorkest en
solist. 15.30 Lichte muziek. 16.00 Platen. 16.30
Muziekcauserie. 17.10 Voor de jeugd. 17.40
Hawaiïanmuizek. 18.00 Nieuws. 18.15 Amuse
mentsmuziek. 18.45 De Haverkist, hoorspel.
19.00 Kinderliedjes. 19.10 Gevarieerde mu
ziek. 19.30 Mensen en conflicten, hoorspel met
toelichting. 20.00 Nieuws. 20.05 Boekbespre
king. 20.10 Kamerkoor. 20.25 Benelux, cau
serie. 20.40 De vrouwenemancipatie, cau
serie. 21.00 Voor de jeugd. 21.35 Lichte mu
ziek. 22.00 Buitenlands weekoverzicht. 22.15
Rhythmische muziek. 22.40 Vandaag, cause
rie. 22.45 Avondwijding. 23.00 Nieuws. 23.15
—24.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Gewijde muziek. 7.45 Een woord voor de
dag. 8.00 Nieuws. 8.15 Platen. 8.30 Tot uw
dienst. 8.35 Platen. 9.00 Voor de zieken. 9.30
Voor de vrouw. 9.35 Platen. 10.30 Morgen
dienst. 11.00 Sopraan en piano. 11.30 Platen.
12.30 Land- en tuinbouwmedeaelingen. 12.33
Platen. 12.59 Klokgelui. 13.00 Nieuws. 13.15
Lichte muziek. 13.35 Platen. 14.00 School
radio. 14.30 Promenade-orkest. 15.00 Platen.
15.15 Voordracht. 15.35 Strijkkkwartet. 16.00
Tuinbouwpraatje. 17.20 Mozartvleugel en
solist. 16.40 Platen. 17.20 Mozartvleugel en
viool. 17.45 Friese uitzending. 18.00 Orkest
concert. 18.20 Platen. 18.45 Muziek voor
blaasinstrumenten. 19.00 Nieuws en weer
bericht. 19.10 Regeringsuitzending: Verkla
ring en toelichting, waarin opgenomen het
emigratiepraatje door H. A. van Luyk. 19.30
Platen. 20.00 Radiokrant. 20.20 Kamerorkest,
koor en solist. 21.20 Terugblik op de Chris
telijke Socialistsiche Conferentie 1953. 21.40
Lichte muziek. 22.10 Vocaal dubbelkwartet.
22.25 Langs wegen van kunst en schoonheid.
22.45 Avondoverdenking. 23.00 Nieuws. 23.15
—24.00 Platen.
TELEVISIE (A.V.R.O.)
20.15 Televizier; 20.25 Zes weken onder
Nederlandse Emigranten; 20.40 Film; 21.10
21.45 Cabaret.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.00 Orkest-concert. 12.30
Weerbericht. 12.35 Orkest-concert. 13.00
Nieuws. 13.15 Orgel. 14.00 Schoolradio. 15.30
Orkest-concert. 16.20 Platen. 17.00 Nieuws.
17.10 Lichte muziek. 18.00 Kamerorkest. 18,30
Voor de soldaten. 19.00 Nieuws. 19.40
Beiaardconcert. 19.45 Die Schöpfung, orato
rium. 20.30 Kunstkaleidoscoop. 20.45 Die
Schöpfung (vervolg). 22.00 Nieuws. 22.15
Internationale Radio Universiteit. 22.30 Pla
ten. 22.45 Vlaamse muziek. 22.5523.00
Nieuws.
BBC
22.0022.30 Nieuws. Hoe de weekbladen
het zien. Nieuwe films. (Op 224 m,).
trokken werden. De helft van het huidige
aantal inwoners heeft zich als vluchteling
laten registreren en de armsten onder hen
zoeken onderdak in de armzalige kampen.
Wat zijn dit voor vluchtelingen? Toen
in Augustus 1947 het Dominion Pakistan
tot stand kwam, werd tegelijkertijd het
Dominion India geboren. Te voren vormden
zij tezamen Brits-Indië, met een Britse
onderkoning aan het hoofd.
Aanvankelijk gingen Moslims (de volge
lingen van Mohamed) en Hindoes samen
in de strijd voor de onafhankelijkheid.
