Met cascaden en spoelbrug, filters en
pompen wordt Noordholland gelaafd
Commissaris der Koningin opent hyper
moderne „waterfabriek" in Castricums duin
Zie Boven
De keuze van een formateur wordt
beperkt door verantwoordelijkheid
Maan in buurt van Saturnus
PWN is klaar aan het eind van de Lek-waterleiding
Lelijk dik
Meer uniformiteit in
gemeentelijke bouw
verordeningen
Bernard Bak overleden
mmM
Koning en Ministers
Orkestenverbond
over salarissen
orkestmusici
met kennelijke en begrijpelijke trots heeft de directeur van het
Eén per cent je
Hoofdleraar Conservatorium
Cassatieberoep in de
zaak-Anneke Beekman
Transatlantische tarieven
twintig percent omlaag?
Prins Bernhard
teruggekeerd
Incident in stembureau?
Prijzenpeil in Frankrijk
Rondom de Kabinets-
formatie
Toneelschool in Arnhem
begint in september
Bescheiden resultaten
van Centrale Suiker Mij.
Amsterdams echtpaar
in Duitsland gewond
RMS-kapitein gearresteerd
op eilandje bij Ambon
Betaling
abonnementsgeld
per giro
DINSDAG 19 JUNI 1956
provinciaal Waterleiding Net, ir. S. Kramer vanmiddag het nieuwe pompstation
jn Castricum, het geraffineerde sluitstuk van de toekomstige Lek-waterleiding
van het infiltratiegebied in de Kennemerduinen, voorgesteld aan het provinciaal
bestuur, dat met de Commissaris der Koningin dr. M. J. Prinsen aan het hoofd,
de opening van dit trotse bezit bijwoonde. In het filtergebouw, dat omgeven was
door hoge vlaggemasten met de vanen van verschillende afnemende gemeenten
in top en naast het betonnen reservoir waarin straks een mengsel van duin- en
rivierwater zal worden opgevangen, heeft de heer Kramer zijn gasten een beeld
gegeven van de veelomvattende bewerkingen van drinkwater. Bij menigeen zal
de gedachte zijn opgekomen, dat dit met alle zorgen omgeven water voor
drie centen de kubieke meter franco-kraan toch wel een heel goedkoop artikel
is, waartegen geen enkel ander eindproduct met succes kan concurreren. Iioe
uitgebreid deze zorgen zijn, wordt weer eens te meer gedemonstreerd in de
lage betonnen gebouwen, die de Haarlemse architect J. P. Kloos neerzette
tussen brem en duindoorn twee simpele utiliteitsgebouwen met een eigen
schoonheid, die zij ontlenen aan het vele glas en de aardige toepassing van
zware „omgekeerde steunberen" rondom. Het zijn het filtergebouw en het
pompgebouw, voorzien van de technische volmaaktheden, die menige Amerikaan
al in vervoering hebben gebracht en die bijvoorbeeld professor Thomas van de
Harvard-university uit Boston bij het zien vooral van de kostbare „spoelbrug"
een gebaar van gemeend enthousiasme ontlokten.
Het is dan ook een mooi geheel, dit
nieuwe waterfabriekje in het Bakkumse
duin. Voor de bezoekers, die het ongetwij
feld bij velen tegelijk zullen gaan zien of
ze nu lid van de vereniging van huisvrou
wen of van de commissie van wateront
trekking aan de bodem zijn, is een plastic
schaalmodel opgesteld, waarvan het hele
zuiveringsprocédé in het klein verloopt,
zoals het zich in het filtergebouw eindeloos
herhaalt. En dan zijn daar ook nieuwig
heden in verwerkt: de automatische toe
voer uit het reservoir, waarin het „ruwe"
water wordt opgevangen, zoals het uit het
duin komt, met behulp van hevels zonder
bewegende delen, de manier van „beluch
ten" door middel van cascaden en de toe
voer naar de enorme filterbakken via af
sluiters, die door perslucht kunnen worden
afgegrendeld. En dan niet te vergeten die
aanbeden spoelbrug
Tegen de verzilting
Als een der vier grootste waterleidingbe
drijven van Nederland met een hoofdlei
dingnet, dat met zijn 3200 kilometer alle
collega's slaat, worstelt het PWN, genesteld
in het duin van Kennemerland, tegen het
veelbesproken probleem der verzilting, dat
de Nederlandse duinen en de daarachter
liggende polders gelijkelijk bedreigt: door
dat de duinen steeds meer water, kwijt
raken, dringt de onderliggende zoutwater
laag verder op en wanneer de mens in
West-Nederland verder op het schrale wa
terkapitaal zou interen, werd de situatie
binnen afzienbare tijd précair. Vandaar dè
infiltratie met Lekwater, water, dat dus
uit vadertje Rijn bij Jutfaas wordt opge
pompt en bij Vogelenzang en Bakkum via
een stelsel van kanalen in het duin wordt
gebracht om door het veredelende duin
zand van „tweedehands" tot prima water
te worden gezuiverd.
