PANDA EN DE MEESTER-VERZAMELAAR
Instorting Vijzelstraat voor rechter
KRACHT
0.1ft.S>osv(unia
Minder functies onverenigbaar
met het raadslidmaatschap
Wereldnieuws
vj
Verdediger: Aannemer werkte op basis
van officiële cijfers van bouwtoezicht
Extra
deZM&yde, kiest RANG
*Öe vets/uipeïtfifi van de msïe
De radio geeft donderdag
^ocU ió Uet
zo
AARDE
staat achter U
Examens
Kerkelijk Nieuws
Faillissementen
£>ÜE
Gouden medaille voor
dr. mr. Hugenholtz
Wetsontwerpen ingediend
Britse kolen prijzen gaan
weer omhoog
Amerikaanse gift voor
U.N.O.-vluchtelingenfonds
Afvoer van radio-actieve
afvalstoffen naar Oceaan
Rotterdamse Lloyd bestelt
nieuw schip te Hamburg
Heringa Wuthrich
BLIKSEMAFLEIDERS
WOENSDAG 30 MEI 1956
Voor de rechtbank te Amsterdam is diift-
dag de zaak behandeld betreffende de in
storting aan de Vijzelstraat op 23 maart van
verleden jaar, toen een deel van de arka-
denbouw tussen de Keizers- en de Prinsen
gracht met groot geweld naar beneden
kwam. Als verdachte stond terecht de 41-
jarige bouwkundige B. D. uit Amstelveen,
de aannemer van het herstelwerk aan de
pijlers van de arkadenbouw. Deze had op
zijn beurt het aan deze werkzaamheden
verbonden metselwerk uitbesteed aan een
onderaannemer.
Op de zitting kwam bijna onmiddellijk
het rapport ter sprake, dat dr. ir. J. Emmen
op verzoek van de justitie naar aanleiding
van de instorting heeft uitgebracht. In dit
rapport komt een conclusie voor, waarin
wordt gesteld, dat de tijdens het herstel
van de kolommen van de arkadenbouw
dreigende gevaren hadden kunnen worden
geweerd door het treffen van eenvoudige,
weinig kostbare maatregelen. Het rapport
concludeert dat met de aannemer ook
bouw- en woningtoezicht schuld treft. Dr.
Emmen acht het bezwaarlijk bepaalde
ambtenaren van bouw- en woningtoezicht
verantwoordelijk te verklaren voor tekort
komingen bij het kolommen-herstel, omdat
„deze dienst grotendeels als geheel schul
dig is aan het ongeval".
De officier van Justitie, mr. W. P. Bak
hoven, achtte de schuld van de aannemer
bewezen. De verdachte had uit eigen be
weging maatregelen tegen instorting moe
ten nemen, nadat op 4 februari 1955 ge
bleken was dat de pijler, waaraan gewerkt
werd, geen stalen kern bezat. De officier
eiste tegen de Amstelveense aannemer
B. D. een geldboete van 150 gulden wegens
het veroorzaken van lichamelijk letsel door
schuld bij de instorting is een metselaar
ernstig gewond geraakt en een geldboete
van 100 gulden wegens het niet naleven
van artikelen in het Veiligheidsbesluit voor
Fabrieken en Werkplaatsen 1938, waarin
maatregelen voor veilig werk worden voor
geschreven. Mr. Bakhoven meende dat de
omstandigheid dat Bouw- en Woningtoe
zicht de pilaar gedurende de vorstperiode
ongestut heeft laten staan, kon leiden tot
een mildere beoordeling van de door de
verdachte gepleegde feiten.
De verdediger van de Amstelveense aan
nemer, mr. Th. F. Kingma, merkte in zijn
ADVERTENTIE
als^CD geregeld ?SANATOGEN
gebruikt. - Een paar lepeltjes na
elke maaltijd verzekeren U een
•blijvende j reserve aan sterke
zenuwen en frisse gezondheid.