Omstreeks 1947 sloeg de Moslim-leider
Mohamed Ali Jinnah echter een andere
koers in, omdat hij tot de slotsom was ge
komen dat Moslims en Hindoes niet samen
zouden kunnen leven als niet een „neu
trale" overheid, zoals Groot Brittannië,
voor rust zou zorgen.
Hij vreesde dat in een onafhankelijk
Voor-Indië de Hindoes, die immers de over
grote meerderheid in dit sub-continent
zouden vormen, de Moslims onder de voet
zouden lopen. En inderdaad, de leefwijzen
van Hindoes en Moslims verschillen wel
zeer.
De Hindoes huldigen het kastenstelsel,
dat nu overigens, althans bij de wet, afge
schaft is, en de Moslims hangen een in
wezen democratische godsdienst aan. De
Moslims eten rundvlees, terwijl de koe bij
de Hindoes een heilig dier is.
Botsende vluchtelingenstromen.
Het slachten van zo'n dier ontaardde
dientengevolge vaak in een rel, welke
mensenlevens kostte. Steeds waren er
strubbelingen op godsdienstige feestdagen,
waarop processie en tegenproeessie elkaar
te lijf gingen en brandstichting en dood
slag vaak het gevolg waren.
Jinnah wist uiteindelijk zijn verdelings
plan door te drijven, tegen de wensen der
Engelsen en Hindoe-leiders, als Ghandi
en Nehroe, in.
Bij het verdelen van Brits-Indië in India
en Pakistan kon men in hoofdzaak volstaan
met het handhaven van de oude grenzen
van staten en provincies. Alleen in Pen
djaab en Bengalen was de bevolking niet
in hoofdzaak of Hindoe, of Moslim.
Deze twee gebieden moesten dus zelf
weer verdeeld worden en tenslotte ontston
den West-Pendjaab en Oost- Bengalen, die
bij Pakistan kwamen en Oost-Pendjaab en
West-Bengalen, die bij India kwamen.
Toen het verloop van deze grenzen bekend
werd, begonnen vloedgolven van vluchte
lingen over en weer te stromen. Dit ging
geenszins vreedzaam toe en vele duizenden
verloren het leven.
Tot nu toe zijn acht millioen vluchtelin
gen uit India naar Pakistan gekomen, voor
het overgrote deel Moslims, die zich niet
zeker voelden in een Hindoe-omgeving, of
lieden die gaarne onderdanen wilden zijn
van Pakistan, dat met zijn ruim 75 millioen
inwoners de grootste Islamietische mogend
heid ter wereld is. Ongeveer vijf en een
half millioen Hindoes zijn daarentegen uit
West-Pakistan naar India getrokken.
Straffen van 1 jaar en drie maanden tot
10 maanden gevangenisstraf zijn tegen de
voornaamste daders van de diefstallen bij
de autobandenfabriek Vredestein te En
schedé geëist voor de Almelose rechtbank.
In totaal werden bij deze fabriek buiten
en binnenbanden gestolen ter waarde van
ongeveer 14.000,
Het complot bestond grotendeels uit
werknemers van deze fabriek. De centrale
figuur daarin was de 29-jarige magazijn
bediende A. van de H. uit Losser, die de
banden uit het magazijn haalde en ver
stopte in een auto, waar ze 's avonds en
's nachts weer werden uitgehaald.
De 38-jarige vulcaniseerder F. van der
H. uit Enschedé bracht de banden naar de
overzijde van het Twentekanaal, op aan
wijzingen, gegeven met lichtsignalen. Deze
vulcaniseerder verkocht de gestolen banden
ook en hij kreeg daarvoor ongeveer 4000,
waarvan hij 2700 afdroeg aan Van de H.
en de 41-jarige K. D. uit Enschedé, die ook
in het complot zat.
ADVERTENTIE
iuxHétH tuis!
Uit het Voorlopig Verslag van de Eerste
Kamer over het wetsontwei-p tot verlen
ging van de Tijdelijke Wet Monumenten
zorg blijkt, dat vele leden, behorende tot
verschillende fracties, ernstig bezwaar te
gen de late indiening ervan hebben.
