o-
Agenda voor
Haarlem
Eerste Kamer heeft critiek
op het onderwijsbeleid
„From here to eternity" door en
door Amerikaans
Zie Boven
Venus-sikkel helderder dan schijf
Zoekende Urkers troffen
twee wrakken aan
Jonge vrouw door wurging
om het leven gebracht
Raadselachtige verdwijning
uit 1939 opgehelderd
Zes jaar geëist in bijna
verjaarde moordzaak
UNESCO-centrum in
Nederland 5 jaar
Geen alles overtreffende, maar
wel een goede film
Duiker gaat kijken of het de
Hendrika" en „Jonge Jochem" zijn
De „Dokkum" ging
aarzelend te water
Japan gaat niet in op
Chinees aanbod
Overtollig Maagzuur...
Orkaan teisterde Haïti:
200 gewonden en doden
VOORKOM
HEESHEID
Nattig weer en straffe wind.
dus weinig te zien
f Scène uit de film „From here to eter-\
nity" met links Deborah Kerr, als de
naar liefde blinkerende vrouw van een
egocentrisch kapitein en rechts Burt
Lancaster in de rol van sergeant War
den, de man, die haar nieuwe hoop
schenkt, welke hij toch niet kan ver
vullen.
Tokio is trouw aan Washington
WOENSDAG 13 OCTOBER 1954
(Speciale berichtgeving)
„Ik heb vijftien jaar berouw gehad", was
het laatste woord van de 43-jarige grond
werker P. V. die Dinsdag, verdacht van
moord, voor de Utrechtse rechtbank terecht
stond. De officier van justitie had tevoi-en
tegen hem zes jaar gevangenisstraf met af
trek geëist. Zoals bekend is, werd in het
voorjaar van 1952 bij graafwerkzaamheden
achter de zweminrichting „De Liesbos" in
Jutphaas het stoffelijk overschot gevonden
van de 25-jarige Utrechtse Greet van M.,
die op 11 Februari 1939 verdwenen was.
De Jutphase politie slaagde er indertijd
niet in de zaak tot klaarheid te brengen,
doch dit voorjaar werd P. V., die thans te
Heino woont, door de Utrechtse recherche
als verdacht van moord op de vrouw aan
gehouden.
Deze zaak heeft een eigenaardig juridisch
aspect. De verjaringstermijn voor moord is
namelijk 18 jaar, die voor doodslag 12 jaar.
Aangezien het misdrijf 15 jaar geleden ge
pleegd is, kan verdachte alleen dan veroor
deeld worden, als moord bewezen wordt
geacht.
Volgens verklaringen, die P. V. voor de
politie en de rechter-commissaris heeft af
gelegd, heeft hij enkele maanden met het
plan rondgelopen, de vrouw door wurging
om het leven te brengen, hoewel hij nog
steeds omgang met haar had.
Deze omgang was niet zonder gevolgen
gebleven en de vrouw wenste dat P. V. of
voor het kind, waar hij de vader van was,
zcu betalen, of met haar zou trouwen.
P. V. wenste dat niet en had, zoals hij ook
thans verklaarde, meermalen tegen haar
gezegd dat hij haar „kapot zou maken" als
zij nog steeds contact zou blijven houden
met de Voogdijraad en haar advocaat. Zij
was namelijk bezig een vaderschaps-actie
tegen hem in te stellen.
Na het voorlezen van de dagvaarding was
het eerste wat verdachte, die lezen nog
schrijven kan, zei: „Ik heb het niet met
voorbedachte rade gedaan".
Uit het verhoor bleek dat de verdachte
vaak met de vrouw uitging. Een zusje van
de vrouw vergezelde hen dan steeds. Op
de bewuste avond moest dit zusje eerst
boodschappen doen en trok verdachte er
met Greet van M. alleen op uit. Achter het
zwembad heeft hij haar volgens zijn eerder
afgelegde verklaringen in koelen bloede
toen gewurgd.
Thans beweerde hij, eerst ruzie met haar
gekregen te hebben en haar toen pas ge
dood te hebben. Ook zou hij nog getracht
hebben, op het ontzielde lichaam een soort
kunstmatige ademhaling toe te passen.
