Enkele fractievoorzitters
over de verkiezingsuitslag
De nieuwe Tweede Kamer
Perscommentaren op de
stembusuitslagen
Tien jaar percentages
Uitslagen brachten duizenden
op de been in Amsterdam
Dichte drommen in de binnenstad
Eén indruk domineert: kabinets
formatie zal zeer moeilijk worden
12
Levensloop nieuwe
Kamerleden
Prijzenvorderingen op
gedistilleerd vervallen
Aanpassing sociale
voorzieningen
Begrafenis J. L. Pfundt
Tilanus: Terug op
vooroorlogse punt
Mr. Burger: Verheugd
Gortzak: Duurste zetel"
Prof. Romme: Katholieke
eenheid hersteld
Prof. Oud: Rots in de
branding"
Dr. Schouten:
Staking in Groningen
duurt voort
Doetinchemmer kon
niet stemmen
Indonesië ziet de uitslag
door West-Irian-bril
DONDERDAG 14 JUNI 1956
Katholieke Volkspartij: Romme, C. P. M.,
Bloemend'aad; van Vliet F., Eindhoven; de
Kort, W. L. P. M., Goirle: van Thiel, F. J.
F. M., Helmond; van der Zanden, H. H.,
Eensel; Fens, J. J., Breda; van Meël. C. J.,
Hi'lvarenbeek; van den Heuvel, N. H. L.,
's-Hertogenibosch; Duynstee, A. E. M.,
's-Gravenhage; Andriessen, W. J., Utrecht;
Klompé, mej. M. A. M., Arnhem; Cals, J.
M. L. Th., 's-Gravenhage; Engelbertink,
B. A. A., Oldenzaal; Stokman, J. G.,
Utrecht; van der Ploeg, C. J., Haarlem;
Luns, J. M. A. H., Wassenaar; Lucas, A. M.,
Rotterdam; de Vink, mej. J. C. H. H.,
Utrecht; Koersen, Th. D. J. M., Amster
dam; van Doorn, H. W., Rotterdam; Weiter,
Ch. J. I. M., 's-Gravenhage; van der Weij-
den, M. P., Nieuwkoop; Weijiters, A. C. M.,
's-Gravenhage; Groen, J., Alkmaar; van
Rijckevorsel, K. T. M., 's-Gravenhage;
Maenen, J. H., Heerlen; Peters, J. M., Roos
teren; Droesen, W. J., Roermond'; Korten-
horst, L. G., 's-Gravenhage; Peters, W. J.
G., Venlo.
Er zal nog moeten worden geloot voor
de laatste zetel tussen: dr. Wolf, A. A. J.,
Breda; van Koeverden, J. H. W., Buren;
van Dongen, J. M. A. C., Aardenburg; Mul
ders, W. J. A, Heerlen.
Partij van de Arbeid: Drees, W., 's-Gra
venhage; Willems, J. M., Oisterwijk; van
Lienden, C. J., Eindhoven; Tans, J. G. H.,
Maastricht. Er moet met de mogelijkheid
worden rekening gehouden, dat er een zeer
kleine kans is, dat de heer Tans, de vierde
naam, niet wordt gekozen verklaard, van
der Goes, M., Wassenaar; ten Hagen, C. J.
A. M., Nijmegen; Scheps, J. H., Den Dolder
(gem. Zeist); Suurhoff, J. G., Naarden;
Zeelenberg, mej. J., Rotterdam; Hofstra,
H. J., Wassenaar; Bommer, J., 's-Graven
hage; Burger, J. A. W., Wassenaar; van
Sleen, H., Rotterdam; Ruygers, G. J. N. M.,
Rijswijk (Z.H.); Stufkens, N., de Bilt; Ver
meer, E. A., Naarden; Tendeloo, mej. N. S.
C., Wassenaar; Goedhart, F. J., Amster
dam; Roemers, D., Badhoevedorp (gem.
Haarlemmermeer); de Kadt, J., Heemstede;
Peschar, H., Haarlem; Mansholt, S. L., Was
senaar; Vondeling, A., Leeuwarden; Ne-
derhorst, G. M., Gouda; Egas, C., Heiloo;
van Lier, Th. J. A. M., 's-Gravenhage.
Voor de o\'erige 8 zetels zal moeten wor
den geloot.
Anti-Revolutionaire Partij: Zijlstra. J.,
Amsterdam; Algera J., 's-Gravenhage
Roosjen, A. B., Amsterdam; Gerbrandy, P.,
Scheveningen; Bruins Slot, J. A. H. J. S.,
Aerdenhout; Biewenga, A. W., Garsthuizen;
Hazenbosch, C. P., Den Dolder; Verkerk,
E. P., Boskoop; van Eijsden, H., Rotterdam;
Fokkema, J., Ede.
Christelük-Historische Unie: Trianus, H.
