Felle brand op Noorse tanker
„Folga" voor Nederlandse kust
ZWITSARUB
Wereldnieuws
„Ondergedoken" Japanners op
Nieuw Guinea aangehouden
PANDA EN DE MEESTER-BUIKSPREKER
Na (mijn?) ontploffing
Belgische kotter „Mercator" nam bemanning
over; één opvarende kwam om het leven
De radio geeft Woensdag
„Heemschut" gaat
inventariseren
ió het zo
J
Verkouden kinderen?
Hoofdwacht op de Markt
te Groningen wordt
herbouwd
Tank rolde van auto
over straat op schip
Meeting van oud-SS-ers in
Belgisch domein verstoord
Mevrouw A. van Riel-
Smeenge 75 jaar
Geen stemrecht voor de
Zwitserse vrouw
Zij hadden tuintjes en
een smidse in Kampong
LIKDOORNS
Productiekost en van melk
aanzienlijk gestegen
Slapen een gewoonte?
Valkeniers in actie
op Hoge Veluwe
K! E I P Gr. HoutStr jat 1 3/ naast l_u>or
OUDE
HORLOGES
DINSDAG 12 OCTOBER 1954
OP EEN KALME ZEE heeft zich gistermiddag omstreeks half twee op
een afstand van ruim zeventig kilometer uit de Nederlandse kust en dwars
van Scheveningen een hevige ontploffing voorgedaan op de Noorse 30^9
bruto register ton metende tanker „Folga", eigendom van de Noorse
rederij Ludwig Mowinckles te Bergen. De bemanning van het pas twee
jaar oude schip vermoedt, dat de „Folga" op een mijn is gelopen. Door de
ontploffing ontstond een gat aan bakboordzijde voor de machinekamer
en brak een felle brand uit in het achterschip van de tanker. Tal ven
schepen veranderden bij het horen van de noodseinen van koers en ver
leenden assistentie. De bemanning, die in de twee reddingboten was gegaan,
werd aan boord genomen van de Belgische kotter Z. 443 „Mercator".
Zeesleepboten van Smit en Co's Internationale Sleepdienst stoomden met
volle kracht op naar de aangegeven positie: 52.1.30 noorderbreedte en 3.1
oosterlengte. Een lid van de uit 31 koppen bestaande bemanning kwam
bij deze ramp om het leven: de 44-jarige bootsman Nicolai Nielsen.
Een harde klap moet de „Folga" op deze
Maandagmiddag aan bakboordszij opzij
hebben gesmeten. De Nederlandse marco
nist aan boord van de Noor, de heer N. v.
d. Broek uit Zevenbergen in Noord-Bra
bant, kreeg onmiddellijk van kapitein
Peder Tvcitnes opdracht noodsignalen uit
te zenden. Er brak brand uit in de bun
kers van het schip en aldra vormde het
achterschip één vuurzee. Zware rookwol
ken stegen op en de „Folga" maakte water
door het gat in de romp. Bevreesd voor
een tweede explosie kreeg de bemanning
opdracht het schip te verlaten.
Oostende-Radio ving de eerste noodsei
nen en het verzoek om assistentie van
sleepboten en blusmaieriaal op. De te
IJmuiden gebouwde Belgische kotter Z
443. „Mercator", die met een schip vis op
de thuisstoom naar Oostende was, verlegde
de koers enigszins en was de eerste, die
bij de in nood verkerende Noor aankwam.
De opvarenden werden overgenomen uit
de reddingboten.
Ook de „Koningin Emma" van de dienst
Hoek van HollandHarwich naderde,
maar de kapitein achtte het te gevaarlijk
om met zijn schip met de blussingswerk-
zaamheden te beginnen. De „Koningin
Emma" had passagiers aan boord en de
kapitein achtte het niet verantwoord dicht
bij de tanker te komen dit met het oog
op een eventuele volgende ontploffing. Het
passagiersschip vervolgde zodoende zijn
koers naar Harwich.