Hij gaf toe dat hij, alvorens het lijk van
het slachtoffer te begraven, geld uit haar
tasje had gehaald.
De moeder van het slachoffer vertelde
hij diezelfde avond dat hij met de wouw op
de Jutphase weg gereden had, toen er plot
seling een andere man op een fiets was
aangekomen, die opzettelijk tegen hem op
gebotst was, toen hij overeind was ge
komen, zo luidde zijn verhaal, zat de vrouw
bij deze man op de fiets, die in tegenover
gestelde richting wegreed.
Enige dagen later heeft hij een anonieme
brief van diezelfde strekking naar de voog
dijraad en naar de advocaat van Greet van
M. laten schrijven.
Het zusje van Van M., thans een vrouw
van in de dertig, werd als getuige gehoord.
Ze vei'telde dat haar moeder haar met
Greet had meegestuurd als deze met V. op
stap ging. Later had haar zuster zelf tegen
haar gezegd: „Ga maar mee, ik ben bang
van hem".
Het psychiatrisch rapport sprak van een
abnormaal sterke moederbinding van ver
dachte. De moeder verzette zich tegen zijn
relatie met het enigszins mismaakte meisje.
Het rapport schetste de man als iemand
met een primitieve persoonlijkheidsstruc
tuur, die aanzienlijk verminderd toereke
ningsvatbaar moet worden geacht. Door
zijn depressieve inslag was de man waar
schijnlijk jarenlang gebukt gegaan onder
de last van zijn daad.
Moord of doodslag?
De officier van Justitie achtte moord be
wezen op grond van de eigen verklaringen
van verdachte, die steun vinden in de ver
klaringen van de zuster van de omge
komene. Hij eiste tenslotte zes jaar ge-
va ngenisstra met aftrek.
De verdediger was van mening dat niet
bewezen is dat besluit en handeling ge
scheiden waren door een periode van over
leg, moord stond dus volgens hem niet vast.
Voor het geval dat moord bewezen zou
worden geacht pleitte de raadsman clemen
tie. Hij zag de sterke moederbinding van
verdachte als een van de oorzaken van zijn
daad. De omgeving in Heino, waar de man
thans woont, kent hem als een behoorlijk
mens.
Pleiter verklaarde dat zijn cliënt meer
malen op het punt heeft gestaan zich bij de
politie te melden. Op de dag van zijn huwe
lijk zou hij zelfs tot de stoep van het po
litiebureau gekomen zijn. Uitspraak over
veertien dagen.
ADVERTENTIE
Bij de een brandt het omhoog
bij de ander geeft het
onpasselijkheid.
Maar Rennies helpen altijd. En binnen twee
minuten. Met Rennies geën kuren en afwach
ten, maar prompt afdoende baat. Loop niet de
kans van zo'n zuurbrand-aanval na een sma
kelijk maal. En zeker laat nooit 't genot
van Uw maal bij voorbaat vergallen door
i angst. Steek een paar Rennies bij U altijd!
En hebt U ze zelf niet nodig, ge bewijst er
soms anderen een onvergetelijke dienst mee.
ADVERTENTIE
Haar verloren, èl verloren
Roos is een teken dat Uw hoofdhuid verschil-
fert. Uw haar zal uitvallen indien U niet zéér
snel ingrijpt! Want Uw ondervoede hoofdhuid
schilfert reeds en verhoornt.
Daar moet U onmiddellijk iets tegen doen
Wat? Dit is geen vraag meer sedert Silvikrin,
de wetenschappelijke haarvoeding, is uitge
vonden. Ga terstond .Silvikrin gebruiken.
Silvikrin heeft reeds talloze mensen over de
gehele wereld uitkomst gebracht. Silvikrin
bevat n.l. de 14 natuurlijke opbouwstoffen
voor de haargroei, zoals Tryptofaan, Tyrosine.
Cystine en de 11 overige uit de amino-groep.
De wetenschap heeft vastgesteld, dat Silvi
krin al deze opbouwstoffen in de juiste ver
houding bevat.