Houdt U fit met
pleidooi, dat uitmondde in een conclusie
tot vrijspraak van zijn cliënt, op, dat de
verdachte van de veronderstelling was uit
gegaan dat op de pijler in kwestie een druk
stond van 12 V2 kg per vierkante centi
meter, hetgeen hem was voorgerekend door
de inspecteur van Bouw- en Woningtoe
zicht. In dat geval, aldus de raadsman, kon
men van zijn cliënt niet verwachten dat
hij zou stutten, temeer omdat dit bij vorige
pijlers ook niet was gebeurd.
Uitspraak over veertien dagen.
ADVERTENTIE
F/en oude matroos met een koffer
Zei: ,,'k Ga weer naar zee en ik offer
(Omdat ik zo gul ben)
Mijn DANTUMA-vulpen
Aan Neptunusdie is dan een
boffer!"
Utrecht. De heer D. Kijne te Delft is tot
doctor in de Wis- en Natuurkunde gepro
moveerd, op een proefschrift getiteld: „Plane
Construction Field Theory".
Utrecht. De heer F. W. Reysenbach de
Haan. te Utrecht, is tot doctor in de Genees
kunde gepromoveerd op een proefschrift ge
titeld „De Ceti Auditu".
Ned. Herv. kerk
Bedankt voor De Bilt (U.) (vac. dr. P.
A. v. Stempvoort) T. Kruyne te Leimudden.
Aangenomen naar Hoge Zwaluwe J. B.
Duk, vicaris te Groningen.
Bedankt voor Leusden (toez.) J. P. v.
Roon te Zierikzee.
Beroepen te Ridderkerk F. H. Sinke te
Heteren te Giessen-Rijswijk (toez.) P.
Post, vic. te Wagenborgen te Ouderkerk
aan de IJssel W. Vroegindeweij te Bleis-
wijk.
Aangenomen naar Wons (Fr.) T. Feen-
stra, cand. te Groningen de benoeming
tot vicaris te Terkaple-Goingarijp (Fr.) J.
v. Santen te Utrecht.
Beroepen te Wijk bij Ileusden C. Treure
te Ederveen.
Geref. kerken
Bedankt voor Siddeburen W. v. w. Zwaan
te Emmer-Compascuuim.
Beroepen te Nieuwerbrug a. d. Rijn. G.
Rang, kandidaat te Amsterdam.
Beroepen te Blokzijl G. H. Harms, kan
didaat te Daar le.
Clir. Geref. kerken
Hilibers te Enschede-West voor Drieber
gen en voor Middelburg H. C. Tanis te Urk
voor Emmen en voor Nijmegen W. v.
Heest te Rozenburg.
Bedankt voor Huizen (N.H.) H. C. v. d'.
Ent te Werkendam.
Doopsgez.» Broederschap
Beroepen te Berlikum H. B. Kossen te
IJlst.
De arrondissements rechtbank te Haar
lem heeft op dinsdag 29 mei in staat van
faillissement verkalard: de Naamloze Ven
nootschap Bouw- en Exploitatie Maat
schappij Langereis, gevestigd te IJmuiden
aan de IJmuiderstraatweg 45.
Rechter-commissaris: mr. N. Reeling
Brouwer. Curator: mr. J. W. Crefeld te
IJmuiden-Oost.
ADVERTENTIE
Verkrijgbaar in diverse fijne vruchtensmaken. los S 32 cent per 100
gram en in rollen 17 cent. Let op de naam RANG op het be
schermend omhulsel van elk „Rangetje" en op iedere rol.
D i eren b esc h er tn i ng
De Nationale Italiaanse Vereniging voor
Dierenbescherming heeft dr. mr. W. Hu-
genholtz te Leiden, voorzitter van de
wereldfederatie tot Bescherming van Die
ren, de gouden medaille toegekend voor
het feit dat hij in 1950 de Wereldfederatie
heeft' opgericht alsmede voor zijn voort
durende werkzaamheid op het gebied van
de internationale dierenbescherming.