W., 's-Gravenhage; Beernink, H. K. J.,
Rijswijk (Z.H.); van de Wetering, F. H.,
Amsterdam; Sc hm al, J. J. R., Voorburg;
Wttewaal van Stoetwegen, jkvr. C. W. I.,
's-Gravenhage; Kikkert, H., Zeist; Staf, C.,
Arnhem; Krol, Tj., Haren.
V.V.D.: Oud, P. J. Rotterdam; Korthals,
H. A., Voorschoten; Fortanier geb. de Wit,
A., OvenveenZegering Hadders, R., Em-
men; den Hartog, F., Hoog Blokland: Cor-
nelissen, J. G. H., Amsterdam; Ritmeester,
G., 's-Gravenhage; van Leeuwen, H. F.,
Laren (N.H.); Stoffels geb. v. Haaften, J.
M., Haarlem.
Communistische Partij van Nederland:
Wagenaar, G., Amsterdam; de Groot, S.,
Amsterdam; Gortzak, H., Amsterdam; Reu
ter, J. F., Amsterdam.
Staatkundig Gereformeerde Partij: Zandt,
P., Delft; van Dis, C. N., 's-Gravenhage.
Henri Willem van Doorn is op 6 oktober
1915 te 's Gravenhage geboren. Hij bezocht
daar het Aloysiuscollege en studeerde eerst
klassieke letteren en daarna rechten aan
de Rijksuniversiteit te Leiden. Mr. Van
Doorn kwam in 1942 bij de rechterlijke
macht als waarnemend ambtenaar van het
Openbaar Ministerie; daarna was hij amb
tenaar van het O.M. te Rotterdam. In deze
hoedanigheid werd mr. Van Doorn in 1945
belast met de leiding van de P.O.D. te
Rotterdam. In 1947 volgde zijn benoeming
tot waarnemend advocaat-fiscaal bij het
Bijzonder Gerechtshof in Den Haag. In
1951 werd hij benoemd tot substituut
officier van justitie bij de rechtbank te
Rotterdam. Tevens werd hij belast met
reorganisatie-werkzaamheden bij het mi
nisterie van justitie. In het katholieke ver
enigingsleven neemt de heef Van Doorn
een werkzaam aandeel. Hij is o.m. lid van
de St. Vincentius-vereniging en voorzitter
van de vereniging van katholieke gezins
voogdij en patronage „St. Raymundus" te
Rotterdam. In de jaren 1945-1946 was hij
lid van het bestuur van de K.V.P. in de
kring Rotterdam. In mei 1951 werd hij
voorzitter van de afdeling Hillegersberg en
in 1952 van de Kring Rotterdam. Sedert
november 1953 is de heer Van Doorn lan
delijk voorzitter van de K.V.P.
Anthony Ernst Marie Duynstee, op 24
december 1920 te Amsterdam geboren, be
zocht het gymnasium van de Nederlandse
en Ierse Jezuïeten en studeerde aan de
Katholieke Universiteit van Ierland, de
Nationale Universiteit van Ierland en het
University College te Dublin. Hij onderbrak
zijn studies om als oorlogsvrijwilliger in
Engeland, Suriname en de Ned. Antillen te
dienen. Na als lid van de Prinses Irene-
brigade de gehele Europese veldtocht te
hebben meegemaakt, vervolgde hij in 1945
zijn economische studies aan de genoemde
universiteiten. Hij verwierf de graad van
Master of Economie Science op een proef
schrift: „Keynes theory of full employ
ment and publiek finance". In 1948
werd de heer Duynstee benoemd tot
hoofd van het bureau „Scandinavische lan
den" bij de Organisatie voor Europese Eco
nomische Samenwerking (O.E.E.S.) te Pa
rijs. Sedert 1952 is hij werkzaam bij de
K.L.M., waar hij thans belast is met de
leiding van het Bureau Internationale
Met ingang van vandaag treedt een
Koninklijk Besluit in werking, waarbij de
prjjzenverordening verkoop gedistilleerde
dranken per maat en de verordening glas-
prijzen jenever en dergelijke vervallen.
Deze verordeningen, die in 1951 van kracht
werden en nog steeds golden, stelden res
pectievelijk minimumprijzen per liter en
per glas vast voor jenever en andere gedis
tilleerde dranken. Zij zijn thans vervallen
verklaard, omdat, naar het oordeel der
regering, uniforme minimumprijzen slechts
aanvaardbaar zijn, wanneer zonder zoda
nige prijzen het gevaar bestaat, dat duur
zaam prijzen in rekening zullen worden
gebracht, die liggen beneden de kostprijs
van de efficiënte ondernemingen en dien
tengevolge de rentabiliteit van bedrijfs
takken als geheel aantasten. Dit is bij de
betrokken bedrijfstakken niet gebleken.