Tweedehands drinkivater
Dat rivierwater is natuurlijk inferieur:
het is vaak grondig vernield door de fa
brieken langs de Rijn, het vervoert grote
hoeveelheden onreinheden en de Rijn is
bovendien kwetsbaar als „waterleiding,"
want er kan van alles gebeuren van een
brand in het pompstation te Jutfaas, waar
het water voorlopig wordt gezuiverd tot
een lek in de kilometer-lange buizennetten
naar het Noorden en een eventuele radio
activiteit van de hele rivier.... Of alleen
maar een lage waterstand in een droge
zomer.
Het duin blijft dus de beste en betrouw
baarste leverancier van drinkwater, maar
de Rijn is een prachtige steun en een waar
devolle stop op de verzilting van Hollands
duinstrook.
Wordt het mengsel van de beide water
poorten" nu eenmaal in het filtergebouw
binnengebracht, dan is het bepaald nog
niet het pure, betrouwbare water, dat u
voor drie centen op de vierde verdieping
krijgt aangeboden. De ammoniak moet er
bijvoorbeeld uit, want een kopje thee met
een licht ammoniak-smaakje kan moeilijk
een succes worden. En het water moet in
tensief met lucht in aanraking worden ge
bracht, wil het tenslotte de kwaliteit krij
gen, die de laboranten tot tevredenheid en
de klachtenafdeling van het PWN tot
werkloosheid dwingen.
O!xoccc<xococo3ococcocc<x<x>scccccoccooc<xcccocooococccoc
3
Onze aarde bevat veel water massa's
3 water. Helaas is 97 percent van al dit 3
3 water zout en slechts drie percent zoet.
Een percent is als poolijs voorlopig on-
3 P
8 bereikbaar, een percent ligt opgesloten P
A X
in de grote Noordamerikaanse meren
'i en van de overige een percent moet de i
wereld wassen, drinken, tuintje 8
5 sproeien en bevloeien. Zoet water is dus 3
een vrij schaars artikel en dat het dus .3
met alle zorg omringd wordt, is be- 3
grijpelijk. Tot er wellicht een moment
3 komt, dat het zeewater tegen luttele 3
0 p
3 kosten zoet te maken is en één pro- 3
A X
1 bleem de mensheid ontvalt: namelijk8
hoe er zo zuinig mogelijk met het ene 3
6
g percentje kan worden omgesprongen, g
XlCO!XXX)0003<X)<>OODOCCOC<:<»»53CCCOOCXXXlOOOCCOOOOOOOOOOOO
ADVERTENTIE
1» niet alleen onflatteufi, maar ook ongezond. Wordt
jonrer, kwieker en eleganter door het verantwoorde
ron .ge Carrugan melkdieet uit Zweden. Carrugnn-
jnelk «maakt ook lekker, vermengd met sterke
koffie of vruchtensappen.
Verschenen is het Besluit Uniforme
Bouwvoorschriften, dat op 1 september in
werking zal treden. Door de voorschriften,
die in dit besluit zijn vervat, zullen de
onderlinge afwijkingen in de gemeentelijke
bouwverordeningen worden beperkt.
Het besluit is gebaseerd op artikel 22a
van de Wederopbouwwet, waarin de moge
lijkheid wordt geopend om bepaalde voor
schriften te geven ter voorkoming van een
ondoelmatig gebruik van materialen en ar
beidskrachten in het bouwbedrijf.
In zijn toelichting op het besluit deelt
de minister van Wederopbouw en Volks
huisvesting mede, dat de toenemende
standaardisatie van onderdelen en de bouw
van grote aantallen woningen van over
eenkomstige typen in verschillende ge
meenten technisch een grotere efficiency
mogelijk maken dan tot heden werd be
reikt. Óm er voor te zorgen dat althans de
gemeentelijke bouwverordeningen voor een
ontwikkeling in deze richting geen beletsel
vormen is het gewenst aan de onderlinge
afwijkingen van deze verordeningen enige
beperking op te leggen.
