Met de sehooltandarts op stap
In de moestuin
overwegingen
ONZE TUIN- EN KAMERPLANTEN
Aandelenbeleggingen voor
Collectieve besparingen
9
Plant bollen voor de
winter komt
2 stuks voor 50 cent
Britse aartsbisschoppen
veroordelen apartheid
Kees van Bruggen 80 jaar
VRIJDAG 5 NOVEMBER 1954
oor
d<fÜ
rouw Schoonheids-
Een kleine hum
mel zit weggedo
ken in de grote
tandartsstoel. Ze
lacht monter naar
me en zegt: „Ik
vind het best
leuk." Gewillig
spert ze haar
mondje open en
haast spelender
wijs doet de boor
van de tandarts
haar werk.
Een jog met een
warrige kuif wacht
op een stoel in de
hoek. „Ik vind het
toch wel een beet
je eng", vertrouwt
hij me toe. „Het
doet toch geen
pijn?"
Dan neemt de
tandarts het woord
en zegt: „Iets wat
je niét kent, lijkt
altijd eng. Maar je
voelt er niets van.
Je hoort alleen
maar een straal
jager en die klinkt
nu niet in de lucht,
maar in je mond."
Dat is de taal,
die de jongen aan
spreekt. Zijn be
zwaren en vrees
zijn voorbij en als
hij behandeld is
wordt hij zelfs
overmoedig:
„Wanneer mag
ik weer?"
Ook dat is een ty
perende uiting van
een kind. Het gaat in de schooluren nog
liever naar de tandarts dan dat het in
de klas blijft zitten. Ieder kent dat ver
schijnsel nog wel uit zijn jeugd al
mocht je maar even iets uit de gang
halen, dan had je al een verzetje.
Ge zult u misschien afvragen: wordt
het onderwijs hierdoor niet erg ge
stoord? Och, dat valt wel mee. Alles
gaat buitengewoon ordelijk en snel. Is
een bepaalde klas aan haar half jaarlijkse
controle toe, dan worden de leerlingen
om de beurt geroepen, liever gezegd: het
kind, dat aan de beurt is geweest roept
de volgende. En in de spreekkamer ver
loopt het hele proces gesmeerd, want
steeds is er een kind' in de stoel, terwijl
een ander al zit te wachten. De tand
arts kan, in overleg met het onder
wijzend personeel, de storing tot een
minimum terug brengen door „zijn
moment goed te kiezen".
We werken in Haarlem volgens een
zesjarenplan", vertelt dokter Heskes,
die een belangrijke rol heeft gespeeld
in de totstandkoming van de dienst.
„We beginnen in d'e eerste klas en wer
ken zo allé zes leerjaren met ze op. He't
kleinste euveltje wordt daardoor vroeg
tijdig ontdekt, zodat we, door meteen in
te grijpen, bijna altijd erger kunnen
voorkomen. Ons voornaamste streven is
niet zozeer op het heden als wel op de
toekomst gericht, doordat we proberen
te voorkomen, dat het gebit later slecht
wordt. En de resultaten zien we al in
de hogere klassen; door de vroege sa
nering komen hier inderdaad minder
euvelen voor."
De schooltandartsendienst kan na de
oorlog al op een ervaring van zes jaar
wijzen, maar vooral gedurende de laat
ste jaren is men erin geslaagd de werk
methode tot in de perfectie op te voeren.
Er is een zo hygiënisch mogelijke situa
tie gekweekt en het werk wordt gedra
gen door de modernste inzichten en
wordt snel en economisch verantwoord
verricht.
Het instrumentarium mag gezien
worden. Alle attributen zijn verplaats
baar en bij elkaar is de uitrusting van
Een kijkje tijdens de behandeling op school. Een practi-
sche uitrusting stelt de tandarts in staat in beperkte
ruimte snel en goed te werken.
de tandarts niet gering: een opvouwbare
stoel, die helemaal uit elkaar kan wor
den genomen, een spoelbakje, een elec-
trische boormachine, een schijnwerper,
een sterilisator en een enorme instru
mentenkoffer, vol vakjes en laadjes.
