Graaf Willem I legde grondslag voor
hoogheemraadschap Rijnland
Dienst Sociale Zaken moet
discreter kunnen werken
Veelzijdig programma van
„Geloof en Wetenschap"
Viering 750-jarig
bestaan
Tweede lustrum
B.O.I.W. Haarlem
Loopmare in nieuw
gewaad
Nieuwe vleugel met privé spreek
kamertjes dringend nodig
WOENSDAG 25 AUGUSTUS 1954
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Smaakvol feestprogramma
Graaf Willem I
Stucadoorspatroons
komen in Haarlem bijeen
Cursussen
Offerblok uit Basiliek
ontvreemd
P. Terstal veertig jaar
in dienst van de P.T.T.
Lichtbeeldenavond in
de Zuiderkapel
Het carillon speelt
Burgerlijke Stand
Noodkreet in jaarverslas
Klavarskriboclub geeft
concert in de Hout
Hijnland heeft bij Katwijk een nieuw gemaal laten bouwen; dat zal op 3 September
officieel in gebruik worden genomen en tevens zal een beeld onthuld worden van
Graaf Willem I van Holland, als hulde aan de belangrijkste figuur in de wording van
het hoogheemraadschap. De feestelijkheden ter gelegenheid van de ingebruikneming
en de onthulling van het beeld worden gecombineerd met de herdenking van het
zevenhonderdvijftig jarig bestaan van Rijnland. Of het dit jaar wel zevenhonderd
vijftig jaar geleden is, dat Rijnland gesticht is is niet met zekerheid te zeggen. Uit
archieven valt alleen af te leiden, dat tussen 1204 en 1226 door Graaf Willem I de
Zwammerdam is hersteld, dat de Spaarndam gelegd is en dat hij de zorg van
de werken in handen heeft gelegd van het hoogheemraadschap van Rijnland.
De zorgen van Rijnland strekekn zich in
het Westen uit over de duinen van IJmui-
den tot Scheveningen, in het Zuiden van
's-Gravenhage langs Leidschendam, Zeg
waard, tot Gouda, in het Oosten naar Am
sterdam-West en in het Noorden langs de
Spaarndammerdijk naar de gemeente Vel-
sen over de polders en de dijken.
De binnendijken moeten voortdurend in
staat zijn bij watersnood overstromings
water te keren. De zorg omvat mede het
houden van de boezemwateren op zoda
nige afmetingen als nodig is voor een
goede afstroming van het water; de rege
ling van het peil en de bescherming van
de hoedanigheid van het boezemwater.
De oppervlakte van het hoogheemraad
schap bedraagt 105.503 ha, die van de boe.
zems 3900 ha en ongeveer een derde ge
deelte van Rijnland bestaat uit droogge
maakte meren (hierbij is ook de Haarlem
mermeerpolder). Het aantal polders is 222.
Heroprichting omstreeks 1220?
In het boek „Het hoogheemraadschap
Rijnland, zijn recht en zijn bestuur van de
vroegste tijd tot 1857" schrijft mr. S. J.
Fockema Andreae, dat de heroprichting
van het hoofdwaterschap Rijnland door
Graaf Willem I omstreeks 1220 tot een
aannemelijke hypothese te maken is. De
Graaf vond de verdediging van de Hol
landse waterstaat tot zijn taak. Hij had de,
in of kort vóór 1204 vernielde, Zwammer
dam weer te herstellen en zal toen tevens
het onderhoud ervan en het toezicht erover
hebben geregeld. De gelijktijdig, althans
evenzeer vóór 1226 doorgevoerde afdam
ming van het Spaarne bracht weinig on
gerief, daar Haarlem nog geen stad was
en het doorgaande handelsverkeer in Hol
land zich te dien tijde van de landweg
Vlaardingen - Delft -Voorschoten -Valken
burg-Haarlem bediende. Ook het oprichten
van een autonoom lichaam met een eigen
orgaan kan voor een graaf, die systematisch
stadsrechten uitdeelde, niets ongewoons
zijn geweest, aldus mr. Fockema Andreae.
Over het gezag der hoogheemraadschap
pen in vroeger eeuwen lezen wij in het
boek: „Behalve de zorg voor de buiten
waterkeringen en enkele andere werken
van gemeen belang blijkt het gezagsorgaan
van het hoogheemraadschap Rijnland reeds
in de aanvang der 14e eeuw, als de ge
gevens vollediger worden en meer licht
schenken, een veel ruimere taak te heb
ben. Het waakt voor de instandhouding
van alle waterstaatswerken en het gehele
waterstaatsrecht binnen zijn district; het
heeft toezicht op de lagere waterschaps
besturen; het is met uitsluiting van ande
ren bevoegd om wijziging in enig werk,
enige bestuursinrichting of enig gewoonte
recht toe te staan en om nieuw water
staatsrecht te scheppen.