Rus er bi)
De „Mercator" bleef in de nabijheid van
het hulpeloos ronddrijvende lege tank
schip. Om drie uur meldde de kapitein van
de sleepboot „Ebro" om half zeven bii de
„Folga" te kunnen zijn. De sleepboot ..Goe_
ree" zou een half uur later arriveren en
voorts waren nog enige bergingsvaartuieen
met brandblusmateriaal onderweg. De
Nederlandse marconist van de Noor heeft
bij het reddings- en bergingswerk veel
hulo kunnen verlenen. Aan boord van de
..Mercator" voerde hii telkens via de zen
der gesprekken met de s^opdienst. sleep
boten. kuststations on andere toesnellende
schepen. Als derde schip naderde de
„Tartu", een Russisch stoomschip, dat om
ongeveer zes uur begon te pompen en de
aanval op het achterschip van de „Folga"
opende.
Zes leden van de bemanning, waaronder
de kapitein, de eerste stuurman en de ma
chinist, waren intussen teruggegaan op de
ADVERTENTIE
Genezende warmte door wrijven met:
eert Zwitsal preparaat
tanker en verbleven op het voorschip. De
brand beperkte zich tot het achterschip.
Slepers in actie
Omstreeks half zeven kwamen de sleep
boten in de buurt en meldde de marconist,
dat de „Folga" niet meer zakte door liet
binnenstromende water, maar dat de
brand zich uitbreidde. De houten dekken
en het sloependek hadden thans ook vlam
gevat, maar midscheeps en op het voor
schip was alles nog in orde.
De sleepboot „Ebro" kwam om kwart
voor zeven bij de „Folga" en „Mercator"
aan. De dertig koppen van de tanker-be
manning gingen per reddingboot over van
de Belgische kotter op de sleepboot, zodat
de „Mercator" met twee reddingboten
op sleeptouw de reis kon vervolgen om op
tijd aan de Oostendse afslag te zijn. Ook
het stoffelijk overschot van de bootsman
werd aan boord van de sleepboot gebracht.
Het hospitaal kerkschip „De Hoop"., dat
op een afstand van vijftig mijl koerste bood
nog zijn diensten aan om gewonden op te
nemen, maar dit bleek niet nodig.
Naar de Waterweg
Nadat het aantal bemanningsleden op de
tanker was uitgebreid tot twaalf man. be
gonnen de slepers vast te maken. De sleep
boot „Ebro" kreeg een tros aan bakboord
zij en de „Goeree" maakte voor aan de
„Folga" vast. Het Russische schip kreeg
het verzoek te stoppen met blussen, daar
dit beter met schuimblusapparaten kon
geschieden. Deze apparaten werden aange
voerd door de bermngsvaartuigen ..Zee
leeuw" en „Dolfijn". „Die Rus denkt er
anders over. hij gaat er maar mee door",
deelde de kapitein van de „Ebro" mee.
Om half negen was men er in geslaagd
de tanker od sleeptouw te nemen. Om zo
veel mogeliik overslaan van de brand naar
het voorschin te voorkomen werd niet voor
de wind gesleept. Tegen half negen werd
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gewijde muziek. 7.45 Een
woord voor de dag. 8.Ó0 Nieuws en weer
bericht. 8.15 Platen. 8.30 Idem. 9.00 Voor de
zieken. 9.30 Voor de huisvrouw. 9.40 Platen.
10.15 Idem. 10.30 Morgendienst. 11.00 Platen.
12.30 Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33
Platen. 12.53 Idem. 13.00 Nieuws. 13.15 Met
PIT op pad. 13.20 Metropole-orkest. 14.00
Boris Godounov, opera (proloog en le acte).
15.00 Interscholair Jeugdtournooi. 15.45 Pla
ten. 16.00 Voor de jeugd. 17.20 Platen. 17.30
Orgel. 18.00 Militaire causerie. 18.10 Platen.
18.30 Cello en orgel. 18.45 Spectrum van het
Christelijk Organisatie- en Verenigingsleven.
19.00 Nieuws, en weerbericht. 1.9.10 Huismu
ziek. 19.30 Buitenlands overzicht. 19.50 Pla
ten. 20.00 Radiokrant. 20.20 Radio Philhar-
monisch orkest en solist. 21.15 Augustinus.
causerie. 21.35 Viool, cello en piano. 22.00
Piano. 22.15 Cantate Musikalische Kürb-
schütte. 22.40 Platen. 22.45 Avondoverden
king. 23.00 Nieuws en SOS-berichten. 23.15
Platen. 23.30 Man en vrouw, causeriea 23.45
24.00 Platen.
HILVERSUM n, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 7.45 Even opkrikken! 7.50 Platen.
