Dr. Peter van Anrooy overleden
Cycloon 3 antwoordt niet
PANDA EN DE SPOKEN-MEESTER
F. DAMIAANS EN ZN.
Wereldnieuws
ZocU ió Uet
zo
VALDA
KNMI acht de Belgische
conclusie voorbarig
De radio geeft Woensdag
Buskruit
DINSDAG 4 JANUARI 1955
1
Dirigent, die Residentie
orkest groot maakte
OPRUIMING BOEKEN
L O O S 3 E S begint
Radio-actieve atmosfeer
Kort geding inzake boek
over Han van Meegeren
in elk huisgezin:
Actueel stuk van Jules Roy
Handen en Lippen
ruw?w
Kerkelijk Nieuws
De mislukte inbraak te Oss
E 55-helicopterdienst
Twee Schokkers strandden
op bank voor Scheveningen
Verzending van zeepost
0
Gaat U verhuizen
Verhuis- en emballeerbedrijf
.J
Vrijdagochtend is in zijn woning te
Den Haag overieden de bekende musicus
en oud-dirigent van het Residentie Orkest
Peter van Anrooy. Hij bereikte de leeftijd
van 75 jaar.
Peter van Anrooy werd 13 October 1879
te Zaltbommel geboren. Hij studeerde te
Utrecht bij Adelberg en Veerman en bij
Johan Wagenaar muziektheorie. Reeds in
1S96 werd een door hem gecomponeerd en
onder zijn leiding uitgevoerd werk „Inlei
ding en Scherzo", ten gehore gebracht,
waarbij zijn leidersgaven duidelijk aan het
licht kwamen. In 1599 werd hij leerling
van W. Kes. Eerst te Dresden en daarna te
Moskou, voor viool en directie. Tevens nam
hij lessen bij de bekende componist Tane-
jef. Nadat hij achtereenvolgens eerste vio
list geweest was bij het symphonie-orkest
te Glasgow en bij het Tonhalle-orkest te
Zürich, kwam hij in 1903 als tweede diri
gent van het „Lyrisch Toneel" naar Am
sterdam. Deze stad verwisselde hij in 1905
voor Groningen, waar hij directeur van het
orkest aldaar werd als opvolger van M.
van 't Kruys. Vijf jaar wijdde hij zijn
beste krachten aan dit orkest, tot in 1910
zijn benoeming tot directeur van de Arn
hemse Orkestvereniging volgde.
Toen Henri Viotta zich in 1917 in het
buitenland ging vestigen, werd Peter van
Anrooy zijn opvolger als directeur van het
residentie-orkest, dat onder zijn zeven
tienjarig directeurschap tot een ensemble
van de eerste rang uitgroeide. Verschei
dene concerten van het residentie-orkest
leidde hij ook buiten Den Haag, vooral in
Leiden, Haarlem en Rotterdam. Met groot
succes dirigeerde hij ook vele jeugdcon-
certen. Tot Juni 1935 is hij directeur van
het orkest gebleven.
Na zijn aftreden bleef hij zich in het
muziekleven bewegen en hield hij onder
meer gedurende jaren voordrachten voor
de radio onder de titel: Inleiding tot mu
ziekbegrip.
In 1929 werd dr. Van Anrooy tevens
leider van het Haagsch Toonkunstkoor.
Van de verschillende werken, die Van An-
ADVERTENTIE
BU HOEST EN KEELPIJN
PASTILLES
ONTSMETTEND -VERZACHTEND
rooy componeer&e, moet in de eerste plaats|i
genoemd worden de Piet-Hein-rhapsodie.'
die wel de populaire van zijn composities
is. Ook schreef hij n^uziek* voor het sprook
je „Das Kalte Herz'' van Wilhelm Hauff
een ballade voor vioolsolo en orkest, ou
vertures, een klavierkwintelt, twee kinder
cantaten en andere werken-
In 1914 erkende de universiteit te Gro-|
ningen zijn verdiensteta door hem tot doe-'
tor honoris causa te benoemen. Dr. Peter-
van Anrooy was ridder in de orde van de-,
Nederlandse Leeuw en officier in de orde-,
van Oranje-Nassau. Van Arirooy was een
dirigent, die vooral grote lierfde koesterde'
voor de klassieken. Als Brahmsvertolker
genoot hij grote bekendheid.
