ZWTSALINE
Fa. B. ENGELENBERG
PANDA EN DE MEESTER-ONTDEKKINGSREIZIGER
Wereldnieuws
r
Aquarellen ee tekeningen
Stedelijk Museum, Amsterdam
De radio geeft dinsdag
Rembrandt-herdenking
WINTER- en toch
MOOIE HANDEN
Leo van Rijn-Rubbens
houdt expositie
^ocli ia Uet zo
Amuletten
J
QFFICIëlE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
Bevolking kan meewerken
aan monument in Leiden
Charmant ensemble
Examens
De Theron had het hard te
verduren in Shackjet'on
MAANDAG 6 FEBRUARI 1956
In de nieuwe vleugel van het Stedelijk
Museum te Amsterdam exposeren tot 12
februari de Nederlandse Kring van Teke
naars en de Hollandse Aquarellistenkring.
Een gelukkige combinatie, een expositie
van een werkelijk beschaafd uiterlijk, van
ingehoudenheid in.de voordracht van het
geëxposeerde, een rustpunt. Bij de aqua
rellisten is het zelfs zo, dat men door de
plaatsing van de schotten het gezicht op
de straat met het verkeer enigszins af
sloot en het uitzicht op de tuin bewaarde.
De tekenaars zochten het bij het inrichten
van hun tentoonstelling in een zekere in
timiteit.
De Hollandse Aquarellistenkring viert
met deze tentoonstelling het tienjarig be
staan van deze landelijke vereniging die
te Amsterdam gevestigd is, maar in Haar
lem werd geboren. Direct na de oorlog
voelde een aantal kunstenaars de behoefte
aan een reconstructie van de Hollandse
Kunstenaarskring, de belangrijkste vere
niging van kunstenaars vóór de oorlog.
Men heeft elkaar niet kunnen vinden op
dit punt. Het was moeilijk te schatten wat
op dat moment belangrijk was. Men had
ook niet dat uitgangspunt van de Hol
landse Kunstenaarskring, een gelijke schil
derkunstige gerichtheid zoals in de Ber
gense School bijvoorbeeld. Om dan tóch
te komen tot een niet al te grote groep,
waarbij exposities meestal interessanter
zijn, verenigde men zich op een punt van
uitgang dat beperkingen oplegde: het
aquarelleren, dat door zoveel minder kun
stenaars beoefend wordt. Het was aldus
gemakkelijker de onder kunstenaars leven
de tegenstellingen wat betreft richtingen
minder te doen hinderen. Lag het oor
spronkelijk in de bedoeling verschillende
opvattingen te doen vertegenwoordigen,
de Aquarellistenkring verkreeg toch een
eigen karakter.
Er is hier een duidelijke voorkeur voor
het figuratieve, voor een schilderkunst
waarbij vormproblemen minder op de
voorgrond staan dan een directer aanspre
kende menselijkheid. Gedeeltelijk komt
dit door het feit, dat nieuwe leden worden
uitgenodigd door het bestuur, waarin ge
durende die tien jaren maar weinig ver
anderingen hebben plaats gehad. Dit be
stuur geniet blijkbaar het vertrouwen van
de leden bij het kiezen naar eigen voor
keur. Kees Verwey, door deze aquarellis
ten als vader van de vereniging erkend,
verliet de kring om alleen zijn weg te gaan
om andere redenen dan dat hij gewijzigde
schilderkunstige opvattingen zou koeste
ren. Verleden jaar stierf F. H. Abbing,
mede-oprichter van de vereniging en tot
zijn dood bestuurslid. Met een grotere dan
normale groep wordt hij hier herdacht en
ook bij de exposerende tekenaars is hij
vertegenwoordigd.
Toch bepaalt misschien ook de techniek
van het aquarelleren de geest van het ge
heel dat we van de Aquarellisten Kring
gewend zijn. De waterverf is zo bij uitstek
geschikt voor het intuïtief noteren van ge
voelservaringen tegenover het geziene. De
behandeling van de aquarel brengt toe
valligheden met zich mee. Het bloeiende
karakter van deze techniek rijmt moeilijk
met de uitdrukkelijkheid van „magische
realisten' of figuren als Charley Toorop,
met de afgemetenheid sommiger abstrac-
ADVERTENT1E
Doelstraat 39 - Haarlem - Tel. 13232
VERFROLLEN (schapenwol)
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Platen.