OE NIEUWE ZETELVERDELING VAN
DE TWEEDE KAMER
^zWelverlÈung zetelverdeling
1956
33
©eeoo
©®©o©
34
••©o©
0©9©«
Oace©
Coöperatie bij de dienst Buitenlandse Be
trekkingen.
Willem Johan Gerard Peters is op 5 de
cember 1916 te Venlo geboren. Hij bezocht
het Bisschoppelijk College te Roermond en
studeerde vervolgens economie aan de
Katholieke Economische Hogeschool te
Tilburg, waar hij in februari 1940 het kan
didaatsexamen aflegde. Na de oorlog ver
volgde hij zijn studie aan de R.K. Univer
siteit te Nijmegen. In november 1949 deed
hij kandidaatsexamen in de politieke en
sociologische wetenschappen. De heer Pe
ters is eigenaar van een fabriek van meng
voeders in zijn gebooi-testad. Hij is secreta
ris van het Centraal Veevoeders Instituut
te Amsterdam en bestuurslid van de Stich
ting voor Veevoedingsonderzoek te Utrecht.
Tevens is hij ondervoorzitter van de Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor Noord-
Limburg en adviserend hoofdbestuurslid
van de Katholieke Middenstandsbond. Hij
heeft zitting in de gemeenteraad van Venlo
en is lid van de afdeling Venlo van het
Centrum voor Staatkundige Vorming. De
heer Peters is vice-voorzitter van de af
deling Venlo van de K.V.P.
Antonius Cörnelus Maria Westers werd
op 6 oktober 1913 te Tilburg geboren. In
1931 behaalde hij de onderwijzersakte. Hij
trad in dienst van de P.T.T. en was achter
eenvolgens werkzaam te Venlo, Maastricht
en 's Hertogenbosch. In 1947 volgde zijn
benoeming tot bezoldigd bestuurder van de
r.k. bond van P.T.T.-personeel „St. Petrus".
Twee jaar later werd hij benoemd tot
penningmeester van de Katholieke bond
van Overheidspersoneel en sedert 1952 is
hij voorzitter van deze organisatie. Tevens
neemt hij het presidium van de R.K. Cen
trale voor Overheidspersoneel waar. De
heer Weijters maakt deel uit van de cen
trale commissie van overleg in ambtena
renzaken. In 1953 werd hij gekozen tot lid
van de gemeenteraad van 's Gravenhage
en sedert 1955 is hij voorzitter van de
K.V.P.-fractie.
Voor de aanpassing van de sociale voor
zieningen is het noodzakelijk te wachten
tot na 1 september met de verhoging van
de langlopende sociale uitkeringen. De kort
lopende uitkeringen zijn inmiddels al aan
het gestegen loonpeil aangepast.
Dit heeft de secretaris van het Centraal
Sociaal Werkgeversverbond, mr. G. C. van
Dij in een radiotoespraak over het onder
werp: „Het verband tussen loonpeil en
sociale voorzieningen", geconstateerd.
Voorts is het gewenst, meende hij, door
herziening van de invaliditeits- en ongeval
lenverzekering te komen tot een toekom
stige automatische aanpassing van de lang
lopende uitkeringen aan het gemiddelde
loonpeil.
„Kinderbijslagpeil niet urgent".
Ten aanzien van de kinderbijslagen, al
dus spreker, dient men zich ernstig af te
vragen of er wel aanleiding is, deze te ver
hogen, te meer nu er nog zoveel kosten te
wachten staan van verbeterde sociale voor
zieningen, die stellig een grotere urgentie
hebben.
Het is om economische redenen gewenst,
de loonsverhogingen geleidelijk tot stand
te brengen. Dit komt er op neer, dat met
spreiding in de tijd tussen 1 april en 1 sep
tember van dit jaar, en waarschijnlijk ook
nog daarna, een groot aantal collectieve
contracten en bindende loonregelingen
moet worden gewijzigd. Daarom kan zeker
niet voor 1 september een voorlopig inzicht
bestaan in de vraag in hoeverre het ge
middelde loonpeil omhoog gelopen is. Zou
men de gemiddelde loonstijging ook in de
sector van de sociale verzekering volgen,
dan kan pas na 1 september de conclusie
worden getrokken met welk percentage de
langlopende sociale uitkeringen moeten
worden verhoogd.
Op de algemene begraafplaats te Zand-
voort is woensdagmiddag om kwart over
twaalf ter aarde besteld het stoffelijk
overschot van de heer J. L. Pfundt, die
na een langdurige ziekte zaterdag op 72-
jarige leeftijd in een ziekenhuis te Haarlem
is overleden.
De heer Pfundt was in Zandvoort een be
kend en bemind persoon, die voor de oor
log onder meer stationschef was in Zand
voort, Haarlem en Leiden en na zijn pen
sionering Zandvoort wederom als woon
plaats koos.
