Incident tijdens toespraak
van minister Suurhoff
Panda en de Mees ter-Klokkenmaker
Wereldnieuws
De radio geeft Woensdag
Brood en vlaggetjes
voor 26000 kinderen
Minister Spaak komt
niét in Valkenburg
Gemaskerde bandiet
pleegde overval op
Boerenleenbank
Jaarverslag Unilever
Pulitzerprijs 1955
voor Faulkner
DINSDAG 3 MEI 1955
2
1 Mei-viering te Amsterdam
Huldiging ir. A. Ludwig
Studie over de liederen
van Gysbert Japicx
Verf met
Examens
Twee bekroningen voor
Tennessee Williams
Vragen over scholenbouw
och ió ket
zo
V.
TANDEN
EN KIEZEN
J
In de Apollohal heeft de federatie Am
sterdam van de Partij van de Ai-beid een
bijeenkomst gehouden ter viering van de
lste Mei.
In zijn toespraak noemde de minister van
Sociale Zaken en Volksgezondheid, de heer
J. G. Suurhoff, het blijven van de Katho
lieke Werkgemeenschap in de partij een
feit van historische en politieke betekenis.
Wat Protestanten en Katholieken in de
Partij van de Arbeid doet blijven, is vol
gens de minister, de sociale politiek van de
confessionele partijen in de dertiger jaren
en na de oorlog de verzuiling, de vleugel
lamheid der confessionele partijen en de al
te nauwe binding tussen kerk en politiek.
De aantrekkingskracht van de Partij van
de Arbeid en de vakbeweging op deze
groepen moet nog vergroot worden door
niet vast te houden aan oude vormen,
waarvan de bewindsman als voorbeeld
noemde het niet op Zondag vieren van de
eerste Mei.
De minister zei voorts dat het koloniale
systeem in volle liquidatie is. „Wij mogen
zeggen, dat het democratisch socialisme de
weg daartoe heeft gebaand. De liquidatie
van het koloniale bestel in Indonesië ging
met strubbelingen over het hoe en het
waarom gepaard en onze beweging is in
deze moeilijkheden betrokken geraakt. Zij
heeft tot dusver van de door haar hier in
Nederland ingeleide ontvoogding van de
volken van Indonesië weinig plezier be
leefd. Veel teleurstelling was tot dusver
het deel van hen, die hier in Nederland het
nieuwe Indonesië een goed hart toedroegen.
Desondanks zeg ik, dat wij als Partij van
de Arbeid geen spijt hebben van wat wij
deden. De vrijwording der gekleurde vol
ken is een onstuitbaar proces en in begin
sel staat het democratisch socialisme nog
altijd, alle teleurstelling ten spijt, aan de
zijde van de tot voor kort overheersten,"
aldus minister Suurhoff.
Bij deze passage ontstond rumoer in de
zaal. Achter op het podium, waar het
koor „De Stem des Volks" zat, ont
plooiden twee jongelui een groot span
doek, met het opschrift: „Ambon moet
vrij." Ook vóór in de zaal deden twee
andere jongelui hetzelfde. De vier jon
gelui en een fotograaf, die van het
ontplooien der spandoeken een foto
had genomen, wei-den naar buiten ge
bracht. De politie nam de vier jonge
lieden mee naar het bureau.
Voortgaande zei de minister: „Sommige
dingen, die thans in Indonesië gebeuren,
vervullen ons met diepe bezorgdheid. De
rechtszekerheid is daarginds in gevaar.
Sommige methoden, welke daar tegenover
Zilveren jubileum bij P.E.N.
Maandag heeft de huldiging plaats ge
had van ir. A. Ludwig, hoofdingenieur bij
de Centrale in Velsen van het Provinciaal
Electriciteitsbedrijf van Noordholland,
wegens zijn vijfentwintigjarig dienstver
band. Op de Centrale werd hij des mor
gens toegesproken door de heren Van
Westenbrugge, Wortel en Hartman, die
hun vriendelijke woorden van geschenken
vergezeld lieten gaan. Later op de och
tend was er de ontvangst op het hoofd
kantoor in Bloemendaal, waar de direc
teur van het P.E.N., de heer J. den Boes-
terd. de zilveren jubilaris toesprak en hem
het gebruikelijke geschenk onder envelop
pe overhandigde. Hierna spraken namens
de staf van het P.E.N., dit zijn de chefs
van de verschillende afdelingen, ,de tech
nisch adjunct-directeur, ir. R. Kruk, en de
chef van de afd. Sociale Zaken, de heer
A. J. Bakker.
Ir. Ludwig recipieerde in de middaguren
in het restaurant „de Klugte" in Wijk aan
Zee. Niet alleen uit de kringen van het
bedrijf maar ook van daarbuiten zijn vele
belangstellenden de zilveren jubilaris ko
men gelukwensen. Namens de jubileum
commissie, sprak de voorzitter van deze
commissie, de heer G. Noordhof, die na
mens het personeel nog een geschenk
overhandigde.