Een hoogheemraadschap, dat ruim zeven
eeuwen bestaat, heeft een rijke historie.
Dat blijkt o.a. uit het archief, dat geves
tigd is in het gebouw van Rijnland te
Leiden. Het zou ons te ver voeren diep
op die historie in te gaan. Wij vermelden,
dat het hoogheemraadschap ten tijde van
Philips van Bouprgondië een uitgebreide
macht kreeg, die later weer beperkt werd,
maar groter is dan die van andere water
schappen. Toch neemt Rijnland een belang
rijke plaats in en bij aanleg van spoorwe
gen, wegen of kanalen heeft men eerst te
onderhandelen met het hoogheemraad
schap, alvorens tot uitvoering van de
plannen kan worden overgegaan.
Haarlem en omliggende gemeenten lig
gen in Rijnland en deze streek heeft in
de loop der tijden een belangrijke plaats
ingenomen. Spaarndam is van het begin af
aan betrokken geweest bij Rijnland. Dat
blijkt uit de aanleg van een dam; later
zijn het gemaal en de sluizen van groot
belang geweest.
De Bond van Oud-Illegale Werkers,
Haarlem, afdeling van de Vereniging Na
tionale Federatieve Raad van het Voorma
lig Verzet Nederland, heeft een smaakvol
programmaboek het licht doen zien, waar
in staat vermeld, welke feestelijkheden de
bond heeft geprojecteerd op Maandag 30
Augustus en Dinsdag 31 Augustus, de ver
jaardag van H.K.H. Prinses Wilhelmina,
de Moeder van het Verzet. Het boekwerkje
is verrijkt met enige inleidende artikelen
van de hand van Haarlems burgemeester,
mr. P. O. F. M. Cremers, de voorzitter van
de Vereniging Nationale Federatieve Raad
van het Voormalig Verzet Nederland, mr.
B. W. Stomps en de voorzitter van de B.O.
I.W. Haarlem, de heer H. Cox; bovendien
bevat het programma enige foto's van het
Koninklijk gezin en de beeltenis van Prin
ses Wilhelmina.
De festiviteiten beginnen met de opvoe
ring van het toneelstuk „Het ongeduldige
hart" van John Patrick. Het stuk zal in
de Stadsschouwburg worden vertolkt door
leden van de R.K. Toneelgroep „Ludamus".
Na afloop van de voorstelling volgt een
gezellig samenzijn in café-restaurant
Brinkman, Plein, hoek Tempeliersstraat,
waar om twaalf uur middernacht, der tra
ditie getrouw, een toast zal worden uitge
bracht op H.K.H. Prinses Wilhelmina.
Op Dinsdag 31 Augustus volgt een reü
nie in café-restaurant Brinkmann op de
Grote Markt met een diner en tot slot een
groot Oranjebal, dat te middernacht be
gint.
Bij de in Den Haag gehouden rijks-
examens voor maatschoenmaker (eerste ge
deelte) is geslaagd de heer L. Faber Jr. te
Haarlem.
Het gemaal te Spaarndam bestaat uit
twee maal vijf schepraderen, die aan
gedreven worden door twee dieselmotoren,
uitslaande op de boezem van het Noord
zeekanaal. Het gemaal te Halfweg bestaat
uit twee maal drie schepraderen, aange
dreven door een stoommachine en even
eens uitslaande op de boezem van het
Noordzeekanaal. Verder zijn er gemalen
te Gouda en te Katwijk. In laatstgenoem
de plaats komt een nieuw gebouw.
