Agenda voor
Haarlem
Zie Boven
Na 50 jaar eindelijk rechts
gelijkheid voor boerenknechts
Arbeiders bij Velsense
tunnelbouw eisen 10%
Kernreactor-plan ontmoet
vrijwel algemene instemming
Landbouw-arbeidswet en verbod
voor arbeid 14-jarige meisjes aanvaard
Protestbrief naar
minister Suurhof
Wegens (zons)verduistering veroordeeld
Alleen Communisten principieel tegen
WOENSDAG 14 JULI 1954
3
TWEEDE KAMER
Financiële verhouding Rijk-
Gemeenten weer ter tafel
Prof. dr. J. J. L. Duyvendak
begraven
Werk in margarinefabriek
hervat
Flesje met zwaar
vergif vermist
Telefoonnetten Beverwijk
en IJmuiden
Anton Heiller over twee
weken in Beverwijk
Een uur gestaakt
;hier.
Heringa Wuthrich
BLIKSEMAFLEIDERS
TWEEDE KAMER
Van onze parlementaire redacteur)
Zonder hoofdelijke stemming heeft de
Kamer het wetsontwerp inzake verbod
van bedrijfsarbeid voor 14-jarige meisjes
aangenomen. Te voren had zij met 3743
stemmen een amendement van mevrouw
Ploeg-Ploeg (Arb.) verworpen, dat in deze
wet vast het beginsel van een dergelijk
verbod voor 15-jarige meisjes had willen
vastleggen. Met de fractie van de P. v. d. A.
sterhden alleen de V.V.D. en de commu
nisten voor dit amendement. Terstond
hierna sneefde een motie-De Kort (K.V.
P.), die in grote trekken hetzelfde beoogde,
maar dan alleen in de vorm van een door
de Kamer kenbaar te maken wens, hetgeen
zowel mevrouw Ploeg-Ploeg als de heer
Stapelkamp (A.R.) overbodig achtten, aan
gezien over dit punt geen verschil van
mening tussen de Kamer en de regering
bestond. De heer Haken (comm.) voerde
bovendien als argument voor zijn stemmen
tegen de motie, de onsympathieke wijze
aan, waarop deze ter tafel was gekomen,
namelijk als concurrentie tegen mevrouw
Ploeg-Ploeg's amendement. Tegenover 31
voorstanders (K.V.P., Kath. Nat., V.V.D.)
stonden 49 tegenstanders.
In het begin van de vergadering had
voorzitter Kortenhonst, enige wijzigingen
in de agenda voorstellend, er op aange
stuurd de gehele Donderdag en Vrijdag te
reserveren voor de behandeling van het
wetsontwerp tot aanvaarding van het Sta
tuut van het Koninkrijk, dat de staatsrech
telijke verhoudingen tussen Nederland,
Suriname en de Antillen regelt. De heer
Gortzak (Comm.) bepleitte, dit ontwerp
pas na het zomerreces aan de orde te stel
len, aangezien men thans nog geen kennis
kan nemen van de door de bevolking in de
West ten opzichte van het Statuut gekoes
terde opvattingen. Hiertegenover voerde
de voorzitter aan, dat zowel onze regering
als de aan de R.T.C. deelgenomen hebben
de delegaties juist op spoedige aanvaarding
van dit voorstel hadden aangedrongen en
dat bovendien de nieuwe verhoudingen
juist met zich meebrengen, dat Nederland
het in deze niet meer alleen voor het zeg
gen heeft. De medewerking van de West
zelf is onontbeerlijk en daar zal men zelf
bepalen, of en wanneer het ontwerp ginds
aan de orde zal komen.
De Kamer ging met deze door de voor
zitter aanbevolen regeling van zaken ac-
coord.
De financiële verhouding
Rijkgemeenten
De middagvergadering was verder ge
wijd aan het wetsontwerp tot wijziging van
de wet van 24 Januari 1952, houdende
voorzieningen ten aanzien van de finan
ciële verhouding tussen Rijk en gemeenten.
Minister Beel, die uitstekend beslagen
ten ijs kwam, onthaalde de Kamer eerst
op enige bestuurlijke beschouwingen, in
zijn beantwoording van de opmerkingen
over dit onderwerp. Zelfs het, volgens hem,
soms wel eens al te zeer verheerlijkte ver
leden, n.l. de gang van zaken onder Thor-
becke, liet zien, dat toen al het besef leef
de, dat de financiële zelfstandigheid van
de gemeenten in sommige opzichten aan
banden gelegd moest worden. En ook toen
ontbrak het niet aan subjectieve normen.