PORT-AU-PRINCE (United Press)
De orkaan „Hazel" die het Zuid-Westelijke
schiereiland van Haïti heeft geteisterd en
vele schepen waaronder het Nederlandse
schip „David" clwong de haven van Ha-
bana binnen te lopen, heeft zeker 800 per
sonen dakloos gemaakt. Het schiereiland,
door de Paso de los Vientos gescheiden
van Cuba, is zwaar geteisterd. Het aantal
gewonden en doden bedraagt volgens de
eerste schaai-se radioberichten van het
leger uit het getroffen gebied ongeveer 200.
Les Cayes, op twee na de grootste stad
van de republiek Haïti, schijnt het zwaarst
te zijn getroffen. Volgens voorlopige schat
tingen bedraagt de schade zeker een half
millioen dollar. Tal van steden en dorpen
zijn door overstromingen getroffen en vele
bruggen zijn weggeslagen. In een groot
deel van Haïti zijn alle verbindingen ver
broken.
ADVERTENTIE
door een regel
matig gebruik van
WOENSDAG 13 OCTOBER
Vleeshal: Modeshow C. en A. 8 en 9.15 uur.
Concertgebouw: Ned. Reisvereniging, lezing
met film door mr, Th. Regout, 8 uur. Stads
schouwburg: Haarlemse Kunstgemeenschap
„Huilebalken en Waterlanders", 8.15 uur.
De Leeuwerik: Optreden van Ariës, 8 uur.
Minerva: „Pygmalion", alle leeft., 8.15 uur.
Herman Robbersstraat (Hectorstraat)Ten
toonstelling woning-inx-ichting 79 uur.
Gymnasium: Alliance Frangaise, spreker
Frangois Balsan, 8 uur. Cultura: Vereni
ging van spiritisten Harmonia. 8 uur. Roxy:
„Duivels der zee", alle leeft., 8 uur. Palace:
„In de schaduw van een troon", 14 jaar, 7
en 9.15 uur. Rembrandt: „Zij die met liefde
spelen", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Lido: „Ma-
non van de bronnen, 14 jaar, 8 uur. City: „Zij
die van de zonde leven", 18 jaar, 7 en 9.15
uur. Luxor: „Gekruiste zwaarden", 14 jaar,
7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Mysterie van de
nacht", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 14 OCTOBER
Grote Kerk: Bijzondere dienst, spreker ds.
J. J. Buskes, 8 uur. Vleeshal: Modeshow C.
en A., 11.30. 3 en 8 uur., Herman Robbers
straat (Hectorstraat), tentoonstleling wo
ning-inrichting, 2 tot 5 en 7 tot 9 uur. Stads
schouwburg: II Barbiere oi Siviglia. 8 uur.
Minerva: „Pygmalion" 8.15 uur. City: „Zij,
die van de zonde leven", 2.15, 7 en 9.15 uur.
Palace: „In de schaduw van een troon", 14
jaar, 2. 4.15. 7 en 9.15 uur. Rembrandt: „Zij
die met liefde spelen". 18 jaar, 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. Roxy: „Duivels der zee", alle leeft.,
2.30 en 8 uur. Lido: „Manon van de bron
nen", 14 jaar, 2. 7 en 9.15 uur. Frans. Hals:
„Ave Maria", 18 jaar, 2.30, 7, en 9.15 uur.
Gistermiddag is in de vergadering der
Eerste Kamer aan de orde gesteld de nota
van de minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen over de toekomstige be
hoefte aan onderwijzers bij het lager on
derwijs.
Als eerste spreker voerde de heer Wen-
delaar (V.V.D.) het woord. Hij had
gaarne in de nota ook gegevens gezien over
het middelbaar, hoger en nijverheidsonder
wijs.
Iedereen, behalve blijkbaar het departe
ment, had de catastrofe bij het onderwijs
reeds lang zien aankomen, zei hij. In het
beleid van de minister constateerde hij een
erbarmelijk gemis aan vooruitzien. „Er is
te weinig stuwkracht bij het departement",
zei hij. „Administreren is niet genoeg, er
moet geregeerd worden".