Het duurt daardoor wel even, voordat
de beschikbaar gestelde ruimte in de
school is omgetoverd in een echte tand
arts-spreekkamer. Een school wordt
dan in de ochtenduren afgewerkt en dat
kost wel enige weken. Zo gaan er zes
tandartsen de vijfenvijftig lagere scho
len en de vijf scholen voor B.L.O. langs.
„De ruimte is altijd een groot pro
bleem," zegt de tandarts. „De scholen
zijn nu eenmaal over het algemeen krap
gehuisvest en op een medische afdeling
is niet gerekend. Meestal moet de kamer
van hét hoofd worden ontruimd. Vooral
in de oude scholen zitten we altijd in
heel kleine hokjesJWaar we ons nauwe
lijks kunnen wenden en keren. Soms is
het zo donker, dat we met één schijn
werper nog niet kunnen volstaan. Dat
maakt ons werken wel eens primitief,
maar. we hebben gelukkig alle mede
werking van de 'leerkrachten. Ze zien
er zelf het grote nut van in."
Dat kan ik me levendig voorstellen.
Het is al heel wat, d'at het aantal lastige
kiespijnkinderen in de klas belangrijk
minder is dan vroeger. De kinderen
vinden het zelf ook leuk en sporen an
deren aan mee te doen. Daar de deel
neming geheel op vrijwilligheid is geba
seerd, zijn er altijd nog schapen, d.ie
niet over de dam zijn gekomen, maar
het aantal afzijdigen loopt van jaar tot
jaar terug. Een kind leeft van nature
collectief en doet dus graag met de grote
massa mee.
„Is er nooit eens een kind echt bang?"
vraag ik.
„Mocht er eens een angstig patiëntje
tussendoor lopen, dan kunnen ze altijd
wel met grapjes op hun gemak worden
gesteld. Ze mogen eerst toekijken hoe
het gaat. Ze worden dan niet gedwon
gen, maar trekken al gauw zelf bij en
vergeten spoedig hun angst."
Er wordt al'tijd in de eerste plaats
gewerkt op de psyche van het kind, dat
is het allerbelangrijkste uitgangspunt-
Alle medewerkers weten met kinderen
om te gaan en hebben ze onmiddellijk
op hun hand. De eerste klas is het ge
makkelijkst. Deze kleintjes zijn arge
loos, ondervinden inderdaad, dat de
tandcontröle pijnloos is en groeien als
vanzelf in de regelmaat.
„Als u op mijn zenuwen zit, mag ik
dan „au" roepen?" vroeg een jongen
eens aan de tandarts. Het viel hem ge
weldig mee, dat er helemaal geen „au
roepen" aan te pas kwam.
Op de B.L.O.-scholen is het werken
uiteraard moeilijker. Maar men neemt
er alle tijd voor en als men maar eerst
goede vrienden met het kind is, komt de
rest vanzelf. Het goede psychologische
inzicht van de tandarts d'oet daar won
deren. Men zorgt de kinderen te kennen
en vertrouwd met hen te worden. De
tandarts-assistente brengt eerst een dag
met de leerlingen door om het ijs te
breken.
Het bestuur van de stichting wordt
gevormd door de gemeente, afgevaar
digden van de Maatschappij ter bevor
dering van de schooltandvgrzorging en
de ziekenfondsen. Zowel verplicht als
vrijwillig verzekerden en particulieren
kunnen hun kinderen van deze instel
ling laten profiteren.
Op een kaart wordt in stenografische
aantekeningen vermeld wat er aan het
gebit van ieder kind is gebeurd. Elke
tand en kies zijn als hokjes aangegeven
en onderverdeeld in kleinere vakjes,
waarin staat welke behandeling is ver
richt. Gaan ze na zes jaar de school ver
laten, dan krijgen ze hun plattegrond'je
mee.
Wanneer deze kinderen zijn opge
groeid tot volwassenen, zullen ze zeker
hun eigen kroost ook naar de schóól-
tandarts sturen. T. R.
Een brede leren ceintuur is wel de op
merkelijkste decoratie van dit fraaie en
charmante ensemble voor jonge vrouwen
Het idee van de bollenkwekers om
in het najaar „officiële" bollenplant-
dagen te houden heeft bij het publiek
een gunstig onthaal gevonden. Er zijn
op de bewuste drie Zaterdagen in Oc
tober heel wat bloemenvrienden ge
weest, die hun buren het goede voor
beeld gaven en die hun bollen aan de
aarde hebben toevertrouwd. Zij hebben
daar verstandig aan gedaan, want als
gevolg van de sterk toegenomen bloem
bollen-export heeft men kans, dat later
in het najaar niet alle variëteiten
meer in de gewenste hoeveelheid ge
leverd kunnen worden. Het planten
van bollen kan ook in de November-
maand geschieden, althans voordat het
gaat vriezen.