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws en S.O.S.-berichten. 7.10 Pla
ten. 7.45 Een woord voor dg dag. 8.00 Nieuws
en weerbericht. 8.15 Platen. 9.00 Voor de
zieken. 9.30 Voor de vrouw. 9.40 Platen. 10.00
Morgendienst. Nationaal programma. 10.30
Herdenkingsprogramma voor de scholen.
11.00 Platen. 12.30 Land- en tuinbouwmede-
delingen. 12.33 Platen. 12.45 De Nederlandse
vrouw in het verzet, reportage. 13.00 Nieuws.
13.15 Dodenherdenking. 13.35 Platen. 15.25
Viool, clavecimbel en cello. 16.00 Voor de
jeugd. 17.00 Idem. 17.30 Platen. 17.40 Koer
sen. 17.45 Nationaal programma. 18.00 Klok.
18.01 Gedeelten officiële herdenkingsbijeen
komst. 18.30 Omroeporkest en groot koor.
19.00 Wij herdenken, reportages. 20.00 Stilte.
20.02 Wilhelmus. 20.04 Kamerorkest. 20.23
Toespraak over de Stichting 1940—1945.
20.30 Platen. 21.20 Radio Philharmonisch
orkest. 21.35 De ter dood veroordeelden,
hoorspel. 22.35 Platen. 22.45 Avondoverden
king. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 7.45 Even opkrikken. 7.50 Platen.
8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.45 Voor de huis
vrouw. 9.00 Gymnastiek voor de vrouw.
9.10 Platen. 10.00 Morgenwijding. Nationaal
programma. 10.30 Herdenkingsprogramma
voor de scholen. 11.00 Voor de wouw. 11.30
Platen. 12.00 Lichte muziek. 12.30 Land- en
tuinbouwmededelingen. 12.33 Voor het
platteland. 12.38 Platen. 12.45 Reportage.
13.00 Nieuws. 13.15 Tentoonstellingsagenda.
13.18 Lichte muziek. 13.45 Platen. 14.00 Me
dische kroniek. 14.10 Mezzo-sopraan en
piano. 14.30 Voor de jeugd. 16.00 Voor de
zieken. 16.30 Voor de jeugd. 16.50 Platen.
17.15 Platen. 17.45 Nieuws. Nationaal pro
gramma. 18.00—20.15 Zie Hilversum I. 20.15
Nieuws. 20.20 Omroep-orkest. (20.3921.34
Zoveel honderdmillioen, hoorspel). 22.10 Het
verzet' en zijn slachtoffers, toespraak. 22.15
Gamba-kwartet. 22.45 Gevaren van atoom
explosie?, causerie. 23.00 Nieuws. 23.15
Socialistisch nieuws in Esperanto. 23.20 In
strumentaal trio. 23.4024.C0 Platen.
TELEVISIE (V.P.R.O., N.T.S.)
17.0017.30 Voor de kinderen. Nationaal
programma: 19.40—20.20 1. Den vijand we-
derstaan!, filmreportage. 2. Verbeeld Her
denken, reportage met film-impressie.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen. 14.00 School
radio. 16.02 Platen. 16.15 Omroeporkest. 17.00
Nieuws. 17.10 Platen. 17.25 Voordracht. 17.45
Platen. 17.50 Boekbespreking. 18.00 Zang en
piano. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws.
19.40 Volkszang. 20.00 Het Meisje van Zaven-
tem, zangspel. 22.00 Nieuws. 22.15 Muzikale
causerie. 22.45 Platen. 22.5523.00 Nieuws.
BBC
22.0022.30 Nieuws en: Tien jaar later; De
generaties. (Op 224 en 75 m.).
onze landgenoten worden toegepast, herin
neren ons op griezelige wijze aan wat wij
tien jaar geleden dicht bij huis hebben zien
gebeuren. Tot onze vrienden daarginds
en wij weten, dat het er nog altijd velen
zijn zeggen wij: Weest op uw hoede. Gij
hebt u van de koloniale druk niet vrijge
maakt omdat die druk door vreemden werd
uitgeoefend, maar omdat alle onderdruk
king onrecht is. Bestrijdt dan ook het on
recht in uw eigen land. Alleen zo kunnen
wij de wereld veilig maken voor alle men
senkinderen," aldus de minister.
De bewindsman sprak ook over de sta
kingen van overheidspersoneel in Amster
dam.
„Het syndicalisme in Amsterdam is nog
niet dood," zei hij. „Als er ergens een sta
king is doen de arbeiders in Amsterdam
mee, omdat zij geen „maffers" willen zijn.
Tegen deze mentaliteit moeten wij ingaan.