8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.50 Voor de huis
vrouw. 9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10
Platen. 10.00 Schoolradio. 10.20 Voor de
vrouw. 11.00 Platen. 12.00 Accordeon-orkest.
12.30 Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33
Voor het platteland. 12.38 Platen. 13.00
Nieuws. 13.15 Tentoonstellingsagenda. 13.18
Hawaiian muziek. 13.45 Platen. 14.00 Medi
sche kroniek. 14.10 Voor de jeugd. 16.00 Voor
de zieken. 16.30 Platen. 17.30 Instrumentaal
kwintet. 17.50 Regeringsuitzending: De ten
toonstelling Building in the Netherlands' in
de Verenigde Staten. 18.00 Nieuws en com
mentaar. 18.20 Actualiteiten en platen. 18.30
Dansmuziek. 19.00 Voor de kinderen. 19.10
Een vrije kerk in een vrije staat, lezing. 19.25
VARA-varia. 19.30 Voor de jeugd. 20.00
Nieuws. 20.05 Politiek commentaar. 20.15 Zij
vielen uit Bods hand, hoorspel. 21.40 Con
certgebouworkest. 22.45 Weersverwachting,
causerie. 23.00 Nieuws. 23.15 Socialistisch
nieuws in Esperanto. 23.20 Hammondorgel.
23.40—24.00 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.15 Lichte muziek. 13.30 Platen. 13.45
Lichte muziek. 14.00 Schcolradio. 15.45 Pla
ten. 16.02 Omroeporkest. 17.00 Nieuws. 17.10
Platen. 17.30 Causerie. 17.40 Platen. 17.50 De
boekenmarkt. 18.00 Klarinet en piano. 18.15
Zang en piano. 18.30 Voor de soldaten. 19.00
Nieuws. 19.40 Platen. 20.00 Hoorspel. 21.30
Omroeporkest. 22.00 Nieuws. 22.15 Jazzmu
ziek. 22.45 Platen. 22.5523.00 Nieuws.
BBC
22.0022.30 Nieuws. Zoeven verschenen.
Vraaggesprek met onze luisteraars. Vrijbui
ters radiodagboek. (Op 224 en 75 m.).
De raad van Groningen heeft jaren ge
leden besloten om, nu de Grote Markt voor
een groot deel moest worden herbouwd,
meteen naast het stadhuis een gebouw voor
de gemeentelijke administratie te doen
verrijzen. Beide gebouwen zouden door
een luchtbrug worden verbonden. In Den
Haag had men echter bezwaren tegen dit
plan. Het werd niet goedgekeurd. Voorts
lag het in de bedoeling om een historisch
gebouwtje, de Hoofdwacht op de Grote
Markt, dat door de oorlogshandelingen zeer
is geschonden, te doen opruimen. Het ge
bouw was een verkeersobstakel op de Gro
te Markt. Tegen afbraak verzette zich Den
Haag. Het gebouwtje zal nu op een andere
plaats op de Grote Markt worden her
bouwd.
Een vrachtauto, waarop een lege ben
zinetank van 1825 kilo lag, kwam Maan
dag uit de Infirmeriestraat te Rotterdam
rijden. Toen de auto in de bocht reed om
de Admiraliteitskade op te rijden rolde de
tank van de auto. Zij rolde de straat over,
raakte en passant een andere vrachtauto
en kwam tenslotte neer op het 107 ton
metende m.s. „Meta". Op het dek van het
schip stond een kinderwagen, waarin het
negen maanden oude dochtertje van de
schipper E. C. Bernauw lag. De moeder,
die de tank zag komen aanrollen had de
tegenwoordigheid van geest de kinder
wagen weg te duwen, zodat er gelukkig
geen slachtoffers vielen. Het schip liep
echter vrij ernstige schade op. Ook het
daarnaast liggende m.s. „Volkerak" werd
beschadigd.
tevens het noodverkeer op de noodfre-
quentie door Oostende-Radio opgeheven.
Tegen elf uur deelde de kapiten van de
„Ebro" mee dat de Russische stoomboot
eindelijk had losgegooid. „Hij ziet er geen
heil meer in, om vast te houden, maar
stoomt nu met ons mee. Met die Rus aan
de tanker vast was het bijna geen slepen",
vervolgde de kapitein. „De brand is geheel
geblust, vuur zien we niet meer en roken
doet ie ook niet meer".