Dr. Van Anrooy is heden op zijn verzoek
in alle stilte begraven. Naar wens van de
overledene had de familie verzocht, niet
eerder van zijn overlijden melding te
maken.
ADVERTENTIE
DONDERDAG 6 JANUARI
GROTE HOUTSTR. 100 - HAARLEM
RIJKSSTRAATWEG 125 - HAARL.-N.
Naar aanleiding van mededelingen die
het weerkundig instituut te Ukkel (bij
Brussel) heeft gedaan over de aanwezig
heid van radio-activiteit verneemt het
ANP van de zijde van het KNMI te De
Bilt, dat men in Brussel tot een weten
schappelijk voorbarige conclusie is geko
men. Ook in De Bilt worden dagelijks deze
onderzoekingen gedaan en men neemt ook
hier bepaalde meteorologische verschijn
selen waar, die vaak samengaan met het
overtrekken van bepaalde wolksoorten.
Dat het „electrische grondpotentieel, dat
gewoonlijk 100 volt per meter hoogtever
schil bedraagt, iedere keer na een atoom
ontploffing in de Verenigde Staten na een
tiental dagen later een scherpe daling tot
10 of 15 volt van dit spanningsverschil
registreert, noemt men wel mogelijk, maar
men vindt het een voorbarige conclusie
deze daling aan deze ontploffing toe te
schrijven. Er zijn ook andere meteorologi
sche verschijnselen mogelijk, die deze da
ling kunnen bewerkstelligen. De mede
deling dat filmplaten in een fabriek van
fotografische producten gesluierd worden
door dergelijke „op de plaats der ontplof
fing radio actief geworden overtrekkende
luchtlagen" noemt het KNMI een conclusie
die met de grootste reserve moet worden
getrokken. Immers, aldus het KMI, ook
in normale gevallen treden dergelijke
sluieringen op door radio-actieve afstra
lingen van de aarde. Men betreurt deze
mededelingen, omdat ze wellicht ongewild
bij het publiek psychologische spanningen
opwekken, die volkomen ongegrond zijn.
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.45 Even opkrikken. 7.50 Platen. 8.00 Nieuws.
8.18 Platen. 8.50 Voor de huisvrouw. 9.00
Gymnastiek. 9.10 Platen. 10.00 De Fiets, cau
serie. 10.05 Morgenwijding. 10.20 Voor de
vrouw 11.00 Platen. 12.00 Orgel en zang. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 Voor
het platteland. 12.38 Platen. 13.00 Nieuws.
13.15 Tentoonstellingsagenda. 13.18 Lichte
muziek. 13.45 Platen. 14.00 Medische kroniek.
14.10 Platen. 14.10 Platen. 14.30 Voor de
jeugd. 16.00 Voor de zieken. 16.30 Voor de
jeugd. 16.50 Platen. 17.15 Dansmuziek. 17.50
Regeringsuitzending: Rijksdelen cverzee:
Nieuw Guinea. 18.00 Nieuws en commentaar.
18.20 Actualiteiten. 18.30 Dansmuziek. 19.00
Liedjes voor de jeugd. 19.10 De eenheid der
Christenen, causerie. 19.30 Voor de jeugd.
20.00 Nieuws. 20.05 Politiek commentaar.
20.15 Gevarieerd programma voor de sol
daten. 20.50 Fluwelen wimpers, hoorspel.
22.10 Pianopalet. 22.45 Hoorbaar en onhoor
baar geluid, causerie. 23.00 Nieuws. 23.15
Socialistisch nieuws in Esperanto. 23.20 Ham
mondorgel. 23.4024.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws en S.O.S.-berichten. 7.10 Ge
wijde muziek. 7.45 Een woord voor de dag.
8.00 Nieuws en weerbericht. 8.15 Platen. 9.00
Voor de zieken. 9.30 Voor de huisvrouw. 9.35
Platen 10.30 Morgendienst. 11.00 Platen.
11.15 De Citadel, hoorspel. 12.15 Platen. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 In
strumentaal septet. 12.53 Platen en actuali
teiten. 13.00 Nieuws. 13.15 Metropole orkest.
14.00 Platen. 16.00 Voor de jeugd. 17.20 Pla
ten of actualiteiten. 17.30 Orgel. 13.00 Viola
da gamba, cla^ ecimbel en cello. 18.30 Platen.