De „spoelbrug", een kostbaar apparaat dat via rails op alle filterbakken kan
worden gerangeerd en zelfs beschikt over een „nachthok", waar het ding heen
gereden kan worden om te worden schoongemaakt.
Zaterdagavond is onverwacht op zeven-
enzestigjarige leeftijd Bernard Bak overle
den, die veertig jaar lang leraar, respectie
velijk hoofdleraar aan het Amsterdams
Conservatorium is geweest. De benoeming
tot hoofdleraar voor solfège en algemene
muziekleer geschiedde in 1947. Hij ontving
zijn muzikale opleiding van Bernard
Zweers, Ulfert Schults en Anton Tierie.
Bernard Bak was een begaafd musicus.
Op achtjarige leeftijd speelde hij in een
kerk te Nederhorst den Berg reeds tijdens
het Lof en toen hij tien jaar was begeleid
de hij voor het eerst de hoogmis. Hij is
directeur-organist geweest in de niet meer
bestaande kerken op het Rusland en aan
het Koningsplein in de hoofdstad. Hij was
directeur-organist van zangkoor „Soli Deo
Gloria" van de St. Thomaskerk in de Rijn
straat, waar hij ook iedere zaterdagmiddag
concerten gaf.
Bak was bij de leerkrachten en leerlin
gen van het conservatorium, als leraar en
als mens, een zeer geziene figuur.
De Hoge Raad heeft het cassatieberoep
in de zaak-Anneke Beekman verworpen.
Het ging in deze zaak om een drietal ver
dachten, mevr. G. M. van L.-Van M., mej.
E. M. van M. en de vertegenwoordiger C. J.
F. B., die bij arrest van het Amsterdamse
gerechtshof werden veroordeeld tot ge
vangenisstraffen van respectievelijk drie,
zes en twee maanden, omdat zij het min
derjarige meisje Anneke Beekman aan de
naspeuringen van de rechterlijke macht
hadden onttrokken.
CANNES (Reuter) Bij de onderhande
lingen van internationale luchtvaartmaat
schappijen op een conferentie van de inter
nationale vereniging voor de luchtvaart
(IATA) te Cannes, worden goede vorde
ringen gemaakt in de richting van een over
eenkomst tot verlaging van de transatlan
tische tarieven, zo heeft een woordvoerder
der IATA bekendgemaakt.
De veertien maatschappijen, die diensten
op de Noordtalantische route onderhouden,
hebben overeenstemming bereikt en de con
ferentie werkt de bijzonderheden uit van het
plan tot tariefsverlaging, die van invloed zal
zijn op de diensten van vele der overige 32
luchtvaartmaatschappijen, die op de confe
rentie vertegenwoordigd zijn.
Het Franse weekblad, La Vie des Trans
ports, bericht dat de maatschappijen beslo
ten hebben in oktober de toeristentarieven
voor vijftiendaagse retours met twintig per
cent te verlagen en deze verlaging met in
gang van april 1958 uit te strekken tot alle
transatlantische toeristenvluchten. Tijdens de
conferentie zou in het komende weekeinde
de beslissing genomen worden.
Amerikaanse maatschappijen hebben een
verzoek om verlaging van de transatlantische
tarieven met dertig percent ingediend. De
Europese maatschappijen waren hiertoe niet
bereid.
Prins Bernhard is maandagavond om
kwart voor negen uit Stockholm op Soes-
terberg teruggekeerd. Hij maakte tijdens
de terugreis met een door hemzelf bestuurd
vliegtuig een tussenlanding in Hamburg.
Op de avond van de 20e
juni kan de maan u de
weg wijzen naar Satur
nus. Ter weerszijden van
de maan (links onder en
rechts boven) ziet u twee
betrekkelijk heldere he
mellichten; een ervan
(links) is de ster Antares
uit het sterrenbeeld
Schorpioen, rechts boven
de maan vindt u de pla
neet Saturnus.
Mocht u zich nog herin
neren in welke hemel
streek we Saturnus vorig
jaar hebben gezien, dan
zal het u misschien op
vallen hoe weinig deze
planeet sindsdien van
plaats is veranderd.