7.50 Dagopening. 8.00 Nieuws.- 8.15 Platen.
9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10 Voor de
huisvrouw. 9.15 Platen. 9.40 Morgenwijding.
10.00 Platen. 10.50 Voor de kleuters. 11.00
Lichte muziek. 11.30 Pianorecital. 12.00 Lich
te muziek. 12.30 Land- en tuinbouwmedede-
lingen. 12.35 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15 Me
dedelingen of platen. 13.20 Orgel en sopraan.
13.55 Beursberichten. 14.00 Platen. 14.10 Viool
en piano. 15.00 Voor de vrouw. 15.15 Natio
naal programma: Reportage van de buiten
gewone vergadering van de Raad van State.
16.15 Platen. 16.30 Voor de jeugd. 17.30 Pla
ten. 18.00 Nieuws. 18.15 Piano. 18.30 In en
om de universiteit. 18.45 Platen. 18.55 Paris
vous parle. 19.00 Voor de kleuters. 19.05
Koorklanken. 19.45 Toneelbeschouwing. 20.00
Nieuws. 20.05 Gevarieerd programma. 21.50
Mag ik mij even voorstellen? Mijn naam is
Cox!, hoorspel. 22.20 Bas en piano. 22.40 De
Antwoordman. 22.55 Ik geloof, dat
causerie. 23.00 Nieuws. 23.15 New York cal
ling. 23.20 Actualiteiten. 23.30—24.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgengebed
en liturgische kalender. 8.00 Nieuws en
weerbericht. 8.15 Platen. Voor de vrouw. 9.40
Lichtbaken, causerie. 10.00 Voor de kleu
ters. 10.15 Platen. 11.00 Voor de vrouw. 11.30
Schoolradio. 11.50 Als de ziele luistert, cau
serie. 12.00 Angelus. 12.03 Kamermuziek.
12.15 Voor boeren en tuinders. 12.30 Land
en tuindbouwmededelingen. 12.33 Strijk
orkest. 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en
Katholiek nieuws. 13.20 Dansmuziek. 13.50
Platen. 14.00 Schoolradio. 14.30 Platen. 14.45
Voor de vrouw. 15.00 Platen. Pl.m. 15.15
Nationaal programma: Reportage van de bui
tengewone vergadering van de Raad van
State. 16.15 Platen. 16.30 Voor de zieken.
17.00 Voor de jeugd. 17.15 Idem. 17.40 Koer
sen. 17.45 Regeringsuitzending: Nederland
en de Wereld: Emigratie. 18.00 Dit is leven,
causerie. 18.15 Platen. 18.20 Sportpraatje.
18.30 Amusementsmuziek. 19.00 Nieuws. 19.10
Platen. 19.15 Uit het Boek der Boeken. 19.30
Platen. 20.20 Herhaling van de reportage van
de buitengewone vergadering van de Raad
van State. 20.35 De gewone man. 20.40 De
held van het Westerland, hoorspel. 22.45
Avondgebed en liturgische kalender. 23.00
Nieuws. 23.15—24.00 Platen.
TELEVISIE (N.T.S., V.A.R.A.)
20.00 Journaal en weerbericht. 20.15 De
Bode Pimpernel.
HILVERSUM II, 298 M.
11.45 Platen. 12.15 Rytmische muziek.
12.30 Weerbericht. 12.34 Rytmische muziek.
13.00 Nieuws. 13.10 Tuinbouwkroniek. 13.15
Platen. 14.00 Schoolradio. 15.45 Platen. 16.02
Elektrisch orgel. 16.30 Strijkkwartet. 17.00
Nieuws. 17.10 Pianc-ecital. 17.45 Boekbespre
king. 18.00 Voor de jeugd. 18.30 Voor de sol
daten. 19.00 Nieuws. 19.40 Platen. 19.50 Cau
serie. 20.00 De Zandloper. 21.00 Platen. 21.30
Omroeporkest. 22.00 Nieuws. 22.15 II Viaggio
d'Europa. 22.5523.00 Nieuws.