18.45 Spectrum van het Christelijk Organi
satie- en Verenigingsleven, causerie. 19.00
Nieuws en weerbericht. 19.10 Muzikale cau
serie. 19.30 Buitenlands overzicht. 19.50 Pla
ten. 20.00 Radiokrant. 20.20 Kamerorkest en
soliste. 21.00 De Christen en de Europees-
politieke partijen. 21.20 Platen. 21.28 Lichte
muziek. 22.00 Platen. 22.15 Volksmuziek.
22.45 Avondoverdenking. 23.00 Nieuws. 23.00
Nieuws. 23.1524.00 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen. 14.00. 14.25 en
15.00 Idem. 15.45 Kinderliedjes. 16.05 Bariton
en piano. 16.25 Omroep-orkest. 17.00 Nieuws.
17.10 Platen. 17.25 Voordracht. 17.45 Platen.
17.50 Boekbespreking. 18.00 Gevarieerde mu
ziek. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws.
19.40 Platen. 20.00 Hoorspel. 21.30 Lichte
muziek. 22.00 Nieuws. 22.15 Jazzmuziek. 22.45
Platen. 22.5523.00 Nieuws.
BBC
22.0022.30 Nieuws. Feilen van de dag.
Vraaggesprek met onze luisteraars. (Op
224 m.).
Een kort geding over het boek „De alche
mist van Rocquebrune", waarin tuet leven
van de schilder Han van Meegerem wordt
beschreven, is Maandag als eerste zaak in
het nieuwe jaar voor de president v»an de
rechtbank te Amsterdam behandelid. De
eerste echtgenote van de schilder, mevrouw
De Voogt, eist de onmiddellijke stopaetting
van de verkoop van dit boek met een
dwangsom van 100 gulden per execaplaar,
dat na het vonnis wordt verkocht. Z'ij heeft
voorts een civiele procedure voor 'schade
loosstelling bij de rechtbank aanhangig ge
maakt over dezelfde kwestie, die Dinsdag
wordt behandeld.
Het in November 1954 bij de N.V. uit
geversmaatschappij P. Vink be Tilburg
verschenen boek is geschreven door de
heer J. Baesjou. De raadsman van eiseres,
mr. J. R. Voute (Amsterdam), zieide onder
meer dat zijn cliënte, die in 1912 met Van
Meegeren trouwde en in 1923 van hem
werd gescheiden, het boek stotend voor
haar eer en goede naam acht.
In de aankondiging van het boek wordt
gezegd, dat het de waarheid over het leven
van Han van Meegeren bevat. De schrijver
heeft als eerste en enige toegang gehad tot
het veelzijdige documentenmateriaal en de
intieme briefwisseling. Het wordt: „Een
ontroerend document genoemd." Tot aan
het verschijnen van het boek, zo deelde de
advocaat mede. had eiseres nog nimmer van
de schrijver gehoord. De raadsman vroeg
zich dan ook af of het maar kon, dat de
auteur over het intieme huwelijksleven, op
authentieke gegevens berustend, kon
publiceren. Weliswaar was zijn cliënte in
het over haar handelende hoofdstuk aange
duid als: Katja Shaba, doch de schrijver
vermeldt zelf in het boek, dat de namen
gefingeerd zijn. Het boek bevat tal van
sluitende bijzonderheden. „De meest mar
kante passage berust op plagiaat, namelijk
een interview uit een Amsterdams dagblad
waarbij de tekst is weergegeven als een
debat tussen Van Meegeren en de officier
van justitie tijdens de terechtzetting."
De publicatie van de gewraakte passages
noemde de advocaat „een onkiesheid, die
haars gelijke niet kent. De gegevens zijn
verstrekt door de tweede vrouw van de
schilder."
De advocaat van de eerste gedaagde, de
schrijver, mr. P. F. C. van Geer (Amster
dam) begon met de mededeling, dat de
auteur begin 1954 van de uitgever het ver
zoek had gekregen om een boek over de
schilder te schrijven.. De eerste vrouw was
niet door de schrijver geraadpleegd. Het
doel van het boek is een psychologische
verklaring van het karakter van Van Mee
geren te geven. Het is een historische
roman, waarbij het romantische element op
de voorgrond staat. De auteur heeft naar
zijn mèning met grote piëteit over de eerste
vrouw geschreven.