Temeer als een staking bij voorbaat tot
mislukking is gedoemd, mogen wij daaraan
niet meedoen. In Amsterdam gebruiken
de communisten de ontvlambaarheid dei-
Amsterdamse arbeiders voor hun politiek.
Zij zeggen dan, dat de stakingen in de toe
komst verbeteringen zullen brengen. Maar
men kan niet van twee walletjes eten, èn
overleggen èn staken. De overheid moet op
zijn diensten kunnen rekenen. Er zijn bij
de recente staking in Amsterdam geen
ongelukken gebeurd, zoals het uitvallen
van gas en electriciteit. Als wij een com
munistische regering gehad zouden heb
ben, zou deze de staking niet hebben
aanvaard."
De Nederlandse Organisatie voor zuiver-
wetenschappelijk Onderzoek heeft de Frys-
ke Akademy te Leeuwarden een subsidie
verleend voor de uitgave van „Gysbert Ja
picx' lieten". Deze éditie een studie over
de door Gysbert Japicx voor zijn liederen
gekozen melodieën werd samengesteld
en beschreven door prof. ar. J. Jansen,
hoogleraar aan de faculteit der veeartsenij
kunde aan de Rijksuniversiteit te Utrecht,
een Fries van geboorte, een liefhebber van
muziek, die hij veel en gaarne beoefent.
Gysbert Japicx, die van 1603 tot 1666
leefde, was een renaissancedichter van gro
te betekenis geweest. Als schoolmeester en
voorzanger bracht hij het grootste gedeelte
van zijn leven in de oude Hanze-stad Bols-
ward door, toenmaals een cultureel centrum
van Friesland.
...In Gysbert Japicx' oeuvre (dat in zijn
geheel is uitgegeven) treft men behalve le
venslustige, speelse minneliederen met een
vaak religieuze achtergrond, ook zuiver
godsdienstige poëzie aan, bijvoorbeeld
Psalmvertalingen.
Het probleem der melodieën
Evenals Hooft, Brederode en andere ze-
ventiende-eeuwse letterkundigen dichtte
Gysbert Japicx op melodieën. Welgeteld
komen in zijn oeuvre 36 aanduidingen voor
de zang voor, waarbij in totaal van 32 me
lodieën sprake is. Hiervan zijn er thans 31
achterhaald.
Kunstenaars vinden versiering
van Amsterdam lelijk
Het dagelijks bestuur van de Neder
landse Federatie van beroepsverenigingen
van kunstenaars heeft zich tot Burgemees
ter en Wethouders van Amsterdam gewend
naar aanleiding van de aangekondigde
versiering en verlichting van Amsterdam
tijdens de zomermaanden.
Volgens de federatie deden de illumina
tie en de aangebrachte versieringen het
vorige jaar afbreuk aan de schoonheid van
Amsterdam. Zij hebben daarenboven in
hoge mate smaakbedervend gewerkt. Als
bewijs van het onvermogen om tot een
stijlvolle verfraaiing van het stadsbeeld te
komen noemt het dagelijks bestuur o.a. de
versiering van het Weteringcii-cuit. Het
zegt zich de tolk van vele inwoners van
Amsterdam te weten als het er bij het ge
meentebestuur op aandringt maatregelen
te overwegen aan deze onbevredigende
toestand een eind te maken. De federatie
nodigt B. en W. uit zo mogelijk nog dit
jaar het advies in te winnen van de Am
sterdamse kunstraad voor het ontwerpen
van richtlijnen die kunnen leiden tot een
opdracht aan een aantal kunstenaars tot
een zodanige verhoging van het stads-
schoon, onder meer door middel van ver
lichting en versiering, dat het eigen ka
rakter van de stad behouden blijft.
ADVERTENTIE
„Hèrrlich, lieber Lamarotte"
Juichte de Grafin
„Niets zo opwindend voor bui
tenlandse gasten als Een Dagje
Naar De Bollen", had de baron
bedacht.
Weliswaar was Gravin Klappf
von der Mühlen niet helemaal
de énige buitenlandse gast, maar
zij genoot tussen de bolletjes zo
als zij nog nooit genoten had,
tussen wat ook. En de baron
idem.
Zo gek-vergeetachtig als die
lakse Lamarottes mogen zijn:
van Hollandse tulpen en oude
meesters herinnerde hij zich let
terlijk alles wat je op de Keu
kenhof weten moet. Zij hing (in
haar geheel) aan zijn lippen, die
Frau Grafin.
„Zeg maar Katchen", zéi ze fijn
voelend.
En Henri maar vertellen. Over
ons Hollandse coloriet, ons Rem-
brandtiek palet, de heerlijke
triomf van V.V.V. enzovoort
enzovoort.
„V.V.V.? Wat heet eigenlijk
V.V.V.?" vroeg Katchen Klappf
von der Mühlen kien.