Wat betreft de grootte der klassen staat
ons land internationaal met een gemiddelde
van 36.1 in 1954 zeer slecht genoteerd. „Dit
is een schande voor ons land en hierin
moet spoedig verbetering komen", zei de
heer Wendelaar. Achter het denkbeeld van
het overbrengen van onderw ijzer essen van
het kleuteronderwijs naar de lagere school
zette hij voorlopig een vraagteken.
De heer A 1 g r a (A.R.). drong bij de mi
nister aan op een concreet onderwijsplan.
De huidige maatregelen zijn slechts nood
maatregelen om de zaak draaiende te hou
den, doch de gehele opbouw van het on
derwijs als zodanig vordert niet. „Er is
geen nationale aanpak, geen opbouw van
het onderwijs door de regering", aldus deze
senator. In de overgang van kleuteronder
wijzeressen met B-diploma naar het L.O.
ziet hij geen heil. Thans is er per 50 leer
lingen in het kleuteronderwijs slechts één
leerkracht met een A- of B-diploma, van
de overigen slechts 366 percent met het
B-diploma.
De heer Geugjes (C.P.N.) merkte,
evenals de heer Wendelaar, op, dat van
vele zijd-en jaren terug reed-s gewaarschuwd
was tegen een dreigend onderwijzerstekort.
Deze minister en zijn voorgangers hebben
dit echter niet willen inzien.
De heer De Dreu (P.v.d.A.) consta
teerde, dat bij de minister een lichtzinnig
optimisme schijnt te leven, waarschijnlijk
als gevolg van onjuiste voorlichting door
zijn ambtenaren. De angst voor te veel on
derwijzers lijkt bij de minister groter te
zijn dan de schade aan de jeugd toege
bracht.
Ook de heer Derksen (K.V.P.) liet
de minister duidelijk merken, dat hij en
zijn voorgangers in het verleden meerma
len was gewezen op het dreigende tekort
aan onderwijzers.
De heer Derksen kon de tijdelijke aan
stelling van de gehuwde onderwijzeres als
noodoplossing aanvaarden, doch verder
wilde hij beslist niet gaan.
Laatste spreker was prof. Gerretson
(C.H.). Hij was van mening dat het huidige
onderwijs niet beantwoordt aan de eisen
die men er aan kan stellen: het degelijk
bijbrengen van de primaire kundigheden
die men in het dagelijkse leven nodig heeft,
omdat de onderwijzers te veel aan ethiek
en aesth'etiek doen en zich beneden hun
geestelijke stand geëmployeerd voelen. Zijn
fractie hechtte weinig aan kleuteronder
wijs, zo zeide hij. „Een draai om de oren
van vader en een liefkozing van moeder is
vaak veel beter".
Minister Cals zal Dinsdag de sprekers
beantwoorden.
Het UNESCO-centrum Nederland bestaat
vijf jaar. Het werd op particulier initia
tief opgericht met het doel in Nederland
meer bekendheid te geven aan het pro
gramma en de activiteiten der UNESCO.
De nationale UNESCO-commissie in ons
land delegeerde haar voorlichtende taak
aan het centrum. Daarmee werd Neder
land het eerste land ter wereld met een
eigen UNESCO Voorlichtingsinstituut. Tot
op heden is het dit gebleven.
Buiten de financiële steun van het alge
meen secretariaat in Parijs is het centrum
afhankelijk van subsidies, verstrekt door
het ministerie van O., K. en W. en de ge
meente Amsterdam, en donaties of contri
buties van bedrijven en particulieren.
Sedert 2 y, jaar beschikt het centrum
over een eigen persdienst, die onder meer
een maandelijks bulletin en een 3 maan
delijks bulletin voor de jeugd publiceert.
Verleden jaar heeft het centrum in ons
land de UNESCO-geschenkbonnenactie
geïntroduceerd. Deze actie werd in het
leven geroepen om iedereen hetzij per
soonlijk, hetzij in school- of verenigings
verband in staat te stellen een vrijwil
lige bijdrage te leveren ten bate van het
onderwijs in economisch minder ontwik
kelde gebieden. Tot op heden zijn voor
dit doel ruim 20.000 gulden bijeengebracht.
De Vogeltrek
Op de post aan de kop van de Zeeweg
werd er door het nattige weer en de straffe
West-Zuidwestenwind weinig trek gezien.