De advocaat van de uitgeverij, mr. A.
Steinhauser (Amsterdam), die eveneens tot
ontzegging van de vordering concludeerde,
zei de dat nergens in het boek iets wordt
vermeld, dat met opzet krenkend is be
doeld.
In zijn repliek bestreed mr. Voute ver
schillende opmerkingen van de beide
raadslieden. Het boek noemde hij geen
psychologische roman en de aankondiging
achtte hij wel sensationeel.
De president zal Vrijdag vonnis wijzen.
ADVERTENTIE
Uitsluitend bij Apothekers en Drogisten
Op 29 December werd in Paramaribo het Statuut voor het Koninkrijk plechtig
bouw te Paramaribo. De gouverneur van SiLriname, mr. J. Klaasesz, heeft juist het
driewerf hoera op Koningin Juliana.
afgekondigd. Een beeld uit het Statenge-
Statuut afgekondigd en luistert naar het
99
99
De toneelgroep „Puck" is het nieuwe
jaar begonnen met een lang niet onver
dienstelijke voorstelling van „Cycloon 3
antwoordt niet" van Jules Roy, het stuk
waarover onze correspondent in Parijs in
„Erbij" van 18 December met geestdrift
schreef. Hij heeft bij die gelegenheid te
vens de inhoud uitvoerig naverteld, zodat
ik deze thans wel als bekend mag ver
onderstellen. Voor alle zekerheid: het gaat
hier om de experimenten met een nieuw
model straaljager, die Frankrijk de hege
monie in het luchtruim zou kunnen ver
schaffen, waarvan echter de eerste exem
plaren bij de proefvluchten door onbeken
de oorzaak verongelukken. Het gestelde
probleem luidt: mag de gemeenschap voor
haar behoud het hoogste offer van de
enkeling eisen? De schrijver, die kolonel
bij de Franse luchtmacht is geweest, dringt
niet bepaald een antwoord op. Iedereen
krijgt in zijn standpunt gelijk en men moet
zelf de conclusies maar trekken. Die ac
tualiteit zal stellig de aantrekkingskracht
van dit sterk gebouwde spel ook in ons
land doen gelden.
Men kan „Puck" dan ook wel geluk
wensen met deze keuze, al zou een gezel
schap met rijpere krachten ongetwijfeld
een betere bezetting op de been hebben
kunnen brengen. De grote scènes komen
er niet helemaal en de toeschouwer is voor
het doorvoelen van de gewenste spanning
soms tezeer op zijn eigen verbeeldings
kracht aangewezen. Met een bijzonder
ruimtelijk décor van Noni Lichtveld en
regisseur Cas Baas a!s projectievlak daar
voor wil dat wel lukken en voor de rest
wordt men geholpen met authentieke, od
de vliegbasis Soesterberg vervaardigde
geluidseffecten. In het Nieuwe de la Mar-
theater te Amsterdam, waar ik de première
zag, wordt men echter nu en d>an geducht
in die war gebracht door gierend passeren
de wagenstellen van de tramlijnen 10 en 7,
die een luidruchtige overeenkomst met de
straaljagers oproepen.
Over de Nederlandse titel kan ik, door
herinneringen aan een „Draufganger"-
film van Hans Albers, niet erg enthousiast
zijn. Maar voor 1>< overige klinkt de ver
taling van de vlieger-schrijver W. van
Veenendaal prima, recht op de man af en
onopgesmukt, geladen niettemin met mo
derne heroïek. Ondanks de ruimschoots
mogelijke critiek zal men er, geloof ik,
geen moment spijt van hebben deze eer
lijke poging tot hedendaagse dramatiek te
gaan zien. De enige werkelijke vergissing
van de auteur is het ten tonele voeren van
de vrouw van een piloot, die zodanig ge
schokt is door de noodlottige tijding, die
haar tot weduwe maakte, dat zij niet in
de dood van haar man wil geloven. Al het
talent van Tine de Vries kon deze dwaling
dan ook niet goed maken.