Deze leden bepleitten, dat de Kamer, uit
protest tegen de nalatigheid der regei-ing
ter zake van de indiening van dit wetsont
werp, het zou verwerpen. Naar aanleiding
hiei*van vroegen andere leden, welke
rechtstoestand op het stuk der momumen-
tenzorg zal intreden, zo de Kamer inder
daad tot verwerping van het wetsontwerp
zou overgaan.
Vele leden vroegen, of de minister van
O., K. en W. zich er van bewust is, dat
sedert 31 December 1953 straffeloos kan
worden overgegaan tot sloping van onroe
rend goed, hetgeen de bewindsman kenne
lijk door het bevorderen van „verlenging"
van de tijdelijke wet momumentenzorg
wenst te voorkomen. „Is de minister van
mening", aldus die leden, „dat men de bo
venbedoelde slopers na inwerkingtreding
van deze wet nog kan vervolgen? Zo neen
en er is alle grond om zulks aan te ne
men welke betekenis heeft dan de
terugwerkende kracht, welke wordt voor
gesteld?"
(Van onze correspondent in Washington)
Toen ik het eerst over de vertaalmachine
hoorde praten te Washington, was mijn
reactie onmiddellijk: „Nou ja, voor heel
grof werk is het misschien iets, maar veel
meer dan machinaal gebruik van een
woordenboek kan het toch niet zijn". Ik
was dus sceptisch en ik kan het me goed
voorstellen, dat Nedei-landse lezers van
dit artikel al even ongelovig zullen zijn als
ikzelf. Ik ben echter de zaak meer au
serieux gaan nemen, zodra ik hoorde, dat
prof. Leon Dostert van de Georgetown
Universiteit te Washington zich ernstig
met het ontwerpen van die vertaalmachine
bezig hield. Dostert is een merkwaardige
figuur. Ik ken hem reeds jaren en noem
hem nooit professor, maar altijd kolonel
Dostert. In de oorlog was hij namelijk ver
bindingsofficier tussen de Amerikanen en
Fransen in Noord-Afrika en ook in univer
sitaire kringen heet hij sindsdien kolonel.
In Noord-Afrika heeft Dostert tot tolk ge
diend bij zeer belangrijke militaire bespre
kingen en van die tijd af is het vertalen
hem blijven bezig houden. In Washington
wex-d hij na de oorlog directeur van een
instituut, waar onder anderen Amerikaanse
militaire attaché's hun taai-opleiding kre
gen. Behalve min of meer normale colle
ge's moeten de studerenden daar urenlang
luisteren naar lessen, die hun door geluids
banden via koptelefoons in het hoofd wor
den gepompt. Dat is een methode, waar
mede Dostert veel succes heeft gehad.
Proef op rekenmachine
Gaat Dostert nu door dit ontwerp de
ruiten van zijn eigen instituut ingooien?
Hemzelf zal dat in elk geval geen schade
doen, want hij heeft met zijn nieuw idee
een maximale publiciteit bereikt: een ar
tikel over zijn vertaalmachine op de voor
pagina van de New York Times! Niet alleen
aan Dostert kom de eer toe van deze vin
ding, ook prof. dr. Paul Garvin van de
Georgetown universiteit en dr. Cuthbert C.
Hurd van de International Business Ma
chines (I.B.M.) hadden aandeel in dit werk.
I.B.M. is een bekende lettercombinatie
in Amerika (en zo langzamerhand ook
daarbuiten). Het is het fabrieksmerk van
kleine en geweldig grote rekenmachines
en het is de grootste van die machines, type
701, die men thans gebruikt heeft voor
vertalingen.
Het was nog maar een proef. Deze eerste
vertaalmachine, die Russische teksten in
ADVERTENTIE
Eén jaar wegens 7 branden
Tegen de 21-jarige timmerman K. J. D.
uit Zwaag, die voi-ig jaar een zevental
branden heeft gesticht in Zwaag en om
geving, werd Dinsdag door de officier van
justitie bij de Alkmaarse rechtbank, mr.
A. W. Holsteyin, een gevangenisstraf van
1 jaar met aftrek, als mede onvoorwaar
delijke terbeschikkingstelling van de re
gering geeist.