Slechts enkele spreeuwen, vinken en gras
piepers passeerden. Aan de binnenduinrand
bij Overveen was meer activiteit, vooral
van vin-ken, waarvan er ruim honderd
overvlogen. Verder passeerden enkele
graspiepers, koperwieken een groenling en
een sperwer. Later op de morgen was er
over het midden duin lichte trek van
kraaien en kauw
tjes en enkele
Vlaamse gaaien.
Ook van andere
plaatsen komen
meldingen binnen
van troepjes trek
kende kraaien,
mogelijk de voor
lopers van de gro
te kraaientrek. In het duin achter Bent
veld is een beflijster gezien. Al een aantal
dagen huist er boven Elswcut een vis
arend die daar een tafeltje welbereid
vindt in de visrijke vijver.
Dat niet alleen langs de kust een sterke
vogeltrek plaats vindt maar ook elders in
het land blijkt uit enige berichten van
andere afdelingen van de vogelwerkgroep.
In Noord-Brabant op de heide tussen Box
tel en Oisterwijk was er 8 October veel
trek, die tot in de middag duurde. Zo zag
men daar zelfs op een laat uur, namelijk
van 12.30 tot 1.30 nog 38 vinken, 68 gras
piepers en 10 buizerden passeren. Op een
post op de Leusder heide tussen Amers-
voort en Utrecht noteerde men Zondag 10
Oct. van 9 tot 11 uur 1250 spreeuwen, waar
van er circa duizend in een heel brede
formatie vlogen, 1090 vinken, 70 veld
leeuweriken, 430 graspiepers, 1 witte
kwikstaart, 2 grote lijsters en 3 koper
wieken. Deze vrij grote aantallen, vooral
van vink, leeuwerik en ga spieper schij
nen op een concentratie te duiden, die
mogelijk veroorzaakt is door stuwing langs
de Zuid-Oostkust van het IJselmeer. Om
streeks half tien passeerde het grootste
aantal van de vinken. Ook daar in het cen
trum van het land houden zich in de bos
sen een menigte zanglijsters en koperwie
ken op.
MET DE GLORIE OMGEVEN van acht
Oscars, twee prijzen van buitenlandse
journalisten in Hollywood, de prijs van
de New Yorkse filmcritici en een eerste
prijs hors de concours te Cannes is de
Amerikaanse film „From here to eternity"
thans in ons land gearriveerd. Van Vrijdag
af wordt ze vertoond in het Haarlemse
Lido-theater. De onderscheidingen, aan de
film gegeven, zijn, wanneer men haar
heeft gezien, verklaarbaar. Zij moest in
Amerika wel opgang maken. Zij is door
en door Amerikaans. Krachtig, mannelijk,
hard. Een rake weergave van de Ameri
kaanse mentaliteit met een directheid, die
de realiteitszin niet beter kon weerspie
gelen. Een film met proporties. Maar ook
een film, die aan haar kracht haar zwak
heid ontleent omdat ze ofwel opzettelijk
ofwel uit het gebrek aan distinctie,
kenmerkend voor menige kunstuitingen
aan gene zijde der Oceaan, volstaat met
aanduidingen zonder diepte, emoties zon
der fijnere gevoelsopenbaring. Zij raakt
de kern der dingen, maar beroert ons niet
wezenlijk. Haar karakters kunnen door
Amerikanen alleen het sterkst gewaar
deerd worden.
IK ZEG DIT ALLES niet zonder voor
zichtigheid, omdat men gauw te kort doet
aan wat men beoordeelt, indien men meer
wenst dan voorhanden is. Het is een in
stelling, een geestelijke erfenis misschien,
een verschil in cultuur tussen de mens van
Europa en de Amerikaanse mens, welke
zich hier openbaart. Het moge waar zijn,
dat wij ons nog al eens laten voorstaan
op culturele waarden, eenzijdig in ons
oordeel over wat men ons daarginds heeft
te bieden, soms is een vaststelling als hier
boven noodzakelijk, wordt ze ons opge
drongen door de omstandigheden zelf, uit
gelokt door het feit dat prijzen en onder
scheidingen, die de hoogste lof vertegen
woord igenf een reactie oproepen, waarin
de zaken scherp worden gesteld. Ik vind
„From here to eternity" een knap gemaak
te film, een boeiende film, welhaast een
zedenschildering van Amerikaanse men
sen, een ka'rakterweerspiegeling als ge het
woord zedenschildering minder waardeert.