Guus Verstraete speelde met intensiteit
en beheersing de moeilijke rol van de
kolonel, die te kampen krijgt met de
menselijke factor in het technische experi
ment. Ab Abspoel groeide geleidelijk in
zijn wat zwak ingezette rol van de held
haftige, ook in zijn verontwaardiging no
bele commandant. Jammer alleen dat hij
voortdurend zulke machteloze, stereotiepe
armgebaren nodig heeft als uitlaat voor
zijn emoties. Wat dat betreft was Egbert
van Paridon als zijn „tweede man" verre
zijn meerdere. Jan Blaaser had zich veel
moeite getroost de generaal met autoriteit
uit te rusten zonder hem aan menselijk
heid te laten inboeten, maar het door
stralen van zijn komisch talent bracht het
evenwicht in gevaar. Wim van den Heuvel
bleef ondanks zijn felle overtuiging wat te
jongensachtig als de uitvinder om de span
ning helemaal geloofwaardig te houden,
maar ik vond het toch wel een interes
sante rol.
Een ernstige tekortkoming van de regie
viel in het laatste bedrijf te constateren:
het moment van spanning tijdens het
radiocontact met de in de lucht zijnde
Cycloon is onvoldoende voorbereid en uit
gewerkt, waardoor ook de terugkeer van
de verloren gewaande commandant niet
„als door een wonder" werkt, ondanks zijn
verschijning in wat onzé correspondent in
Parijs noemde zijn engelachtige overall.
Maar dit euvel kan door beter „timen"
en het scherper in acht nemen van pauzes
stellig verholpen worden. Dan is er een
voorstelling tot stand gekomen, die niet zal
nalaten ook op de rijpere jeugd, waartoe
dit ensemble zich in de eerste plaats richt,
veel indruk te maken. DAVID KONING
ADVERTENTIE
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen naar Doeveren (als hulp
prediker) ds. mr. C. Timmer te Bunscho
ten.
Geref. Kerken
Beroepen te Baambrugge D. Bremmer
te Bruinisse.
Aangenomen naar Rotterdam-Zuid (vac.
G. R. Visser) D. J. Modderaar te Appinge-
dam.
Bedankt voor Den Haag-Moerwijk (vac.
R. Kooistra) P. Riemersma te Drachten.
Geref. Gemeenten
Bedankt voor Scheveningen J. B. Bel te
Krabbendijke.
Vrije Evang. Gemeenten
Aangenomen naar Enschedé J. Enter Jr.
Zeist.
Geref. Gem. in Nederland
Beroepen te Ederveen M. v. d. Ketterij
te Alblasserdam.
Het gezamenlijk onderzoek van de ge
meentepolitie te Oss en de rijkspolitie heeft
'uitgewezen, dat de inbraak in het kantoor
van de Nederlandse Credietbank te Oss, in
de nacht van Zondag op Maandag is ge
pleegd. De daders zijn met gestolen auto's
naar Oss gekomen. Zondagavond stalen zij
in Breda een personenauto, maar die ge
raakte in Boekei defect. Zij stalen daar op
nieuw een auto en wel de bestelwagen van
een winkelier. Bij de naburige smederij
De B. ontvreemdden zij twee zuurstoffles-
sen en een brander, waarna de reis naar
Oss werd voortgezet. In het bankgebouw
bleek de inbrekers echter dat zij in Boekei
inplaats van een snijbrander een lasbran-
der hadden meegenomen, waarmee zij niets
konden uitrichten. In de verlaten boven
woning hebben zij daarna uit het geld
kistje een bedrag van 120 gulden gestolen.
De bestelwagen is Maandagmiddag in Hel
mond onbeheerd aangetroffen.
Het kan vrijwel als vaststaand worden
aangenomen, dat de „Sabena" gedurende
de energiemanifestatie „E 55" op de Don
derdagen, Vrijdagen ,en Zaterdagen een
helicopterdienst Brussel-Walcheren-Schou.
wen Duiveland-Rotterdam zal gaan onder
houden. Tevens zullen er dan rondvluchten
boven de expositie en de stad worden on
dernomen.
36. De toeristen reden regelrecht naar het
schip, dat hen naar hun vaderland terug
zou brengen. De kisten met de geesten van
Jolliepop en de belastinginspecteur, wer
den afgeladen en door twee stevige kruiers
aan boord gebracht Panda begreep, dat
hij nu snel zou moeten handelen. Hij rende
naar een douane-beambte en, naar de kis
ten wijzend, riep hij deze toe: Houdt ze
tegen! Er zitten geesten in die kisten!"