Met klem drong de minister er op aan,
de ter tafel liggende regeling voor 1953-
1954 te aanvaarden, want een definitieve
regeling kan onmogelijk eerder tot stand
komen. De bewindsman nam het ook op
voor de commissie-Oud, die zijns inziens
geen verwijt verdiende: het op te lossen
vraagstuk is nu eenmaal zeer ingewikkeld
en het zoeken naar een oplossing vergt
daardoor veel tijd.
Het ideaal, een zo ruim gemeentelijk
belastinggebied, welks opbrengst de ge
meentelijke uitgaven tenvolle zal dekken,
is niet voor verwezenlijking vatbaar. Daar
om dient men het los te laten.
ADVERTENTIE
WOENSDAG 14 JULI
Grote Kerk: Avondstilte, spreker ds. R. H.
Oldeman, 8 uur. Frans Hals: „Havenwijk",
18 jaar, 7 en 9.15 uur. Palace: „Het meisje in
kamer 17", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor:
„Aasgieren van New York", 18 jaar, 7 en
9.15 uur. Rembrandt: „Quo Vadis", 14 jaar,
8 uur. Roxy: „Biechtgeheim", 18 jaar, 8 uur.
City: „Zij die zich verkopen", 18 jaar, 7 en
9.15 uur. Lido: „De 5 Sullivans", alle leeft.,
7 en 9.15 uur. Minerva: „Schandaal in New
Orleans", 14 jaar, 8.15 uur.
DONDERDAG 15 JULI
Zuiderkapel, Zuiderstraat: ds. S. Zijlstra,
8 uur. Frans Hals: „Havenwijk", 18 jaar, 2.30,
7 en 9.15 uur. Palace: „Het meisje in kamer
17", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur: Luxor:
„Aasgieren van New York", 18 jaar, 2, 7 en
9,15 uur. Rembrandt: „Quo Vadis", 14 ]aar,
2.30 en 8 uur. Roxy: ,,'t Zal je niet gebeu
ren" alle leeft., 2.30 uur. „Biechtgeheim
18 jaar, 8 uur. City: „Zij die zich verkopen
18 jaar, 2.15, 7 en 9.15 uur. Lido: „De 5 Sul
livans", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Minerva: „Die 3 Groschen Oper", 18 jaar,
8 15 uur.
Leger der Heils, Ceramstraat 4, Bijzondere
samenkomst. Muziekcorps uit Leiden; spre-
der kapitein A. Kruizinga.
De omvang van het Gemeentefonds moet
worden teruggebracht om tot een goede
objectieve verdeling te kunnen komen. Uit
keringen voor bepaalde doeleinden uit dat
fonds en, daarnaast, uitkeringen direct uit
's Rijkskas ter bekostiging van hetgeen de
wet aan de gemeenten opdraagt (onder
wijs, politie, volkshuisvesting enz.) ver
dienen aanbeveling, alsook verbetering
van bestaande Rijksbijdragen, b.v. aan
middelbaar onderwijs. Voorts zijn een aan
tal bijzondere regelingen nodig. Onder
meer is het gewenst, een eind te maken
aan de in elke provincie verschillende re
geling van de krankzinnigenzorg. Over dit
punt is binnenkort een interim-rapport
van de commissie-Oud tegemoet te zien.
Pas wanneer dergelijke kwesties opgelost
zijn, zal men in staat zijn, tot objectieve
uitkeringen uit het Gemeentefonds over te
gaan. Voorlopig zullen er echter nog wel
aanmerkelijke verschillen in de uitkerin
gen moeten blijven bestaan. De vraag is
overigens gerechtvaardigd of het subjec
tieve element in de uitkeringen wel zo
groot en zo bezwaarlijk ls,als men beweert.
Uit de Rijskas is in totaal een milliard gul
den naar de gemeenten gevloeid.
Geen inmenging in gemeente
begrotingen
Er is thans geen overheidsinmenging met
de algemene uitkeringen uit het Gemeente
fonds, ook niet met de gemeentebegrotin
gen. In zijn verdere schefs van de ont
wikkeling van het vraagstuk verkondigde
minister Beel nog, dat heden ten dage het
begrip noodlijdende gemeente niet meer
bekend is. Kleine gemeenten zitten door
toepassing van deze wet niet aan de ver
keerde kant. In het algemeen zal men moe
ten rondkomen met een eenmaal vastge
stelde herziene uitkering, doch er zijn uit
zonderingen mogelijk voor gemeenten in
bijzondere omstandigheden.