Maar dat komt ook uit:
Saturnus doet bijna 30
jaar over een omloop om
de zon en in de tijd dat
wij met onze aarde een
hele kringloop volbren
gen en dus terugkeren
in ons punt van uitgang
heeft Saturnus maar het
dertigste deel van zijn
baan doorlopen - aan de
hemel gezien: twaalf
booggraden; dat is twaalf
vingertoppen dik op ge
strekte-armlengte af
stand.
Pas driehonderd jaar en
dank zij onze eigen Huy-
gens weet de wereld dat
Saturnus door ringen
wordt omgeven. (Galilei,
die in 1610 wel „iets bij-
WM. Wi - I
agHyHjR
zonders" aan Saturnus
had ontdekt, had een zo
primitieve telescoop dat
Saturnus daarin de ge
daante had van een
schijfje met twee „oren"
eraan).
Nog korter geleden (in
1859) kivam vast te staan
dat „de ringen" geen
star systeem vormden,
niet uit één stuk beston
den dus, maar uit vele
kleine afzonderlijke
deeltjes. Men kon dat in
de telescoop zien, of lie
ver concluderen uit het
feit dat de planeet zicht
baar bleef door de bin
nenste ring heen.
Maar het mooiste bewijs
werd geleverd in 1895,
toen de Amerikaan Kee-
ler Saturnus' ringen te
lijf ging met de spec-
troscoop, dat tover-in-
slrument voor het ont
leden van het licht van
hemellichamen. Met be
hulp van het Doppler-
effect (verschuiving in
de spectrale lijnen door
verschillende snelheden
bij de lichtbron) toonde
hij aan dat de binnen
rand van de ring een
snelheid had van 20 km.
per seconde, de buiten
rand 16 km. per seconde.
Daarmee was dus de ge
dachte aan de ring-uit-
een-stuk de genadeslag
toegebracht!
G. v. W.
Het Tweede Kamerlid jkvr. Wttewaall
van Stoetwegen (C.H.) heeft aan de minis
ter van Binnenlandse Zaken de volgende
vragen gesteld: „Is de minister bereid een
onderzoek te doen instellen naar het in
stembureau no. 130 te Rotterdam gebeurde,
waar een van de leden van dat stembureau
bij de overhandiging van een stembiljet
aan een door huwelijk Nederlandse gewor
den kiezeres de opmerking maakte: „Weer
zo'n rasechte Nederlandse, je krijgt hier
ook van alles. En dat stemt maar"? Is de
minister niet van mening, dat een derge
lijke opmerking ontoelaatbaar is en dat
herhaling daarvan dient te worden voor
komen?"
PARIJS, (Reuter) De Franse minister
van Financiën en Economische Zaken, Paul
Ramadier, heeft aan verslaggevers mede
gedeeld, dat de Franse regering binnenkort
een besluit zal publiceren, waarbij het ver
boden wordt de prijzen boven het tegen
woordige niveau te doen stijgen. Ramadier
deelde mede, dat het besluit niet kon gelden
voor landbouw- en visserijprodukten, die
rechtstreeks door boeren en vissers ver
kocht worden, voor ingevoerde produkten,
waarvan de prijzen afhankelijk zijn van het
internationale prijsniveau en de kolen- en
staalprijzen, die de Hoge Autoriteit van de
Europese Gemeenschap voor Kolen en
Staal vaststelt. Er zal rekening gehouden
worden met uitzonderingen, die sedert de
aanvaarding van het besluit van 1954 wer
den toegestaan. De prijzen van dergelijke
produkten zullen echter worden vastge
steld op het thans geldende prijzenniveau.
Die beluchting is een van de onder
delen xmn het procédé in Bakkum, die de
PWN-directeur vanmiddag met gerecht
vaardigde trots vervulde. Staande onder
het „televisiescherm", waarop elke sto
ring in het zuiveringsprocédé onmiddellijk
verraden ivordt, heeft hij achter zich kun
nen wijzen op de hoge „stapels" rood-
plastic bakken, waarin door middel van
automatische hevels uit het reservoir het
ruwe water wordt belucht: een onder
broken gordijn van water, dat telkens in
een bak valt, die het op een speciaal ont
worpen staaf opvangt en geducht omwoelt,
waar het dieper valt in weer zo'n bak en
nog één en nog één om tenslotte al aardig
schoon naar de filters te worden gepompt.