Richards over het
„Glimlach-offensief"
De Amerikaanse democratische afgevaar
digde heeft tijdens een vraaggesprek voor
de televisie verklaard er tegen te zijn dat
vooraanstaande Amerikaanse burgers of
militairen de Sovjet-Unie bezoeken. Ri
chard's, die voorzitter is van de commissie
voor buitenlandse aangelegenheden van
het Huis van Afgevaardieden zei: „Ik ben
een tegenstander van al die uitstapjes
waarbij men niets ziet en niets doet.
ADVFPTVMTJF
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgengebed
en liturgische kalender. 8.00 Nieuws en weer
bericht. 8.15 Plechtige hoogmis. 9.30 Platen.
9.40 Voor de huisvrouw. 9.45 Platen. 10.00
Platen. 30.30 Morgendienst. 11.00 Voor de
zieken. 11.45 Piano. 12.00 Angelus. 12.03 Pla
ten. 12.30 Land- en tuinbouwmededelingen.
12.33 Voor de boeren. 12.40 Platen. 12.55
Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en Katholiek
nieuws. 13.20 Alt en piano. 13.40 Platen. 14.00
Salonorkest.. 14.30 Platen. 14.45 Voor de
vrouw. 15.15 Platen. 15.40 Vocaal Ensemble.
16.00 Bijbeloyerdenking. 16.30 Pianotrio. 17.00
Voor de jeugd. 17.30 Platen. 17.40 Beurs
berichten. 17.45 Platen. 17.50 Reportage
Bondsdag van de Christelijke Jonge Boeren
en Tuindersbond en de Christelijke Boerin
nen en Plattelandsmeisjes Bond. 18.15 Kamer
muziek. 18.30 Friese uitzending. 18.45 Leger
des Heilskwartier. 19.00 Nieuws en weer
bericht. 19.10 Platen. 19.20 Sociaal perspec
tief. causerie. 19.30 Verkiezingstoespraak.
19.45 Verzoekprogramma. 20.00 Radiokrant.
20.20 Gevarieerd programma. 21.45 Platen.
22.00 Periodieken parade. 22.10 Orgelconcert.
22.35 Platen. 22.45 Avondoverdenking. 23.00
Nieuws. 23.15 Zaalsportuitslagen. 23.2024.00
Platen.
HILVERSUM H, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Platen.
7.50 Dagopening. 8.00 Nieuws. 8.15 Platen.
9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.15 Platen.
9.40 Morgenwijding. 10.00 Platen. 10.50 Voor
de kleuters. 11.00 Kookpraatje. 11.15 Omroep
orkest en solist. 12.00 Twee piano's. 12.25 In
't spionnetje. 12.30 Land- en tuinbouwmede
delingen. 12.35 Platen. 12.50 Uit het bedrijfs
leven. 13.00 Nieuws. 13.15 Mededelingen of
platen. 13.20 Promenade-orkest. 13.55 Koer
sen. 14.00 Platen. 14.20 Voordracht en mu
ziek. 14.45 Pianorecital. 15.15 Voor de zieken.
16.00 Van vier tot vijf. 17.00 Voor de jeugd.
17.45 Regeringsuitzending: Nederland en de
wereld: Nederlandse toeristen in het buiten
land. 18.00 Nieuws. 18.15 Sportproblemen.
18.25 Lichte muziek. 18.55 Gesproken brief
uit Londen. 19.00 Voor de kinderen. 19.05
Lichte muziek. 19.30 Amusementsmuziek.
19.45 Verkiezingstoespraak. 20.00 Nieuws.
20.05 Buitenlands overzicht. 20.15 Radio Phil-
harmonisch orkest en solist. 21.15 Hoe denkt
u over het werken van schoolkinderen in de
vacantie?, causerie 21.40 Kamerkoor. 22.10
Amusementsmuziek. 22.40 Radiojournaal.
22.50 Sportactualiteiten. 23.00 Nieuws. 23.15
Actualiteiten of platen. 23.2524.00 Dans
muziek.
TELEVISIE (N.T.S), A.V.R.O.)
