Hongaars verzet niet gebroken
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Anti-Russische gevoelens
hebben de overhand
HET WEER: Afnemend buiig
Geruchten over aanslag
op Koning Hoessein
Verwarde toestand in Boedapest
Stuurman 8t Cohen
Stakingen
Nieuwe regering
Kruitvat
JordaniëIsrael
Wederzijdse verwijten
in Veiligheidsraad
HDZ VERLOVINGSRINGEN
Een dode bij aanvaring
Raad van Europa
Het woord is aan
Vier doden bij ongelukken
in het verkeer
Eiiöels aanbod
71e JAARGANG No 93
VRIJDAG 26 OKTOBER 1956
301e JAARGANG No 246
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N., Soendaplein, Tel. 12230.
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 55 ct., p. kwartaal 7.15,
fr. p.p. 7.65. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
BOEDAPEST/WENEN (Reuter/UP) De toestand in Hongarije is uitermate
verward, maar het is duidelijk dat er gisteren de gehele dag nog zwaar ge
vochten is en dat de opstandelingen zich ook vandaag nog verzetten. In Boeda
pest werd het gisteravond rustig, hoewel het verzet nog niet gebroken is. De
opstandelingen blijken communisten te zijn, wie de concessies van de regering
nog niet ver genoeg gaan. Zij eisen dat de Russische troepen worden terug
getrokken. Zij beschikken over radiozenders om hun eisen kenbaar te maken.
Soldaten van het leger, groepen van de politie en leden van de staatsveiligheids
dienst en zelfs Russische soldaten hebben hier en daar de zijde gekozen der
opstandelingen, die ook de steun hebben van niet-communistische groeperingen.
De anti-Russische gewelddaden gaan gepaard met uitingen van pro-westelijke
gevoelens. Er worden ook wanordelijkheden gemeld uit Gyoer, Pecs, Szeged en
Szolnok. Radio-Miskolc vertolkt de wensen der opstandelingen en daarnaast
komen nog meer opstandige geluiden van verschillende zenders, voornamelijk
uit het zuiden en oosten van het land.
Naar verluidt werden gisteren voor het
parlementsgebouw in Boedapest meer dan
200 personen gedood toen een Russische
tank het vuur opende op een ongewapende
menigte die met Hongaarse vlaggen
zwaaide. De menigte was in vreedzame
optocht naar het parlement gegaan, om de
regering een petitie aan te bieden. De ge
heime politie (A.V.H.) opende onverhoeds
het vuur uit zijstraten. Gedurende ruim
een uur vuurden de politie en de Russische
tank met machinegeweren en mijnenwer-
pers. Soortgelijke gevechten werden ge
meld uit andere delen van Boedapest, waar
Russen en geheime pol "ie ongewapende
menigten beschoten, die met vlaggen
zwaaiden. Na drie dagen van verbitterde
strijd, waarin verscheidene duizenden Hon
garen gedood of gewond zijn, leek Boeda
pest donderdagavond op de sobere stad van
1945. Tanks en pantserwagens denderden
door de straten. Gebouwen en hotels waren
geplunderd en lagen bezaaid met patroon
hulzen. Het Parlementsplein zag er uit als
een slagveld. Berichten uit steden als
Gyoer, Pecs, Szeged en Szolnok geven de
aanwijzing dat 't beeld daar niet anders is.
Het g Aed om het Astoria-hotel in de
hoofdstad werd woensdagmiddag zwaar
beschadigd door een felle schermutseling.
Troepen en politie gebruikten tanks en alle
soorten vuurwapens tegen een handvol
sluipschutters. Het Astoria-hotel zelf
was geëvacueerd. Alle ruiten zijn kapot en
in de voorgevel gapen twee grote gaten
van granaten. Grote groepen demonstran
ten verzamelden zich gistermiddag voor de
legaties van de Verenigde Staten en Grout-
Brittannië, roepend om hulp. Zo nu en
dan kon men Russische militairen zich
zien verbroedert,, met jonge Hongaren van
beide sekten. Bemanningen van tanks en
pantserwagens stonden Hongaren toe bo
ven op hun voertuigen mee te rijden.