Schoon zeiden wijDe betonnen fil
terbakken leren wel anders, want daar
komt nog mooi wat droesem bovendrijven,
als het water een poosje op het meter-
dikke bed van zand (korrelgrootte weten
schappelijk vastgesteld op 0.65-1.3 mm) tot
rust is gekomen.
Met een filtratiesnelheid van 7 meter
per uur, waardoor, als we even technisch
mogen worden, bij dubbele filtratie 3500
kubieke meter per uur gefilterd kan wor
den, blijft al dat vuil in de filterbedden
hangen en kan de klant in Assendelft of
Schagen gerust zijn: hij krijgt puur water
voor zijn drie centen.
Bedden omwoelen
Maar de filterbedden moeten worden
schoongemaakt. Daartoe rijdt boven de fil
terbakken een spoelwagcn heen en weer,
die een serie spitse sproeiers tot diep in het
bed kan laten zakken, die dan een razende
stroom schoon water door het zand jagen,
terwijl desgewenst van onderen gecompri
meerde lucht door het zand kan worden
geperst, waarna het vuil uit het deerlijk
gemolesteerde zandbed wordt afgevoerd
naar de slibvijver buiten het gebouw.
Het schone water wacht inmiddels in de
reinwaterkelder, diep onder een duintop,
op verder transport en komt in handen van
één chef-over-de-pompen, die als een
zwijgzame heerser over Noordhollands
dorst, over de watertoren van het district
en over duizend-en-een-dingen meer, al
leen dat hele warnet van apparaten ver
klikkers, pompen en knoppen in het oog
houdt. Alles wordt van hieruit centraal
bediend: dè secundaire pompstations die
het ruwe water uit de duinen zuigen en ge
hoorzaam aanslaan als de chef een mooi
chroom schakelaartje indrukt op een
tableau, dat hem precies vertelt hoe het
water van zo'n pompstation verder gaat
lopen, de afsluiters van de watertorens in
het 3200 kilometer tellende spinneweb van
leidingen onder Noordhollands grond. Hij
weet precies hoeveel water er in de torens
staat, hoeveel Alkmaar afneemt en wat
Schagen nodig heeft: het staat overzichte
lijk voor hem op een prachtig paneel, dat
het knooppunt werd van een bijzonder ver
nuftig dradennet en een even slim bedacht
systeem van electronische verklikkers
installatie.
Zeker en onzeker
Of vanmiddag de Westfriese dansgroep
optreedt voor het nieuwe gebouwencom
plex in Castricum en of de vlaggen der ge
meenten, waarin het PWN een districts
kantoor rijk is, aan de vlaggemasten om
hoog zullen gaan, is afhankelijk van het
weer, zeker is, dat de 160 genodigden, die
deze magnifieke „waterfabriek" zullen zien
openen, geïmponeerd zullen zijn door de
middelen, waarmee hier wordt gewerkt
aan een eindprodukt, dat voor de huis
vrouw een gewone zaak, maar voor de
PWN-staf een kwestie van durende, nauw
keurige zorg is.
)OCC<X>COCCOC<X)C<>X>CCOOCOOCOCOCOOCOOOOCOOOCOOCCOCOCXXCC<XX
In een kleine reeks beschouwingen
werpt onze parlementaire redacteur
licht op enkele staatsrechtelijke proce-
dures die met de kabinetsformatie
3 samenhangen en waarover nogal wat
misverstand blijkt te beslaan. In zijn
8 eerste artikel behandelt deze deskun-
3 dige speciaal de gang van zaken bij de
j keuze van een formateur, nadat de
3 stembus-resultaten de wil van de kie-
3 zers tot uitdrukking hebben gebracht.
3
yyyy^xcoayyyyyyxryxr>yxccoooc<xcc<x>ccocoy>xooocc<xxx>
Directeur: Ben Groenier
Met ingang van september hoopt men in
Arnhem - standplaats van de groep „Thea
ter" - te beginnen met een toneelschool
voor het oosten van het land. Voor de op
richting der shcool is een voorlopig stich
tingsbestuur onder voorzitterschap van
prof. dr. W. J. M. A. Asselbergs gevormd.
Met de directie van de school zal de heer
Ben Groenier worden belast, leraar aan de
toneelschool te Amsterdam en voorzitter
van de Federatie van Beroepsverenigingen
van Kunstenaars.