20.00 Journaal en weerbericht. 20.15 Ru
briek van kunst en kuituur. 21.1523.00 Jon
geren en Politiek.
BRUSSEL, 324 M.
12.00 Amusementsorkest. 12.30 Weerbericht.
12.34 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15 Orgel. 14.00
Engelse les. 14.15 Platen. 14.30 Franse les.
14.45 Platen. 15.00 Orkestconcert. 16.25 Ka
mermuziek. 17.00 Nieuws. 17.10 Bariton en
Piano. 17.15 voor de kinderen. 18.15 Kinder
liederen. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws.
19.30 Reportage. 19.40 Zuid-Afrikaanse mu
ziek. 20.00 Internationale wedstrijd Koningin
Elisabeth. 22.30 Nieuws. 22.45 Platen. 23.00—
23.05 Nieuws.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot wijziging van de Gemeen
tewet en van enige onderwijswetten.
In de memorie v
ministers van Binne
derwijs, Kunsten en Wetenschapperi mede,
dat reeds geruime tijd behoefte wordt ge
voeld aan wijziging van de bepalingen der
Gemeentewet, betrekking hebbende op de
aanwijzing van de functies welke onver
enigbaar zijn met het lidmaatschap van de
raad. Met name is de wenselijkheid geble
ken van herziening van de regeling, welke
in dit opzicht voor het onderwijzend per
soneel geldt.
De minister -van Binnenlandse Zaken
gaat ervan uit, dat het aantal onverenig
bare betrekkingen zo beperkt mogelijk
moet worden gehouden.
Een algemeen criterium voor de uitslui
ting van bepaalde functionarissen van het
raadslidmaatschap geeft de toelichting op
de Gemeentewet van 1851 niet. Evenmin is
bij de verschillende wijzigingen, welke ar
tikel 25 sindsdien heeft ondergaan, van een
duidelijk uitgangspunt sprake geweest.
Als redenen, welke het raadslidmaatschap
onverenigbaar doen zijn met bepaalde be
trekkingen, „worden genoemd de noodzaak
van zo zuiver mogelijke interne verhoudin
gen. Iemand kan niet lid zijn van een be
stuurscollege en tevens in een bepaalde
dienstbetrekking aan dat college onderge
schikt zijn.
Voorts zal vermenging van bevoegdheden
moeten worden voorkomen en het toezicht
op handelingen van het gemeentebestuur
niet mogen samenvallen met het lidmaat
schap van dat bestuur.
De belangen, welke iemand in een be
paalde functie moet dienen, kunnen het
bekleden van het raadslidmaatschap onge
wenst maken. In bepaalde gevallen zou het
militaire belang of het onderwijsbelang
zich tegen de combinatie militairraadslid
of onderwijzerraadslid kunnen verzetten.
Een regeling hiervoor zou echter in artikel
25 der Gemeentewet minder op haar plaats
zijn. In de bijzondere wetten dient daarom
een voorziening op dit punt te worden op
genomen.
De minister willen vrijwilligers in ge
meentedienst niet van het raadslidmaat
schap uitsluiten. Vooral in kleinere ge
meenten zou hun uitsluiting tot grote
praktische moeilijkheden kunnen leiden.
De ministers zien geen steeekhoudende
redenen voor 'uitsluiting- van onderwijzers
bij het bijzonder lager- qn mlddel'baay o-n--
derwijs van hèt r aadsi idrna'ayschapr-WST
zal een onderwijzer aan een bijzondere
lagere school voor het bekleden van het
raadslidmaatschap ingevolge de Lager On
derwijswet 1920 de toestemming van Ge
deputeerde Staten behoeven. Het Ambte
narenreglement rijks hogere burgerscholen
eist voor de leraren aan die scholen een
vergunning van de minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen. Aange
nomen mag worden dat het onderwijsbe
lang zich in d-e regel niet tegen het ver
lenen daarvan zal verzetten.