Jarenlang was de overledene bestuurslid
van de afdeling Zandvoort van. de Neder
landse Protestantenbond en sinds een jaar
adviseur van dit bestuur. Voorts was hij
bestuurslid van de Zandvoortse openbare
leeszaal, terwijl hij belangrijk propagan
distisch werk verrichtte voor de V.P.R.O.
Er was voor de teraardebestelling grote
belangstelling en een schat aan bloemen
getuigde er van, hoezeer de overledene in
brede kring werd gewaardeerd en geliefd
was.
Aan de groeve werd het woord gevoerd
door de voorzitter van de afdeling Zand
voort van de Nederlandse Protestanten
bond, de heer A. Elffers Azn, die de over
leden schetste als een man, die van de aan
vang af de afdeling gediend had met veel
liefde, toewijding en trouw. Met de heer
Pfundt ging iemand heen, die velen zeer
iief was. Doch over het graf klinkt sterk
de roep der eeuwigheid, die de overledene
ook tijdens zijn leven heeft verstaan en
daarom past een woord van lof en dank
aan God, die mensen schonk aan de afde
ling zoals deze man, die in alles een voor
beeld was voor allen.
Ds. J. Heidinga uit Haarlem sprak naar
aanleiding van een tekst uit het evangelie
van Johannes.
Een zoon van de overledene bracht daar
na namens de familie dank voor de grote
belangstelling en het troostend medeleven
tijdens de ziekte en het overlijden van zijn
vader ondervonden.
Bijna elke krant, die uit Amsterdam ons
land bestrijkt, had gisteravond een verras
sing voor de duizenden die in dichte drom
men door het centrum van de hoofdstad
schuifelden in kennelijk welbehagen van
het massaal beleven van de spanning die
hét druppelsgewijs bekend maken der ver
kiezingsuitslagen veroorzaakt. Het Parool,
op de Dam, had het grootste projectiedoek,
een redactie-compleet-met-telex in een
verhuiswagen en The Ramblers van Theo
Uaen Masman in een muziektent. Trouw,
op het Rokin, had twee televisietoestellen
ter weerszijden van het scherm-. Het Vrije
Volk, op het Beursplein, had Evert Ver
meer, die de luidste stem via luidsprekers
uit de Koopmansbeurs deed schallen. De
Volkskrant had in haar uitslagenbord ruim
te gespaard voor een poppenkast, waarin
Jan Nelissen een politiek marionettenspel
ten tonele bracht. De menigten verdeelden
hun belangstelling over de evenementen
niet in overeenstemming met de stemmen
die zij overdag hadden uitgebracht. Er was
een voortdurend bewegen van de ene om
roeper naar de andere en van' de ene gram-
Onmiddellijk nadat het A.N.P. de uitslag
der verkiezingen voor de Tweede Kamer
had vastgesteld, heeft het A.N.P. vannacht
getracht de mening te vernemen van de
voorzitters van verschillende Tweede
Kamerfracties.
Het langer openstellen van de stem
bureaus is volgens de heer Tilanus (C.H.U.)
geen succes geweest. Nu kwamen vele uit
slagen later en dat nam wel iets van de
spanning en de aardigheid, die er immer
heerste, weg.
In het algemeen wilde hij zeggen, dat
weer blijkt, dat ons volk erg constant
stemt, al waren er wel enige verschuivin
gen. De K.V.P. heeft geen heel grote voor
uitgang geboekt, als men rekening houdt
met de beide zetels van de K.N.P.
„De beide protestants-christelijke par
tijen zijn wat achteruit gegaan. De A.R.
heeft een tik gekregen. Gedacht was wel,
dat de jonge minister Zijlstra zou trekken.
De C.H. is weer terug op hetzelfde punt
van vóór de oorlog en in 1946." De heer
Tilanus vindt zulks jammer, maar is toch
dankbaar dat 8 percent trouw zijn geble
ven. „Van de V.V.D. werd gedacht, dat deze
partij na de grote en kostbare reclame
winst zou behalen, hetgeen niet het geval
is geweest. Dat de C.P.N. is teruggevallen,
daar kan ik helemaal niet over treuren. De
S.G. is gebleven, hetgeen te verwachten
viel."
Sprekende over de doorbraak van de
P. v. d. A. kan men niet zeggen, dat die erg
groot is geweest, zo meende de heer Tila
nus. „De partijen op confessionele grond
slag hebben zich met kleine verschuivin
gen gehandhaafd. Wel zou men kunnen
zeggen, dat het ingrijpen van de materiële
waarden in het volksleven meer betekent
dan dat van de geestelijke waarden."
De heer mr. J. A. W. Burger, voorzitter
van de fractie van de P. v. d. A. in de
Tweede Kamer, was verheugd over de uit
slag, „vooral ook zo voegde hij eraan
toe „omdat thans voor het eerst de Partij
van de Arbeid de grootste is en groter dan
de samenstellende delen ooit zijn geweest."