„Gut zeg, wat zie jij er blakend1 best
uit, je lijkt wel tien jaar jonger!"
„Maar kind, wat zie jij er slecht ulit, je
voelt je toch niet ziek?" Heerlijk
suggestieve opmerkingen, zijn dat altijd.
De aangesprokene voelt zich na de eer
ste opmerking meteen veel vitaler, ge
zonder en vrolijker, wordt haar de
tweede toegevoegd, dan merkt ze in
eens dat ze inderdaad doodmoe is en
stokoud.
Behalve dergelijke gezegden is er de
suggestieve spiegel. Wie in de spiegel
kijkt als zij zich niet erg plezierig voelt,
ziet een bleek vermoeid gezicht en be
denkt dat zij zich slechts met de groot
ste moeite door de d'ag heen zal kunnen
slepen. In werkelijkheid is dat helemaal
niet zo. Denkt u bijvoorbeeld eens aan
uzelf. Dat is helemaal niet moeilijk,
dunkt me. U slaapt vaak slecht. Na één
nachtje te kort slaap bent u wat ver
moeid en niet erg gezellig, maar na
twee nachten van tobben en hopeloos
proberen hebt u, als u 's morgens uit
uw bed wankelt, het gevoel of uw rug
uit twee stukjes bestaat die u met beide
handen onverpoosd met kracht moet
ondersteunen; uw hoofd is één logge
zware klomp die stevig moet worden
vastgehouden om niet van de dunne
steel te vallen. U durft nauwelijks in
de spiegel te kijken, omdat u het grau
we vertrokken gezicht al kent van een
vorige keer. De opmerkingen aan de
ontbijttafel wachten u ook hog: „Wat
zie je wit, je lijkt doodmoe," enzovoort.
Weet u wat eens moest doen als u
zich zo gebroken voelt? Met een ei en
een citroen in bed gaan liggen. Nou ja,
niet het eitje aan de linker- en het
citroentje aan de rechterkant neerleg
gen maar als volgt: U klopt het eiwit
luchtig met het sap van een kwart
citroen en zegt tegen de huisgenoten dat
u niet gestoord wilt worden, een heel
uur lang niet. Verstop uw haardos on
der een doek en breng nu het ei wit-
citroenmengsel op de huid van gezicht
en hals. Zet. te voren een bakie klaa>-
met twee dotten watten. Het bakje vult
u met rozenwater of, als u dat niet in
huis hebt, met gewoon water. Hebt u
het eiwit-citroen-masker goed aange
bracht, ga dan op bed liggen; doe iets
over u heen tegen de kou, zodat u zich
echt behaaglijk en rustig kunt voelen
en leg lenslotte de uitgeknepen vochtige
watten Dp de ogen. Blijf zo tenminste
vijftien minuten liggen. Het masker zal
ondertussen drogen en uw huid ver
strakken. Beweeg geen spiertje van uw
gezicht, lig doodstil en probeer aan ple
zierige dingen te denken.
Na vijftien minuten neemt u de wat
ten weg en haalt het masker af met
een washandje en warm water. Daarna
met koud water afbetten en voorzich
tig afdrogen, vooral niet hardhandig
droogwrij ven.
Dit was een masker voor een vette
huid. Een droge huid behoeft een ander
mengsel. Roer een eidooier met wat
olijfolie en een paar drupjes astringe-
rende lotion goed dooreen. Breng 'de
pasta op de huid en laat het eveneens
een stief" kwartiertje intrekken. Het
afnemen gaaf op dezelfde wijze als het
eitwi t-ci troenm asker.
De uitwerking van het masker is al
duidelijk te voelen, maar nu is u nog
niet klaar. Neem een vloeibare crème
in een tint iets donkerder dan uw huid.