„Verf Van Vettewinkel, dame!"
klonk het spookachtig vanuit een
tulpenbed. „En jij, Henri? Ben
je van plan nog iets anders te
doen dan te wandelen tussen
de bloemenzwie-
bels? Verf ês wat!
Ik snap, ridder,
dat je een klap
van d'r molen beet
hebt. Maar zaken
gaan voor. Red
ons kale pand!
GEDENK TE
VERVEN".
Amsterdam. Gemeente Universiteit. Ge
slaagd cum laude voor het doctoraal examen
scheikunde P. J. v. d. Haak. Doctoraal
examen rechten B. A. M. Korner en W. Son,
Amsterdam en voor het doctoraal examen
psychologie mevr. E. A. C. Mögelin—v. d.
Zanden.
Utrecht. Gepromoveerd tot doctor in de
wis- en natuurkunde op een proefschrift
getiteld: „Etude geologique de la feuille au
50.000e d'ain m' lila (Algerie)", de heer Chr.
Bar.
Geste van Nederlandse
meelfabrikanten
Ruim 26.000 kinderen in Nederland, die
in 371 tehuizen verblijven, zullen op 6 en 7
Mei deelnemen aan de herdenking van het
Zweedse wittebrood. De Nederlandse Ver
eniging van Meelfabrikanten heeft besloten
deze kinderen wittebrood en de vlaggetjes,
die ten bate van de Stichting 1940-'45 en
het Rode Kruis worden verkocht, aan te
bieden. Elk van de 26.000 kinderen krygt
een half wittebrood en een vlaggetje.
In een brief aan de 371 kindertehuizen
zegt de Nederlandse Vereniging van Meel
fabrikanten, dat zij meent te handelen in
de geest van deze herdenking door de kin
deren in de tehuizen (onder wie voogdijpu
pillen, wezen en gebrekkige en zwakke kin
deren), die de belangstelling en de zorg
van het gehele Nederlandse volk verdienen,
in deze actie te laten meedelen. Daardoor
wordt tevens een geldelijke bijdrage gele
verd aan het Rode Kruis en aan de Stich
ting 1940-'45.
De Belgische minister P. H. Spaak zal
niet aanwezig zijn op het bevrijdingscon
gres van de Federatieve Raad van het
Voormalig Verzet Nederland, dat op 19,
20 en 21 Mei te Valkenburg zal worden
gehouden.
Dit is bekend geworden na een bespre
king, die Maandagmiddag door het Lim
burgs congrescomité op het ministerie van
Buitenlandse Zaken te Brussel is gehouden.
In Limburg waren enige acties ontketend
tegen de eventuele komst van de heer
Spaak met het oog op diens houding in de
Belgische schoolkwestie.
Het congres zal staan in het teken van
de eenwording van het voormalig verzet,
zowel nationaal als internationaal. Behal
ve Nederland nemen nog zeven landen
deel aan het congres. Frankrijk en België
sturen elk tien afgevaardigden, Italië, Grie
kenland en Denemarken elk vijf en voorts
zullen twee Noren en enkele personen uit
Luxemburg aanwezig zijn.
Te Haren 18000 gulden ontvreemd
Te Haren (Gr.) heeft Maandagavond
omstreeks halfelf een gemaskerde man een
overval gepleegd op de Boerenleenbank,
waarbij een bedrag van ruim 18.000 gulden
werd ontvreemd. Dit is slechts een deel
van het geld dat aanwezig was, daar de
bandiet door het' optreden van de kassier,
de lieer J. Zeeman, zenuwachtig werd en
vluchtte. De dader is nog niet gevonden.
De kassier van de Boerenleenbank was
om ongeveer vijf minuten voor halfelf in
de keuken, toen plotseling een gemaskerde
man opdook, die hem met een revolver be
dreigde. De kassier was vlug ovei' de
schrik heen, maar hij kon niets doen om
dat de gemaskerde man steeds voor vol
doende afstand zorgde. Deze was blijkbaar
enigszins op de hoogte van de situatie,
want hij zorgde er voor dat de heer Zee
man de alarminstallatie niet kon bereiken.
Daar zijn vrouw elk ogenblik thuis kon
komen, trachtte de heer Zeeman tijd te
winnen, maar na veel getreuzel werd 'hij
toch genoodzaakt de kluisdeur te openen.
De indringer greep een geldtas uit de kluis
en vroeg hoeveel er in zat. De kassier ant
woordde dat hij dit niet wist omdat hij
geen kas had opgemaakt. Toen moest de
brandkast open, maar de kassier weigerde
dit omdat naar hij zeide er toch geen
geld in aanwezig was. Hij werd daarna
gedwongen de kluis in te gaan, waar-van
de deur werd gesloten. Gelukkig bleek de
gemaskerde man niet op de hoogte van het
slot te zijn. Hij had het huis dan ook nau
welijks verlaten, toen de alarminstallatie
reeds in werking was gesteld en de sirene
over Haren loeide. Mevrouw Weeman, een
overbuurvrouw, door de sirene gealar
meerd, ging naar het raam en zag een
volkswagen voor de Boerenleenbank weg
rijden.