Radio-Boedapest heeft in de afgelopen
nacht gemeld, dat in verscheidene belang
rijke fabrieken in Boedebest stakingscomi
tés zijn gevormd.
Volgens de zender wordt alleen de contra-
«r> tyy*x~xxyxxK>
VERWACHTING, medegedeeld door
het K.N.M.I. in De Bilt. geldig van
vrijdagavond tot zaterdagavond, op
gemaakt om 11.15 uur:
Wisselend bewolkt en minder buien.
Vannacht plaatselijk lichte nachtvorst
en hier en daar mistbanken. Morgen
overdag ongeveer dezelfde temperatu
ren als vandaag. Matige tot zwakke
wind uit noordelijke richtingen.
27 oktober
Zon op 7.28 uur, onder 17.23 uur.
Maan op uur, onder 14.21 uur.
Maanstanden
26 oktober 19.02 uur: laatste kwartier
Hoog en laag water in IJmuiden
Vrijdag 26 oktober
Hoog water: 7.57 en 20.24 uur.
Laag water: 3.24 en 15.46 uur.
Zaterdag 27 oktober
Hoog water: 9.06 en 21.40 uur.
Laag water: 4.19 en 16.47 uur.
trekt langs de zuidkant van Groenland in
noordoostelijke richting Zij zal vermoedelijk
niet van koers veranderen, waardoor de
drukstijgingen boven Scandinavië en het
Noordzeegebied ook in de komende 24 uur
de kans op buien zullen doen afnemen.
VVEERRAPPORTEN
(van hedenmorgen 7 uur)
CCÜOCOOOOOOOOOCXX* x
KX**rXXXXX*y\* iXXXXXXXXXXXOOCCCCCx
KOUDE NACHT
Het depressiegebied boven Scandinavië en
het aangrenzende zeegebied is in de afge
lopen 24 uur snel in betekenis afgenomen.
Een randstoring trok daarbij in zuidoostelijke
richting over de Noordzee. Deze veroorzaakte
in ons land veel buien, welke plaatselijk van
onweer of hagel vergezeld gingen. In de over
ons land stromende polaire lucht daalde tij
dens opklaringen de temperatuur plaatselijk
tot 3 graden. Kouder was het op vele plaat
sen in Schotland en Engeland waar minder
wind was en de opklaringen langer duurden.
Daar kwam de temperatuur soms zelfs even
onder nul. Deze zone, waarin minder wind
voorkomt, zal zich in de nacht van vrijdag
op zaterdag ook over ons land uitbreiden
waardoor de kans op nachtvorst tamelijk
groot wordt. Een nieuwe diepe depressie
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG PAGINA'S
OD
c
OJJ
i C
S
Is
Weerstoestand
buitenland
"O 5
Sz
x
ra c w
3£
O
z£
Stockholm
motregen
wzw
11
0,1
Oslo
regen
nno
6
0,1
Kopenhagen
licht bew.
zw
10
2
Aberdeen
licht bew.
wnw
7
8
Londen
onbewolkt
wnw
10
0,3
Amsterdam
regenbui
n
10
8
Luxemburg
geheel bew.
zw
Parijs
licht bew.
wnw
11
2
Bordeaux
half bew.
w
14
3
Grenoble
geheel bew.
nw
1"
4
Nice
half bew.
w
19
0
Berlijn
zwaar bew.
zw
14
0
Frankfort
zwaar bew.
zw
12
3
München
regen
w
16
12
Zürich
regen
O
10
Genève
geheel bew.
windst. 11
4
Locarno
regen
15
35
Wenen
motregen
nw
10
0,6
Innsbruck
regen
w
16
13
Rome
regen
z
22
2
Ajaccio
geheel bew.
ono
20
3
Weerstoestand binnenland
(De temperatuur ls van hedenmorgen 7 uur,
de neerslag van de laatste 24 uur.)