„Geesten?", herhaalde de ambtenaar ver
baasd, „asjemenou die toeristen nemen
toch de raarste souvenirs mee naar huis!"
„Ja, maar dat MAG toch zo maar niet?!",
riep Panda. „Bovendien is een van die
geesten een bediende... een goede vriend
van me enne„Ik zal eens kijken, of
het niet mag", zei de douanebeambte, „als
geesten op de lijst van verboden goederen
voorkomen, zal ik inderdaad deze uitvoer
moeten verhinderen". Terwijl Panda trap
pelend van ongeduld toekeek, bladerde hij
bedachtzaam door grote lijsten. „Nee", zei
hij tenslotte, „ik vind nergens een aanwij
zing, dat uitvoer van geesten verboden is
Het is dus in orde en...". Maar Panda
luisterde al niet meer. „Dan zal ik het zélf
wel opknappen", dacht hij, terwijl hij ver
hit de loopplank op snelde.
Tussen de uiteinden van de Scheve-
ningse havenhoofden is gistermiddag een
schokker, de KW. 61, aan de grond ge
lopen. Het schip is kort daarna los ge
komen en opnieuw gestrand ten Zuiden
van het Zuidelijk havenhoofd. Vervolgens
is een tweede schokker, de Sch. 22, aan
de grond gelopen op de plaats waar eerst
zijn voorganger zat. De Scheveningse red
dingboot „Arthur" voer ter assistentie uit
en trok de Sch. 22 los. De Kw. 61 kwam
gisteravond om kwart over acht op eigen
kracht los.
Na de jongste stormen heeft zich 50
meter buiten de havenhoofden te Scheve
ningen een bank gevormd, die gevaar op
levert voor dè uitgaande en binnenkomen
de schepen. Toen gisterenmiddag de ge
noemde kleine kustvissersvaartuigen bij
laag water de haven wilden aandoen lie
pen zij op deze bank vast. De Sch. 22
heeft roer en schroef verspeeld.
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
corréspondentie uiterlijk ter post moet zijn
bezorgd, staan achter de naam van het
schip vermeld.
Voor Indonesië: s.s. „Rotti" 20 Januari:
voor Ned. Nieuw Guinea: s.s. „Rotti" 20
Januari: voor Nederlandse Antillen: m.s.
„Dora Oldendorf' 12 Januari en m.s.
„Oraniestad" 18 Januari; voor Suriname:
m.s. „Bonaire" 12 Januari, m.s. rMentor"
26 Januari: voor de Unie van Zuid-Afrika
en Zuidwest-Afrïka: m.s. „Jagersfontein"
11 Januari, m.s. „Carnarvon Castle" 15
Januari; voor Canada: s.s. „Riindam" 1?
Januari, s.s. „American Attorney" 13
Januari en m.s. „Noordam" 20 Januari:
voor Zuid-Amerika. Chili: s.s. „Rijndam"
12 Januari en m.s. „Nnordam" 20 Januari:
^oor Brazilië: s.s. „Presidente Perón" 8
Januari m.s. „Aldabi" 12 Januari en s.s.
..Maasland" 17 Januari; voor Australië: via
Engeland: s.s. „Strathaird" 13 Januari en
s.s. „Arcadia" 18 Januari: voor Nieuw
Zeeland: via Engeland 8 Januari en 15
Januari.
Inlichtingen betreffende de verzendings
data van postpaketten geven de postkan
toren.
ADVERTENTIE
Voor het verhuizen van Uw huisraad
is het noodzakelijk, dat U een verhui
zer neemt met vakkundig personeel.
Wanneer U dit doet dan loopt U geen
risico en Uw huisraad vaart er wel bij.
Wij bieden U vakkundig personeel.
Vraag ons daarom eens om offerte
ZIJLVEST 41 - HAARLEM
Tel. 12456 - 14155 - 22279
Onafgebroken. In de Verenigde Staten zat
in 1955 onafgebroken diag en nacht voor
de vrede worden gebeden. Op Oude
jaarsavond om middernacht zijn de
eerste gebeden gezegd in kerken in elf
plaatsen. Meer dan duizend gemeenten
in het gehele land doen aan deze ge
bedsactie, die is opgezet door de Metho-
distenkerk, mee.