Mr. Verkerk had de wens geuit, dat de
Rijkscommissie voor de gemeente-finan-
ciën een andere naam en een ruimere taak
zou krijgen. Tenslotte was minister Beel
het er met zijn ambtgenoot van Financiën
over eens geworden, het college te maken
tot een Raad van Advies voor de gemeente-
financiën, die van advies zal dienen be
halve over deze wet, tevens over de onder
werpen, waarbij de financiën der gemeen
ten in belangrijke mate betrokken zijn.
Een hiertoe strekkende Nota van wijzigin
gen is dna ook ingediend. Herstel van de
gemeentelijke financiële zelfstandigheid is
gewenst en het aanhangige voorstel be
tekent een stap in de richting van deze
oplossing.
„Vroeger was het ook zo best niet"
De minister van Financiën vergastte de
Kamer op herinneringen aan de tijd, toen
hij in 1915 als lid van de gemeenteraad van
Bussum met het probleem van de gemeen-
te-financiën in aanraking kwam. Als men
toen over de gemeentelijke inkomstenbe
lasting discussieerde, keek men angstvallig
naar de concurrerende gemeenten om net
iets onder hun percentage te blijven. Het
getuigt dus wel van idealiseren van het
verleden, als men die periode thans ken
schetst als die van het „met elkaar voor
elkaar". Pas toen de gemeenten onder aan
voering van hun „vakbond", de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten, eendrachtig
tegen Den Haag optrokken, viel er een be
gin van solidariteit waar te nemen. Overi
gens heeft de regering er destiids goed
aan gedaan, de gemeentelijke inkomsten
belasting af te schaffen, aangezien daar
mee aan die ongezonde concurrentie-zucht
der gemeenten een einde kwam.
Uit het verdere betoog van minister Van
de Kieft bleek nog. dat de regering bereid
was, het percentage van de Rijksbelastin
gen, gestort in het Gemeentefonds, van 11
op 11.3 te verhogen. Nog een andere tege
moetkoming was het overnemen van het
amendement-Maenen (K.V.P.), waardoor
gemeenten die in 1952 minder dan 50Ó0 in
woners telden, tot 75 percent van de jaar
wedden aan burgemeester en secretaris
samen door het Rijk betaald zullen zien.
Vandaag wordt er over een paar overge
bleven amendementen gestemd.
Landbouwarbeidswet
In de avondvergadering zag Staatssecre
taris mr. dr. Van Rhijn het Landbouw
arbeidswet triomfantelijk de eindstreep
passeren: het werd zonder hoofdelijke
stemming aangenomen, waarmee deze
zesde poging in 50 jaar tijds om op dit
gebied een wettelijke regeling te bereiken,
eindelijk slaagde. Terecht kon dus de
Staatssecretaris er op wijzen, dat de rege
ring in deze niet bepaald over één nacht
ijs is gegaan. Met de collectieve arbeids
overeenkomst alleen kon men het toch
eigenlijk niet. langer goed stellen. Ieder
jaar moest daarover weer onderhandeld
worden. Een nadeel was ook, dat bij een
economische inzinking, de arbeidstijd ge
makkelijk in het gedrang kon raken, daar
de werkgever zelf de bevoegdheid bezat, te
bepalen of afwijking van de arbeidstijd
nodig is.
Tegenover het amendement-v. d. Ploeg
(K.V.P.), dat in de wet de voorkeur voor
verordeningen van de bedrijfschappen bo
ven een Algemene Maatregel van Bestuur
vastlegt, stond de Staatssecretaris welwil
lend. Het ging er, onder aantekening van
het communistisch „tegen" zonder hoofde
lijke stemming door. Overigens verklaarde
dr. Van Rhijn, die in het wetsontwerp
liever een „veiligheidsmaatregel" dan een
„stok achter de deur" zag, dat hij de ont
wikkeling van het landbouwbedrijfsleven
wil afwachten. Tot de door hem genoemde
voordelen behoort het verbod van land-
bouwarbeid voor vrouwen en kinderen. In
tussen verklaarde de bewindsman, wel
lichte arbeid van eigen kinderen, nichtjes
en neefjes der betrokken boeren in het
eigen bedrijf te willen toelaten, want daar
zal van misbruik wel geen sprake zijn.