Den Helder regenbui nnw 8 5
Ypenburg zwaar bew. wnw 7 5
Vlissingen regenbui nnw 6 4
Eelde regenbui w 6 4
De Bilt zwaar bew. w 6 4
Twente zwaar bew. zw 4 0,6
Eindhoven half bew. wzw 4 9
Vlv. Z.-Limb. licht bew. zw 4 0,4
Dit zijn twee van de eerste foto's van
de bloedige strijd in de Hongaarse
hoofdstad, die volgens de laatste be
richten nog steeds voortduurt. De op
name toont een Russische tank in de
straten van Boedapest. Bovenop de tank
staat een groep opstandelingen, die de
Hongaarse vlag zwaait. De tweede foto
laat zien hoe de bewoners van een
straat in de portieken van de huizen en
achter de hoek van een straat samen
gedromd staan om met gevaar voor het
leven de strijd gade te slaan.
revolutie door een stakingsbeweging ge
diend. De regering belooft, aldus deze uit
zending, dat alle gerechtvaardigde eisen
zullen worden ingewilligd, zodra de orde
zal zijn hersteld. Premier Nagy deelde in
een radiotoespraak mee dat gewapende
proletariërs de zijde van de opstandelin
gen hebben gekozen. Hij kondigde op korte
termijn onderhandelingen met de Sovjet-
Unie aan over terugtrekking van de Rus
sische troepen en het baseren van de
vriendschap op voet van gelijkheid en na
tionale onafhankelijkheid.
De overheid zou edelmoedig zijn jegens
burgers en militairen die de strijd onmid
dellijk zouden staken. Het parlement zal
een „hervormingsprogramma" uitwerken
zodra het weer rustig is. Janos Kadar, de
nieuwe partij-secretaris, deed speciaal een
beroep op de jeugd de opstandelingen niet
te steunen. „We zullen alle voorstellen op
hun waarde onderzoeken, alle brandende
kwesties in het openbaar behandelen en de
democratisering zonder uitstel uitvoeren",
aldus Kadar. Na deze toespraken fiep
radio-Boedapest de volgende oproep om:
„Nagy en Kadar verzoeken de burgerij snel
naar huis te gaan. De avondklok wordt
morgenochtend 10 uur tot 's middags drie
uur opgeheven. Vergeet niet de deur zorg
vuldig achter u te sluiten".
Nagy heeft vandaag via radio-Boedapest
meegedeeld, dat er binnenkort een nieuwe
regering zal worden gevormd. Volgens de
zender heeft Nagy deze verklaring afgelegd
voor een afvaardiging van arbeiders. Het
program van de regering zal binnenkort
bij het parlement worden ingediend. De
nieuwe regering zal rekening houden met
de „eisen van het publiek".
Na nog melding gemaakt te hebben van
gebeurtenissen van donderdag, verdween
radio-Boedapest uit de lucht, blijkbaar
voordat het voorlezen van de regeringsbe
kendmaking was voltooid. Radio-Boedapest
deed later een beroep op alle artsen in de
stad zich bij het dichtstbijzijnde ziekenhuis
of eerste-hulppost te melden. Het treinver
keer tussen Oostenrijk en Hongarije is
vrijdagmorgen stilgelegd, aldus een mede
deling van de Oostenrijkse spoorwegen. De
telefoon- en telegraafverbindingen tussen
Wenen en Boedapest schijnen weer ver
broken te zijn.
„Ik ben talloze tankcolonnes tegengeko
men", zo schrijft de correspondent van het
Joegoslavische dagblad „Borba" in een ver
slag van zijn pogingen, om tot de in op
stand verkerende Hongaarse hoofdstad
door te dringen. „Het begon dinsdag, toen
Ernoe Geroe, op dat tijdstip nog eerste
partij-secretaris, in een rede reeds geruime
tijd gestelde en rechtvaardige eisen ver
wierp. Dat was de lont in het kruitvat.
Geroe noemde de eisen „reactionair", en de
„reactie" op deze woorden bleef niet lang
uit. Het leek er op. alsof de politieke sfeer
met elektriciteit geladen was.