Buit. In Noord-Duitsland zijn in de af
gelopen maanden 19 bankovervallen
gepleegd. De inbrekers hebben sedert
de herfst een buit behaald van 220.000
Marken. De bende of benden kiezen
voor hun nachtelijke operaties voor
namelijk kleine provincie banken uit.
Voorzorg. De autoriteiten van de kathe
draal van Salisbury hebben het Britse
ministerie van Luchtvaart vriendelijk
verzocht te voorkomen, dat straaljager
piloten in de buurt van het kerkgebouw
de geluidsbarrière zouden doorbreken.
Bij onderzoek is komen vast te staan
dat het zeer wel mogeliik zou zijn dat:
de 400 jaar oude torenspits bij een luide
explosie naar beneden zou tuimelen.
Eenzaam. De Franse premier Mendès-
France zal met zijn gezin een korte
vacantie doorbrengen in Mégève in
het hotel d'Arbois, dat alleen met
een ski-lift bereikbaar is. Maat
regelen zijn genomen dat de staatsman
door niemand en niets zal worden ge
stoord. Zijn twee zoons en zijn echt
genote worden heden verwacht en de
premier zelf zal 5 Januari aankomen.
Gelijkenis. De Weense politie heeft ge
meld, dat men een man, die gelijkenis
vertoonde met de vermiste Russische
functionaris kolonel Gregor Rapolov, na
een Nieuwjaarsfeestje van een brug in
de Donau heeft zien springen. Voorbij
gangers, die de man van de brug zagen
springen, meldden de politie dat alle
reddingspogingen vergeefs waren ge
weest.
Bezinning. Op het Ca pit ooi in Washington
is een „gebedskamer" ingericht, waar
de Amerikaanse Congresleden zich kun
nen terugtrekken om zich te bezinnen
als zij bij stemmingen in het Congres
belangrijke besluiten moeten nemen.
S.O.S. Aan alleen wonende ouden van
dagen in het Londense district Willesden
worden grote kaarten met de letters
„S.O.S." uitgereikt,diie zij voor het raam
kunnen plaatsen als zij, door ziekte of
een ongeval, hulp nodig hebben.
Uitvinding. De 25-iar:ge Amerikaanse sol
daat Simon Waitzman heeft een straal
motor uitgevonden, die lichter is en
krachtiger dan welke thans bestaande
motor ook. Hij heeft een regerings
patent ontvangen. Door de uitvinding
zal het mogelijk zijn vliegtuigen te bou
wen, d'ie grotere snelheid hebben zonder
dat zij zwaarder behoeven te worden.
Vliegtuig-televisie. Op de Parijse vlieg-
haven Orly is een radartoesteï geïnstal
leerd waarmee een vliegtuig tot on een
hoogte van ongeveer 10.000 .tot 12.000
meter en op een afstand van om en na
bij 150 kilometer opgespoord kan wor
den. De radarbeelden van de toestellen
verschiinen op een televisie-scherm van
35 vierkante meter oppervlakte (het
grootste televisiescherm van Europa).
Overleden. Mevrouw Rachel Isabella
Steyn, de weduwe van de laatste presi
dent van de Oranje Vrijstaat Martinus
Stevn, is na een langdurige ziekte in de
ouderdom van 89 jaar te Bloemfontein
overleden. Haar echtgenoot, met wie
zij in 1887 trouwde, werd in 1896 pre
sident. Hij stierf in 1916. Zes jaar ge
leden kwam mevrouw Steyn per vlieg
tuig naar Nederland om Zuid-Afrika
bij het gouden regeringsjubileum van
koningin Wilhelmina te vertegenwoor
digen.
Terylene. In West-Duitsland zijn stoffen
vervaardigd uit een nieuwe geheel syn
thetische vezel op olie-basis, welke de
naam terylene draagt. Uit terylene ver
vaardigde stoffen zijn licht als een veer
en er kunnen geen vlekken op komen.
In 't voorjaar zullen de eerste costume-
en kledingstoffen uit deze vezel ver
vaardigd op de markt komen.
Ontslagen. Tussen Mei 1953 en September
1954 zijn 8008 functionarissen uit Ame
rikaanse overheidsdienst ontslagen, om
dat zij gevaarlijk werden geacht voor
de veiligheid van de staat. In totaal
heeft de Amerikaanse overheid 2.317.000
personen in dienst.