Formeel mogen de leerkrachten bij het
openbaar onderwijs gemeente-ambtenaren
zijn, materieel vertoont hun positie in zo
verre een afwijking, dat zij niet in een
eigenlijk hiërarchisch dienstverband wer
ken. Bovendien is de regeling van hun
rechtspositie' goeddeels aan de invloed der
gemeentebesturen omtrokken en genieten
zij een vrij grote mate van onafhankelijk
heid bij de vervulling van hun taak, op
welke vervulling in de eerste plaats
wordt toegezien door de rijksinspectie van
het onderwijs.
Aan het raadslidmaatschap van onder
wijzers en leraren zou men nochtans het
bezwaar verbonden kunnen achten, dat het
gemeentebestuur tegenover leerkrachten-
raadsleden niet voldoende vrij staat. Dit
bezwaar wordt ondervangen d'oor aan de
betreffende artikelen van de wetten op
het hoger en middelbaar onderwijs en aan
de Nijverheidsonderwijswet een bepaling
toe te voegen, waarin een basis wordt ge
legd voor optreden van Gedeputeerde Sta
ten in plaats van het gemeentebestuur
tegen leraren-raadsleden voor de tijd, dat
een leerkracht tevens raadslid is. Een an
dere bepaling beoogt te verzekeren, dat
tegen onderwijzers en kleuterleidsters bij
het openbaar onderwijs, die tevens raads
lid zijn, indien daartoe aanleiding bestaat,
maatregelen kunnen worden genomen.
Deze bepalingen voorzien tevens in het
geval, dat een onderwijzer of leidster een
benoeming tot wethouder mocht ten deel
vallen.
De „krijgsman in werkelijke dienst" is
tot nu toe van het raadslidmaatschap uit
gesloten. Het komt de minister van Bin
nenlandse Zaken voor, dat voor handhaving
van deze uitsluiting niet voldoende reden
bestaat. Er lijkt bovendien in beginsel geen
bezwaar tegen te bestaan aan de gemeente
besturen over te laten of een onderwijzer
tot ambtenaar van de burgerlijke stand1
moet worden benoemd. Hetzelfde geldt
voor de krijgsman in werkelijke dienst.
.p.,e.za.,. combinatie zal overigens..-ppil#sch
nauwelijks, enige betekenis hebbei}.
LONDEN, (AFP) De nationale Britse
kolenraad heeft medegedeeld, dat met
ingang van vrijdag de kolenprijzen in
Groot-Brittannië met acht percent zullen
worden verhoogdhetgeen overeenkomt
met een gemiddelde prijsverhoging van zes
shillings per ton. De prijsverhoging zal zo
wel voor industrie- als voor huisbrand
kolen gelden. Dit is de tweede prijsverho
ging binnen tien maanden.
De nieuwe prijsverhoging doet een ver
hoging verwachten der prijzen voor elek
trische stroom en voor vervoer van passa
giers en vracht per spoor. De golf van prijs
verhogingen omvat thans ook de prijzen
voor bioscoopplaatsen en bedraagt voor
sommige plaatsen tot vijftig percent.
In politieke kringen acht men het waar
schijnlijk dat onder deze omstandigheden
nieuwe eisen tot loonsverhoging in het ge
hele land niet zullen uitblijven.
Dr. Potijn herkozen
GENEVE (Reuter) Dr. C. L. Patijn,
directeur internationale organisaties van
het Nederlandse ministerie van Buiten
landse Zaken, is herkozen als voorzitter
van de uitvoerende commissie van het
U.N.O.-fonds voor vluchtelingen. Dr. Patijn
verklaarde maandag op de openingsver-
gadering van de derde zitting van de com
missie, dat het werk van de commissie ge
hinderd .wordt door „valse hoop op emigra
tie" en „apathie onder de vluchtelingen".
De Amerikaanse afgevaardigde, Philips,
deelde mede, dat de Verenigde Staten een
speciale gift van 194.000 dollar beschikbaar
stellen voor hulp aan niet-Duits-sprekende
vluchtelingen in Oostenrijk. Hij verwachtte
dat de hoge commissaris van. de U.N.O.,
mr. G. J. van Heuven Goedhart, met de
Oostenrijkse regering zou onderhandelen
over passende bijdragen, voor hetzelfde
doel als waarvoor de Amerikaanse gift be
stemd is.