„Oogsthulpen"
Hulp bij de oogst door anderen dan land
arbeiders kan blijven doorgaan, mits de
helper niet langer dan 8'/a uur werkt. Tot
zijn genoegen mocht de heer v. d. Weyden
nog vernemen, dat ook de Commissaris van
de Koningin in Gelderland, die 's zomers
gaarne op het land meehelpt, dit mag blij
ven doen.
De aanneming van dit wetsontwerp heeft,
zoals de Staatssecretaris opmerkte, ophef
fing van de rechtsongelijkheid voor de
landarbeider tengevolge, hetgeen een eis
van sociale rechtvaardigheid te achten is.
Onder enorme belangstelling is gisteren
op de begraafplaats Rhijnhof te Leiden
het stoffelijk overschot van prof. dr. J. J.
L. Duyvendak, in leven hoogleraar in het
Chinees aan de Leidse universiteit, ter
aarde besteld. Onder de aanwezigen be
vonden zich de ambassadeurs van Amerika
en Japan, prof. Sassen namens de minister
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, de rector magnificus van de Leidse
universiteit, de president-curator en di
verse curatoren. Zeer vele hoogleraren van
de Leidse universiteit en collega's van de
overledene van andere universiteiten, af
gevaardigden van het Instituut voor So
ciale Studies in Den Haag, afgevaardigden
van de United States Education Foundati
on, de burgemeester van Leiden, mr. jhr.
F. H. van Kinschot, leden van diverse
studentenorganisaties, de voorzitter van
het Nederlands-Amerikaans Instituut, de
heer W. C. Korthals Altes en vertegen
woordigers van zeer vele organisaties, die
contact hebben met het wetenschappelijk
werk op het gebied van de Chinese taal
en letterkunde.
Bij de groeve werd slechts gesproken
door ds. A. Duyvendak, een broer van de
overledene, die prof. Duyvendak kenschet
ste als een groot geleerde en een diepvoe
lend mens. Hij dankte namens de familie,
waarna in de aula zeer velen de familie
condoléance betuigden.
De erkende organisatie van werknemers,
samenwerkende in de Bedrijfsunie In
dustrie, hebben naar aanleiding van de
wilde staking bij Van den Bergh en Jur-
gens Margarinefabrieken in Rotterdam
Dinsdagavond een vergadering gehouden
met het personeel. Het advies van de
hoofdbesturen der drie organisaties, om het
werk te hervatten, werd in deze bijeen
komst met algemene stemmen aanvaard.
Het werk is vanochtend hervat.
Maandag is door een ambtenaar van de
Plantenziektekundige Dienst te Wagenin-
gen een flesje met 10 gram cyaankali en
een hoeveelheid kalk verloren. De man is
op die dag per trein van Wagenin-
gen via Arnhem en Utrecht naar Eindho
ven gereisd. Vandaar is hij per autobus
verder gegaan naar Nuenen waar hij zich
heeft begeven naar het landgoed van prof.
Burger. Aangezien cyaankali een zeer ge
vaarlijk vergif is, wordt verzocht bij vin
ding de grootst mogelijke voorzichtigheid
te betrachten en direct de plaatselijke po
litie te waarschuwen.
Wijziging tarieven
een week later
ADVERTENTIE
invoering van het nieuwe tarief
voor telefoongesprekken voor de
Beverwijk en IJmuiden van het
telefoondistrict is een week
De
stelsel
netten
Haarlemse
uitgesteld.
Voor het net Beverwijk wordt de ver
andering thans op 18 Juli van kracht, voor
IJmuiden 25 Juli.
Gisteren berichtten wij, dat de Weense
organist prof. Anton Heiller als gastorga-
nist zal optreden in een serie orgelconcer
ten, welke de organist G. J. Moed in de
Grote Kerk in Beverwijk geeft. Dit optre
den zal echter niet op Dinsdag 20 Juli,
maar op Dinsdag 27 Juli plaats hebben.
De arbeiders bij de tunnelbouw onder
handelen al sinds enige weken over het
verhogen van de Ionen met 10 procent en
zij zijn ontevreden over het feit, dat deze
aangelegenheid naar hun zeggen door
onderhandelingen op de lange baan wordt
geschoven.