D. zou op 28 November 1952 en 29 Ja
nuari 1953 brand hebben gesticht in het
veilinggebouw van De Vereniging Bangert
en Omstreken te Zwaag. Tot twee maal
toe was een loods, waarin veilingkisten en
manden waren opgeslagen, voor een groot
gedeelte afgebrand. Op 6 en 14 Januari
zou de verdachte, die in het rapport
„enigszins pyromaan met een grote mis
dadige inslag" werd genoemd, bovendien
brand hebben gesticht in een schuur van
Café Klaver te Zwaag, waar ook veiling-
kisten stonden opgeslagen. Deze branden
werden in Augustus gevolgd door drie
branden in hooibergen te Berkhout. De
totale schade,door dit alles ontstaan, be-
di-oeg bijna f 300.000.
Toen hij korte tijd na de laatste branden
werd aangehouden wegens een gepleegde
looddiefstal, bekende hij ook de schuldige
te zijn van de mysterieuze branden, die
het gehele dorp in rep en roer hadden ge
bracht.
De verdediger meende dat zijn cliënt
geen misdadige aanleg had maar als een
ziekelijke pyromaan beschouwd moest
worden.
ADVERTENTIE
GR. HOUTSTR. NAAST LUXOR
Onlangs is een rapport van een interne
studiecommissie gepubliceerd over de huis
artsentarieven voor particuliere patiënten.
Ter voorkoming van misverstand vestigt
de Landelijke Huisartsen Vereniging er de
aandacht op, dat niet dit rapport, maar het
door de ledenvergadering der Huisartsen
vereniging genomen besluit bindend is.
Volgens dit besluit zijn de minimumtarie
ven voor particuliere patiënten met een
inkomen tot 7000 per jaar vastgesteld op
2,50 a 3,voor een consult tijdens
spreekuur, en op 3,a 3,50 voor een
huisbezoek. Dit besluit strekte meer tot
gelijkmaking van de diverse plaatselijke
tarieven dan tot een verhoging, aangezien
deze bedragen in grote delen van het land
reeds worden berekend.
Het artsenhonorarium is altijd afhanke
lijk geweest van sociale indicaties, zodat
het inkomen van de patiënt, gezinsgrootte,
levensstaat, en ziektefrequentie daarbij
altijd een rol hebben gespeeld. Hierin is
geen enkele wijziging gekomen. Het maxi
mum-tarief, dat vóór de oorlog plaatselijk
soms 10,was, wordt slechts sporadisch
toegepast. Het bepalen van tarieven voor
patiënten met een inkomen boven 7000
is geheel overgelaten aan de plaatselijke
afdelingen.
11. „Hoe gaat het, Pampa?", vroeg profes
sor Kalker. „Panda", verbeterde Panda.
„Wat zei je?", vroeg de geleerde. „Ik zei,
dat ik Panda heet", antwoordde Panda.
„Dat weet ik", hernam professor Kalker,
„we kennen elkaar immers reeds van vroe
ger? Maar vertel nu eens, Pampa, waarom
je mijn nieuwste uitvinding, de Kalkerkar
hebt vernield". „Ja, bekorrah!", viel Pat
O'Nozel in, „en wat heb je met de chauf
feur gedaan?" „Ik kan het niet helpen",
antwoordde Panda, „die chauffeur van u
was een schurk. Hij zat in een complot,
om samen met een lifter uw racewagen te
stelen. Maar dat mislukte, omdat de wagen
op hol sloeg". „Ach, ach", zei professor
Kalker hoofdschuddend, „wie zou dat ooit
van mijn chauffeur gedacht hebben? Hij
had zo'n goedige snor!" Maar ondanks zijn
goedige snor was de chauffeur inderdaad
een schurk. Hij en de ongunstige lifter
brachten juist een bezoek aan iemand, die
er ook niet bepaald vertrouwenwekkend
uitzag. „Ons complot is mislukt, baas
Kraska", zei de chauffeur, „we wilden
juist de Kalkerkar stelen, toen een kleine
Panda er in wegreed". „Sufferds!", schold
baas Kraska, „ik kan het beter zelf op
knappen. Vooruit! Breng me naar profes
sor Kalkers werkplaats!" Hij keek grim
mig, toen hij in zijn auto stapte. „Ik MOET
voorkomen, dat de Kalkerkar morgen op
de race verschijnt", mompelde hij, „het is
de enige wagen, die mijn auto's, de Kras-
karren, kan verslaan!"
het Engels overbracht, beschikte nog maar
over 250 woorden. Taalkundigen weten
echter wel, dat er heel wat mensen zijn,
die per dag minder verschillende woorden
gebruiken dan 250.