WASHINGTON (Reuter) Amerikaanse
geleerden zullen trachten te weten te ko
men hoeveel radio-actief materiaal zonder
gevaar kan worden afgevoerd naar de
oceanen. Bij de vreedzame toepassingen
van atoomenergie verwacht men de pro-
duktie van zeer grote hoeveelheden radio
actieve afvalstoffen. De Amerikanen zullen
een onderzoek naar-dit probleem beginnen
als onderdeel"van'hun bijdrage tót het in
ternationale geofysische jaar.
De Koninklijke Rotterdamsche Lloyd
heeft dezer dagen bij de „Howaldtswerke"
te Hamburg een nieuw schip besteld, dat
van hetzelfde type zal worden als de en
kele jaren geleden door deze werf gebouw
de motorschepen „Wonosari" en „Wono-
rato". Het nieuwe schip zal alleen iets gro
ter zijn en een draagvermogen van onge
veer 12.500 ton hebben. Bovendien krijgt
het zes in plaats van vijf laadruimen.
Evenals de „Wono-schepen" zal het worden
uitgerust met een passagiersaccommodatic
voor twaalf volwassenen en de motorin
stallatie zal van het „Man"-type zijn. Het
is de bedoeling, dat het.schip reeds aan het
einde van 1958 in de vaart zal komen.
De Lloyd heeft thans acht nieuwe sche
pen in -bestelling met een gezamenlijk
draagvermogen van bijna 100.000 ton.
„SCHIPPER NAAST GOD" VOOR
DUITSE TELEVISIE
Het Nederlandse toneelstuk „Schipper
naast God" van Jan de Hartog is in een
Duitse vertaling en bewerking van Rolf
Italiaander door alle Duitse televisiezenders
uitgezonden. De Hamburger Kammerspiele
heeft dit stuk voor de opening van het
nieuwe seizoen op het repertoire gezet,
hoewel het reeds vijf jaar geleden door het
Hamburger Schauspielhaus opgevoerd is.
ADVERTENTIE
Verwachting. Een functionaris van het
Belgische hof heeft dinsdag in Brussel
officieel bekendgemaakt, dat prinses
Liliane, de echtgenote van koning Leo
pold, in blijde verwachting is. De ge
boorte wordt eind september verwacht.
Suprematie. Een groep mannen met een
spandoek „Verdedig de suprematie van
de blanken" heeft getracht te Coventry
(Engelandj een bijeenkomst te versto
ren, waar pater Trevor Huddleston, een
bekend tegenstander van de apartheids
politiek in Zuid-Afrika, het woord zou
voeren. De indringers werden door de
aanwezigen uit de zaal gezet.
Eerste. Te Kiel zijn de eerste drie schepen
van de Westdiuitse marine in dienst ge
steld. Het zijn drie (grote) motortorpe
doboten van 130 ton, die veertig mijl
kunnen lopen en een bemanning heb
ben van zeventien koppen.
Botsing. Te Kalka, nabij de Indiase stad
Ambala, heeft zich een botsing voorge
daan tussen stakende spoorwegarbei
ders en politie. De stakers wierpen met
stenen naar een wagon, waarin zich de
president-directeur van de spoorweg
maatschappij bevond. Ook hurkten zij
op de spoorbanen, om het vertrek der
treinen te beletten. Toen de politie ten
slotte het vuur opende, werden vier ar
beiders gedood.
Noodweer. De Belgische stad Verviers is
dinsdagavond getroffen door een zwaar
onweer, waardoor laaggelegen delen
van de stad onder water kwamen te
staan. De mensen moesten naar de bo
venste verdiepingen van de huizen
vluchten, In een kelder zijn vier per
sonen, twee moeders met hun kinderen,
verdronken. Men vreest dat nog twee
vrouwen om het leven zijn gekomen. De
overstroming ontstond doordat de kade
muren van de beek de Dison door
braken.