Ook de sleepboot „Maas" verliet van
nacht om twaalf uur Hoek van Holland.
Deze sleper nam het sleepwerk van de
„Ebro" over, waarna de „Ebro" naar Hoek
van Holland stoomde om vanmorgen acht
tien man af te zetten. Ook het stoffelijk
overschot van de bootsman werd aan land
gebracht.
Hedenmorgen omstreeks 8 uur is de
Noorse tankboot door de sleepboten
„Maas" en „Waterweg" bij Hoek van Hol
land binnengesleept.
BRUSSEL (ANP) Sedert geruime tijd
hield de Belgische veiligheidsdienst het oog
op clandestiene bijeenkomsten van gewe
zen SS-ers op het provinciaal domein te
Huizingen nabij Brussel. De vergaderingen
stonden onder leiding van Debbaudt, gewe
zen lid van het Waalse legioen. Volgen3
Het Laatste Nieuws heeft de Belgische re
cherche een inval gedaan in een lokaal waar
twaalf Belgische, Zwitserse, Duitse en Ne
derlandse oud-SS-ers bijeen waren, allen
behorende tot de „Sociaal Europese Bewe
ging". De aanwezigen werden ondervraagd.
Belangrijke documenten werden in beslag
genomen.
De ex-SS-ers bleken lid te zijn van een
neo-fascistische organisatie, die haar zetel
in Lausanne heeft. Alle vreemdelingen
werden over de grens gezet. Debbaudt
heeft bij de laatste verkiezingen in België
zelfs een kieslijst ingediend.
De bond „Heemschut" houdt zich op het
ogenblik bezig met inventarisatie en docu
mentatie van architectonisch en stede
bouwkundig waardevolle objecten, met het
oog op de mogelijkheid, paal en perk te
stellen aan zinloze vernieling, zonder dat
het mogelijke wordt gedaan, karakteris
tieke schoonheid voor het nageslacht te
bewaren. Dit werk was het belangrijkste
agendapunt van de jaarvergadering van
de centrale commissie met de provinciale
commissies „Stad en Dorp" van „Heem
schut", die te Deventer is gehouden.
De vergadering besprak vele gevallen
van mogelijk gebleken restauraties in ver
schillende provincies. Met bijzonder ge
noegen nam men kennis van het herstel
van een gevel in Rijssen, die was bedorven
door het daarop aanbrengen van lelijke
reclames. In haar actie daartegen kreeg de
commissie medewerking van een groot
industrie, die haar agenten had opgelegd
niet door te gaan met het aanbrengen van
reclames, die voorbeelden van oude bouw
kunst bederven.
Gisteren vierde mevrouw A. H. van Riel-
Smeenge te Zeyerveld, oud-inspectrice van
het lager onderwijs en een der zeer voor
aanstaande voorvechtsters van het vrou
wenkiesrecht, haar 75ste verjaardag. Zij is
een dochter van wijlen mr. Harm Smeenge.
Op politiek gebied is mevrouw Van Riel
van 1913 af in de vrijzinnige concentratie
zeer actief geweest. Als hoofdbestuurslid
van de Liberale Unie, later van de Vrij
heidsbond en tenslotte van de Liberale
Staatspartij had mevrouw Van Riel grote
invloed in de vrouwengroepen dezer orga
nisaties. Zij had een belangrijk aandeel in
de verwerkelijking van het passieve en ac
tieve vrouwenkiesrecht. Na de oorlog heeft
mevrouw Van Riel aan de oprichting van
de Partij van de Vrijheid meegewerkt.
Haar gezondheid laat niet toe, dat zij
thans nog actief aan het politieke leven in
de V.V.D. deel neemt.
Haar zoon, mr. H. van Riel, is thans vice-
voorzitter van de V.V.D.
De grote raad van het kanton Zilrich
(Zwitserland) heeft beslist, dat er geen
nieuwe kieswet zal worden ingevoerd, die
het stemrecht aan vrouwen verleent. Ge-
nève nam vorig jaar een dergelijke beslis
sing en in Bazel is dit reeds drie maal sinds
1920 gebeurd.