Dostert en zijn medewerkers hadden
woorden gekozen uit zeven categorieën, on
der meer woorden uit het politieke-, het
militaire- en uit het scheikundige vocabu
laire. Een typiste, die zelf geen Russisch
kende, typte in die taal bepaalde zinnen
over en de gi-otendeels electronische ma
chine typte vrijwel gelijktijdig in 't Engels
zinnen als de hier volgende: „De kwaliteit
van kolen wordt bepaald door het calo
rieën-gehalte".
Electronische hersenen
Nu kan ieder zich wel een machine
voorstellen, die het Nederlandse woord
„tuin" weergeeft door het Engelse
woord „garden". Dat is wat ik zou
willen noemen het automatisch gebruik
van een woordenboek. Maar men kan
het zich moeilijker voorstellen dat een
machine ook „weten" zal, dat het ver
leden deelwoord dat in Nederlandse
zinnen vaak achteraan komt in het
Engels naar voren moet worden ge
haald. Toch kan men ook zulke gram
maticale kennis in het electronische
brein opnemen en door middel van
pons-kaarten machinaal zuiver laten
behandelen.
In de zin, die ik citeerde had de
machine twee Russische naamvallen,
die in het Russisch door uitgangen
worden aangeduid (de genetief en de
instrumentalis) in het Engels weer
gegeven met behulp van de woorden
„of" en „by".
De I.B.M. gaat thans een speciale ver
taalmachine construeren, die men over drie
a vijf jaar in de handel wil brengen.
Daarom, vaders en moeders in Neder
land, tobt er niet al te zeer over wanneer
uw zoon of dochter met onvoldoendes
thuiskomt voor talen. Wanneer de kinde
ren nog maar Nederlands en typen kunnen
Ieren, zullen zij zich binnenkort machinaal
in andere talen toch „verstaanbaar" kun
nen maken.
De tijd zal wel nooit komen, dat men
een roman van Van Schendel of Aart van
der Leeuw machinaal in een vreemde taal
kan overbrengen, maar voor zakelijke
mededelingen, politiek boodschappen en
natuurwetenschappelijke uitwisseling van
kennis liikt deze machine zijn nut te heb
ben. Indien er tenminste haast bij de zaak
is. want overigens zal voor vertalen niet
temin het gezegde van kracht blijven, dat
haastige spoed zelden goed is.
Van 8 tot en met 12 Februari zal in de
Jaarbeursgebouwen te Utrecht de derde
vakbeurs voor meubelen en woningtextiel
worden gehouden. Een groot aantal fabri
kanten wenst tot deze .vakbeurs zowel de
détaillisten als het publiek toe le laten.
De détaillisten hebben hiertegen geprotes
teerd en al gedreigd met de tegenmaatre
gel, deze vakbeui-s niet te zullen bezoeken.
Door bemiddeling van het Jaarbeursbe-
stuur is thans een compromis gevonden,
waarmee beide partijen zich kunnen ver
enigen. De meubelbeurs zal de eerste drie
dagen uitsluitend toegankelijk zijn voor
wedervei-kopers; de laatste twee dagen zal
ook het publiek worden toegelaten.
Aan de vakbeui-s wordt cjeelgenomen
door 257 firma's, welke een expositie op
pervlakte zullen bezetten van ruim 7602
vierkante meter.
Was er een dag tevoi-en reeds veel be
langstelling voor de veiling van oude mun
ten en penningen uit belangrijke binnen-
en buitenlandse collecties in Amsterdam,
gistermiddag waren wel haast nog meer
liefhebbers voor de bijzondere serie Griek
se en Romeinse gouden,zilveren en bron
zen munten en voor de verzameling bui
tenlandse gouden en zilveren munten, die
onder de hamer kwamen.
Het hoogste bod van de middag was
f 6150 voor een tien drachme-stuk van
Syracuse op Sicilië, geslagen omstreeks
415 vóór Christus en vervaardigd door
Kymon. De munt draagt aan de ene kant
een afbeelding van de bosnimf Ai-ethusa
en aan de keerzijde een Quadriga, een met
vier paarden bespannen tweewielige wa
gen. De waardevolle munt werd na enig
bieden het eigendom van een buitenlander,
die het stuk in opdracht liet kopen.