Als opleidingsinstituut zowel voor be
roepstoneelspelers als voor regisseurs van
amateurgezelschappen zal de school een
vaste basis vormen in de cultuurspreiding.
Wil de toneelspreiding kunnen blijven be
staan, dan moet ook de opleiding van
toneelspelers in de perferie tot stand ko
men.De enige binding die er met de toneel
groep „Theater" zal bestaan, is het betrek
ken van speldocenten.
De N.V. Centrale Suiker Maatschappij te
Amsterdam heeft in het boekjaar 1954/55
een iets beter resultaat bereikt dan in het
voorafgaande jaar, maar de resultaten zijn
aan de bescheiden kant, aldus het jaarver
slag. De exploitatierekening wijst een voor
delig saldo aan van f 4.669.023 (v.j.
f3.847.843). Het winstsaldi beloopt
f 1.541.037 (v.j. f 1.540.903). Voorgesteld
wordt f 30 per aandeel uit te keren en
f 200.000 toe te voegen aan het reserve
fonds.
De totale suikerafzet in ons land was iets
groter, 487.000 ton tegenover 470.000 ton.
De produktie van suiker uit bieten (380.000
ton) bleef wederom beneden de binnen
landse behoefte.
De personeelsvoorziening is een bron van
voortdurende zorg. De afgelopen suiker
bietencampagne heeft een gunstig verloop
gehad.
Een Nederlands echtpaar is vrij ernstig
gewond toen hun auto op de weg Keulen-
Frankfort na het inhalen van een vracht
auto tegen een boom botste. Het echtpaar
de heer en mevrouw Bruin uit Amsterdam,
is in een ziekenhuis bij Frankfort opge
nomen. De auto werd zwaar beschadigd.
In de pea-iode, die aan de kiezersuit
spraak van de 13e juni is voorafgegaan, kon
men enige malen in woord en geschrifte
kennis nemen van een staatsrechtelijk vol
slagen onjuiste bewering. Te weten, dat het
staatshoofd bij het doen van een keuze ten
opzichte van degene, die het na de stembus
beslissing met een Kabinetsformatie zou
willen belasten, geheel en al vrij zou zijn.
Nieuw is die stelling niet. Ongetwijfeld ge
niet zij hier en daar wel enige aanhang. Als
argument hiervoor zou dan kunnen dienen,
dat, terwijl overigens in een bestel als het
onze voor het doen en laten van de ko
ningfin) als staatshoofd, steeds een minis
ter (de ministers) verantwoordelijk is
(zijn), een dergelijke binding tussen ko
ning en ministers onder één omstandigheid
ontbreekt. Namelijk gedurende het stadium
van een Kabinetsformatie. Nu zij grif toe
gegeven, dat normaliter uit de aard dei-
zaak een Kabinet, dat zijn ontslag heeft
aangeboden, zich buiten bemoeienis met de
samenstelling van het opvolgend bewind
heeft te houden. Terecht vindt die regel
toepassing. En dus, zo luidt dan de slotsom
van hen, die de zoeven weergegeven stel
ling tot de hunne maken, werkt gedurende
het formatietijdperk, althans met betrek
king tot de gehele formatie-procedure, de
ministeriële verantwoordelijkheid niet.
Dat is, althans met uitzondering van één
totaal abnormaal geval waarover nog
nader inderdaad juist. Niettemin berust
het op een misvatting te menen, dat dien
tengevolge het staatshoofd met betrekking
tot de formatie-aangelegenheid zo vrij als
een vogeltje in de lucht zou zijn en nie
mand anders dan het staatshoofd voor de
beslissing inzake een formatie-opdracht de
verantwoordelijkheid zou dragen. In werke
lijkheid komt daarvoor uiteindelijk de ver
antwoordelijkheid te liggen bij degene, die
de opdracht aanvaardt. Alleen, wanneer
dan vervolgens de vervulling van de op
dracht mislukt, kan hij, die dit overkomt,
later niet door de volksvertegenwoordiging
ter verantwoording worden geroepen, ge
lijk dat wel mogelijk is met de geslaagde,
vervolgens als formateur optredende mi
nister-president. Hieraan zij meteen toege
voegd, dat ingeval een formateur zelf bui
ten het Kabinet blijft een even zeldzame
als in het, algemeen ongewenste figuur
als de enige juiste gang van zaken te be
schouwen valt, dat de onder die omstan
digheden voor het parlementaire voetlicht
tredende minister- president uiteindelijk
de rol van de eigenlijke formateur en daar
mee diens verantwoordelijkheid overneemt.