Aanspraken. Communistisch China maakt
aanspraak op een eilandengroep tussen
Indochina en de Philippijnen en Borneo.
Deze eilandengroep, de Nansjaeilanden,
werd in de oorlog door Japan bezet.
Zij ligt op 1200 kilometer van Singa
pore. Het communistische persbureau
„Nieuw China" verklaarde dinsdag dat
geen inbreuk op deze aanspraak geduld
kan worden.
Verplicht. De twee oudste Britse scholen in
Egypte, de Schotse meisjesschool en de
St. Andi-ewsschool voor jongens, die
beide in 1859 te Alexandrië werden ge
sticht, zullen hun deuren in oktober
niet heropenen als gevolg van de door
de Egyptische regering uitgevaardigde
bepaling, die het onderwijs van de Ko
ran op de vrije scholen in Egypte ver-
plicht stelt.
Saga. Mevrouw Ada Galsworthy, de 89-
jarige weduwe van de Britse schrijver
John Galsworthy, is te Torquay, in het
graafschap Devonshire, overleden. Zij
was het prototype van de figuur van
„Irene", d'ie in „The Forsythe Saga", een
der bekendste boeken van Galsworthy,
voorkomt.
Gewoonte. In Zweden wordt een rookver
bod voor scholieren overwogen. De
helft van de Zweedse schooljongens
rookt reeds op vijftien-jarige leeftijd.
Ongeveer 22 procent van hen zijn dan
reeds gewoonterokers. Ongeveer 38 pro-
i cent van de Zweedse-schoolmeisjes ro
ken, twaalf percent van hen zijn ge-
woonterooksters.
Boycot. De studenten van een negeruni
versiteit in Tallahassee, in de Ameri
kaanse staat Florida, hebben besloten
de stadsbussen te boycotten nadat twee
vrouwelijke studenten gearresteerd wer
den omdat zij geweigerd hadden het
„blanke" deel van een bus te verlaten.
Lek. De nieuwe, zeer geheime, Britse on
derzeeboot „Explorer", die drie weken
geleden aan de Britse marine afgeleverd
werd, is naar de werf teruggezonden
voor reparaties. Er is een lek ontdekt in
een plastic tank, waardoor een uiterst
brandbaar mengsel van alcohol en
zuurstof ontsnapte.
Toneel. Onder de titel „De vlag van het
vaderland" is in Odessa een toneelstuk
opgevoerd, dat de lotgevallen weergeeft
van de zeelieden van de tankboot „Toe-
apse", die indertijd door de Chinese na
tionalisten in beslag is genomen. De
meeste bemanningsleden zijn sindsdien
naar hun vaderland teruggekeerd-, hetzij
rechtstreeks uit Formosa, hetzij na
een aanvankelijke weigering om terug
te gaan uit de Verenigde Staten.
Odessa is de thuishaven van de „Toe-
apse".
Samenzwering. Het Amerikaanse departe
ment van Justitie heeft bekendgemaakt
dat zeven top-functionarissen van de
communistische partij in de staat Mas
sachusetts zijn gearresteerd. Zij worden
beschuldigd van samenzwering om de
gewelddadige omverwerping van de
regering te propageren.
ADVERTENTIE
HAARLEM
45. „Dat is me ook watbromde Pan
da, „ik waarschuw Joris, dat ze zijn ver
zameling wegslepen en inplaats van me
dankbaar te zijn, zet hij me op straat. Daar
zit xmst weer een of andere streek van hem
achter Trouwens, hoe komt hij opeens
aan dit huis - kostbare verzameling?
Dat zou ik w .n>- willen welen!" Pein
zend leunde hij legen de muur en toen
gebeurde' er plotseling iets vreemds! De
muur bleek lang zo stevig niet te zijn als
hij er uit zag; onder het toch heus niet zo
grote gewicht van Panda begon de wand
door te buigen. Plotseling klonk er een
scheurend geluid en tot Panda's grote ont
zetting stortte de hele voorgevel van hel
gebouw in elkaar! Met een gil van schrik
dook Panda ineen, niets anders verwach
tend, dan dat hij onder puin en stenen zou
worden bedolven. Maar dat viel nogal mee.