Premier Churchill fluistert een geheimpje in het oor van de Engelse minister van
Buitenlandse Zaken en plaatsvervangend leider van de conservatieve partij, Anthony
Eden, tijdens de bijeenkomst van deze partij in Blackpool. Eden introduceerde
Churchill op deze vergadering als: „De grootste man op deze aarde".
HOLLANDIA. Na tien jaar in het oer
woud van Noord Nieuw-Guinea te hebben
geleefd, zijn vorige week vier Japanners
nabij Hollandia ,,immigratoir aangehou
den". Zij waren oorspronkelijk met z'n
vijven. Oorspronkelijk, dat ivas in ,1943,
toen zij zich nog in Australisch Nieuw-
Guinea bevonden als grondpersoneel van
de Japanse luchtmacht.
Bij de landing der Amerkanen weken zij
uit naar het Westen: de grens tussen Oost
en West Nieuw-Guinea is per slot maar een
imaginaire lijn. De bergen vormden op hun
vlucht, in hun angst wellicht, geen moei
lijkheid. In Nederlands Nieuw-Guinea hiel
den zij zich in leven door „bezoeken" te
brengen aan Amerikaanse opslagplaatsen,
die daar legio waren.
Toen de oorlog afgelopen was, hebben zij
zich niet gemeld. Zij stelden dit steeds uit
en waren tenslotte bevreesd over wat hen
zou kunnen overkomen, wanneer zij zich
na zo'n lange tijd kwamen opgeven. Al die
tijd leefden zij van de „vruchten des velds".
Inmiddels was één hunner ziek geworden
en overleden.
In 1946 vestigden ze zich permanent in
het bos, ongeveer drie uur lopen van kam
pong Koja, dat Zuidelijk van Hollandia
ligt. In die kampong woont een gedeelte
van de Taboe-stam, en het duurde tot 1952
voor zij had lucht gekregen van de aanwe
zigheid der Japanners. Uit vrees hebben
zi.i deze wetenschap voor zich gehouden.
Enkele maanden geleden keerde de hulp-
bestuursassistent Jacob Taboe naar zijn
tuinen terug en hij vernam brj het passeren
van Kampong Koja het verhaal over de
vier Japanners. Hij wist de Japanners op
te sporen en deelde hun mede, dat hij over
korte tijd zou terugkeren om hen mede te
nemen naar Hollandia. Zij waren dus min
of meer voorbereid op hun aanhouding.
Enkele dagen geleden kwam het de be-
ADVERTENTIE
Weg met onhandige likdoornringen en gevaar
lijkescheermesjes. Een nieuw vloeibaar middel,
NOXACORN, neemt de pijn weg in 60 seconden.
Eeltplekken en eksterogen verschrompelen
met wortel en al.
Bevat gezuiverde onderolie, jodium en het
pijnstillende benzocaïne. Een flesje NOXA
CORN Antiseptisch Likdoornmiddel van L 1.35
bespaarA U veel ellende.
De productiekosten van de melk zijn
blijkens onderzoekingen en berekeningen
van het Landbouw-Economisch Instituut
gedurende het laatste jaar aanzienlijk ge
stegen. Gemiddeld bedraagt de stijging
over het gehele land drie gulden per 100
kg. melk van 3,7 procent vetgehalte, na
melijk ongeveer twee gulden voor de wei
degebieden en vier gulden voor de zand
gronden. Deze verhoging is voornamelijk
door de loonstijgingen veroorzaakt en ook
doordat grotere hoeveelheden veevoeder
moesten worden aangekocht.
De uitkomsten van het onderzoek laten
grote verschillen in productiekosten in
diverse gebieden zien. Het grootste ver
schil bedraagt thans ruim zeven gulden
per 100 kg. melk, namelijk 18.50 op de
Noordhollandse kleiweiden tot 26 gulden
in de Noord-Brabantse gemengde bedrij
ven van 10 tot 15 hectare. De productie
kosten op de gemengde bedrijven zijn ner
gens lager dan 23.90.
22. Terwijl het publiek in de zaal rumoer
de zocht Frik Foppes, de directeur, zenuw
achtig naar zijn verdwenen artisten. Na
een wilde speurtocht trof hij eindelijk een
gehavende buikspreker in de kelder aan.
„Erie Echo!", riep hij, „wat doe je hier?!