Met kracht werkt Rijnland enige eeuwen
voor een afdoende bescherming tegen het
water en die taak zal in de toekomst
voortgezet moeten worden. De bewoners
uit Rijnland (in totaal ongeveer 600.000)
hebben dus belang bij het goed function-
neren van het hoogheemraadschap. Vroe
ger hebben uitsluitend eigenaren van on
bebouwde gronden bijgedragen in de kos
ten: hierin is enkele jaren geleden een wij
ziging gekomen en ook eigenaren van be-
Als zichtbare herinnering aan het stich-
tingstijdperk van Rijnland zal te Kat-
wijk een beeld onthuld worden van
Graaf Willem I van Holland. Ontwer-
per is prof. L. O. Wenckebach.
j Na de dood van zijn broer Dirk VII in
1203 verklaarde Willem I zich tot graaf
van Holland. Hij moest het land echter
met wapengeweld veroveren op Dirk's
S dochter Ada, die gehuwd was met graaf
Lodewijk van Loon. Nadat Willem 1
eerst succes had geboekt trad Lodewijk
in 1204 opnieuw op de voorgrond, ge-
steund door vele bondgenoten. Dezen
trokken zich weer terug en in latere
jaren heeft Lodewijk van Loon nieuwe
pogingen in het werk gesteld, Holland
te veroveren. Willem I nam gaarne deel
aan ridderlijke kr ij gsonder neming en.
Hij stierf in 1222.
bouwde gronden moesten bijdragen, het
geen billijk werd geacht, omdat ook zij er
belang bij hebben dat de gemalen draaien,
enzovoort.
Het bestuur van het hoogheemraad
schap Rijnland bestaat uit een dijkgraaf,
zes hoogheemraden en zesentwintig hoofd
ingelanden. De burgemeester van Haar
lem en wethouder A. J. M. Angenent
zijn hoofdingelanden voor de gebouwde
eigendommen.
Aan de dijk nabij Spaarndam staat het gemeenlandshuis van Rijnland, waar vroeger
vele vergaderingen gehouden werden. Wegens de slechte verbindingen moesten de
dijkgraaf, hoogheemraden en anderen toen vaak in het huis overnachten. Thans dient
het huis als woning voor een opzichter en in het gebouw zijn bergplaatsen ingericht.
Vroeger heeft de bekende waterbouwkundige Cruquius in het huis gewoond.
Het heden verschenen programma van de vereniging „Geloof en Wetenschap" is in
een nieuw gewaad gestoken. De Nederlandse kunstschilder, tekenaar en lithograaf
Koos Hooykaas, van wiens oeuvre spicimina te vinden zijn in het Rijksprentenkabi
net te Amsterdam, de Nationale bibliotheek te Parijs, het Museum van moderne
kunst te Sao Paolo in Brazilië en in staatscollecties van Frankrijk en Nederland,
heeft er twee koppen voor getekend, die van de zoekende wetenschapsman en van
de bezielde gelovige. Voor de achterzijde van het omslag tekende Hooykaas nog een
in zijn eenvoud zeer rijk vignetje, dat de prille jeugd van „Geloof en Wetenschap"
symboliseert. Aldus heeft de traditionele Loopmare van deze vereniging een uiterlijk
gekregen, dat geheel in overeenstemming is met de geestelijke standing van haar
programma's.
Van een Rooms-Katholieke vereniging
mag verwacht worden, dat zij zich bezig
houdt met de ontwikkeling van het ge
loofsleven. Zo zal prof. dr. W. H. van de
Pol op 15 October komen spreken als
gewoonlijk weer in de Stadsschouwburg
over „Het vraagstuk van de geloofsafval".
Maar dan zijn er al twee bijeenkomsten
geweest, namelijk een opvoering van „Wel
te rusten" door het Rotterdams Toneel op
Zondag 26 September, waarmee dus het
winterwerk wordt geopend, en een lezing
door prof. dr. Fr. Dessauer uit Frankfort
aan de Main op Woensdag 6 October over
„Voor de poorten van een nieuwe tijd".
Toneelvoorstellingen vormen altijd een
belangrijk bestanddeel van de activiteit
van „Geloof en wetenschap". Zo noteerden
wij een opvoering van de „Midzomer-
nachtdroom" op 29 October door de
Haagse Comedie, een maand later gevolgd
door die van Schillers Maria Stuart door
hetzelfde ensemble. In 1955 verschijnen
nog de Nederlandse Comedie met een
voorstelling van „Sophocles" en het Rot
terdams Toneel met het blijspel „Asse
poester in Wallstreet".
De opera is vertegenwoordigd door het
Marionettentheater van Bert Brugman
(Elisir d'amore van Donizetti op Vrijdag
5 November) en de Nederlandse Opera,
welke op 7 Januari een opvoering van
„Mignon" van Thomas geeft.
Van de lichte muze, mits op goed peil,
is men bij „Geloof en Wetenschap" even
min afkerig, getuige de komst van Toon
Hermans' cabaret „Ballot" en de dansparo.
diste Cilly Wang.