Er werd reeds tegen deze gang van
zaken geprotesteerd met een staking van
1 uur op Dinsdagmiddag en voorts is
de volgende brief aan de minister van
Sociale Zaken, de heer J. G. Suurhoff, ge
zonden:
„U hebt het nodig geoordeeld de bouw
vakarbeiders in het openbaar te beschul
digen van zogenaamde ongemotiveerde
„zwarte lonen" te verdienen en daardoor
onder andere de huren hoog zijn en alle
comfort uit de volkswoningbouw moest
verdwijnen.
Wij wensen stelling te nemen tegen deze
ongehoorde aanval op de bouwvakarbeiders
gedaan, temeer daar u de werkelijke oor
zaak van de hoge huren en de versobering,
namelijk de hoge winsten van de grote
ondernemers, de steenfabrikanten en bouw-
materialenhandel niet heeft genoemd en
zodoende in bescherming heeft genomen.
Blijkens een publicatie in Het Vrije Volk
(Kennemer editie van 1.7.'54) heeft de
heer Umrath, wetenschappelijk medewer
ker van de A.N.B. stelling genomen tegen
de aanvallen op de bouwvakarbeiders door
te verklaren, dat de lonen plus de sociale
lasten in de bouwnijverheid ongeveer 1/5
Dat komt er nou van!
Twee weken geleden
heeft de maan de zon
verduisterd nu wordt
zij zelf verduisterd. Het
lijkt verdacht veel op
rechtspraak: „Vonnis
over veertien dagen";
het komt bijna letterlijk
uit. Want in de nacht
van Donderdag op Vrij
dag, tussen middernacht
en half drie, zal de maan
gedeeltelijk door de
schaduwkegel van de
aarde worden getroffen.
Het midden van deze
eclips valt om 1.20 uur;
meer dan de helft van de
maanschijf is dan ver
donkeremaand zo let
terlijk mogelijk.
daar voltrekt: wat op het
vlakke stuk krantenpa
pier een golflijn leek
wordt, nu een doodgewo
ne cirkelomtrek. Op het
tot ring geplakte strook
je vertonen zich nu twee
cirkels, die niet in het
zelfde vlak liggen. De
vlakken waarin deze cir
kels liggen maken met
elkaar een zekere hoek
en de snijpunten van
hun omtrekken noemt
men in de sterrenkunde:
de'knopen van de maan
baan. Die knopen heb
ben zeer voor de hand
liggende namen: de ene
heet de klimmende
knoop, de andere de da
lende
duurt 27,2 middelbare
zonnedagen, de synodi
sche omloop 29,5 mid
delbare zonnedagen).
Bij de nieuwe maan
van 30 Juni, die de zons
verduistering veroor
zaakte, bevond de maan
zich in de dalende
knoop; wij zijn nu, bij
de volle maan van 16
Juli„een halve (syno
dische) maansomloop
verder maar de klim
mende knoop is al ge
passeerd als gevolg van
het feit dat de knopen-
omloop" korter is dan de
„schijngestalten-om-
loop"! Daardoor ver
schuiven de knopen tel
kens in teruglopende
Men zou er haast bij
gelovig van worden! Pri
mitieve volken zullen
ongetwijfeld denken aan
samenhang tussen de
zonsverduistering van 30
Juni j.l. en de maansver
duistering van thans,
waarbij het ^aanmon
ster" wordt „gestraft"
voor het opeten van de
zon op die gedenkwaar
dige Woensdagmiddag.
Nti is die samenhang
er inderdaad zij het
anders dan de primitie
ven denken. Ziet u dit
simpele tekeningetje?
Het stelt de banen voor
die wij de zon en de
maan aan de hemel zien
beschrijven. De rechte
lijn is de weg van de
zon, de golflijn de weg
van de maan in een
maand tijds. Volgt de
maan dan een golfbaan?
Geenszins. Maar knip dit
strookje eens uit en plak
het dan tot een ring en
zie welk wonder zich
\^Zli
Met dit papieren pla
netarium in de hand
kunt ge nu uiv huisge
noten duidelijk maken
hoe het komt dat een
zon- of maaneclips al
leen maar kan voorko
men wanneer de maan
zich in of nabij een der
knopen bevindt. Alleen
dan n.l. onderschept zij
het licht van de zon
(zoneclips)of treedt zij
precies in de schaduw
kegel van de aarde
(maaneclips).