Er ontstonden spontane betogingen
waarbij steeds meer personen zich aanslo
ten. Tenslotte trokken er honderdduizen
den op, die hun schreden in de eerste
plaats richtten naar het gebouw, waar het
regeringsdagblad „Szabad Nep" wordt ge
drukt, met de bedoeling een verzoekschrift
aan te bieden. Er werden onder de menigte
leuzen gehoord, waarin er bij de regering
op aan werd gedrongen het recht van sta
king te erkennen. Toen de leiding van de
„Szabad Nep" weigerde het verzoekschrift
in ontvangst te nemen, bestormde en be
zette de menigte het gebouw. Tot op vrij
dag kon het officiële dagblad niet meer
verschijnen. Vervolgens trok men naar de
kazernes. De betogers maakten zich van
wapens en munitie meester en vielen de
veiligheidspolitie aan.
De gevechten deden de woede van de
betogers eerst goed oplaaien", aldus de cor
respondent van „Borba", die nog meldt, dat
de arbeiders het bericht van het gedwon
gen aftreden van Geroe geestdriftig be
groetten. „Zij dansten rondom de tanks. In
geheel Hongarije werd na dit bericht ge
vlagd", zo schrijft hij.
Het onafhankelijke Weense avondblad
„Bildtelegraf" publiceert een ooggetuige-
verslag van een Zwitserse reiziger, die ver
telde met eigen ogen te hebben gezien dat
twintig opstandelingenleiders aan vlagge-
masten en lantaarnpalen op de promenade
NEW YORK (Reuter en Un. Press)
Israel en Jordanië hebben elkaar in de Vei
ligheidsraad van de UNO beschuldigd van
agressie. De Israëlische vertegenwoordiger
Abba Eban voerde aan, dat de strijdkrach
ten van zijn land slechts ten strijde waren
getrokken als reactie op eerder gepleegde
Jordaanse agressie Maar de Jordaniër Ab-
doel Monem Rifai betoogde, dat zijn land
het slachtoffer is van niet uitgelokte aan
vallen op grote schaal, die door de Isra
ëlische regering zijn beraamd.
De raad behandelde een Jordaanse klacht
over zware Israëlische aanvallen langs de
grens in september en op 11 oktober.
Abba Eban zei, dat Israel de bestands
overeenkomst getrouw zal naleven, zolang
ook de tegenpartij zulks doet. Het behoudt
zich echter volledig het recht tot zelfver
dediging voor in geval van een aanval.
De raad zal op dinsdag aanstaande weer
bijeenkomen ter behandeling van deze
kwestie.
Koning Hoessein van Jordanië heeft
donderdag in zijn troonrede bij de opening
van het nieuwe parlement verklaard, dat
Jordanië elke poging zal aanwenden agres
sie af te slaan. De vorst maakte geen mel
ding van enig voornemen het Brits-Jor
daanse verdrag op te zeggen of te herzien.
De militaire leiders uit Syrië en Egypte
waren bij de openingsplechtigheid aan
wezig. Zij werden luide door de menigte
toeschouwers toegejuicht. De Egyptische
minister van Oorlog en opperbevelhebber
der Egyptische strijdkrachten, generaal-
majoor Abdoel Hakim Amer. die hpt com
mando zal voeren over de Jordaanse, Sy
rische en Egyptische strijdkrachten in ge
val van oorlog, en de commandant van de
Syrische strijdkrachten, generaal Tewfik
Nizammedin, kwamen dinsdag in de hoofd
stad van Jordanië aan voor het voeren van
militaire besprekingen.
Vijf Egyptische straaljagers, type Vam
pire, zouden donderdagmiddag in Jordanië
aankomen ter versterking van de Jor
daanse luchtmacht.
ADVERTENTIE
JUWELIERS - HORLOGERS
HOUTPLEIN 15 - HAARLEM
ADVERTENTIE
DUFFEL MONTY COATS ƒ59.50
Bij een botsing tussen het 689 ton meten
de m.s. „Vertrouwen" en het 333 ton me
tende m.s. „Actief" in de mond van de
Maashaven te Rotterdam is de 28-jarige
zoon van de schipper van de „Actief", W.
Konings uit Raamsdonkveer verdronken.