Vlug naar boven; je moet optreden!" Maar
de arme buikspreker, die de gevolgen van
zijn val nog niet te boven was, bleef glazig
voor zich uit staren. „Geef hem wat wa
ter!", riep Frik Foppes een toneelknecht
toe, „dat zal hem opfrissen!" Inderdaad
friste een rijkelijke toediening van het
vocht de buikspreker aanmerkelijk op.
„Blub, blob", borrelde hij, „waar ben ik?"
„In de kelder", antwoordde de directeur
kort, „en je behoort op het toneel te zijn.
Dus pak je poppen en ga als de weerga
naar boven!" „Maar waar zijn mijn pop
pen?", jammerde Eric Echo. Op deze vraag
had de schurkachtige slangenmens wel
antwoord kunnen geven. Hij zeulde met
een doos door de zijgangetjes van het thea
ter, tot hij zijn spitsbroeder, de portier
aantrof, die hem in een donker hoekje
opwachtte. „Ik heb ze", fluisterde hij,
„beide poppetis! Nu stantepedo naar baro
nes van Edelstein!"
stuursassistent van Tabati, Pattiapon, ter
ore, dat „ergens bij kampong Koja" Japan
ners moesten zitten. Het leek ongeloof
waardig doch hij toog er, overigens geheel
ongewapend heen, en hij keerde in Hollan
dia terug met de vier Japanners, die grote
ogen opzetten, toen zij een ander dan Ja
cob Taboe voor zich zagen. Hoe ook: zij
leefden op goede voet met de bevolking,
hadden eigen tuintjes aangelegd en één van
hen maakte voor de inwoners van Koja
op bestelling goede kapmessen.
In afwachting van hun terugzending
naar Japan zijn zij voorlopig in de politie
kazerne te Hollandia-stad ondergebracht.
rvpCXXXJOfXXXXXXXXXJOOOCXXXXlOCOOClOOCOOOOOOCXOCXJOOOOCOOCOCX»
„Slapen is maar een gewoonte. Een
mens kan best zonder slaap", zo meent
een 76-jarige Britse boer, Eustace Bur
nett, uit het dorpje Hose in Leices
tershire, die in geen 46 jaar geslapen
heeft. Burnett heeft onlangs een week
in een ziekenhuis in observatie gelegen,
met dag en nacht een zuster bij zijn
bed, doch hij sliep niet, zelfs niet na b
een zware slaappoeder. Zijn slapeloos-
heid heeft zijn gezondheid niet ge- s
schaad. Wel gaat hij iedere avond naar b
bed, maar 's morgens om 5 uur staat hij
al op, omdat „het geen zin heeft om nog 8
langer naar de zoldering te liggen sta- g
ren". j-j
»CICXX)OOCOOOOOOOOOCOOCO(X)OSC)OOCCCOOOCOC>OCOOOOC>0(XCOOOC)OC
In Rijzenburg, bij Schaarsbergen, is Za
terdag de dertiende Hoge Veluwedag ge
houden van de Vereniging van Vrienden
van het Nationale Park. De grote opkomst
was zeker r.iet alleen te danken aan het
fraaie herfstweer, doch ook aan het feit,
dat leden van het Ned. Valkeniersverbond
„Adriaen Mollen" zich bereid hadden ver
klaard door enkele demonstraties de bezoe
kers een indruk te geven van het aloude
vluchtbedrijf. Jhr. W. H. Beaufort uit
Maarn, die het grote gezelschap toesprak,
noemde het Valkeniersbedrijf „een cul
tuurbezit van nationale betekenis". De heer
H. Dijkstra uit Heemstede vertelde daarna
een van zijn slechtvalken zat tijdens
deze causerie rustig op zijn gehandschoen-
de linkerhand iets over de historie van
het vluchtbedrijf en de africhting der vo
gels, die gebaseerd is op het scheppen van
een sfeer van vertrouwen tussen de aan
vankelijk zeer schuwe roofvogel en zijn
verzorger.
Gp de oud-Reemster heide kreeg het
talrijke publiek daarna gelegenheid te zien,
hoe de prachtige haviken van de heren
Dijkstra sr. en jr .op een roep of fluitsig
naal, volkomen vrij, van de ene valker
naar de andei-e scheerden. Er werd niet op
levende prooi gejaagd. Het was alleen een
demonstratie van hetgeen geduldige trai
ning weet te bereiken.