BBC, uitzending voor Nederland.
17.4518.15 Nieuws. Feiten van de dag en
vraaggesprek met onze luisteraars. Boeken
en schrijvers. (Op 224 en 50 m.).
ten. Het Is niet het materiaal voor heftige
experimentelen.
Toch is er altijd een ruime variatie in
uitingen te zien op de exposities van de
Aquarellistenkring, die onder meer twee
keer in Haarlem optrad. Zie het in oude
Chinese zin abstraheren van prof. Jan Wie-
gers tegenover het naturalisme van R. de
Bruyn Ouboter, het Frans georiënteerde
werk van Jacob Kuijper tegenover dat van
de expressionist Herbert Fiedler bijvoor
beeld. Dat Anje Zijlstra tot dit gezelschap
toetrad, is een winst voor de kring, al zijn
haar resultaten toch iets meer tekeningen
dan aquarellen.
Bij de Kring van Tekenaars is door de
mogelijkheden van de techniek misschien
een grote variatie mogelijk. Hier een ab
stract werkende figuur als Breetvelt naast
de verfijnde landschaptekenaar Simon
Rood, wiens werkjes men overigens ook
aquarellen in één kleur zou kunnen noe
men. Ger Langeweg neigt naar een surrea
lisme. Expressionistisch gericht lijkt Ger
Buytendijk en in zijn opvallende portret
van Albert van Dalsum is Paul Citroen
dat ook. Al eerder bleek de Zandvoorter
P. Giltay een aanwinst voor deze kring.
Zeker is dat ook W. I. van der Kerke, die
al eerder bij „Arti" van zich deed spreken.
Geestig zijn de dieren van Ruth Fisher,
expressief is het werk van Ro Mogendorff,
mooi zo'n landschap van Cor Dik.
Alle aantrekkelijke figuren zijn door mij
niet genoemd. Tenslotte zij nog opgemerkt,
dat beide verenigingen het ten aanzien van
de techniek niet te dogmatisch wilden stel
len. Enkele werken bij de tekenaars ver
tonen even wat kleur. Bij de Aquarellis
tenkring laat men naast het werk, ver
vaardigd met de transparante waterverf,
ook dat toe dat ontstond met de dekkende
waterverf de gouache.
Een attractie op de tekenaarstentoon-
setlling is het werk van de in 1877 in Bo-
hemen geboren Alfred Kubin, bekend
vooral door zijn illustraties.
BOB BUYS.
In Juli van het afgelopen paar is een
stichting „Rembrandtherdenking 1956" in
het leven geroepen, waarvan het bestuur
door de heren dr. L. G. Kortenhorst, T.
M. H. van Waveren, H. L. Swart, mr. H.
van Riel en prof. A. M. Hammacher wordt
gevormd. Dit bestuur heeft nu nadere
plannen uitgewerkt voor de wijze, waarop
deze herdenking zoveel mogelijk populair
gemaakt zal kunnen worden onder alle
lagen van de bevolking en over de wijze
waarop de gehele bevolking kan deelnemen
aan de schenking van een monument aan
Leiden, de geboortestad van de schilder.
Tot dit doel zal er een certificaat van
deelneming worden uitgegeven, bestaande
uit afdrukken van zes etsen of tekeningen
van Rembrandt, met een korte levensbe
schrijving en een bewijs van bijdrage, on
dertekend door het bestuur van de stich
ting.
Er zal vervolgens onder de auspiciën van
de stichting een biografie van Rembrandt
uitgegeven worden, geschreven door een
bekend kunsthistoricus, bestaande uit hon
derd bladzijden met ruim twintig repro-
dukties, en bestemd voor de hoogste klas
sen van de middelbare scholen. De stich
ting zal trachten te bevorderen, dat deze
uitgave via de gemeentebesturen voor een
zeer redelijke prijs beschikbaar zal kunnen
worden gesteld.
Het is bovendien de bedoeling om het
bedrijfsleven, de middenstand en alle Ne
derlandse gemeenten te benaderen voor
een bijdrage voor het monument van ten
hoogste honderd gulden. Deelnemers zul
len, behalve het reeds genoemde werkje
met certificaat een boekwerk ontvangen
over Rembrandts leven, geschreven door
mevrouw Laman Tripde Beaufort, even
eens uit te geven onder auspiciën van de
stichting.