Uit de uitslag trok hij de conclusie, dat
de jeugd in belangrijke male op de P. v. d.
A. heeft gestemd. Kennelijk kan de jeugd
de oude partijen niet toejuichen, meende
hij. Mr. Burger zeide de indruk te hebben,
„dat in Limburg het fatsoen het heeft
gewonnen." Hij zei verder, dat het hem
veel genoegen deed, „dat de onjuiste agita
tie van de V.V.D., als zou de geestelijke
vrijheid in het geding zijn, geen effect
heeft gehad."
De achteruitgang van de A.R. en C.H.
meende heer Burger o.a. te moeten toe
schrijven aan de houding van de heren
Schouten en Tilanus tijdens het Kamer
debat over het mandement. De vrees van
vele kiezers, dat prof. Romme als sterkste
uit de bus zou komen heeft ook, naar hij
meent, talrijken op de P.v.d.A. doen over
gaan. De veronderstelling dat de persoon
van Drees de grootste trekkracht geweest
is voor de P.v.d.A. achtte de heer Burger
onjuist. Het mandement heeft in het bij
zonder grote invloed uitgeoefend op deze
verkiezingsuitslag. Gebleken is dat de anti
thetische houding, die prof. Romme de
laatste tijd aannam, een zeer ongelukkige
geweest is.
De heer H. Gortzak, voorzitter van de
fractie der C.P.N., gaf ons desgevraagd als
zijn oordeel te kennen, dat het doel van
prof. Romme niet bereikt is. „Rechts heeft
verloren. Waarschijnlijk heeft de ontwik
keling in de Sovjet-Unie invloed uitge
oefend op een deel der kiezers". De heer
Gortzak merkte nog op, dat zijn partij de
duurste zetels in de Kamer zal bezetten,
omdat zij de meeste stemmen voor één
zetel moest hebben.
De katholieke lijstaanvoerder prof. dr.
C. P. M. Romme, verklaarde vanochtend in
een interview met De Telegraaf, dat „niet
de P. v. d. A., maar dr. Drees een deel van
de „kleurloze middenstof" van de pro
testant-christelijke partijen naar zich toe
getrokken heeft". De winst van de katho
lieken kan volgens hem niet alleen door de
terugkeer der K.N.P. in de K.V.P. ver
klaard worden. Met nadruk merkte de heer
Romme op dat de katholieke eenheid zich
na 1952 heeft hersteld. „In ieder geval ben
ik zeer verheugd met de drie zetels winst"
zo besloot hij.
Prof. mr. P. J. Oud, voorzitter van de
V.V.D. en van de fractie dezer partij in de
Kamer, verklaarde „reuze tevreden" te zijn
over de uitslag. Hij zeide wel gehoopt te
hebben op de tiende zetel, „maar als u ziet
wat de A.R. en de C.H. kwijt zijn, terwijl
er een stroom is gegaan naar de beide
grote partijen, dan heeft de V.V.D. als een
rots in de branding gestaan. Ik vind het
prachtig."
prachtig". De doorbraak had volgens prof.
Oud „geweldig doorgewerkt bij de protes
tants-christelijke groepen".
Eraan herinnerend, dat hij destijds over
de „derde macht" heeft gesproken, zeide
hij nog: „Misschien zullen de heren van de
A.R. en de C.H. zich wel eens- achter de
oren krabben. Na de oorlog had de V.V.D.
zes zetels en de A.R. dertien. Dat was een
verschil van zeven, nu is het verschil nog
maar één."
Dr. J. A. Schouten, fractievoorzitter in
de Tweede Kamer van de Anti Revolutio
naire partij, vond de uitslag van de ver
kiezingen teleurstellend voor de A.R. Ove
rigens had hij verwacht dat de K.V.P. de
sterkste zou worden. Ook had hij reeds
maanden het vermoeden dat de formering
van een nieuw kabinet zeer moeilijk zal
worden. „De uitslagen van deze verkiezin
gen zullen het er niet eenvoudiger op
maken," meende hij.
mofoonplaat-met-opwekkende-muziek naai
de andere. De groepjes getrouwen waren
klein. De werkelijke partijgetrouwen kon
men pinden in verschillende gebouwen en
voor Felix Meritas, waar De Waarheid veel
nederlagen en weinig successen had te
melden.
Majeur en mineur
In de Beurs heerste, een jubelstemming,
die zich ontlaadde in donderende toejui
chingen van de verzamelde aanhangers van
de P. v. d. A. In de grote zaal van Kras
zaten de anti-revolutionairen mismoedig
bijeen. Zij hoorden hun lijsttrekker zeggen:
„Deze klap is hard aangekomen". Prof. dr.