Iloog tijd. Hans Leistritz, een West-
Duitse uitvinder, zegt een uitvinding te
hebben gedaan, waardoor het lawaai
van motorrijwielen vrijwel wordt op
geheven. Zij veroorzaken niet meer ge
luid dan een auto van het laatste model.
Leistritz meent dat, wanneer zijn ge
luiddemper in serie zal worden ver
vaardigd, de kosten ongeveer veertig
mark zullen bedragen.
Voorbeeld. De minister van Justitie van
Bihar heeft Maandag gedurende een uur
de hoofdstraat van Patna aangeveegd
om de inwoners tot grotere netheid aan
te sporen. Zijn voorbeeld is door hon
derden gevolgd.
Verzamelaar. De „rode deken" van Can
terbury, dr. Hewlett Johnson, is uit
Londen vertrokken voor een bezoek van
vijf weken aam de Sovjet-Unie. Hij wil
materiaal voor een nieuw boek ver
zamelen.
Gemengd. Israel zal weer deelnemen aan
de gemengde Israelisch-Jordaanse be
standscommissie. Waarnemers noemden
de Israëlische stap een persoonlijk suc
ces van de Canadese generaal Burns, de
nieuwe TJNO-stafchef in Palestina. Is
rael heeft de commissie zeven maanden
geboycott.
Verdeling. De Sovjet-Unie heeft met Bul
garije een overeenkomst gesloten, waar
bij zij zich terugtrekt uit de Russisch-
Bulgaarse ondernemingen voor de
scheepsbouw, de productie van bouw
materialen en voor de burgerluchtvaart.
Bulgarije zal de betaling van de uit
koopsom over een aantal jaren mogen
verdelen.
Loyaliteit. In de Verenigde Staten zijn tot
30 Juni in het geheel 2611 federale re
geringsambtenaren ontslagen na het
onderzoek naar hun loyaliteit. Nog 4315
ambtenaren namen hangende het onder
zoek van hun betrouwbaarheid, ontslag.
Ongelukken. Het aantal verkeersongeluk
ken met dodelijke afloop neemt in Bel
gië steeds toe. In het eerste trimester
van 1953 werden 22.511 personen ge
dood tegenover 20.826 in 1952 en 17.946
in 1951. In Brussel deden zich in het
eerste trimester van 1953 5810 ongeval
len met dodeliike afloop op de weg voor
tegenover 3359 in Antwerpen en 1731
in Luik.
Aanslag. Maandagavond is een bom ge
worpen in een van de lokalen van eén
gebouw van de communistische partij
t.e Parijs, waar op dat ogenblik een
veertigtal personen vergaderden. Twee
personen werden licht gewond. Twee
zwaar gewonden werden in een zieken
huis opgenomen.
Kanaal. De Russische regering heeft be
sloten een nieuw groot kanaal van 195
km lengte voor be vloeiing in de droge
streken van het Noord-Westen van
Zuid-Kazakhstan aan te leggen. Dit
Arys-Toerkistan-kanaal zal gevoed wor
den door het water van de rivier de
Arvs, een zijrivier van de Syrdaria.
Mythologie. De 1800 jaar oude Mithras-
tempel in het centrum van Londen is
steen voor steen afgebroken en overge
bracht naar de kelder van een gebom
bardeerd gebouw, waar de onderdelen
twee jaar zullen blijven tot de herbouw
kan beginnen. Tot de bij de tempel ge
vonden overblijfselen behoren een goed
bewaarde marmeren kop van Mithras,
stenen koppen van de Egyptische koren
god Serapis en een Romeinse jonge man,
beelden van een god, die een ram be
rijdt, en van een stier, een reuzen hand,
Romeinse munten, aardewerk en een
marmeren groep, bestaande uit Bacchus
en zijn mythologische metgezel Silenus.
Gescheiden. Een van de Franse Siamese
tweeling die Woensdag te Parijs ge
scheiden is, Nadège Aubrun, is in een
ziekenhuis te Pariis overleden. Zij is
zes dagen geworden. Haar tweeling
zusje, Michele, maakt het goed. Tijdens
de operatie was gebleken, dat beide
meisjes delen van de lever en de inge
wanden gemeen hadden. Te Memphis
(V.S.) is een vijf maanden oude Siamese
neger-tweeling, waarvan de hoofden aan
elkaar vastzaten, gescheiden. De opera
tie, die vier uur duurde, is geslaagd.