Alle certificaten zijn voorzien van een
nummer, waarmee men deelneemt aan een
prijsvraag. Prijzen zijn kunstreizen voor
twee personen naar Londen, Parijs, Mün-
chen, Stockholm of andere Europese ste
den, waar musea werken van Rembrandt
bezitten. De verkoop van het Rembrandt-
certificaat met de daaraan verbonden prijs
vraag zal geeschieden in samenwerking met
de Radio Unie en de vakverenigingen.
Rembrandts geboortedag was 15 juli 1606.
Deze datum valt dit jaar op een Zondag.
Thans kan reeds worden meegedeeld, dat
er een officiële herdenkingsplechtigheid in
de Pieterskerk te Leiden op het program
ma staat.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
BENZINE EN PETROLEUM HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V. AMSTERDAM VtrkooporginlMlh «oor Nederland van Th. Briliih Pelroleum Co. lid.
Een bijzonder charmant ensemble wordt
gevormd door het tuinhuis van de Am
sterdamse kunsthandel Santee Landweer
en de schilderijen van Leo van Rijn-Rub
bens, die daar tot 16 februari exposeert.
Zo ongeveer vijftien jaar geleden, meen
ik, begon Leo, zoals deze schilderes kort
weg signeert, voorzichtig penseel en kwast
te hanteren. Zij was met eigentijdse schil
derkunst op dezelfde wijze als die grote
Frangaise Suzanne Valadon vertrouwd. Zij
poseerde veel voor tijdgenoten. In haar
werk is Leo een even andere figuur: vrou
welijker nog zo op het eerste gezicht, in
haar kleur vooral zachter, zonder echter
week te zijn. Even groenige lichte gelen,
caeruleumblauwen, paarsen, blauwige groe
nen, fijne grijzen, rozes als van de rosé,
die lichte rode wijn, zijn met groot raf
finement tegen elkaar afgestemd. Leo's
resultaten ontstonden door een iedere keer
weer opnieuw zoeken. Want zij legde zich
niet vast aan een één keer gevonden kleu
rengamma. Zij is in de kleur niet modieus
als een Marie Laurencin, een andere wel
bekende Frangaise.
De oppervlakte van haar doeken ge
tuigt van dat zoeken. Sommige partijen
zijn direct geschilderd, op andere daaren
tegen is gezwoegd om tot de juiste afstem
ming te komen, opdat de kleur zijn juiste
plastische betekenis kreeg. Wat het laatste
betreft zij opgemerkt, dat een horizontaal
vlak, van een tafel bijvoorbeeld, tegen een
verticaal van de achtergrond staat door
een kleurverschil en de perspectivische af
tekening en dat ook door de verschillende
wijze van het opvangen van het licht de
kleur bepaald wordt. Leo bewijst daarvan
te weten. De huid van haar schilderijen
verkreeg door de bewerking een materie,
die helpt bij de voordracht van de ver
schillende haar doeken samenstellende
elementen.
In het tekenen is Leo wel een gehéél
andere figuur, dan Suzanne Valadon, die
juist op dat gebied zo door Degas werd
bewonderd. Leo heeft een tijd gekend dat
ze er onder invloed van een schilder in
haar omgeving op uit was de zaken zeer
positief te stellen, tot op het harde toe.
Haar tekening was toen van expressionis
tische aard, verborg achter een wat ge
wilde vormgeving toch eigenlijk een zekere
onkunde. Die vormgeving is nu vloeiender
geworden. Leo hindert het niet, dat ze
vergeleken bij akademisch gevormden in
het tekenen tekort schiet, daar ze meent
dat wat ze te zeggen heeft op deze bijna
kinderlijke wijze voldoende gezegd kan
worden. En naar mijn smaak heeft ze
daarin gelijk. Hoewel het duidelijk is te
zien aan haar werk dat ze behoorlijk op
de hoogte is met werk van bekende, lei
dende tijdgenoten, maakt het geheel van
haar tentoonstelling een persoonlijke in
druk en wat de kleur betreft een zeer ver
rassende. Ik meen dat ik deze kleurgeving
ten minste niet zo bij anderen zag.