De politie, die vrijwel onmiddellijk ter
plaatse was, heeft een uitvoerig onder
zoek ingesteld en ook de dactyloscopische
dienst uit Groningen was aanwezig.
Omtrent de resultaten van het onderzoek
is evenwel nog niets bekend. Wel staat
vast dat de overvaller via het kelderrraam
binnen is geKomen.
In aansluiting op hetgeen de vorige maand
over de jaarcijfers van Unilever is gemeld
wordt aan het thans verschenen jaarverslag
nog het volgende ontleend:
Na uitkering der voorgestelde dividenden
zal een bedrag van f239.397.000 aan de in
het bedrijf behouden winsten worden toe
gevoegd (vorig jaar f 191.185.000), die hier
mee stijgen tot f 1.627.234.000. De verbete
ring op economisch gebied, die 1954 te zien
gaf, heeft zich, zij het in een langzamer
tempo, tot dusver in 1955 voortgezet. De om
zetten en de winsten in het lopende boek
jaar zijn tot nog toe bevredigend.
Wat de dividendpolitiek betreft, die zeer
conservatief is, mag worden aangenomen
dat deze bij een gunstige ontwikkeling der
zaken zeker ruimer zal worden. Of die ver
ruiming gevonden zal worden door een
hoger dividend of door een bonusuitkering
zal uiteraard eerst beslist kunnen worden
wanneer de resultaten over 1955 bekend zijn
In ieder geval kan worden aangenomen, dat
het bestuur zich op het standpunt stelt, dat
het ten zeerste in het belang der aandeel
houders is, dat er veel geld in het bedrijf
wordt gehouden voor de opbouw. Natuur
lijk heeft het bestuur sympathie voor de
wens der aandeelhouders grotere uitkerin
gen te ontvangen, maar naar zijn mening zul
len de aandeelhouders er geen spijt van
hebben, dat een groot gdeeelte van de winst
in het bedrijf wordt gehouden.
In Nederland ging in 1954 het totale mar-
garineverbruik verder omhoog. De omzet
van Unilever, in het bijzonder die van haar
eerste merk „Blue Band", steeg sterker dan
het totale verbruik, zodat haar aandeel in
de markt zich vergroot heeft.
In Nederland, waar de winst in 1953 niet
in redelijke verhouding tot de omzet stond,
trad in 1954 een verbetering in bij margarine
en andere spijsvetten. Ook elders in Europa
waren de winstmarges over het algemeen
iets beter.
De omzetten in zeep en synthetische was
middelen waren in 1954 eveneens hoger dan
in het vorig jaar. Ondanks alle moderne ont
wikkelingen op het gebied van zeep en syn
thetische wasmiddelen is de omzet van
..Sunlight Zeep", een artikel dat in 1884 voor
het eerst op de markt werd gebracht, in het
afgelopen jaar groter geweest dan ooit te
voren. Vooral buiten Europa, met name in
Indonesië, was de omzet groter. In Nederland
nam het verbruik van synthetische wasmid
delen in 1954 snel toe. Hier is een nieuw
synthetisch poeder „Sunil" op de markt ge
bracht, dat te zamen met „Omo", het con
cern een sterke positie heeft verschaft.
Door het grotere verbruik van synthetische
wasmiddelen is dat van zeeppoeder gedaald,
doch de omzet van Undlever in deze markt
kon worden gehandhaafd.
De omzet van levensmiddelen is in 1954
aanzienlijk gestegen en heeft die van alle
voorafgaande jaren overtroffen.
De uitvcer uit Nederland is met 36 per
cent toegenomen. Grote hoeveelheden marga
rine zijn naar Engeland geëxporteerd ter
voorziening in de grote vraag die aldaar
terstond na de opheffing der rantsoenering
was ontstaan. In hoeveelheid was in 1954 de
uitvoer van margarine en andere spijsvetten
uit Nederland 85 percent hoger dan in 1953.
De export van vleeswaren uit Nederland
bleef eveneens toenemen, vooral die van ham
in blik naar de Verenigde Staten. De bacon-
export naar Engeland is afgenomen, maar
dit werd ruimschoots goedgemaakt door een
grotere uitvoer van andere vleeswaren. De
uitvoer van handelsartikelen is met 9 percent
toegenomen.