Ik vind de film niet uitsteken boven an
dere. Ze is goed gemaakt, ze geeft een
boeiend relaas van het soldatenleven in
vredestijd voor Pearl Harbor echter
te zeggen dat ik haar mooi vind: ik geloof
niet dat dit adjectief hier op zijn plaats
is. Daarvoor, meen ik, neemt men er te
weinig van mee, wordt men te veel gecon
fronteerd met situaties, te weinig nog met
de overwegende rol der mensen daarin.
De film maakt indruk, maar ge vergeet
haar snel. De figuren, wier lot u ter harte
moet gaan, interesseren u en wekken uw
sympathie en antipathie. Ge zijt evenwel
niet met hen begaan. Het blijft allemaal
te uiterlijk. Het innerlijk komt er niet
indrukwekkend uit.
GEEN ALLES OVERTREFFENDE FILM
dus, wel een goede film. Opnieuw een
regieprestatie van Fred Zinneman, die het
talent bevestigt van de man, op wiens
naam „High Noon" staat. Vooral de beeld
overgangen zijn uitstekend gekozen, het
spel der mannelijke hoofdpersonen uitne
mend opgevangen en verantwoord weer
gegeven. Montgomery Clift als een stijf
koppig onverzettelijk man van principes,
Burt Lancaster in de rol van sergeant met
het hart op de juiste plaats en Frank Sina
tra als opvliegend en impulsief soldaat
hij croont niet, hij acteert uitstekend
vormen een trio, dat het leeuwendeel van
uw waardering oogst. Deborah Kerr en
Donna Reed maken de vrouwelijke bezet
ting uit, van wie de. laatste het minst op
vallend. De plaats van handeling is Hono
lulu. Het verhaal van de film draait in
hoofdzaak om soldaat Prewitt (Montgo
mery Clift) die overgeplaatst is naar een
nieuw legeronderdeel, waar hij al spoedig
de toorn opwekt van zijn commandant,
omdat hij, een goed bokser, geen deel
wenst uit te maken van het team van de
commandant. Het gevolg is, dat hij tot het
uiterste wordt getergd. De commandant
leeft in onmin met zijn vrouw, die haar
troost vindt bij sergeant Warden (Lancas
ter). Het meisje Lorene (Donna Reed)
wordt verliefd op Prewitt en verbergt
hem, wanneer hij de dood van zijn vriend
Angelo (Sinatra) wreekt door de sergeant
die Angelo mishandelde,om het leven te
brengen. Wanneer de Japanners Pearl
Harbor overvallen keert Prewitt naar zijn
onderdeel terug. Hij wordt voor een sabo
teur aangezien en neergeschoten. Sergeant
Warden blijft bij het leger. De beide vrou
wen keren terug nqar Amerika, ieder een
illusie armer.
DIT IN HET KORT is de inhoud. Een
te korte omschi'ijving, die echter even een
beeld moge geven van wat de toeschouwer
in hoofdzaak kan verwachten: de schilde
ring van een harde en soms wrede solda-
tenmaatschappij, liefde in wanhopige en
ongelukkige omstandigheden, vriendschap
en eer, die met geweld worden verdedigd.
Voor vals sentiment is er in ieder geval
geen plaats.
P. W. FRANSE.
Initiatief directie
Lido-theater
Bij gelegenheid van de vertoning van
„From here to eternity" wenst de directie
van het Lido-theater gedurende de eerste
week dat de film in het theater draait,
tien procent van de filmhuuropbrengst uit
eigen middelen af te zonderen voor een
drietal instellingen in Haarlem en omge
ving, welke zich bewegen op sociaal of
charitatief gebied. Het is de bedoeling, dat
het publiek en dus niet alleen de be
zoekers van de film zelf uitmaakt welke
instellingen dat zullen zijn. Tot 25 October
bestaat er dan ook gelegenheid uw wensen
aan de directie van het Lido-theater ken
baar te maken. Het adres luidt: Plein 19,
Haarlem.