J. J. Zijlstra zei verder: „Het heeft geen
zin te ontkennen dat we voor een ernstige
situatie staan." In de grote zaal van Belle-
vue wedijverden de K.V.P.'ers met hulp
van het Cascadeorkest in uitgelatenheid
met de P. v. d. A.-ers elders. Hier gaf de
lijsttrekker Romme zijn visie op de uit
slag: „Het rooms-katholieke volksdeel
heeft zich hersteld. Wij zijn tot een politie
ke eenheid gekomen, die Nederland alleen
maar tot heil kan strekken." Het rustigst
ging het toe bij de V.V.D.-ers, die een be
scheiden bijeenkomst hielden in het Mi-
nerva-paviljoen in het Vondelpark, waar
Alexander Pola en Wouter Denijs vrolijk
heid brachten in een tevreden gezelschap
dat verspreid zat aan de koffietafeltjes.
Doorbraak
In bijna alle vergaderingen stond de
doorbraak in het middelpunt van de be
langstelling. Prof. Romme constateerde dat
de P. v. d. A. haar winst niet ten koste van
de K.V.P. had behaald. Lijsttrekker Drees
verklaarde: „het besef breekt door, ook
naar de protestants-christelijke partijen,
dat men best kan samenwerken in een so
cialistische partij, ook al heeft men ver
schillende levensbeschouwingen". De door
braak heeft zich voortgezet, aldus zei prof.
Zijlstra. Een ander kernpunt was de vraag
hoe de winst van de P. v. d. A. verklaard
moest worden. De professoren Zijlstra en
Romme wezen op de populariteit van mi
nister-president Drees, die zelf opmerkte:
„De vooruitgang is in de eerste plaats te
danken aan de resultaten die de P. v. d. A.-
politiek in de loop van de jaren heeft ge
boekt."
Tegen middernacht werd de drukte in
.de binnenstad minder. De politie-te-paard
behoefde geen ruim baan meer te maken
voor de trams, die stampvol in alle richtin
gen vertrokken. De laatste trein naar Haar
lem was ook voller dan gewoonlijk.
De staking onder de bouwvakarbeiders
in Groningen duurt nog onverminderd
voort. Ook vanmorgen lag het werk in de
meeste Groningse bedrijven stil. Er worden
pogingen gedaan, gelden te verzamelen
voor de stakende bouwvakarbeiders vla
intekenlijsten.
De landelijke dagbladen geven in hun
ochtendbladen of in extra-verkiezings
edities commentair op de stembusuitslag,
waaraan wij het volgende ontlenen:
„Glorieus aan de kop"
Het Vrije Volk: „De overwinning van de
P.v.d.A. is indrukwekkender dan in 1952;
thans gaat ze met een voorsprong van meer
dan 50.000 op de intussen met de K.N.P.
gefuseerde K.V.P. glorieus aan de kop als
opnieuw de sterkste partij in ons land.
Deze uitslag heeft niemand verwacht. Het
is pas na rustige bestudering der cijfers te
zeggen waar de winst van de P.v.d.A. van
daan komt. Onze indruk is, dat ze uit alle
windstreken komt. Zonder enige twijfel
heeft de K.V.P. stemmen moeten afstaan;
de uitslagen in Limburg en vele Brabantse
gemeenten laten daaromtrent geen onze
kerheid. De protestantse partijen hebben
veren gelaten en de P.v.d.A. heeft ook
daarvan geprofiteerd. De C.P.N. heeft op
nieuw een kolossale deuk gekregen. Meer
en meer zijn de kiezers die nog op haar
stemden tot beter inzicht gekomen.
Het is duidelijk dat het vertrouwen in
het socialistische beleid en in dr. Drees
een grote rol heeft gespeeld. Daarnaast
heeft stellig de onbeheerste propaganda
een afkeer gewekt, die zich vooral uit de
Limburgse cijfers laat aflezen. Terreur en
hetze hebben gewerkt als een boemerang".
Politieke rijpheid
Het Parool schrijft onder het hoofd:
„Verrassende overwinning" onder meer:
„Zelfs in Nederland blijft een verkiezings
uitslag vol verrassingen. De Partij van de
Arbeid is als enige overwinnaar uit het
strijdperk getreden. Dat de diverse kleine
partijtjes ook nu geen voet aan de grond
kregen, kan slechts voldoening wekken:
het Nederlandse volk bewees ook hierin
zijn politieke rijpheid. Zo kan dan nu het
in ons land altijd moeizame spel der forma
tie een aanvang nemen, maar het ligt voor
de hand dat in eerste aanleg een beroep
gedaan zal worden op do demissionaire mi
nister-president dr. Drees".
„Moeilijke formatie"
Het Algemeen Handelsblad zegt: „Een
verkiezingscampagne, waarbij de stukken
er af vlogen", zo zal de latere geschied
schrijver de heftige verbitterde strijd kun
nen kenschetsen waarmee K.V.P. en P.v.
d.A. elkaar in dit jaar messcherp bevoch
ten hebben. Toch is de kans groot dat hun
voormannen tezamen, hoogstwaarschijnlijk
met de steun van anderen, weer moeten
fungeren als een regeringsteam.