BOB BUYS
Amsterdam. Vrije Universiteit. Kandi
daatsexamen Theologie: G. D. Hanemaayer,
Amersfoort.
Leiden. Kandidaatsexamen Rechten: mej.
H. E. Clydesdale, Haarlem; mej. H. van dei-
Waal, Rotterdam; W. J. Hoobroek, Dor
drecht; H. Franken, Heemstede; J. L. F. van
Moorsel, Wassenaar; J. H. A. Teulings, Den
Haag.
Amsterdam. Gemeente Universiteit. Kan
didaatsexamen Economie: L. M. Redele,
Amsterdam; J. Schik, Beverwijk. Kandi
daatsexamen Rechten: C. J. W. van Doom,
Haarlem.
Utrecht. De heer H. T. Wallinga is gepro
moveerd tot doctor in de Letteren en Wijs
begeerte op een proefschrift getiteld „The
Boarding- bridge of the Romans, its Con
struction and its Function in the naval
Tactics of the first Punic war".
V
LONDEN (United'""Press) De' „The
ron", het Britse Zuidpoolschip, heeft het
in Shackleton zwaar te verduren gehad.
Een Zuidpoolstorm oefende zulk een ge
weld uit, dat de ankers het schip niet kon
den houden. Het moest in open water
wachten, tot de wind voldoende geluwd
was, dat het weer kon ankeren.
De Theron heeft voorraden voor de voor
uitgeschoven basis Shackleton gebracht.
Het was toch reeds over tijd, omdat het
drie weken lang in pakijs opgesloten had
gezeten. Het moet zich haasten, wil het
niet in de Weddelzee invriezen. Nauwelijks
was het schip weer voor de wal, of de storm
stak met vernieuwde kracht op en men
moest weer alle opvarenden aan boord
halen en open water opzoeken.
De Russen hebben veertien vrouwen
meegenomen op hun expeditie, aldus is ver
nomen van de bemanning van het Franse
schip Norsel, dat terugkeerde in de haven
van Hobart (Tasmanië) na de Franse
Zuidnoolexneditie naar zijn bestemming ge
bracht te hebben.
De Australische expeditieleider, Philip
Low en zijn metgezellen zijn te Mirny aan
gekomen met het Australische schip „Kista
Dan". Tass bericht dat Low „zeer ver
heugd" was over de warme ontvangst van
de Russische expeditie.
Overstromingen. Tengevolge van hevige
regenval hebben zich in de Britse Afri
kaanse kolonie Tangajika overstromin
gen en aardverschuivingen voorgedaan.
Twintig inheemsen kwamen om het
leven. Honderden zijn dakloos.
Omvangrük. De Sovjetrussische weten
schappelijke instellingen en de Russi
sche geleerden hebben voor 1956. een
omvangrijk uitwisselingsprogramma met
het buitenland opgesteld. In 1955 hebben
ruim 360 buitenlandse geleerden uit 31
landeh de Sovjet-Unie bezocht en deel
genomen aan wetenschappelijke con
gressen. Meer dan honderd Sovjetrussi
sche wetenschappelijke delegaties heb
ben andere landen bezocht. Voor 1956
wordt gestreefd naar een aanzienlijke
verhoging van deze getallen.
Mobiel. De Amerikaanse commissie voor
atoomenergie heeft bekend gemaakt, dat
aan het nationale laboratorium van
Argonne opdracht is gegeven voor de
bouw van een mobiele atoominstallatie
voor de levering van warmte en elektri
citeit aan afgelegen Amerikaanse mili
taire bases.
Ondeugdelijk. Amerikaanse atoomkanon
nen, die 18 maanden geleden naar West-
Duitsland zijn gezonden, zijn terugge
stuurd omdat zij „ondeugdelijk en ge
vaarlijk" zijn bevonden, zo is van amb
telijke zijde verklaard.
Aangehouden. In Perzië zijn enige voor
aanstaande leden van de verboden com
munistische Toedeh-partij, onder wie de
secretaris van het dagelijks bestuur, dr.
Bahrami, aangehouden. Intussen is de
voormalige afgevaardigde Eli Zohari,
die van medeplichtigheid aan de moord
op premier Razmara is beschuldigd, in
voorlopige vrijheid gesteld. Hij was, met
Moezzaffar Bagai, een van de leiders
van de inmiddels ontbonden arbeiders
partij.