Klacht. De laatste dagen komen in de
Vlaamse pers klachten tot uiting afkom
stig uit kringen van handel en in
dustrie, over de Belgische diplomaten
in het buitenland. Deze, zo is de teneur
van de persstemmen, doen nog als
of ze in de 19de eeuw leven, schijnen
slechts belangstelling te hebben voor
politieke vraagstukken en leggen een
superieure minachting aan de dag voor
de belangrijke economische problemen.
De Belgische industrie zou. aldus be
doelde bladen, dan ook een groot tekort
gevoelen aan geschoolde handelsdi
plomaten.
Revolutie. Volgens de Indische socialisti
sche leider Poersjottam Tricamdas zou
een organisatie, die zich ten doel stelt
„de democratische waarden te versprei
den en voorlichting te geven", in het
bezit zijn van documenten, waaruit
blijkt, dat de communistische partij van
India in het geheim een gewapende
opstand beraamt. Tricamdas zeide, dat
hij de herkomst van de documenten
niet kon onthullen. In een er van wend
verklaai-d, dat de communistische par
tij „haar doeleinden niet op vreedzame,
parlementaire wijze kan bei-eiken".
Zwerftocht. Het Poolse passagiersschip
„Batory" is Woensdagavond uit South
ampton vertrokken met aan boord de
17-jarige Indiase jongen Ahmed Ali
Mansoer, diie reeds sinds enkele maan
den tegen wil en dank met het schip
meevaart. Op 25 October vei-stopte
Mansoer zich te Bombay aan boord van
het schip om zich in Engeland in de
schilderkunst te gaan bekwamen.
Sindsdien heeft de „Batory" drie maal
Engeland aangedaan, zonder dat de jon
gen toestemming kreeg aan land te
gaan. Ook in Polen, India en Pakistan
kreeg hij geen landingsvergunning, om
dat hij geen papieren heeft. Gedurende
zijn zwerftocht waarbij hij reeds 32.000
kilometer heeft afgelegd, heeft Mansoer
zich met schilder- en tekenwerk bezig
gehouden.
Gift. De plaatsvervangende Amerikaanse
Hoge Commissaris Henry Parkman
heeft Woensdag burgemeester Schreiber
van West-Berlijn een gift in natura van
het Amerikaanse volk overgedragen ter
verdeling onder behoeftige bewoners
van de stad. De gift bestaat uit 1,35
millioen kg. melkpoeder en 900.000 kg.
boter.
Staking. Woensdag hebben wederom 500
Britse electriciens een oproep tot sta
king gehad. Op drie in aanbouw zijnde
proefstations voor atoomenergie, te we
ten te Aldermaston. Capenhurst en
Cheshire', hebben de electriciens het
werk voor een niet nader bepaalde pe
riode neergelegd. Een grote voedselten-
toonstelling in de „Olympia Exhibition
Hall" te Londen weid Woensdag met
kaarslicht, geopend. Slechts de hoofd
zaal was voorzien van electrisch licht.
Storm. Woensdag woedde een storm boven
Oostenrijk, waarbij de wind af en toe
een snelheid van ongeveer 125 kilome
ter per uur bereikte. In Wenen werden
zeventig personen gewond. Er werd
aanzienlijke schade aangericht. Op de
brandweer werd 140 maal een beroep
om hulp gedaan.
Plan. De Amerikaanse Senaat heeft Woens
dag met 51 stemmen tegen 33 een wets
ontwerp goedgekeurd, dat de V.S.
machtigt met Canada mede te werken
aan de uitvoering van een project,
waarbij de St. Lawrence zal worden
uitgediept zodat zeeschepen van de At
lantische Oceaan naar de grote meren
kunnen varen. Het wetsontwerp moet
nog door het Huis van Afgevaardigden
behandeld worden. President Eisen
hower heeft krachtig gepleit voor het
ontwerp om militaire en economische
redenen.