De muziek is present met een concert
door het Nederlands Kamerkoor onder lei
ding van Felix de Nobel op Vrijdag 10 De
cember en eon pianorecital door Theo
Bruins in 1955.
Van de lezingen noemen wij nog die van
dr. Jos. Smits van Waesberghe S. J. over
„Geheimtaal der muziek" (12 November)
van mr. drs. Th. Regout over „De won
dere wereld van de Stille Zuidzee" en van
Douglas Hyde over een oriënteringsreis
door Oost-Azië.
De Nederlandse Stucadoors Patroonsbond
zal op 1 en 2 September zijn jaarlijks twee
daags congres houden in de zalen van restau
rant Brinkmann te Haarlem.
Tijdens dit 48e congres wcwvt in de „Vis-
hal" aan de Grote Markt een expositie van
stucadoorsgereedschappen e. d. gehouden.
Deze expositie is beide dagen ook voor het
publiek toegankelijk.
In 1955 komen nog dr. H. Groot met een
voordracht met lichtbeelden over reizen
naar de maan en verder, dr. Bernhard H.
Vlekke over „Het bankroet der Europese
eenheid?", André George over de Mens
tegenover de moderne wetenschap, dr.
Sis Heijster over de betekenis van de in
telligentie voor school en leven. De laatste
lezing, die van Harry Doorn, gaat over
„Dwars door de Sahara naar het land van
Charles de Foucauld en over de spirituali
teit en de huidige groei van zijn beweging".
Het programma van Geloof en Weten
schap omvat ook een negental cursussen,
telkens van drie lezingen.
Wij noemen: De filmkunst door A. van
Domburg, Christelijk existentialisme door
dr. B. M. I. Delfgaauw, Portugal in kleur
en klank door dr. E. Brongersma, Jan van
Eyck door H. J. Baard, De oude glazeniers
door dr. A. van der Boom, Luisteren naar
muziek door George van Renesse, Ge
schiedenis van de wijsbegeerte door pater
F. van de Vrande M.S.C.. Wezen en waar
de van het Montessori-onderwijs door me
juffrouw L. M. Th. Rood en de herleving
van de dans in onze tijd en zijn voor
naamste figuren door de choreograaf J.
Schultink.
De koster van de Kathedrale Basiliek aan
de Leidsevaart heeft bij de politie aangifte
gedaan van vermissing van een offerblok.
Het offerblok, waarvan de inhoud geschat
wordt op 10 tot 25, moet weggenomen
zijn in het tijdvak tussen half Juli en 23
Augustus. Aan het blok waren een ijzeren
pen en een hangslot bevestigd.
Op 1 September zal het veertig jaar geleden
zijn, dat de besteller le klasse P. Terstal, wo
nende Schreveliusstraat 42 te Haarlem, in
dienst trad bij het Staatsbedrijf der P.T.T.
Hij begon zijn loopbaan als hulpbesteller en
diende gedurende de jaren 1914 tot 1919 als
marinier bij de Koninklijke Nederlandse Ma
rine in Indonesië. Na zijn terugkeer volgde
in het jaar 1920 zijn vaste aanstelling als be
steller.
Gedurende ruim 22 jaren was hij werkzaam
in de buitenbestelling te Haarlemmerliede,
waar hij een geziene figuur was; tegenwoor
dig is hij incasseerder in de kwitantiedienst.
Tijdens de oorlog was hij een gewaardeerd
medewerker in het verzet en sinds de bevrij
ding is hij een voorvechter voor de Stichting
1940/1945.
Het zal de jubilaris op 1 September niet
aan belangstelling ontbreken.
Afrika-Inland-Mission
Mr. T. E. Lloyd uit Leicester, secretaris van
de Afrika-Inland-Mission, maakt op het
ogenblik een tournee door ons land, waarbij
hij vertelt over zijn zendingsreis door het
West-Nijl-district, Tanganjika, Kenia en
Oeganda in Oost-Afrika. Hij projecteert
hierbij een prachtige serie kleurenopnamen
uit deze gebieden. Op Zondag 29 Augustus zal
hij des avonds om 8 uur in de Zuiderkapel
aan de Zuiderslraat te Haarlem spreken, te
zamen met Cor van Oudheusden, een jonge
Haarlemmer, die zijn opleiding tot zendeling
evangelist aan het bekende Bijbel-instituut te
Beatenberg in Zwitserland heeft genoten en
die straks als zendeling naar Afrika hoopt te
worden uitgezonden.