De „Vertrouwen" voer met stukgoed uit
de Maashaven en raakte daarbij met de
voorsteven de achterkant aan bakboord
zijde van de „Actief", die juist leeg binnen
voer. Het lege schip liep zware schade op
en de schipperszoon, die op het dek stond,
werd door de schok in het water geslin
gerd. Zijn vader wierp hem nog een red
dingsboei toe, maar dit mocht niet baten.
(Van een speciale correspondent
Na een korte discussie over een snelle
manier, waarop men aan de hand van het
reglement, een uitspraak zou kunnen doen
heeft de Assemblée van de Raad van
Europa zich unaniem achter een ontwerp
resolutie geschaard van de volgende in
houd: „Geen tirannie kan eindeloos voort
duren. De menselijke geest zal het altijd
winnen van de onderdrukking. De Assem
blée van dé Raad van Europa is diep be
wogen door de menselijke tragedie, die zich
momenteel afspeelt in Oost- en Midden-
Europa. Zij geeft op deze dag, 25 oktober
1956, uitdrukking aan haar bewondering
en sympathie voor allen, die nu lijden en
sterven, opdat de fakkel der vrijheid niet
zal worden gedoofd."
De eerste ondertekenaar van het stuk
was de Engelsman Sir James Hutchison,
dezelfde die eerder op de dag de Assemblée
had bewogen tot het in acht nemen van
een korte stilte ter herdenking van de in
Oost-Europa gevallen slachtoffers. Het
ziet er naar uit, dat de Assemblée zich ook
nog op andere wijze met de gebeurtenissen
achter het IJzeren Gordijn zal bezighouden.
President Dehousse las de tekst voor van
een telegram, dat uit New York ontvangen
was van de president der Assemblée van
Europese vluchtelingen. In het telegram
werd om steun gevraagd voor een actie bij
de UNO. Nu zou dat, gesteld dat de Assem
blée het verzoek inwilligt, een daad van
politiek belang zijn van geheel andere orde,
dan het verlenen van morele steun door
middel van een unaniem aangenomen re
solutie.
Het was dan ook begrijpelijk dat men er
eerst nog eens de commissie voor alge
mene zaken over wilde horen. Daarna
zullen wij er meer van horen. De heer
Goedhart verdedigde in de Assemblée een
ontwerpresolutie, waarin vrijlating van de
Oosteurope.se politieke gevangenen wordt
gevraagd. Een reeds lang geleden voorbe
reid stuk had op de dag van behandeling
een brandende actualiteit gekregen. Ook in
dit geval is sprake van de UNO: de presi
dent van de Straatsburgse Assemblée zou
de resolutie van onze parlementariërs
moeten overbrengen aan de president van
de Assemblée der UNO. En alweer vroeg
het Straatsburgse Huis meer bedenktijd.
Tegenstanders voerden aan, dat alleen
Ieden-staten in New York zaken aan de
orde kunnen stellen. De Assemblée zou dat
dus kunnen doen via de nationale regerin
gen. maar niet rechtstreeks. Ook daarover
is men nog niet uitgepraat.
Anonymus:
Beleefdheid is het verlangen, de eigen
liefde van anderen niet te kwetsen.
Beschaving betekent het verlangen,
anderen in niets te kwetsen.
Koning Hoessein
langs de Donau werden opgehangen. Men
sen werden samengedreven en ter plaatse
terechtgesteld. Opstandelingen, die het ra
dio-station van Boedapest bezet hadden,
zijn uit de ramen van de vierde verdieping
gegooid. De opstandelingen zijn even ge
nadeloos als ze ergens de baas zijn. Ik heb
ook gezien dat Russische soldaten werden
opgehangen.
Iedereen die zich gewapend op de open
bare weg bevindt zal ter plaatse worden
neergeschoten, aldus een mededeling van
radio-Boedapest. De afgekondigde staking
blijkt algemeen te zijn.
Het onafhankelijke Weense avondblad
„Neuer Kurier" meent te weten dat in
Boedapest een voorlopige revolutionaire re
gering is gevormd. Volgens dit blad heeft
een defensie-comité vlugschriften verspreid
met de mededeling van de „revolutionaire
regering" dat „de zaak van de Hongaarse
onafhankelijkheid en vrijheid zal zegevie
ren". Het centrale comité van de Hongaar
se communistische partij is volgens radio-
Boedapest in vergadering bijeen gekomen
om tegen de avond belangrijke beslissin
gen te nemen.