Volgens de chirurgen waren de hoof
den slechts door enkele bloedvaten ver
bonden.
ADVERTENTIE
Sierlijke Brilmonturen die flatteren
ER BESTAAN tegenwoordig polshorloges
die ongeveer alles doen, behalve de kin-
derwas. Zo zijn er zelf-windende, water
dichte, aclxt-dagen-lopende, anti-magneti
sche, of schokvrije polshorloges. U kunt
ook horloges kopen die de maanstanden
laten zien en de getijden, of een enkel
horloge dat twee uurwerken bevat en
wijzerplaten voor perioden van dertig
en zestig minuten, of een horloge
dat uur, kwartier en minuut slaat wan
neer een knopje wordt ingedrukt. Fantas
tisch ingewikkelde kalender-
horloges geven alle dagen van
de maanden aan, zelfs de
maand Februari met haar 29
dagen in het schrikkeljaar,
welke bijzonderheid kan wor
den bereikt door een groot rad
in het horloge eens in 4 jaren
een volledige omwenteling te
laten maken. Ook zijn er horloges voor
blinden met relief-cijfers en -wijzers.
Er is veel onzinnigs op dit gebied ver
vaardigd, zoals bijvoorbeeld het horloge
dat op de tentoonstelling in Parijs in het
jaar 1900 werd tentoongesteld en dat, be
halve als tijdaanwijzer, nog 23 andere
functies moest vervullen. Het ding was
letterlijk mud-vol met 975 onderdelen en
bevatte bovendien een thermometer, een
barometer en een hygrometer. Dit is na
tuurlijk allemaal wel knap en kunstig,
maar veel nut kunnen we er niet in zien.
B\j alle rariteiten die zich op het gebied
van horloges hebben voorgedaan, is het
zo merkwaardig dat de uitvinders er reeds
eeuwenlang op uit zijn geweest het horloge
zelf-opwindend te maken. De arbeidsbe
sparing die hierdoor wordt verkregen is
te verwaarlozen en de tijdsbesparing be
draagt hoogstens enkele seconden per dag
Misschien heeft in de hoofden der uitvin
ders ook nog een rol gespeeld de overwe
ging dat een zelf-windend horloge niet kan
worden stuk gedraaid, of dat het uurwerk
niet vergeetachtig is, zoals wij.
Hoe dit ook zij, sinds een paar eeuwen
zijn de uitvindingen op dit gebied niet van
de lucht geweest. De Zwitserse horloge
maker Berthoud heeft een systematische
verzameling aangelegd van de 60.000 pa
tenten die op uurwerken betrekking heb
ben en deze catalogus vermeldt P.m. A. L.
Perrelet, die omstreeks het jaar 1770 een
horloge maakte, inwendig voorzien van een
gewichtje dat door bewegingen van het
lichaam op en neer werd
bewogen, waardoor de veer
werd opgewonden. Deze Zwit
serse vinding werd 10 jaar
later geëvenaard door een
soortgelijke vondst van de
Fransman Brequet, die het ap
paraatje „pedometer" noemde,
omdat het gewichtje bij
elke voetstap op en neer bewoog, zodat
gelijktijdig het aantal passen kon worden
geteld.
Hierna zijn nog verschillende andere
systemen beproefd om het horloge vanzelf
te doen opwinden. Stroompjes van foto-
electrische cellen, uitzetting van gas, elec-
triciteit en andere ingenieuze denkbeelden
werden uitgewerkt om het horloge zelf-
windend te maken. Maar tenslotte keerde
men terug tot het principe dat Perrelet
twee eeuwen geleden had uitgewerkt en
dat we thans modern vinden.
Zo sprekend over oude dingen die nieuw
lijken, schiet het ons te binnen dat we nog
steeds een antwoord schuldig zijn op de
vraag van een lezer, die wil weten wat
er bekend is van het ontstaan van het
schaakspel. Eerlijk gezegd, veel is dat niet.
Maar er valt toch wel wat belangwekkends
van te vertellen.
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
(Nadruk verboden)