Doop de ringvingers er voorzichtig in
en wrijf zorgvuldig de crème over huid
van gelaat en hals uit. Met beide han
den cirkelvormige bewegingen maken,
niet duwen en drukken, maar voorzich
tig uitsmeren. Als u geen enkel plekje
van uw gezicht hebt overgeslagen, heeft
het een mooie egale kleur gekregen, een
gezonde huidskleur, waarop tenslotte
nog een matige make-up wordt aange
bracht. Laat u zich tussen haakjes bij
de aanschaf van deze vloeibare crème
niet misleiden door uw zuinigheid. Ge
kunt beter een prijzige crème nemen
van een goedbekend staand merk dan
een onbekende soort. De goede kwali
teiten bevatten huidvoedende bestand-
dolen en hebben een zekere inwerking,
hetgeen van goedkope kwaliteiten niet
altijd gezegd kan worden. Met de in
houd van een potje kan men zeker zo
wat twee jaar toe.
Hebt u na dit heerlijke uurtje al in
de spiegel gekeken? Ziet u wel dat alle
vaalheid is verdwenen en er nu een
gezond gezicht te zien is! Ook uw pijn
lijke rug voelt u minder en het hoofd
is heel wat lichter. De suggestieve spie
gel zegt u dat u ondanks een slechte
nachtrust er opperbest uit kunt zien en
heel beslist komt straks de opmerking:
„Gut zeg, wat zie jij er nu blakend best
uit, je lijkt wel tien jaar jonger!".
GERDA.
Parels als sieraad grote (namaak) paarlen oorringen staan charmant bij het
korte kapsel. De armband is overdadig voorzien van (namaak) parels en pareltjes.
Het heeft ons in de moestuin met al
dat slechte weer niet erg mee gezeten;
de aardappelen zijn er nu over het al
gemeen wel uit en dat is maar goed
ook; het weer wordt er niet beter op en
ze moeten toch winddroog in de be
waarplaats komen. De bladgroenten
hebben het ook niet zo erg naar hun
zin gehad; de andijvie blijft maar zo
groen en hardi; het vele regenwater is er
de schuldige van. Zij die nu dicht op
elkaar gepoot hebben, zullen vermoe
delijk nu toch nog malse gele kroppen
kunnen oogsten. Het wordt ook tijd dat
de inmaakpotten vol gemaakt wordien.
Andijvie kan wel een paar graden vorst
verdragen; strenge vorst echter in geen
geval. Het is ook tijd' om zuurkool in te
maken; witte kool kan ook niet veel
vorst hebben.
De laatste tomaten kan men nu pluk
ken en die legt men dan in het zonnetje
in de vensterbank achter het glas; ze
kunnen dan nog een beetje kleuren.
Mag i'k u er eens op wijzen dat u ont
houden moet waar de aardappelen deze
zomer groeiden; op die zelfde plek mag
men de eerste twee jaar beslist geen
aardappelen meer kweken; dit om
slechte oogst te voorkomen.
Rode krootjes en worteltjes zijn ook
niet zo goed. tegen vorst bestand en men
doet er goed aan hen nu maar te rooien
in kisten wit duinzand kan men hen op
zolder of in de kelder heel goed laten
overwinteren; die bewaarplaats moet
vooral luchtig doch ook wel vorstvrij
zijn. Rhabarberpollen kunnen nu nog
Groenten uit eigen tuin.
(Foto Turkenburg).
gepoot worden; zet ze niet te dicht op
elkaar; op den duur hebben ze veel
ruimte nodig en een onderlinge afstand
van ruim een halve meter is niets te
veel.
ADVERTENTIE
Castella Schoonheidszeep
voor een stralend uiterlijk,
een huid, zo fris, zo
zacht en geurend als
de lente zelf. Houdt
U aan Castella Schoon
heidszeep rijk aan
huidversterkende oliën,
discreet geparfumeerd!
Terwijl bij het ministerie van Financiën
een wijziging van de Beleggingswet wordt
overwogen, welke het de Pensioenfondsen
mogelijk zal maken een deel van hun gel
den voortaan in aandelen te beleggen, zijn
nu ook de voorschriften van de beleggin
gen van Spaarbanken o.m. in die zin gewij
zigd dat instellingen met een obligo van
meer dan 50 millioen en waarvan de re
serve meer bedraagt dan 20 pet. van het
obligo, te Amsterdam genoteerde aandelen
mogen kopen. Een motivering van laatst
genoemd besluit ontbreekt, maar de wijzi
ging van de Beleggingswet voor de Pen
sioenfondsen wordt bepleit met het oog op
de na-oorlogse moeilijkheden om voldoen
de risicodragend kapitaal te krijgen voor
de nieuwe investeringen.