10. De bijziende klokkenmaker zette een
extra sterke bril op en tuurde hierdoor
naar Panda met knipperende ogen. „Der
drommel"mompelde hij, „dat is ja gene
poppe!" „Nee", zei Panda, „ik ben een
Panda. Ik ben in uw huisje gevlucht, om
dat het buiten zo hard sneeuwde". „Ja, ja",
zei de klokkenmaker, bij slecht weder
kunt u beter binnen zijn, wat?" „Nou", zei
Panda, „als u het tenminste goed vindt".
Opeens vloog het deurtje van een koe
koeksklok open en een koekoek sprong
naar buiten, die uitriep: „Theetijd! Thee
tijd! Theetijd! Theetijd!" „Juistthee
tijd", zei de klokkenmaker, op zijn horloge
kijkend. „Kom, kleiner Panda, gebruik wat
thee en koeken met mij. Het geeft genoeg
voor ons beiden". „Zal ik thee zetten?",
vroeg Panda gedienstig. „Niet nodig", ant
woordde de klokkenmaker. „Mijne klokken
doen ja alle werkjes voor mij". Nieuws
gierig ging Panda mee naar de zitkamer,
zich afvragend, hoe klokken thee kunnen
zetten.
De Amerikaanse schrijver William Faulk
ner heeft de Pulitzerprijs 1955 voor let
terkunde gewonnen met zijn op het leven
in de Franse loopgraven tijdens de eerste
wereldoorlog gebaseerde roman „A Fable."
Faulkner kan gelden als een van de
representatiefste hedendaagse Amerikaanse
auteurs, niet alleen wegens de keuze van
zijn onderwerpen, maar ook op grond van
zijn revolutionnaire stijlbeginselen! Hij
werd in 1897 geboren te Ripley in de staat
Mississippi, van welk land men talrijke
beschrijvingen kan vinden in zijn werk,
dat ook in 1949 reeds met de Pulitzerprijs
werd bekroond. Zijn eigenaardig realisme
leent zich tot verschillende interpretaties,
mystieke overwegingen daarbij inbegrepen.
Zijn bekendste werken zijn: Sar tor is, Sanc
tuarium, In mijn doodstrijd, De wilde pal
men, Het gerucht en de furie, De ongesla
gene en Augustuslicht (waarin hij de ras
senkwestie behandelde).
In November 1950 werd hem op grond
van zijn „kloeke en artistieke onafhanke
lijke bijdragen aan de Amerikaanse roman
litteratuur van de laatste tijd" de Nobel
prijs voor letterkunde toegekend, die hij
met de Britse schrijver Lord Bertrand
Russell moest delen. Faulkner heeft daar
op de Zweedse Academie voor Weten
schappen verzocht een bedrag, overeen
komende met het hem toegedachte, in de
geest van de stichter van deze prijs,
Alfred Nobel, te besteden.
Faulkner was zeer verbaasd toen een
verslaggever van United Press hem in
Louisville in Kentucky, waar de beroemde
auteur thans werkzaam is als sportjourna
list, kwam meedelen dat hij de Pulitzer
prijs had gewonnen. Hij wist niet eens, dat
de jury zijn boek in aanmerking had ge
nomen. „Ik heb er langer en harder aan
gewerkt dan aan mijn vorige boeken," was
zijn commentaar. „Misschien kan ik mét
het bedrag hier een beetje wedden," voeg
de hij er ironisch aan toe. Faulkner ver
zorgt thans namelijk de verslaggeving voor
een bekend Amerikaans sportblad van de
Kentucky Derby.
Dubbele onderscheidingen
De Pulitzerprijs voor toneel werd aan
Tennessee Williams (schrijver van „Glazen
Speelgoed" en „Tramlijn Begeerte") toege
kend voor zijn nieuwe successtuk „Een kat
op een heet zinken dak". Dit stuk, dat het
volgende seizoen in Nederland door de
toneelgroep Theater wordt opgevoerd,
werd tevens door de Kring van Toneel
critici te New Yoi-k tot het beste dramati
sche werk van het seizoen uitgeroepèn.
Hierin worden de problemen behandeld
van een welgesteld gezin, dat in een der
Zuidelijke Amerikaanse staten op een
katoenplantage woont. Dezelfde dubbele
onderscheiding genoot Gian-Carlo Menotti
voor zijn opera „De heilige uit de Bleecker-
straat."
De Pulitzerprijs voor nationale verslag-
geverij viel ten deel aan Anthony Lewis
van de „Washington (D.C.) Daily News"
voor zijn reeks artikelen over het geval
Abraham Chasanow, die als „een gevaar
voor de veiligheid van de staat" ontslagen
was bij het ministerie van Marine en als
gevolg van deze publicaties volledig in zijn
functies werd hersteld.
De prijs voor internationale berichtgeving
is toegekend aan Harrison E. Salisbury van
de New York Times voor zijn serie artike
len over Rusland, op zijn zesjarig verblijf
als correspondent in de Sovjet-Unie geba
seerd. Met zijn levensbeschrijving van Taft
verwierf William S. White de Pulitzerprijs
in de categorie biografieën.