PARIJS (United Press) Een woord
voerder van het Franse ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft verklaard dat
de 21-jarige Koning Hoessein van Jor
danië vermoord is.
De woordvoerder van de Quay d'Orsay
gaf geen verdere inlichtingen omtrent tijd,
plaats en aard van de moordaanslag. Wel
verklaarde hij dat het bericht over de
moordaanslag afkomstig is van de Franse
diplomatieke missie in het Midden-Oosten.
In Londen was in officiële kringen van
ochtend uit Tel Aviv een perstelegram ont
vangen, waarin gezegd werd dat koning
Hoessein vermoord was.
Een woordvoerder van de Jordaanse
ambassade heeft officieel het bericht van
de moord op Koning Hoessein tegenge
sproken.
Koning Hoessein werd drie jaar geleden,
toen het Jordaans parlement zijn vader
Talal niet in staat achtte nog langer te
regeren, op de troon geplaatst. Zijn groot
vader, koning Abdullah, werd in 1951 ver
moord, door een Arabische fanaticus.
De volledige naam van koning Hoessein
is „Hussein Ibn Talal El I-Iashim". Hij
werd op 14 november 1935 geboren. Hij
ging op de kleuterklas van de Engelse zen
ding in Amman, bezocht het Victoria col
lege in Egypte, het Moslem college in Am
man, de Public school van Harrow, en de
Koninklijke Britse Militaire Akademie te
Sandhurst.
Op de Van Alkemadelaan te 's Graven-
hage is ter hoogte van de strafgevangenis
de 65-jarige voetganger A. de Mos uit de
Boerenstraat aangereden door een auto.
Het slachtoffer kreeg een schedelbasis-
fractuur en overleed ter plaatse. Het stof
felijk overschot is overgebracht naar het
gemeentelijk ziekenhuis aan de Zuidwal.
Te Herveld (Betuwe) liep het ruim 3-
jarige zoontje van de heer R. v. d. B Mzn.
plotseling de weg op. Het kwam onder het
rechter voorwiel van een juist wegrijdende
bestelauto uit Wageningen. Het kind werd
op slag gedood.
De woensdagmiddag op het Damrak te
Amsterdam door een tram aangereden 62-
jarige mevrouw Van G. uit Delft, is aan de
ernstige verwondingen overleden. Zij ge
raakte onder de motorwagen, toen zij
samen met haar zuster wilde oversteken en
niet tijdig de nadering van een tram op
merkte.
De heer H. de Kort, speler van het eerste
voetbalelftal van Longa, die in de nacht
van 18 op 19 oktober gewond raakte bij een
verkeersongeval op de Bredaseweg bij
Dongewijk, is in het ziekenhuis te Tilburg
overleden.
De Britse regering zal weldra in het
Lagerhuis een uiteenzetting geven van
haar denkbeelden omtrent het plan voor
een Europese gemeenschappelijke markt
en voor een daarmee verbonden vrijhan
delszone, bij welke laatste ook Engeland
zich eventueel zou willen aansluiten.
Intussen is uit Britse redevoeringen in
de parlementaire vergadering van de Raad
van Europa deze week al duidelijk gewor
den in welke richting de denkbeelden van
Londen gaan. Men is daar blijkbaar plotse
ling enthousiast geworden voor de idee van
een vrijhandelszone die de zeven landen
van de West-Europese Unie (de zes van
het „Kleine Europa" plus Engeland) bene
vens misschien Scandinavië en andere
landen zou omvatten, maar men wil er
absoluut niets weten van Britse deelname
aan een werkelijke gemeenschappelijke
markt. Het verschil tussen deze twee con
cepties is in Straatsburg glashelder uiteen
gezet: een vrijhandelszone is een groep van
landen die hun onderlinge tolmuren heb
ben afgeschaft maar in hun verhouding tot
andere landen elk doen wat zij zelf willen
en dus geen uniform buitentarief hebben,
terwijl een gemeenschappelijke markt niet
alleen zulk een buitentarief wél heeft, maar
bovendien, en in de allereerste plaats, een
eenheid vormt met gemeenschappelijke
sociaal-economische doeleinden. Voor de
verwezenlijking van die gemeenschappe
lijke doeleinden zijn organen met concrete
executieve (en dus onvermijdelijk min of
meer supranationale) bevoegdheden nodig,
hetgeen niet vereist is in het zoveel lossere
verband van een vrijhandelszone.