Aanslag. Het orgaan van de niet-commu-
nistische Tsjechoslowaakse gemeen
schap in Wenen, „Videnske Svobodne
Listy", zegt uit zeer betrouwbai-e bron
vex-nomen te hebben, dat op 7 Novem
ber een aanslag gepleegd zou zijn op de
Tsjechoslowaakse president, Zapotocky.
De aanslag zou geschied zijn bij het
plaatsje Rokycany, tussen Pilsen en
Praag. Daarbij zouden vier leden van
de lijfwacht van de president door
schoten gedood zijn. Zapotocky zelf
werd gewond, doch men wist niet of
het door een kogel gebeurd was of door
het ongeluk dat met zijn auto tenge
volge van de schietpartij ontstond.
Blanken. Voor een rechtbank te Nakoeroe
(Kenya) hebben twee blanke officie
ren van de Kenyase politiereserve be
kend schuldig te ziin aan mishandeling
van een bejaarde Kikoejoe. Zij hadden
de inheemse uitgestrekt boven een vuur
laten houden om hem aan het spreken
te krijgen. Nadat de kleding van de
man had vlam gehad en hij brandwon
den had opgelopen, hadden zij hem
naar een politiepost laten brengen en
zijn wonden laten vei-zorgen.
HET kleinste deeltje van de materie is
vaak vergeleken met een zonnestelsel
in het klein. Er is ook inderdaad veel over
eenkomst tussen de banen die de electronen
om de atoomkern beschrijven en de banen
die de planeten om de zon doorlopen. Voor
zover de vergelijking dus op het model van
het atoom betrekking heeft, is zij zeer
duidelijk en welsprekend, maar men mag
haar niet toepassen op de aard
van het atoom, want de atoom
kern heeft een totaal andere
bouw dan de om haar heen
cirkelende atomen.
Algemeen wordt thans aan
genomen dat de stoomkern, die
men vroeger voor onverander
lijk en ondeelbaar hield, is op
gebouwd uit neutronen en protonen. U
hoort reeds aan de naam dat kerndeeltjes,
zoals neutronen, neu'raal zijn en dus géén
elcctrische lading bezitten. Daarentegen
zijn de protonen positief geladen. Ziezo,
meer theorie hebben we voor vandaag niet
nodig.
Uit eigen ervaring weet een ieder, dat
gelijknamige polen elkaar afstoten, aus wc
mogen hetzelfde verschijnsel verwuchten
in de atoomkern, waar immers de positief
geladen patronen elkaar om het hardst af
stoten, terwijl de ongeladen neutronen geen
electrische krachten in het veld brengen
om dat te verhinderen. Maar de neutronen
worden niet uit de kern weggeslingerd, zo
dat het duidelijk is dat er in de atoomkern
nog andere krachten moeten werken om
de kern bijeen te houden. Want het is nu
eenmaal niet mogelijk deeltjes met elkaar
te verbinden als er alléén maar afstotende
krachten werkzaam zijn.
Nu moet op de voorgrond worden gesteld,
dat van de aard van deze bijeenhoudende
krachten in de atoomkern weinig of niets
bekend is. De Amerikaan Gamow heeft het
denkbeeld geopperd dat deze krachten te
vergelijken zijn met de cohesie die de op-
pervlaktespanning van het
water veroorzaakt en die
door zijn binnenwaarts ge
richte kracht oorzaak is dat
de waterdruppel zijn bolvorm
krijgt.
Gamow dus, heeft de atoom
kern vergeleken mei een
druppel; waarin de opper
vlaktespanning zou heersen op gelijksoor
tige wijze als in gewone vloeistoffen, waar
bij dan echter wel bedacht dient te worden
dat deze „kernvloeistof" totaal andere ei
genschappen bezit dan elke andere vloei
stof uit ons dagelijks leven. Immers, de
dichtheid van de kernvloeistof moet maar
liefst 240 billioen maal zo groot zijn als
die van water, en om de daarbij optreden
de krachten duidelijk te illustreren is de
physicus Gamow althans in theorie
met deze kernvloeistof bellen gaan blazen.
Waaruit u alweer kunt zien, welk een
grote belangstelling de natuurkundigen
voor de bellenblazer ij aan de dag hebben
gelegd.
Laten we morgen de resultaten daarvan
eens bezien.
(Nadruk verboden)
H. PéTILLON.