Over de voortgezette doorbraak zal
vreugde heersen in het socialistische kamp.
Maar die vreugde zal des te groter zijn
nu de P.v.d.A. er in slaagde, haar best ge
hate coalitie-partner, alias de K.V.P., met
één zetel te slaan. Het zou struisvogelpoli
tiek zijn dit niet te erkennen. Door de
winst van vier zetels heeft de grote socia
listische partij haar positie in den lande
aanzienlijk versterkt. Een deel van deze
winst komt zonder twijfel op rekening van
de minister-president van het afgetreden
kabinet, dr. Drees. Zijn troef van integriteit
staat immers bij vriend en vijand vast.
Thans staan de verantwoordelijk ge
plaatsten in den lande voor de moeilijke
taak, die Kabinetsformatie heet. Juist nu
de P.v.d.A. op de haar zo heftig begeerde
„eerste plaats" kan wijzen, zal die forma
tie niet gemakkelijk zijn. Houdt de socia
listische partij vast aan haar geforceerde
opvatting omtrent de tegenstelling pro-
gressief-conservatief, dan behoort zij rui
terlijk te erkennen, dat in de K.V.P. met
haar 3 zetels winst, het „conservatieve ele
ment" is versterkt.
Financiën moeilijkste punt
Het Algemeen Dagblad: „Het succes van
de P.v.d.A. is zeker geen uitgesproken so
cialistisch succes, doch veeleer de beloning
voor vier jaar ministeriële verantwoorde
lijkheid en samenwerking met anderen.
Het nieuw te vormen ministerie vindt een
aantal problemen welke het bewind veel
moeilijker zullen maken dan in de voor
bije vier jaren. Het zou ons niet verwon
deren wanneer vooral de financiële zorgen
bij de a.s. kabinetsformatie zich danig zul
len doen gelden en dat daarbij tegenstellin
gen aan de orde komen, welke deze forma
tie heel moeilijk maken. Het pikante hier
bij is dat de P.v.d.A. als de winnares in de
eerste plaats de verantwoordelijkheid zal
moeten dragen voor het evenwicht tussen
ontvangsten en uitgaven en dat derhalve
met name de minister van Financiën weer
een man van de P.v.d.A. zal worden.
„Tegenslag incasseren"
Trouw concludeert: „De winst van de
P.v.d.A. en het verlies van A.R. en C.U.
betekenen dat weer een deel van de kiezers
die vroeger C.H. of A.R. stemden, het nu
maar op de P.v.d.A. gehouden hebben. De
A.R. heeft te maken met een neiging van
velen om maar om welke oorzaak dan
ook met een doorbraakpartij mee te
gaan. De A.R. partij blijft daar, onverschil
lig of zij wint of verliest, neen tegen zeg
gen. Het zal niet meevallen, de tegenslag
te incasseren. Maar we kunnen het aan als
we werkelijk menen wat we in de verkie
zingstijd hebben gezegd en beleden on ge
zongen. Wij zouden ook graag met vijftig
man in de Kamer zitten. Maar Groen zat
er veertig jaar alleen. En dat heeft vrucht
gedragen. Ons politiek bestaan zal het on
getwijfeld, op Gods tijd, ook doen".
Niet geheel voldaan"
„Winst, maar niet genoeg", schrijft De
Volkskrant boven haar commentaar, waar
in onder meer gezegd wordt: Voor de
K.V.P. is de uitslag tot op zekere hoogte
bevredigend, toch kunnen wij niet geheel
voldaan zijn. De cijfers wijzen uit dat de
P. v. d. A. toch ook katholieke stemmen
heeft vastgehouden en dat vooral de uitslag
in vele plaatsen van het zuiden haar moet
aanmoedigen ook hier de strijd voor de
„doorbraak" voort te zetten. In tegenstel
ling tot de christelijke partijen zal zij hier
echter een toch belangrijk versterkte ka
tholieke partij tegenover zich vinden. „Dat
is voor de katholieke politiek het belang
rijkste houvast in de verkiezingsuitslag."
„Veel voetangels"
De Telegraaf stelt: „Het zijn de C.H. en
de A.R. dde hun tol hebben betaald aan de
voortgezette doorbraak. Voor de C.H. lag
dit wel in de lijn der verwachting: de volg
zame politiek van de heer Tilanus biedt
geen tegenwicht, waardoor de scheidings
lijnen steeds meer vervaagden. De teleur
stelling in het A.R.-kamp zal ongetwijfeld
het grootst zijn.
Dat het laten varen der oppositionele
stelling aan de A.R. stemmen heeft gekost,
wordt ook aangetoond door het feit dat de
V.V.D. zich heeft kunnen handhaven.