VENJUS
iw acht
Tasö S
D
I
Als u hebt gemeend,
dat onze avondster de
laatste tijd helderder
aan de avondhemel
schittert dan dit jaar
ooit gebeurde, dan hebt
u zich niet vergist! Ve
nus' helderheid is de
laatste maanden steeds
toegenomen en Maan
dagavond 11 October be
reikte zij een hoogtepunt
Een bok, rondlopend
aan een touw dat aan
een paal vastzit, lijkt
groter te worden als 'hij
op weg is naar ónze
kant van de paal. Dat
zelfde is de laatste
maanden met Venus ge
beurd: zij is de aarde
steeds dichter genaderd
en wij zijn haar dus dui
delijker gaan zien. (De
volgende maand zal zij
tussen ons en de zon
doorlopen; de zon is hier
de paal waaraan Venus
met een touw vastzit).
Maar er speelt ook
nog een andere factor
mee in die helderheids-
wisselingen van Venus.
Zij reageert op de zon
net als de maan, name
lijk door schijngestalten
te vertonen. Bovenstaan
de tekening illustreert
dat; zij vertoom acht
moment-opnamen uit
één Venus-jaar (dat 225
dagen duurt)
Staat Venus bij A, dus
■jan onze kant af gezien
„achter de zon", dan
zouden wij haar „vol"
zienals haar schijn
sel niet werd overstemd
door dat van de zon. Zij
wordt voor ons pas
zichtbaar als zij zich een
eindje van de zon heeft
verwijderd (fase B),.
maar vertoont dan aan
de linkerkant een rand
je schaduw. Hoe dichter
Venus ons nadert, hoe
groter die schaduw
wordt: bij C is zij nog
maar half verlichtZo
was de situatie b<êgin
September j.l. De scha
duw wordt groter en
groter, want Venus na
dert ons steeds meer en
wordt dus door de zon
beschenen op dat deel
van de Venusbol dat
grotendeels van ons af
is gekeerd: in fase D zien
wij nog maar een sikkel-
gestalte, zoals bij een
heel jonge maan. Midden
November zal onze
buurplaneet niet meer
zichtbaar zijn: zij loopt
dan juist tussen de zon
en de aarde door en
keert ons dus haar don
kere zijde toe. (Fase E).
Op dit ogenblik (11
October) zijn wij onge
veer aan fase D toe.
Hoewel wij nu een veei
kleiner deel van het Ve-
nus-oppervlak besche
nen zien dan in fase B,
lijkt de planeet toch veel
helderder en dat
komt door de veel gerin
gere afstand. Hoe groot
het verschil.wel is, toont
de tweede tekening on
deraan.
De moraal van dit
lied: maansikkels geven
minder licht dan volle
manen bij Venus is
het juist andersom!
G. v. W.
ta.se 3
99
De opsporingsactie naar de wrakken van
de Urker kotter „Hendrika" en de Helderse
kotter „De Jonge Jochem", waartoe de Ur
kers Maandag in de kerk besloten, is een
even spontaan als weloverwogen initiatief
geweest. De schipper van de UK 41 had
een kaartje getekend van de plaats, waar
de beide vermiste kotters volgens hem wa
ren gezonken, dit kaartje was vermenig
vuldigd en iedere deelnemende kotterschip-
per kreeg er een mee. Het initiatief heeft
reeds resultaat gehad: dertig mijl ten
Noordwesten van Terschelling zijn twee
wrakken aangetroffen.
Gistermorgen om 4 uur was de Urker
vissersvloot op de aangegeven plaats en
het zoeken begon. De gehele actie, waaraan
ook door Helderse, Scheveningse, Terschel-
linger en zelfs een Belgisch vaartuig werd
deelgenomen, werd geleid van de UK 141
.Jakob" onder schipper Snoek, de UK 68
..De Jonge Johannes" onder schipper Rom-
kes en de UK 44 „Albert" onder schipper
Romkes, welke schepen door middel van
communiquatievaartuigen contact onder
hielden met de anderen.