Inplaats van stenen, kwamen lichte kar
tonnen platen omlaag, die hem zelfs geen
schrammetje bezorgden! „Nu begrijp ik
hetmompelde hij, toen hij wat van
de schrik was bekomen. „Joris heeft een
namaakgevel voor een museum geplakt,
zodat het op een gewoon huis leek!"
VROEGER, toen men meende dal de
aarde een plat vlak was waar de zon in
een grote boog overheen zwierde, beteken
de de opvatting dat de aarde bolvormig
was en een baan om de zon beschreef, een
totale verandering van het wereldbeeld.
De meeste mensen van de tivintigste eeuw
zijn aan deze voorstelling zo langzamer
hand wel gewend geraakt, zodat allerlei
boekjes die de eerste beginse-
len van aardrijkskunde en
kosmografie verkondigen in dit
opzicht weinig opzienbarend
nieuws kunnen brengen.
Het schijnt daarom wat over
dreven precies, wanneer in
populaire werkjes met enige
nadruk wordt betoogd, dat de
aarde weliswaar een bol is, maar aan de
polen een afplatting vertoont, en dat dit
hemellichaam inderdaad een baan om de
zon beschrijft, die echter niet de vorm van
een cirkel, maar van een ellips vertoont.
Deze precisie schijnt ook daarom zo over
bodig, omdat de afplatting aan de polen
zó gering is, dat we de afwijking op een
normaal vel papier niet eens in beeld Kun
nen brengen. Ook de baan die de aarde
om de zon beschrijft vertoont zich in ge
tekende vorm als een volmaakte cirkel,
want zij wijkt zó weinig van die figuur af,
dat we het verschil met het oog niet kun
nen waarnemen.
Inderdaad, voor de gemiddelde mens
hebben dergelijke feiten geen overwegen
de invloed op zijn dagelijks leven. Maar
toch kunnen zij iets verklaren. Want de
niet of nauwelijks merkbare ellipsvorm
van de aardbaan heeft bijvoorbeeld tot
gevolg dat de aarde in onze winter dichter
bij de zon staal, waardoor haar beweging
wordt versneld, met als gevolg dal lente
x
en zomer bij ons langer duren dan op het
zuidelijk halfrond. Kleine oorzaken, met
wel erg grote gevolgen.
Maar laten we onze precisie-beschou-
wing over de aarde voortzetten. Deze pla
neet is n.l. niet, zoals de populaire formule
luidt, een naar de polen afgeplatte bol,
maar een hemellichaam met een hoogst
onregelmatig gekromd oppervlak. Het is
daarom ook onmogelijk de
aarde op te vatten als een
ideaal lichaam, waarvan de ge
daante gemakkelijk wiskundig
te berekenen is, en zo algemeen
geldende uitspraken te doen
over de kromming van meri
dianen, 't verloop van breedte
cirkels en al dergelijke kwesties
Dit kan men aantonen met behulp van
de secondeslinger, die een zodanige lengte
heeft dat de slingertijd precies een seconde
bedraagt. Volgens de slingerwet houdt de
lengte van de slinger verband met de
zwaartekracht, en de zwaartekracht is
weer afhankelijk van de afstand waarop
de waarnemer zich van het middelpunt
van de aarde bevindt. De lengtevermeerde
ring van de secondeslinger bij toenemende
geografische breedte, is dus een maat voor
de afplatting van de aarde. Bij een mooie
ronde aarde, zouden de lijnen van gelijke
zivaartekracht, omgerekend lot het niveau
van de zee, ook moeten samenvallen met
de breedte- of parallelcirkels. Maar dat is
mi juist niet het geval. De eilanden in het
midden van de oceaan liggen bijvoorbeeld
dichter bij het middelpunt van de aarde
dan de vastelanden.
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
(Nadruk verboden)