De K.V.P. heeft in de afgelopen vier
jaren haar gelederen gesloten en bij ver
schillende gelegenheden van zich afgebe
ten. Deze politiek is dus zeker geen misluk
king geworden, doch de hoogste doelstel
ling is toch niet bereikt.
Hoe de komende vier jaar ons land zal
worden geregeerd, is bij benadering nog
niet te zeggen. Indien de Partij van de Ar.
beid haar stemmenwinst tot uitdrukking
wil brengen in een versterkte invloed op
de regering, zal zij ongetwijfeld veel tegen
stand ontmoeten. En indien het tot een
compromis komt met de K.V.P., dan is het
de vraag of de twee protestants-christelijke
partijen bereid zijn hun medewerking te
blijven verlenen. Anderzijds is echter ook
een eventuele V.V.D.-deelneming aan de
regering een vraagstuk met vele voetangels
en klemmen.
Onder het opschrift „Wederom politieke
aardverschuiving" schrijft.de Nieuwe Rot
terdamse Courant dat ditmaal twee ver
schijnselen in het bijzonder de aandacht
trekken. Ten eerste het feit dat de ver
schuiving zich bewoog iin de richting van
de twee grote partijen, het meeste in de
richting van de P. v. d. A. Het andere feit
dat de aandacht trekt is, dat de winst van
de P. v. d. A. moet worden uitgelegd als
een voortgezette doorbraak. „Immers, de
winst van vier zetels kwam natuurlijk niet
alleen van het verlies van twee zetels van
de C.P.N. De drie prot.-chr. zetels zullen
toch wel niet naar de K.V.P. zijn gegaan!
Beziet men de gedetailleerde uitslagen in
de kieskringen en in de afzonderlijke ge
meenten, dan moet men concluderen tot de
waarschijnlijkheid, dat er ook rooms-katho-
lieken op de P. v. d. A. hebben gestemd.
Men bedenke, dat de K.V.P. van haar 31,54
pet. in 1954 maar een heel klein sprongetje,
naar 31,69, heeft gemaakt."
„De voortgezette doorbraak betekent een
flinke versterking van dat deel van het
politieke leven dat met „linkerzijde" wordt
aangeduid, anders gezegd: de partijen die
niet op religie maar op een politiek begin
sel zijn gefundeerd. Dat zijn, in volgorde
van grootte, de P.v.d.A., de V.V.D. en de
C.P.N., thans samen 47 en voorheen 45
zetels bezettend. Dat de C.P.N. verder is
geslonken juichen wij toe; de communisten
zijn immers ook aan de linkerzijde een
vreemd element. De V.V.D. hadden wij,
liberale beginselen huldigend, graag haar
aandeel in de verdere versterking van de
linkerzijde zien hebben. Zij schijnt enigs
zins het slachtoffer te zijn geworden van de
al te simplistische en niet onbedenkelijke
kreet „Drees of Romme." Deze kreet kan
haar groei hebben tegengegaan," aldus de
N.R.C.
OCOOO<XXX>OOCCOCOOCOCXX>OOCOCCOOOOOCOOOCOOOC<X>3CCC<>CX)OOKC
H
In Doetinchem heeft een stemgerech
tigde vanmiddag door zijn echtgenote
aan de burgemeester een briefje laten
overhandigen, waarin hij meedeelde,
dat hij niet kon stemmen. 1-Iet stem
bureau waar de man zijn stemplicht
moest vervullen, bevond zich in een
café. De toegang tot alle café's was deze
kiezer echter ontzegd, omdat hij op de
„zwarte lijst" stond.
CO»OOCCOOCXXOOt>OOOC>DOC»CCOOOOCOOOOOOOCXXXX)OOOOOa>OOCCOCO
(Van onze correspondent in Djakarta)
In Indonesische politieke kringen in Dja
karta zegt men over de resultaten van de
verkiezingen in Nederland, dat het voor
Indonesië niet van belang is dat de „Partij
van de Arbeid" de meeste zetels bezet,
doch wel welke personen uit deze partij in
de Kamer komen. Indien de fractie be
heerst wordt door de groep van dr. Drees
zal dat geen verandering brengen, maar
indien de groep van ir. Vos de grootste in
vloed heeft, dan zal er zeker meer kans
bestaan dat de verhouding tussen Neder
land en Indonesië zal verbeteren.
Genoemde kringen gaven te kennen dat
de groep van ir. Vos in de „Partij van de
Arbeid" geneigd is ten aanzien van West-
Irian gehoor te geven aan de wensen van
Indonesië. In Nederland zijn de laatste tijd
nieuwe groeperingen ontstaan die eisen
van Indonesië ten aanzien van West-Inan
zouden willen inwilligen. Deze groeperin
gen, die tot verschillende politieke par
tijen behoren, zijn van mening dat het
overdragen van West-Irian aan Indonesië
de enige voorwaarde is om de verhoudin
gen met Indonesië te kunnen vex'beteren.