Het is inderdaad zo dat, als de indivi
duele besparingen van de bevolking meer
en meer plaats gaan maken voor collectie
ve besparingen in de vorm van stortingen
in pensioenfondsen, premies voor levens
verzekering en inlagen bij de spaarbanken,
de collectiviteit ook voor de verstrekking
van nieuw kapitaal aan het bedrijfsleven
moet zorgen en de risico's daarvan zal
moeten aanvaarden.Het bedrag van de col
lectieve besparingen mag voor ons land
zeker wel op een milliard per jaar worden
geraamd. Alleen de levensverzekerings
maatschappijen ontvangen thans per kwar
taal aan premiën en koopsommen meer
dan 125 millioen, hun belegd vermogen
neemt elk jaar met ca. 300 millioen toe
en het bedraagt thans meer dan
milliard.
Tussen de levensverzekeringsmaat
schappijen en de Pensioenfondsen bestaat
er ten aanzien van de beleggingen in zo
verre een principieel verschil, dat de
eerstgenoemde instellingen formeel gezien
bij belegging in aandelen geen, of althans
weing belang hebben, omdat zij alleen de
uitbetaling van een bepaalde som gelds
garanderen, hetzij ineens, hetzij over een
bepaald aantal jaren, ongeacht de vraag
welke de koopkracht van die som gelds
t.z.t. zal zijn. Dit geldt ook van de Spaar
banken, die slechts met rente hebben terug
te betalen wat er is ingelegd en die zich,
alweer formeel gezien, over de koopkracht
van het terug te betalen geld niet behoe
ven te bekommeren. Als hoofdsom en ren
te, in geld uitgedrukt, kunnen worden te
rugbetaald, heeft de instelling haar plicht
gedaan.
Met de Pensioenfondsen staat het echter
wel wat anders, omdat, als de salarissen
stijgen, ook de pensioenen moeten worden
verhoogd en het dan allerminst zeker is
dat de fondsen voldoende zijn om de ver
plichtingen na te komen. Zo is er bijv. in
het Burgerlijk Pensioenfonds, wiskundig
berekend, reeds een tekort van honderden
millioenen en bij de op stapel staande
Oudedagsvoorziening wordt daarom ook
een omslagstelsel inplaats van fondsvor
ming bepleit.
Wij vragen ons dan ook af of bij de thans
in overweging zijnde wijziging van de Be
leggingswet voor de Pensioenfondsen uit
sluitend de wens voorzit om het bedrijfs
leven met kapitaal voor nieuwe investe
ringen van dienst te zijn en of daarin niet
veel meer een poging moet worden gezien
om de Pensioenfondsen zoveel mogelijk te
vrijwaren tegen een verdere waardever
mindering van het geld. Dit onderwerp is
thans overal aan de orde en de nog steeds
aanhoudende koersstijging op de aandelen
markt, niet alleen in ons land, maar ook
in vele andere landen, houdt, naar wel
mag worden aangenomen, daarmee voor
geen gering deel verband. Gebaseerd op de
prijzen in de groothandel bedraagt de
koopkracht van de gulden thans niet meer
dan 27 pet. van die in 1930, die van het
Pond Sterling 30 pet., die van de Franse
franc nog slechts 4 pet., en hoewel de
Amerikaanse dollar zich nog het best heeft
gehouden, zien we ook bij die valuta een
koopkrachtvermindering tot ca. 44 pet.