Des middags werden op dertig mijl ten
Noordwesten van Terschelling twee wrak
ken gelocaliseerd, waarvan in elk geval
vast staat, dat het géén wrakken uit de
oorlog zijn. Naar burgemeester Keizer van
Urk ons hedenmorgen mededeelde, wordt
door de Urkers als vaststaand aangenomen,
dat dit inderdaad de beide gezochte wrak
ken zijn. Boven de plaats waar zij liggen
zijn bakens aangebracht en het bergings
vaartuig „Dolfijn" van Van der Tak is
hedenmorgen reeds gearriveerd om een
duiker gelegenheid te geven, onder de zee
spiegel af te dalen om te zien of het ver
moeden der Urkers juist is. Indien dat zo
is, zal de Koninklijke Marine aan de ber
ging medewerken en voor dat dóel zes
van haar duikers ter beschikking stellen.
Inmiddels heeft ook het visserij-onder
zoekingsvaartuig Anthonie van Leeuwen
hoek, dat door de regering beschikbaar ge
steld werd voor het bergingswerk, een
peiling gemaakt boven de wrakken. Zij
liggen op 70 tot 80 voet beneden de water
spiegel.
Na de opsporing zijn de Urkers verder
gaan vissen, zoals eerder is bericht, moet
de vangst de kosten van de berging dek
ken.
Op de werf van Wilton-Fijenoord te
Schiedam is de kustmijnenveger „Dokkum"
te water gelaten. De echtgenote van de
burgemeester van Dokkum, mevrouw M. L.
van Tuinen-Sijtsma, verrichtte de doop
plechtigheid. Maar toen de fles champagne
tegen de scheepswand uiteengespat was,
bleef de „Dokkum" stokstijf liggen. De
arbeiders en technici, die zich reeds aan
boord bevonden wisten door snel van de
ene reling naar de andere te lopen het
schip los te krijgen. Na enkele minuten
gleed het statig het water in.
In de cantine van de werf voerde de
burgemeester van Dokkum, de heer Van
Tuinen, het woord. Dokkum was eens een
der oudste zeehavens van Europa, zei hij.
Dat de eerste mijnenveger van een reeks
van 32 naar mijn stad genoemd is, schept
voor de regering verplichtingen. Toen de
mijnenveger „Brielle" een bezoek zou
brengen aan de stad, waar hij naar ge
noemd werd, moest, het schip ligplaats kie
zen te Hellevoetsluis. Nu de „Dokkum"
straks in de vaart zal komen, zal het nodig
zijn, dat het Dokkumer Diep wordt uitge
diept, opdat de „Dokkum" er met ere ont
vangen zal kunnen worden, terwijl Dok
kum dan tevens uit zijn isolement zal wor
den bevrijd.
De mijnenvegers van het type „Dokkum".
waarvan er 32 op Nederlandse werven in
aanbouw zijn, worden gebouwd met een
aluminium geraamte en bovenbouw en een
dubbele houten huid, waarvan de binnen
huid van mahoniehout is en de buitenhuid
van teakhout.
De Dieselmotoren zijn geheel van Neder
landse constructie. Deze schepen worden
uitgerust met omkeerbare schroeven,
waarmee zeer gunstige resultaten worden
verkregen.
TOKIO (AFP) De Japanse regering
heeft het Chinees-Russische aanbod tot het
aanknopen van normale diplomatieke be
trekkingen indien Japan zijn huidige bui
tenlandse politiek opgeeft, van de hand
gewezen. Volgens een communiqué zijn
normale betrekkingen met de twee com
munistische landen onmogelijk, zolang deze
staten de beginselen van het vredesverdrag
van San Francisco niet aanvaarden.
Een woordvoerder van het Japanse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken verklaar
de dat de Russen en Chinezen een grote
fout maakten door ontbinding van het
Japans-Amerikaanse bondgenootschap te
eisen.De verklaring kon worden beschouwd
als het hoogtepunt van het communistische
vredesoffensief van na de Geneefse con
ferentie.
Vice-premier Ogata zeide, dat het pro
bleem van de handel een zaak is, die los
van de rest van de verklaring staat. Toch
zal Japan niet de eerste stappen op dit
terrein doen en geen handelsmissie te Pe
king voorstellen.