De gastbeiaardier Rien Hasselaar zal op
Donderdagavond 26 Augustus van 2021 uur
het navolgende programma uitvoeren op de
beiaard van de Grote Kerk:
1. Improvisatie. 2. Oud Nederlandse Liede
ren, a. Wilt heden nu treden, b. O Nederland,
c. Gelukkig is het land. 3. Koekoekpreludium,
M. v.d. Gheijn. 4. Volksliederen, a. Hollands
Vlag, b. In naam van Oranje, c. Wandellied.
5. Scherzando, G. Clement. 6. Boerendansen,
a. 'k Heb mijn wagen, b. Als hier een pot met
bonen staat, c. Driekusman. 7. Gavotte, G.
Boedijn. 8. Kinderliederen, a. Daar zaten
zeven kikkertjes, b. Als ik eens een vogeltje
was, c. De Speeltuin. 9. Rondino, Kersbergen.
Bij de Spaarbank voor de Stad Amster
dam heeft het tegoed, verschuldigd aan in
leggers, de f 100 millioen overschreden. Het
aantal inleggers bedraagt thans ongeveer
230.000.
HAARLEM, 24 Augustus 1954
ONDERTROUWD: 24 Aug., W. Timmers
en L. Pet.
GEHUWD: 24 Aug., J. Broekhuizen en B.
V. L. Holzhaus; J. B. Pel en B. M. J. Rieze-
weide.
BEVALLEN van een zoon: 23 Aug., A.
Busscher—Kippersluis; 24 Aug., S. M. J.
BakkerKleij; F. AltmanBrinkman.
BEVALLEN van een dochter: 22 Aug., M.
R. van de Pol—Henzen; 23 Aug., B. Wijt-
kampvan Kleef; H. D. M. DirksNijboer;
A. P. D. van LangeveldBachofner; H. M.
van Osch—Tuijn; 24 Aug., Chr. H. Blom—
Oerlemans; J. L. Pasvan Erven.
OVERLEDEN: 20 Aug., E. J. M. de Wit—
Jautze, 89 j., Hazepaterslaan; 21 Aug., J. J.
A. Boer—Damsté, 81 j., Eindenhoutstraat;
22 Aug., J. N. C. F. Teeuwen. 70 j., Madioen-
straat; H. Kaart,Boeré, 86 j., Schotersingel;
23 Aug., J. F. van Dusschoten—Wagenma
ker, 77 j„ Schotersingel; E. M. C. A. Thijnen
—Batenburg, 69 j., Haitsma Mulierstraat; T.
NuisWijga, 67 Kamperlaan.
De verbetering van de conjunctuur en de daarmee samenhangende verruiming der
werkgelegenheid zijn uiteraard ook van invloed geweest op de bemoeiingen van
de gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken in Haarlem. Uit het jaarverslag 1953
van deze dienst blijkt dan ook dat het aantal in zorg zijnde werklozen dat jaar
minder groot was dan het voorgaande. Op de laatste Zaterdag in December 1953
waren er bijvoorbeeld slechts 451 werklozen die uitkeringen ontvingen krachtens de
Sociale Voorzieningsregeling, dat is 295 minder dan op dezelfde datum in 1952.
Verfheugemd is ook, dat er steeds meer
successen geboekt worden op het stuk der
aanvullende arbeidsvoorzieningen van ge-
meenntewege. Eir werden 263 handarbei
ders aangewezen voor tewerkstelling.
Daarvan weigerden 25 het hun aangewe
zen werk te aanvaarden, 13 zochten snel
andere plaatsing en 18 werden wegens
wangedrag ontslagen of bleven op den duur
weg. Van de overigen vinden 28 geplaat
sten betrekkelijk kort na hun tewerkstel
ling een baan in het vrije bedrijf, waaruit
blijkt dat er van de tewerkstelling een sti
mulerende invloed uitgaat: de betrokken
arbeiders voelen zich weer productief en
doen dan steeds meer hun best, zelf werk
te vinden.
Voor de hoofdarbeiders bedroeg het aan
tal plaatsingen 20. Vooral voor deze groep
is tewerkstelling heilzaam, omdat langdu
rige werkloosheid bij deze mensen vaal:
ernstige depressies veroorzaakt. Vier
hoofdarbeiders vonden weer een plaats in
het vrije bedrijf.
In 1953 zijn tien werkobjecten voer
hoofdarbeiders in uitvoering geweest,
waaraan 472 man-weken gewerkt is. Voor
de handarbeiders waren deze cijfers respec
tievelijk 25 objecten en 3743 man-weken.