Nu wil het geval dat
één maansomloop, gere
kend van klimmende
knoop tot klimmende
knoop (of van dalende
knoop tot dalende
knoop, met andere woor
den: één rondgangetje
op het - strookje in uw
hand) ruim twee etma
len korter duurt dan één
maansomloop van nieu
we maan tot nieuwe
maan. (In vaktermen: de
draconitische omloop
zin: zij blijven als het
ware achter bij de be
weging van de maan
zelf. Maar na verloop
van tijd bereikt de maan
weer de voor haar lig
gende knoop; er treedt
dan opnieuw een ver
duistering op.
Zo komt het dat wij
ruim veertien dagen na
de zoneclips van 30 Juni
een maansverduistering
beleven. Maar de volle
maan van 16 Juli staat
niet precies in de knoop,
zij is er al voorbij. De
verduistering is dan ook
maar een gedeeltelijke.
Weer een halve maand
later zal zij de volgende
knoop nóg verder achter
zich hebben gelaten dan
deze nu en wij krijgen
dan dus geen (zons) ver
duistering meer te zien.
De eerstvolgende zon
eclips komt pas weer op
25 December en niet
hier in ons land.G. v. W
van de aannemingsom bedragen en dus
nooit beslissend van invloed kunnen zijn op
de bouwkosten.
Daarnaast is vastgesteld, dat voor elke
gulden die de bouwvakarbeider boven zijn
veel te lage basisuurloon verdient hard ge
werkt moet worden en dus niet „zwart" is.
Een gemiddeld percentage van 50 pro
cent aan oververdiensten wordt hierbij als
volkomen aanvaardbaar geacht, een stand
punt dat wij als tunnelarbeiders volkomen
onderschrijven.
ADVERTENTIE
Haarlem
Inplaats van de arbeiders aan te vallen
verwachten wij van u dat er maatregelen
worden genomen om verbeteringen aan te
brengen in de lonen en arbeidsvoorwaar
den van de bouwvakarbeiders, speciaal nu
er over een C.A.O. wordt onderhandeld,
waardoor een snelle voortgang van de
woning- en nutsbouw plaats zal vinden."
(was getekend door 5 kernleden).
Men wenste ons van de zijde der Am
sterdamse Ballastmaatschappij, de uitvoer
ster van de tunnelbouw, hedenmorgen geen
commentaar te verstrekken.
Gisteravond heeft de Tweede Kamer een
begin gemaakt met de behandeling van het
wetsontwerp tot financiering van de bouw
en inrichting van een kernreactor in Ne
derland. Voorgesteld wordt de ministers
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, van Economische Zaken en van Fi
nanciën te machtigen, in 1954 ten laste
van het Rijk een bijdrage te verlenen in de
kosten van de bouw en inrichting van zul It
een reactor in Nederland, tot een maximum
van f8.500.000.
De commissie-Kluyver (adviescommissie
kernphysisch onderzoek), welke door de
regering is ingesteld, is unaniem van oor
deel, dat Nederland dit werk ter hand
moet nemen. Dat de industrie de gelegen
heid krijgt, zelf deel te nemen aan de ont
wikkeling op dit geheel nieuwe terrein en
daar ervaring op te doen, ziet de commis
sie als een belangrijk facet van het plan.
De commissie acht voor dit project samen
werking tussen wetenschap en industrie
dan ook noodzakelijk.
De belangstelling voor het kernphysisch
onderzoek blijkt o.m. uit de financiële
steun, welke de N.V. Kema reeds heeft ver
leend en uit de bereidheid van andere tak
ken van het bedrijfsleven om een financiële
bijdrage voor het onderzoek van de FOM
te geven.De kosten voor de eventuele bouw
en inrichting van een proefreactor, die
naar het zich laat aanzien drie jaar zal
vorderen, worden geschat op ongeveer f 28
milloen, waarvan een groot deel nodig is
voor de aankoop van „zwaar water". Voor
het eerste jaar zal naar schatting een be
drag van f 17 millioen en voor de twee vol
gende jaren van f 11 millioen nodig zijn.
Bij een- paritaire verdeling der kosten tus
sen Rijk en bedrijfsleven zal dus van het
Rijk het eerste jaar een bijdrage van f 8.5
millioen worden gevraagd.