Ontdekking. De „British Overseas Airways
Corporation (BOAC) heeft bekend ge
maakt, dat haar twee passagiersvlieg
tuigen van het type Bristol Britannia
niet zullen opstijgen, voordat men ont
dekt heeft op welke wijze voorkomen
kan worden, dat de controle-apparaten
bij lage temperaturen gaan vastzitten.
Een piloot heeft ontdekt, dat de con
troleapparaten,wanneer de grote toestel
len op de grond staan, vocht aantrekken
dat op grote hoogten bevriest.
Tjjdig. Door het kruien van het ijs is de
Donau in West-Duitsland buiten de
oevers getreden. De stad Vilshofen is
overstroomd. Van de 6000 inwoners zijn
er 1200 dakloos. Het kruiende ijs heeft
een dam gevormd tussen Vilshoven en
Passau. De bewoners werden tijdig ge
waarschuwd.
Ontslagen. De Amerikaanse ICA (Inter
national Cooperation Administration)
deelt mede, dat aan Wolf Ladejinsky is
verzocht ontslag te nemen als Ameri
kaans landbouwdeskundige in Zuid-
Vietnam. Hij heeft zich schuldig ge
maakt aan een onwettige financiële
transactie tijdens een officieel bezoek
aan Formosa in mei 1955. Ladejinsky
heeft op 7 januari zijn ontslag ingediend
dat zaterdag is aanvaard. Hij werd in
dertijd wegens politieke onbetrouwbaar
heid door het Amerikaanse departement
van-Buitenlandse Zaken ontslagen.
Voorsprong. In een televisietoespraak heeft
- de_: Amerikaanse democratische senator
en oud-minister van de Luchtmacht
Stuart Symington verklaard, dat naar
zijn oordeel geen twijfel bestaat over de
grote voorsprong die de Russen hebben
op de Verenigde Staten op het gebied
van de geleide projectielen. Symington,
die ook lid is van de Senaatscommissie
voor de strijdkrachten, voegde er aan
toe, dat het bereik van de Sovjet-projec
tielen vele honderden kilometers groter
is dan die van de door de Verenigde
Staten gelanceerde projectielen.
Sterk. De Jordaanse minister van Onder
wijs heeft besloten op alle regerings-
scholen militaire opleiding en oefenin
gen in te voeren. De maatregel wordt de
eerste stap genoemd naar de opbouw
van een nieuwe en sterke generatie, die
weet hoe het land verdedigd moet wor
den. Premier Rifai heeft de perscensuur
opgeheven, nu de orde in het land ge
heel is hersteld.
Te klein. Het merendeel van de Ameri
kaanse burgervliegvelden is te klein
voor het opstijgen van toekomstige
transatlantische passagiersstraalvlieg
tuigen met volledige lading, zo heeft het
hoofd van de Amerikaanse dienst voor
de burgerluchtvaart, Charles Owen, ver
klaard. Naar zijn mening voldoet alleen
het vliegveld van Boston aan de eisen
van het toekomstige luchtverkeer.
44. Na een echt woestijnmaaltje van blik
jesgroente en boterhammen met zand, za
ten Panda en de ontdekkingsreiziger nog
wat na te keuvelen. De ontdekkingsreizi
ger vertelde van de dorre, eentonige woes
tijnen, die hij op zijn vorige ontdekkings
reizen had doorkruist en dat wist hij zo
dor en eentonig te beschrijven, dat Pan
da's ogen dichtvielen. „Ik zie, dat je moe
bent", zei de ontdekkingsreiziger tenslot
te. „Laten we dus maar de tent opzoeken.
Morgen moeten we nog een heel eind
vliegen". „Ik hoop, dat we dan niet meer
over saaie woestijnen hoeven te gaan",
merkte Panda op, terwijl hij geeuwend de
tent inging. „Wees gerust", antwoordde de
ontdekkingsreiziger, „morgen vliegen we
over heel interessante oerbossen vol inte
ressante kannibalen". Maar deze mede
deling stelde Panda niet bepaald gerust.