In beide categorieën was het grootste aan
tal tewerkgestelden ouder dan 45 jaar, de
leeftijd waarop plaatsing in het vrije be
drijf aanmerkelijk moeilijker wordt.
De werkobjecten werden in hoofdzaak
gevonden in het arbeidsgebied van de
Rijksarchieven in Noordhalland, de diens,t
van Hout, plantsoenen en begraafplaatsen,
het gemeente-archief. Openbare Werken.
Sociale Zaken, de afdeling bevolking ter
Secretarie, de Maatschappij tot Nut van
het Algemeen, Bouw- en Woningtoezicht
het Slaonlhuis, Gemeentelijk Energiebedrijf
en Gemeentereiniging. Bij de werkplaats
tot herstel van antieke textiel, die even
eens als een werkvoorzieningsobject voor
handarbeiders beschouwd wordt, waren
gedurende het afgelopen jaar. 82 personen
werkzaam, waarvan er 60 uit Haarlem, 8
uit Heemstede, 9 uit Amsterdam, 2 uit
Zaandam, 2 uit Velsen en 1 uit Alkmaar
afkomstig waren.
Sociaal-cultureel werk
In September 1953 werd de commissie
van overleg voor sociaal-cultureel werk
voor werklozen ingesteld. Twee ambte
naren van de dienst zijn na uitvoerige be
sprekingen met die commissie het sociaal-
culturele werk begonnen. Er werden 185
werklozen telkens in groepjes van vier
uitgenodigd. Honderdzestig van dezen
gaven aan de uitnodiging gevolg, waarvan
er later 20 verstek lieten gaan. Van de
overige 140 echter heeft ruim 70 percent
zich trouwe bezoekers van de wekelijkse
bijeenkomsten getoond. Het contact met
hen, dat soms ver buiten de maatschappe
lijke moeilijkheden omging, is zeer nauw
en vruchtbaar geweest. Niet minder dan
44 der betrokken werklozen vonden weer
een betrekking, waarop, blijkens het jaar
verslag, het culturele werk met zijn cur
sussen in taal en handschriftverbetering,
ongetwijfeld van invloed geweest is.
Andere cursussen en activiteiten zijn in
voorbereiding.
Hulp aan zelfstandigen
Aan zelfstandigen die tijdelijk in moei
lijkheden verkeerden, werd in 1952 uit
gekeerd een totaalbedrag van f 37.867,60.
Vorige jaar beliep dat bedrag echter
f 55.066,75, een stijging die voornamelijk
terug te brengen is op een groter aantal
zelfstandigen dat door sociale of econo
mische tegenslagen of door ziekte „aan de
grond" kwam te zitten. In totaal, ontvingen
in 1953 191 zelfstandigen (waaronder ver
tegenwoordigers van vrijwel alle bran
ches en ambachten) hulp krachtens en
van de beide „zelfstandigenregelingen".
Indien bleek dat het bedrijf in kwestie
geen levensvatbaarheid had, dan werd
hulp geboden na sluiting en opheffing van
het bedrijf. Dit was, in 1953, bij 64 van
de 191 hulpbehoevende zelfstandigen het
geval.
Bijstand aan kunstenaars
Op advies van de commissie voor sociale
kunstopdrachten werden vorig jaar 51
kunstwerken aangkocht, waarvoor aan 15
beeldende kunstenaars ingevolge de
„Prestatieregeling" in totaal f 13.316 werd
betaald. Daarvan kwam 75 pet. voor reke
ning Rijk. De aangekochte werken werden
in dezelfde verhouding tussen het rijk en
de gemeente Haarlem verdeeld.
Over perioden waarin geen aankopen
plaats vonden, werd aan beeldende kun
stenaars in 1953 ongeveer 370 weken uit
kering krachtens de zelfstandigenregeling
verstrekt.
Onbevredigende huisvesting
Ruimte en indeling van het gebouw van
de dienst laten nog steeds te wen
sen over. Wil men de hulpbehoevende
tegemoet treden op een wijze die ver
trouwen en vertrouwelijkheid schept, dan
moet dit eigenlijk niet, zoals thans het ge
val is gebeuren in een lokaal met een balie
en ènkclé loketten, waar een rustig gesprek
van-mens-tot-mens onmogelijk is. Vaak
gebeurt het ook dat twee of drie hulpbe
hoevenden tegelijk te woord gestaan moe
ten worden, terwijl in het lokaal ook an
deren aanwezig zijn, die huns ondanks
moeten meeluisteren naar allerlei privé-
vragen en -antwoorden.