Voor Engeland heeft nu juist een vrij
handelszone veel aantrekkelijks, omdat
daardoor voor dat land (evenals natuurlijk
voor de andere deelnemende landen) een
zeer groot afzetgebied zonder tolmuren
wordt geschapen, waartegenover voor En
geland weliswaar de verplichting bestaat,
goederen van de andere deelnemers zonder
douaneheffingen binnen te laten maar met
de mogelijkheid om dankzij de voor
keurstarieven van het Britse Gemenebest
te profiteren van de concurrentie tussen
die goederen en de produkten van het
Gemenebest. (Terwijl Londen bovendien
door middel van een uitzonderingsbepaling
de invoer van continentale landbouwpro-
dukten kan en wil remmen.) Zou Engeland
daarentegen deelnemen aan de te Brussel
geprojecteerde Gemeenschappelijke Markt,
dan zou het uniforme buitentarief van de
gemeenschap ook gelden voor de invoer
van produkten uit het Gemenebest in En
geland, zodat die produkten dan moeilijker
zouden kunnen concurreren tegen de vrij
binnenkomende Europese goederen.
Woordvoerders van de Britse regering
hebben met grote openhartigheid verklaard
dat Engeland voor aansluiting bij een vrij
handelszone voelt „niet alleen omdat een
continentale Europese douane-unie de
Britse handel in Europa zou schaden en
onze Europese concurrenten een overwel
digende economische kracht zou geven, die
ons (Engeland) uit andere markten zou
verdrijven, maar ook wegens de enorme
mogelijkheden die een grotere vrije markt
voor Engeland opent." Het is dus welbe
grepen eigenbelang, waardoor Londen
wordt gedreven, en daar is opzichzelf niets
tegen te zeggen. Maar wel doet het hierbij
enigszins vreemd aan. dat de Engelse spre
kers in Straatsburg daarvoor blijkbaar de
dank van Europa kwamen oogsten en nog
vreemder dat een serieus liberaal blad als
„The Economist" de uitsluiting van Euro
pese landbouwprodukten ter bescherming
van de landbouwbelangen van het Ge
menebest beschrijft als „een prijs, die, al
thans voorlopig, moet worden betaald voor
een stoutmoedig Brits initiatief in de rich
ting van een grotere Europese markt." Be
taald, let wel, door continentaal Europa!
Dit lijkt ons een vrij hoge prijs, vooral
gezien het feit dat Engeland, zoals de En
gelse regering zelf erkent, aan de hele
transactie veel meer kan verdienen dan
verliezen. Daarbij komt bovendien dat
deelname van Engeland aan de vrijhandels
zone de aantrekkelijkheid van een echte
Gemeenschappelijke Markt voor mogelijke
andere deelnemers daaraan ongetwijfeld
sterk zal doen verminderen, aangezien de
meeste landen nu eenmaal liever de „ge
makkelijke" weg kiezen.
En tenslotte is de vrijhandelszone, zoals
de Nederlandse afgevaardigde Van der
Goes van Naters in Straatsburg heeft be
toogd, eigenlijk een verouderd 19de-eeuws
begrip, dat in onze tijd nauwelijks meer te
verwezenlijken is omdat het een klassiek
liberale economie veronderstelt.
Een Europese vrijhandelszone zou ons
dus, als zij wel uitvoerbaar bleek, op z'n
best terugbrengen tot de erkend betere
situatie van vóór 1914, maar een waar
lijk Nieuw Europa zou er toch wel enigs
zins anders behoren uit te zien!
Simon Koster