Zo is trouwens ook, gelukkig, zeker sinds
nu al een reeks van jaren de praktijk ge
weest.
Wie zich door het staatshoofd uitge
nodigd ziet, een poging tot Kabinetsfor
matie te ondernemen, behoort zich ter dege
rekenschap te geven van de draagwijdte
van het tot hem gerichte verzoek. Ook van
de formulering van de opdracht en, niet
te vergeten, van de gevolgen van de ver
vulling daarvan. Dat immers eist de op de
aangezochte rustende verantwoordelijk
heid. Zou b.v. die opdracht, in het licht van
de politieke verhoudingen, tot een onjuist
resultaat leiden, te weten, tot het optreden
van een Kabinet dat. goed beschouwd,
geen schijn of schaduw van een kans zal
hebben om bij een meerderheid in de
volksvertegenwoordiging het, vanwege de
ministeriële verantwoordelijkheid, onont
beerlijke vertrouwen te genieten, dan doet
de aldus ten onrechte uitgenodigde slechts
wijs met voor de eer te bedanken. Onaf
wendbaar volgt de straf op de door hem
begane zonde als hij niet zo handelt. Een
typisch voorbeeld hiervan leverde het ge
beurde in 1939 op. Ofschoon de toenmalige
politieke constellatie dr. Colijn had moeten
doen inzien, dat hij de hem verstrekte op
dracht niet had dienen te aanvaarden, be
ging hij de misslag dit wel te doen. Met
het resultaat, dat hij met zijn ploeg on
middellijk na het optreden van het door
hem gevormde Kabinet door een meerder
heid in de Kamer ten val werd gebracht.
De gezonde werking van het parlemen
taire stelsel herstelde dus tenslotte de door
Colijn begane fout. Later is wel eens ver
kondigd, dat ons land er in 1940 toch beter
aan toe geweest zou zijn, wanneer toen
een „mannetjesputter" als Colijn minister
president was geweest. Lezing van het door
diezelfde „mannetjesputter" in zijn lijfblad
„De Standaard" van 15 mei 1914 gepubli
ceerde hoofdartikel „Het einde" is reeds
afdoende om te beseffen, hoe ongegrond
die bewering is, om nu nog maar te zwij
gen van de daarop gevolgde brochure „Op
de grens van twee werelden". Zeker, Co
lijn heeft zich daarna volkomen geredres
seerd en met de hem eigen moed, de tol
voor schitterend verzetswerk betaald. Maar
de door hem blijkens vermelde penne-
vruchten begane ernstige vergissingen, die
getuigden van een volslagen verkeerde kijk
op de situatie, moest ik hier wel in her
innering brengen ter weerlegging van som-
miger theorie, dat, alles tesamen genomen,
in 1939 de Kamer een fout had begaan
door Colijn weg te sturen en op de keper
beschouwd zijn formatie juist geen mis
slag zou zijn geweest.
Terloops zinspeelde ik hierboven op de,
tenminste in theorie denkbare, hoewel
practisch waarschijnlijk wel nooit voor
komende mogelijkheid van een bepaald
abnormale opdracht en van de zich dan
practisch voordoende uitzondering dat het
plicht zou zijn van een demissionair Kabi
net om zijn verantwoordelijkheid te laten
gelden. Gesteld eens, dat in 1939 het staats
hoofd een NSB-er zou hebben uitgenodigd,
een Kabinet te gaan samenstellen. Dat
ware onmiddellijk voor de binnenlandse
orde en rust, dus voor het algemeen lands
belang dermate schadelijk geweest, dat het
demissionaire Ministerie onverwijld de no
dige stappen had behoren te ondernemen
om een dergelijke beslissing door het
staatshoofd ongedaan te doen maken. Zou
dit echter daarop niettemin voet bij stuk
hebben willen houden, dan beschikten de
voor een zich neerleggen bij een derge
lijke noodtoestand verantwoordelijke mi
nisters over een uiterst, geheel en al con
stitutioneel, zelfs in onze Grondwet voor
zien middel.