Een andere handicap is, dat de maat
schappelijke werkers noodgedwongen op de
tweede etage zetelen, zodat vele ouden en
gebrekkigen trappen moeten beklimmen
als zij deze ambtenaren spreken willen.
Om al deze redenen bepleit het jaarverslag
nogmaals de aanbouw van een nieuwe
vleugel met spreekkamertjes, waaraan
dringend behoefte is.
Rapporten en huisbezoeken
Wat het aantal te woord gestane per
sonen betreft, ook dat was, met 24.593,
aanmerkelijk minder groot dan in 1952
(28.504). Hetzelfde is trouwens het geval
met het aantal huisbezoeken dat door de
maatschappelijke werkers werd afgelegd:
20.458 tegen 23.818 in 1952. Het totaal aan
tal uitgebrachte rapporten geeft een ver
mindering van 3.360 te zien, hetgeen even
eens voor een groot deel terug te voeren
is op de gunstige ontwikkeling van con
junctuur en werkgelegenheid. In 1953
werden 8.095 controle-bezoeken afgelegd
en 1175 rapporten uitgebracht. Honderd
vijftien keer werd rapport gemaakt over
mensen die frauduleus uitkering gevraagd
en gekregen hadden, doordat zij onkosten
of gezinsomstandigheden onjuist opge
geven, of verzwegen hadden.
Armenwet
Het gemiddelde aantal armlastigen, in
validen en validen tezamen, is in het jaar
verslag slechts met vijf personen vermeer
derd. Invalide armlastigen waren er ge
middeld 1564 (1528). een verhoging die
voornamelijk veroorzaakt wordt door de
stijging van het aantal bejaarden, dat geen
eigen middelen van bestaan heeft en voor
wie de uitkering-Noodwet Drees niet vol
doende is om in het levensonderhoud te
Voor het Nederlandse vrachtscheepje „Jan" zag het er donker uit toen het onderweg
van Zweden naar Engeland een slagzij maakte van dertig graden. Het was zwaar
beladen met hout. De hevige regenval was oorzaak dat deze lading ging werken.
Toch wist kapitein Bergsma zijn scheepje veilig de haven van Liverpool binnen te
loodsen, waar sleepboten het de rivier de Mersey op trokken.
voorzien. Het aantal valide armlastigen
daalde ten opzichte van 1952, van 167 lot
136, een gevolg van het feit dat er voor
hen meer mogelijkheden waren om in het
eigen levensonderhoud te voorzien.
In totaal werd aan invalide hulpbehoe
venden f 1.295.292,48 (f 1.280.134,11), aan
validen 178.772,42 (f 229.060,82 uitge
keerd. Aan gemiddeld 69 gezinnen werd
een vergoeding voor ziekenfondspremie
betaald. De kosten hiervan bedroegen
f 5547,95. Negenentwintig armlastigen wer
den voor rekening der gemeente begraven.
Aan Nederlanders die in behoeftige om
standigheden uit het buitenland naar Haar
lem kwamen, werd in totaal f 3.986,22 uit
gekeerd; aan armlastige vreemdelingen
f 26.502,66 (f8.368 meer dan in 1952). Aan
voorschotten werd uitbetaald f 107.422,88.
(f 113.602,69), aan giften een bedrag van
f 648,64 (f 1394,28). Op verstrekte voor
schotten werd f 103.467,21 terugbetaald.
Hulp in natura
In 26 gevallen, betrekking hebbend op
30 mensen, werd eën kaart voor vrije ge
neeskundige hulp verstrekt. Op advies van
de Geneeskundige Dienst werden totaal
aan 568 personen versterkende middelen
melk, eieren, vlees en fruit verschaft
in 1952 aan 484 mensen). De kosten hier
van beliepen f 53.742,94 (f 43.396,16).
Hulp in de vorm van huis- en warfver-
zorging werd verleend aan 466 (368), res
pectievelijk 116 (90) gevallen, hetgeen een
uitgave van f 97.821,91 (f 81.846,95) verg
de. Aan 2539 gezinnen werd kleding, dek
king en/of schoeisel verstrekt; 170 van
hen moesten een deel van de waarde terug
betalen.
Geschiedden deze verstrekkingen aan
vankelijk op een bon, langzamerhand werd
ertoe overgegaan, de waarde van het te
verstrekken artikel in geld uit te betalen
waarna later de kassabons der leveranciers
getoond moeten worden. De kosten van
deze verstrekkingen beliepen ruim f 51
mille.