„Zei u KANNIBALEN?!", klonk zijn stem
metje ietwat bevend uit de tent. Dit hoor
de neef Lodewijk, die naderbij was ge
slopen, zodra hij hen de tent had zien
ingaan. „Een mooie kans om ervoor te
zorgen, dat ze morgen dik in de soep zit
ten", mompelde de booswicht. En toen
haalde hij een boor uit zijn zak en begon
aan het vliegtuig te morrelen.
IN HET algemeen worden de woorden
„amulet" en „talisman" door en naast el
kaar gebruikt, maar desondanks bestaat
er een subtiel verschil tussen deze twee
voorwerpen, die met magische kracht ge
laden heten te zijn. Zoals bekend, worden
beide voorwerpen, ter bescherming van de
drager, op het lichaam gedragen, waarbij
van de amulet verondersteld wordt dat hij
kwade krachten kan afwenden, terwijl de
talisman een heilbrengende
kracht wordt toegeschreven.
Nu blijkt dit allemaal heel
mooi, maar wanneer we van
verschillende magische voor
werpen uit het verleden te ho
ren krijgen dat zij bijvoorbeeld
goed zijn tegen bepaalde ziek- V.
ten, en de drager bovendien
verzekerd kan zijn van een uitgebreid kin
dertal, een hoge ouderdom en grote wel
stand, dan blijkt onze subtiele onderschei
ding van afwerende en heilbrengende
krachten ook in het verleden reeds lelijk
in de war te zijn geraakt.
Maar goed, de verscheidenheid van
am-uletten en talismans (juist in verband
met deze onwennige uitgang spreekt on
dergetekende liever van amuletten, onge
acht de soort), we herhalen, de verschei
denheid van magische voorwerpen is ein
deloos gevarieerd en een kort overzicht
van alles wat hiervoor is doorgegaan of
nog doorgaat, zou u klem van verveling
bezorgen. Daarom is het wellicht aardiger
te memoreren, dat een groot deel der ver
sierselen waarmee de moderne mens zich
pleegt te tooien, oorspronkelijk amulet of
talisman is geweest. Dit geldt niet alleen
voor halskettingen en armbanden, maar in
het bijzonder ook voor allerlei sierstenen,
waaraan oudtijds magische krachten wer
den toegeschreven, doch welke thans uit
sluitend op hun prijs gewaardeerd plegen
te worden. En de mascottes en gelukspop-
petjes die door vliegers of autorijders op
hun gevaarvolle tochten worden meegeno
men (voor de aardigheid, want ik geloof
niet aan die onzin!) zijn niet anders dan
een laatste ontwikkeling der amuletten.
De magische kracht van deze voorwer
pen werd zó hoog aangeslagen, of wanneer
u het anders gezegd wilt hebben: het bij
geloof heeft in vroeger tijden zó diep in
de mens geworteld, dat hij zelfs de goden
met deze beschermingsmid
delen meende te moeten uit
rusten. De Egyptische goden
Ahi en Horus zien we herhaal
delijk uitgebeeld met een
amulet om de hals. De Indi
sche Krischna droeg in zijn
kinderjaren tijgerkralen als
beschutting tegen het kwade,
de Assyrische god Mardoek nam vóór
het gevecht tegen Tjamat een magische
plant in de hand, de godin Ischtar droeg
een gordel met magische stenenhet beeld
van de grote Boeddha in het Taklaklooster
in West-Tibet wordt door een amulet (een
hangende bal) beschermd, enz.
Dit moge ons hoogst ongewoon toeschij
nen, maar dan dienen we te bedenken dat
dergelijke beschermingsmiddelen ook op
verscheidene schilderijen en fresco's uit de
15de en 16e eeuw voorkomen. Crivelli heeft
het Christuskind op het heiligenbeeld uit
het jaar 1482 een amulet van koralen om
gehangen (koraal was en is in Italië als
amulet zeer in trek) en ook Benedetto
Bonfigli heeft het Kind op zijn madonna
beeld met koralen getooid, terwijl nog vele
andere voorbeelden hiervan zijn te noemen.
Laten we de blik echter liever eens rich
ten op het magische vierkant, een amulet
met een geweldig verspreidingsgebied.
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
(Nadruk verboden)