WELLICHT heeft mén ook u op school
verteld dat Berthold Schwarz de uitvinder
is geweest van het buskruit? Dat zijn van
dié dingen die men nooit vergeet, vooral
niet omdat Schwarz een monnik was, wel
ke functie in onze kinderlijke ogen kwa
lijk leek te passen bij een uitvinding die
tot doel had anderen het leven te bene
nen. Maar dat zagen we toen verkeerd,
want iemand kan best een uitvinding doen,
zonder de draagwijdte daarvan te beseffen.
Maar eigenlijk was alles verkeerd wat
wanneer een authentieke acte gewag maakt
van een kanon in Florence in 1326 en een
manuscript in Oxford uit 1325 ons de af
beelding van een kanon toont. Schwarz
zou dan een stevige 30 jaar vóór zijn dood
de uitvinding hebben moeten doen. Onmo
gelijk is dat echter nog steeds niet.
De monnik Schwarz behoudt dus nog een
kleine kans op het octrooirecht. Maar die
minimale kans wordt volslagen nihil zodra
we kennisnemen van de werken van de
universele geleerde uit de dertiende eeuw,
men ons hierover heeft verteld. Want op Roger Bacon. Deze geniale man, die in
het monument van Schwarz te
Freiburg staat het jaar 1354
vermeld, welk jaar volgens de
één het jaar van de uitvinding
is geweest, maar anderen me
nen dat dit wellicht zijn sterf
jaar is. De vermelding van dat
jaartal is overigens wel de on
gelukkigste dienst die de ver
eerders van Schwarz de monnik hadden
kunnen bewijzen. Want er waren reeds
kruitfabrieken in 1340 te Augsburg, in 1344
te Spandau en in 1348 te Liegnitz. En in
1346 gelastte de Engelse koning Eduard
III alle voorraden zwavel en salpeter op te
kopen, terwijl zijn leger in hetzelfde jaar
buskruit gebruikte in de slag bij Crécy
Dit wetenschappelijk oogpunt is het dus
wat bezwaarlijk het buskruit nóg eens te
laten uitvind,en in 1354. Degenen die in dat,
in het monument te Freiburg gebeitelde,
jaar de heugelijke geboorte van het bus
kruit willen zien, hebben dus alvast onge
lijk.
Maar goed, het zou best kunnen dat 1354
het sterfjaar van Schwarz is geweest, en
dan kuiïnen de buskruitfabrieken sedert
het jaar 1340 hun florerende bestaan aan
hém te danken hebben gehad. Maar om
dat een Engels document uit het jaar 1338
reeds spreekt van „een klein vat buskruit"
mitsgaders een kanon die in de Londense
Tower aanwezig zijn, wordt de kans op
erkenning van Schwarz' uitvinding toch
1294 op 82-jarige leeftijd
stierf, heeft het eerste recept
voor buskruit gegeven en is
de Duitse monnik dus een
aanzienlijke lengte vóór ge
weest.
Wil dit nu zeggen, dat
Bacon de eigenlijke uitvinder
is geweest? Geenszins! Mo
derne onderzoekers beschouwen het bus
kruit als een product dat vele stadia heeft
doorgemaakt en waaraan velen hebben
meegewerkt om het beter en soms ook weer
slechter) te maken. De explosieve waarde
van het zgn. Griekse vuur, dat in de 7de
eeuw in de strijd om Byzantium werd ge
bruikt, schijnt nog vrij gering te zijn ge
weest. Maar in de 13de eeuw werd het
buskruit reeds vrij algemeen gebruikt als
aandrijvingsmiddel voor brandraketten, en
pas in de 14de eeuw kreeg men het denk
beeld deze stof te gebruiken voor het uit
stoten van projectielen en daarvoor ge
schikte wapenen te vervaardigen. Na 1300
verbreidt zich aldus in verscheidene lan
den het gebruik van buskruit als explosie-
stof. (Het vroegste gebruik van buskruit
schijnt aan de-Chinezen en achter-Indiërs
te moeten worden toegeschreven, maar zij
hebben de eerste mengsels van houtskool,
zwavel en salpeter waarschijnlijk uitslui
tend voor vuurwerk gebruikt).
Wist u overigens, dat de oude Romeinen
reeds artillerie bezaten?
wel klein. En die kans wordt nóg kleiner Daarover morgen. H. PéTILLON.