Ruim 1000 vrouwen van ondersteunden
werden in de gelegenheid gesteld tot het
volgen van gratis naaicursussen. Meer dan
20 vrouwen maakten hiervan een dankbaar
gebruik.
In 1953 werd 40 maal vrijbankvlees ver
kocht; 5042 aangewezen gegadigden maak
ten hiervan gebruik.
Jeugdzorg
In September moest de villa Bloemen-
heuvel in Bloemendeal, die tijdelijk ge
huurd was als tehuis voor de kinderen van
ex-Kinderhuis Zuid, ontruimd worden. Dit
veroorzaakte grote moeilijkheden. Er is
ernstig gezocht naar een ander geschikt
tehuis, maar tot nu toe is dit niet gevon
den. Vele kinderen moesten dan ook voor
lopig in andere kindertehuizen en in pleeg
gezinnen worden ondergebracht. In totaal
werden verzorgd 552 kinderen (in i952:
487).
Ruim duizend kinderen van on- of min
vermogenden konden in 1953 een veek in
een vacantiekamp doorbrengen. Er waren
341 kinderen die voor rekening van de
dienst aan deze kampen deelnamen.
Verzorging bejaarden
Nog steeds is er een ernstig tekort aan
tehuizen waar ouden van dagen op verant
woorde wijze verzorgd worden. Onder deze
omstandigheden is het niet mogelijk, alle
bejaarden die verzorging te geven welke
zij nodig hebben, zo zegt het jaarverslag.
In totaal werden 317 oudjes (305 in 1952)
verzorgd. Voorts werden 57 (47) gebrek
kigen en maatschappelijk ongeschikten
onder de hoede van de dienst genomen;
zij werden geplaatst in een omgeving, die
hun de verpleging en rust kan geven die
zij behoeven.
Zes ongehuwde moeders werden ver
zorgd in inrichtingen waar zij „zo worden
beïnvloed dat zij zich sterker zullen ge
voelen in het leven, teneinde herhaling
van het gebeurde te voorkomen".
Bizondere verzorging
Ook de afdeling bizondere gezinsverzor
ging heeft in 1953 verheugende resultaten
bereikt. Bij elkaar werd met 65 (68) men
sen contact genomen ter bespreking van
hun huwelijksproblemen, materiële en
geestelijke noden en andere moeilijkheden;
en in meer dan de helft van dit aantal
gevallen werd gezamenlijk een oplossing
of een uitweg uit de impasse gevonden.
De zorg voor de oorlogsslachtoffers
maakte eveneens bevredigende voortgang.
Gemiddeld werden 172 (191) gevallen ge
holpen. Voorts waren in 1953 nog 37 (36)
uit Indonesië gerepatrieerden in zorg,waar
van er 5 een kledingvoorschot en 40 een
meubelvoorschot werd toegekend, terwijl
aan 101 oorlogsslachtoffers en gerepatrieer
den nog een bijzondere verstrekking ver
leend is. De afwikkeling van de verzorging
der naar Haarlem geëvacueerde ramp
slachtoffers tenslotte heeft de dienst wei
nig zorgen meer gebaard: in totaal werd,
sinds de ramp, door 94 getroffenen een
verzoek om financiële hulp ingediend. De
hiervoor gemaakte uitgaven zijn alle door
Rijk of Rampenfonds terugbetaald, terwijl
Den Haag bovendien per maand en per
geval 5.vergoedde als tegemoetkoming
in de salarissen van personeel en bureau
kosten.
Recht van verhaal
Ook in 1953 is het „recht van verhaal"
weer met grote soepelheid toegepast. De
ontvangsten van de afdeling Verhaal be
liepen ruim 587 mille (in 1952: 511.500).
Er werden 93 requesten en 29 staten van
kosten bij de kantonrechter ingediend. Dit
is respectievelijk 16 en 23 minder dan in
1952.
De Haarlemse Klavarskribo Accordeon
club (H.K.A.C.) geeft Zondagmiddag 29
Augustus van 15 tot 17 uur een concert in
de muziektent bij „Dreefzicht" in Den
Hout onder leiding van haar dirigent, de
heer A. A. Oort.
Voorts zijn er plannen om op Zaterdag
avond 4 September een taptoe op de Grote
Markt te geven, met medewerking van
een drumband. De taptoe zal van 20.30 uur
tot ongeveer 23 uur duren.