Als dit proces van geleidelijke waarde
vermindering van het geld zich voortzet,
verliezen de collectieve besparingen, zo ze
uitsluitend in geldelijke waarden worden
belegd, derhalve gaandeweg hun economi
sche en sociale betekenis en de hoogge
roemde sociale zekerheid verdwijnt. Men
heeft gemeend door de gedwongen en vrij
willige collectieve besparingen met name
voor de werknemers ook voor de toekomst
een zeker deel van de nationale productie
te kunnen waarborgen, maar begint thans
meer en meer in te zien dat de vele milliar-
den, waarover de fondsen beschikken, nu
reeds aanmerkelijk in werkelijke waarde
(koopkracht) zijn verminderd en dat wel
de nationale productie en de werkelijke
waarde daarvan stijgen, maar dat het aan
deel van de sociale fondsen daarin voort
durend minder wordt. Het is de huidige
generatie en het zijn de aandeelhouders
van de ondernemingen, welke daarvan
profiteren, zoals uit de recente koersstij
ging der aandelen blijkt, maar de oude ge
neratie, welke op de sociale fondsen terug
valt en "voor zijn levensonderhoud daar
van afhankelijk is, legt het loodje.
Dit zijn dan zuiver economische en so
ciale ovei-wegingen, waarbij men echter
ook nog politieke doelstellingen in het ge
ding kan brengen. Want in bepaalde krin
gen heeft men ongetwijfeld in de collec
tieve besparingen ook het voordeel gezien
dat langs die weg de „gemeenschap" niet
alleen een groter aandeel zou krijgen in de
productie, maar ook in de productiemidde
len, waarvan natuurlijk geen sprake is als
de sociale fondsen alleen maar geldelijke
schuldvorderingen bezitten, welke voort
durend in koopkracht achteruitgaan, maar
het particuliere kapitaal de aandelen be
houdt, waarvan normaliter de geldswaarde
stijgt naarmate de koopkracht van het
geld daalt.
Hoezeer uit economische en sociale over
wegingen het pleit voor aandelenbelegging
door de sociale fondsen begrijpelijk en te
prijzen is, zij brengt ook het gevaar voor
politieke machtsvorming ongetwijfeld met
zich mee.
Toen Hitler, nu Zuid-Afrika
YORK (Reuter) De aartsbisschop van
York, dr. Cyril Garbett, heeft de rassen
politiek van de Zuid-Afrikaanse regering
onchristelijk, tyranniek en gevaarlijk ge
noemd. Op een diocesane conferentie te
York zei hij. dat het voorstel om 60.000 in
heemsen uit de Westelijke districten van
Johannesburg over te brengen naar een
gebied op een afstand van ongeveer 20
kilometer van de stad neerkomt op een
eigenmachtige massa-deportatie op een
manier zoals in nationaal-socialistische of
communistische staten werd toegepast.
De aartsbisschop van Canterbury, dr.
Geoffrey Fisher, heeft op een diocesane
vergadering te Canterbury het beleid van
de Zuid-Afrikaanse regering ten aanzien
van kerkelijke scholen veroordeeld.
Dr. Garbett zei onder meer: Wij mogen
niet langer zwijgen, wij moeten ons pro
test even duidelijk laten horen als indertijd
tegen Hitiers behandeling van de minder
heden in Duitsland. Volgens Garbett wil de
regering van Zuid-Afrika de inheemsen in
algehele onderwerping houden door hun
gevorderd onderwijs te onthouden. Door
dit beleid wordt de Christelijke zending,
die reeds vele jaren onder de Bantoes
werkt, bedreigd. De Zuid-Afrikaanse re
gering „maakt aanspraak op algehele con
trole van het missie-onderwijs. De rege
lingen die zij voorstelt zullen het Christe
lijke werk op onderwijsgebied zo goed als
onmogelijk maken. De vrijheid van de
kerken in uiterst belangrijke, kwesties zal
door de staat worden vernietigd", aldus
aartsbisschop Garbett.
Zondag 14 November wordt de roman
schrijver Kees van Bruggen, die vooral
door zijn roman „Het verstoorde mieren
nest" bekendheid verkreeg, tachtig jaar.
Zaterdagmiddag 13 November wordt
door het gezelschap „Het gouden hoofd"
en de stichting voor litteraire publicaties
„De Beuk" een bijeenkomst gehouden, ge
wijd aan Kees van Bruggen, waarbij Jan
Musch zal voordragen uit de sonnetten
bundel Kruidentuin, die ter gelegenheid van
de tachtigste verjaardag van de schrijver
bij de genoemde uitgeverij zal verschijnen.
Aan de universiteit van Amsterdam is
bevorderd tot arts de heer E. W. J. M. Klun-
haar te Haarlem.