Het Tweede Kamerlid de heer Beernink
heeft de minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen schriftelijk de volgende
vragen gesteld:
1. Is het juist dat op het bureau van de
Bouwkundig Hoofdinspecteur van het On
derwijs een dusdanige achterstand in het
afdoen van aanvragen om scholenbouw is
ontstaan dat op de beslissing op dergelijke
aanvragen vaak 5 tot 6 maanden moet
worden gewacht?
2. Kan de minister mededelen hoeveel
aanvragen momenteel nog in behandeling
zijn en welke tijd gemiddeld met de be
handeling van een aanvraag is gemoeid?
3. Welke maatregelen denkt de minister,
indien vraag 1 bevestigend moet worden
beantwoord te nemen, ten einde de daarin
bedoelde achterstand op de kortst moge
lijke termijn te doen inlopen?
Eerste. In München word't de eerste par
ticuliere atoombom vrije schuilkelder
van West-Duitsland gebouwd. Men ver
wacht dat de kelder de komende herfst
gereed zal komen.
Scheiding-. De Peronistische (regerings)-
partij in Argentinië heeft zich uitge
sproken voor scheiding van kerk en
staat.
Fiasco. De Amerikaanse vlotvaarders die
trachten in het voetspoor van de be
faamde Kon Tiki-tocht over te steken
naar Hawaii, hebben na door een ver
schrikkelijke storm te zijn overvallen,
hun poging moeten staken. Zij werden
aan boord genomen van een reddings
vaartuig eenzelfde einde had ook hun
eerste poging gevonden.
Onbeduidend. De Indiase veteraan-staats
man en vroegere gouverneur-generaal
C. Rajagopalachari heeft de Indiase re
gering verzocht Amerikaanse hulp te
weigeren indien de Verenigde Staten
voortgaan met atoomproeven. Hij voer
de aan dat de Amerikaanse hulp aan
India „onbeduidend" is vergeleken met
hetgeen het volk zelf ten koste legt aan
de ontwikkeling van India.
Oefening. Officieren en manschappen van
de Britse handelsvloot worden geoefend
in het nemen van beschermende maat
regelen tegen atoomaanvallen. Dit werd
meegedeeld op de jaarlijkse vergadering
van de nationale zeeliedenbond te Lon
den.
Luchtwaardin". Het Belgische blad „De
Standaard1" heeft iets tegen de woorden
„stewardess" en „air-hostess" en stelt
voor deze beminnelijke dames in de
luchtvaart, in navolging van het gebruik
in Zuid-Afrika, liever „luchtwaardin" te
noemen. 1-Iet blad is van oordeel dat dit
woord beter klinkt in Nederlandse oren.
Kopbladen. Radio-Moskou bericht, dat
sinds kort straalvliegtuigen matrijzen
van Moscovische kranten naar Siberië
vliegen. De provinciale edities van de
„Pravda", de „Izvestia", de „Krasnaja
Zvesjda" (rode ster) en andere grote
bladen wordien nu in Novosibirsk en
andere steden in Siberië gedrukt.
Slachtoffers. Bij de gevechten in Saigon
is de 45-jarige Franse journaliste Marie
Anne de Huchepot, correspondent van
het blad „Le Méridional" uit Marseille,
door een granaatsplinter getroffen en
gedood. Zij was een nicht van wijlen
maarschalk Philippe Leclerc. Sedert
1945 heeft zij bijna elke slag van de
Franse strijdkrachten in Indochina bij
gewoond.
Uitzicht. In aanwezigheid van alle hoge
Tsjechische communistische leidei-s is
in Praag een dertig meter hoog rose
granieten standbeeld van Stalin onthuld
op de Letna-heuvel, die uitzicht op ge
heel Praag biedt. De figuur van Stalin
is omgeven door reusachtige granieten
koppen en andere figuren van meer dan
15 meter hoogte. Het Stalin-beeld weegt
860 ton en de gehele groep weegt on
geveer 18.000 ton.
Dreigement. De pasgevormde bond voor
de rechten van de Pakistaanse vrouw
heeft met burgerlijke agitatie gedreigd
als premier Mohammed Ali, die onlangs
zijn voormalige secretaresse tot zijn
tweede vrouw heeft genomen', in ge
breke blijft binnen een week zijn eerste
vrouw in de positie van eerste vrouw
van Pakistan te herstellen.
Paraat. Negen studenten uit Leipzig zijn
gezamenlijk naar West-Berlijn gevlucht
om zich aan de militaire opleiding te
onttrekken. Premier Grotewohl heeft in
een 1 Mei-verklaring gezegd: „Wij roe
pen de jeugd op om het gebruik der
wapenen te leren. Wij wekken de ar
beiders in de staatsfabrieken op de ge
wapende verdediging van hun fabrieken
voor te bereiden".