E. v. R.
Het bestuur van het Verbond van Sym
fonie-orkesten, waarin de leden van acht
der elf grote Nederlandse orkesten zijn
verenigd, heeft in een brief aan de minis
ter van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen ernstige critiek geoefend op het
rapport van de commissie-Witteman, die
de minister heeft geadviseerd inzake het
orkestwezen. Het bestuur spreekt er zijn
spijt over uit, dat het zijn waardering voor
het rapport moet beperken tot de voorge
stelde, voor alle orkestleden gelijke groeps
indeling en de daarmee gepaard gaande
salarisverbetering voor een aantal orkest
musici.
Vastgesteld wordt, dat van een omvat
tende studie van het orkestwezen in het
rapport geen sprake is. De kern van het
probleem: het tekort aan orkestmusici,
wordt door de commissie nauwelijks aan
geroerd, evenmin als andere vraagstukken
van grote betekenis, zoals de opleiding. De
enig mogelijke oplossing der moeilijkheden,
namelijk het aantrekkelijk maken van het
beroep van orkestmusicus door een zeer
aanzienlijke verhoging van de salarissen
over de gehele linie, wordt in het rapport
niet onder ogen gezien, aldus de brief. De
door de commissie opgestelde salarisclassi
ficatie der orkesten stelt, zo betoogt het
bestuur van het Orkestenverbond, in plaats
van uit te gaan van een minimale salaris
basis in de laagste groepen en deze op 100
te stellen, de salarissen van het Concert
gebouw Órkest op 100 en rekent van daar
uit naar beneden. Het bestuur acht het be
grijpelijk, dat het bestuur van het Con
certgebouw Orkest met de thans getroffen
regeling geen genoegen kan nemen. Het is
van mening dat het uitblijven van een aan
zienlijke verhoging voor ons nationale or
kest niet alleen uiterst pijnlijk is voor de
bij dat orkest betrokkenen, doch ook in
flagrante tegenspraak is met de positie die,
internationaal gezien, dit orkest inneemt
en met de belangen van het orkestwezen
in zijn geheel.
Het bestuur dringt er bij de minister op
aan de aanvaarding van het rapport der
commissie-Witteman te koppelen aan een
aantal maatregelen van wijder strekking
dan die welke de commissie voorstelt. Een
zeer aanzienlijke verhoging van alle sala
rissen in alle klassen en een activering van
de opleiding behoren tot de eerste, die de
minister naar de mening van het bestuur
dient te nemen.
Ter toelichting diene dat het aantal mu
sici, dat bij het begin van het lopende sei
zoen werkzaam was bij de negen volgens
de zogenaamde fifty-fifty-regeling gesub
sidieerde orkesten 633 bedroeg. Van dezen
verdienden onder de tot nu toe geldende
regeling 503 musici, dat is 79% van het to
tale aantal, na een zestienjarige diensttijd
een maximumsalaris van zevenduizend
gulden of minder per jaar. Dit aantal zal
bij invoering der nieuwe salarisregeling 462
bedragen of 73% der orkestmusici. Van
deze laatsten zullen onder de nieuwe rege
ling nog altijd 179 musici of 28% van het
totaal, na zestien dienstjaren een maxi
mumsalaris ontvangen van zesduizend gul
den of minder per jaar.
DJAKARTA (ANP) Indonesische po-
litietroepen hebben in het oerwoud van
het Zuidmolukse eiland Nusalaut bij
Ambon een kapitein van de RMS gear
resteerd. Volgens berichten, die in Dja
karta zijn ontvangen, zou het de leider van
de Republiek der Zuid-Molukken op dit
eilandje zijn.
JCCCOCOKXXX>CCOC>CX»DCO»Xir>CCOOCCO^>MCCOOCCOOOOOOOOOCXW
U kunt het Uzelf gemakkelijk maken
door het abonnementsgeld voor het
volgende kwartaal te voldoen op
onze postgirorekening no. 273107 ten
name van Haarlems Dagblad. U
bespaart daarmee incassokosten en
vermijdt geloop aan de deur.
Het te gireren bedrag is f 6.50, post-
abonnés f 7.
U kunt het ons gemakkelijk maken
door Uw giro-opdracht te verzenden
vóór het eind van de maand. Wij
behoeven dan geen kwitanties uit te
zenden.
Voor automatische girobetalingen
(het allergemakkelijkste) zijn for
mulieren op aanvraag gaarne ter
beschikking. In dit geval dient men
wel voor voldoende saldo op de
giro-rekening zorg te dragen.
DE ADMINISTRATIE