„Eerder een Europese zaak"
De heer Posthumus (Arb.) verklaar
de, dat men zijns inziens hier een gebied
heeft, dat van nature bestemd is voor
Europese samenwerking. Hij vond het niet
verantwoord dat de Europese landen dit
gigantische werk op eigen houtje aanpak
ken en vroeg of de regering mogelijkheden
van internationale samenwerking heeft on
derzocht. Toch was hij van oordeel, dat de
voorgestelde stap gedaan moet worden, al
kan het ontwerp door zijn fractie niet met
overtuigd enthousiasme worden ontvangen.
Hij betoogde dat er een steeds groter wor
dend tekort aan wetenschappelijke krach
ten ontstaat in ons land, doordat dezen
naar elders worden weggezogen, waar ze
beter gehonoreerd worden
De heer Posthumus informeerde voorts
naar de plaats van vestiging van de reac
tor en vroeg wat er met de afvalstoffen
zal geschieden. Een nauwe samenwerking
tussen overheid, wetenschap en industrie
vindt hij noodzakelijk. Nadere mededelin
gen hieromtrent zou hij gaarne tegemoet
zien. Ook vroeg hij meer klaarheid omdat
het mogelijk niet bij f 28 millioen zal blij
ven.
Deelname bedrijfsleven zeker?
De heer Janssen (KVP) sprak zijn
voldoening uit over het wetsontwerp, al
waren de omvang en de draagwijdte van dit
project niet te overzien. Maar het plan
moest zijns inziens zeker worden onderno
men. Hij vond het gewenst de octrooiposi
tie deugdelijk te regelen. De Europese en
de wereld-samenwerking is van het groot
ste belang, maar de uitvoering van wat nu
aan de orde is zal mede de plaats bepalen,
die Nederland en de Nederlandse geleerden
te zijner tijd in het geheel der atoomvor-
sing zullen hebben.
De heer Schouten (AR) vond met
de regering dat het nodig en wenselijk is,
dat een project als het onderhavige tot uit
voering wordt gebracht. Naar zijn mening
kan de machtiging, welke de regering
vraagt, dan ook worden verleend. Dat ge
schiedt dan in de overtuiging, dat onge
veer de helft der fondsen door het bedrijfs
leven wordt verstrekt. Mocht dat niet ge
schieden, dan behoort de regering dat te
zeggen en dan dient er nader te worden
gesproken. Ook vroeg de heer Schouten, of
de minister bereid is, als de voorbereidin
gen der nieuwe organisatie gereed zijn, de
Kamer daaromtrent in te lichten, opdat er
zo nodig nog gelegenheid is tot gedachten-
wisseling. Hij zou niet willen, dat de zaak
bekokstoofd zou worden tussen de minis
ters en een paar Kamerleden.
De heer Haken (CPN) vroeg zich af
of er zekerheid is dat overheid en industrie
de atoomenergie uitsluitend voor vredes
doeleinden zullen aanwenden en deze vraag
beantwoordde hij zelf ontkennend. Men
heeft niet de zekerheid, dat het werk onzer
geleerden niet in handen van het buiten
land zal komen, zo meende hij en daarom
is zijn fractie geen voorstandster van het
ontwerp.
De heer Ankersmit (VVD) was van
oordeel, dat men er aan moet medewer
ken, een kernreactor in Nederland tot
stand te brengen. Voor ons land geldt als
bijzondere reden de mogelijkheid van ener
gie-opwekking. Een andere reden is, dat
daardoor jonge physici en chemici opgeleid
en vertrouwd gemaakt kunnen worden met
deze materie. Wat de financiering aangaat
vroeg deze spreker of er zekerheid bestaat,
dat de toegezegde f 14 millioen van de in
dustrie er zullen komen.
De heer Til an us (CH) verklaarde
aanvankelijk „aarzelend zo niet afwijzend"
tegenover het ontwerp te hebben gestaan,
omdat hij meende, dat de samenwerking
met Noorwegen toch wel voldoende is. Hij
is echter thans van oordeel, dat Nederland
niet mag achterblijven. Naar zijn mening
moet de binding met het buitenland zoveel
mogelijk worden bevorderd.
Minister C a 1 s zal vanavond antwoorden.
In het overstroomde Passau: alleen met
boten en met geïmproviseerde vlotten is
het verkeer tussen de nog drooggebleven
hogere delen van de stad mogelijk. Op de
achtergrond de Dom van Passau.