Bezetting. Het Egyptische blad „Al Ahram"
heeft een verzoek van Mohammedanen
uit Sinkiang gepubliceerd, waarin pre
mier Nasser verzocht wordt zijn invloed
aan te wenden om de „28 millioen Mo
hammedanen van Sinkiang te bevrij
den van het Russisch-Ohinese bezet
tingsregiem, dat een gevolg is van ge
heime overeenkomsten die communis-
tisch-China en de Sovjet-Unie in 1950
hebben gesloten". Alle natuurlijke
hulpbronnen van het land, waaronder
de mijnen en de petroleumbronnen,heb
ben de Chinezen ter beschikking van
de Sovjet-Unie gesteld, aldus deze op
roep.
De rijkswaterstaat heeft aanbesteed het
wijzigen van de onderbouw voor de brug
over de Rijn te Rhenen met bijkomende wer
ken. Deze voormalige spoorbrug zal geschikt
worden gemaakt voor wegverkeer. De
laagste inschrijver was het aannemersbedrijf
D. Verstoep te 's Gravenhage met f 785.300.
De hoogste was Christiani en Nielsen N.V.
te 's Gravenhage met f819.000. Er waren 7
inschrij vingen.
WANNEER WE over een gebit spreken,
behoeven we zeer zeker niet aan een com
pleet stel tanden en kiezen te denken. Het
is zeer goed mogelijk, dat iemand die nog
slechts wat wankele restanten in de mond
heeft, u deelgenoot maakt van het feit
dat hij zijn gebit moet laten nazien. Van
volledigheid kan in dit geval geen sprake
zijn, maar desondanks spreken we hier
van een gebit, of althans van
iets dat een gebit had moeten
zijn.
Volledigheid is dus niet het
kenmerk van een gebit en het
aantal elementen kan ons dus
onverschïlig zijn. Een essen
tieel kenmerk van een gebit
schijnt ons echter toe de orga
nische eenheid die alle elementen tezamen
vormen, of althans zouden moeten vormen.
Na het melkgebit, verschijnen bij ons de
ware tanden en kiezen, in totaal 32 stuks,
die in een bepaalde volgorde in de mond
staan, de snijtanden die het voedsel moe
ten afbijten pronken vóór in de mond, en
de stevig gebouwde kiezen, die het zware
maalwerk moeten verrichten, staan ach
terin geplaatst. Raken we deze elementen,
die tezamen een organisch geheel vormen,
kwijt, dan is er verder weinig anders op
te vinden dan kunstmatige remplaganten
aan te schaffen. Nieuwe elementen zullen,
behoudens zeldzame uitzonderingen, de
opengevallen plaatsen niet opvullen.
Een dergelijk gebit treffen we in het
algemeen bij zoogdieren aan. Van honden,
paarden, katten, koeien en vele andere
dieren kan dan ook een gebitsformule wor
den gegeven, zodat we direct kunnen zien
hoeveel snij- en hoektanden en hoeveel
kiezen bij het betreffende dier te verwach
ten zijn. Want alles voltrekt zich hier vol
gens vaste regels.
Bij vele andere dieren is dit echter an
ders. Bij vissen, amphibiën en reptielen
zijn de tanden in het algemeen veel min
der stevig in de kaak geplant, hetgeen op
zichzelf geen bezwaar is, want wanneer
deze tanden na een bepaalde tijd uitvallen
of afbreken, komen er weer nieuwe voor
in de plaats. Dat is om te beginnen al een
groot verschil met het gebit dat wij bezit-
ten. Tijdens zijn leven ont
wikkelt een haai bijvoorbeeld
meer dan 5000 tanden, een
grote meerval weet er wel
10.000 te produceren en een
reptiel van behoorlijke af
meting brengt het tijdens
zijn leven wel tot 2000 tan
den. We kunnen bij deze dieren
dan weliswaar van een gebit blijven spre
ken (omdat er nu eenmaal een naam voor
moet zijn), maar een verzameling tanden
is toch nog geen gebit in de zin als wij
boven bedoelden. Een gebit zouden we wil
len omschrijven als een bijtapparaat, be
staande uit een reeks naast elkaar staande,
blijvende, tanden, waarvan de afzonder
lijke elementen op bepaalde punten in de
kaak zijn geplant en tezamen een orga
nisch geheel vormen. Aan deze omschrij
ving voldoen de tanden in de bek van een
haai geenszins, want ze vallen uit en wor
den weer vervangen, zoals bij ons de haren.
Daarom kunnen we uiteraard wel blijven
spreken van het gebit van een haai, wan
neer we ons althans realiseren, dat dit
toch iets anders is dan het gebit als orga
nische eenheid.
Over gebit gesproken, we moeten nog
iets vertellen van de tandartsen in de oud
heid.
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
H. PéTILLON.
