Unieke tentoonstelling over de
mens en zijn schrifturen
DE LAATSTE TOAST f
MERLIJN EN DE WONDERBESSEN
Ballet Theatre
Het Dagboek van
Anne Frank
Kunstfotografen tonen
hun werk in Leiden
Amerikaanse
Ford te kopen!
4
Vijfduizend jaar schrift en schrijven"
De natuur schrijft
Beeldschrift der oudheid
Religieuze schrijfkunst
De nieuwe tijd
Jaarvergadering van
Vlaamse letterkundigen
De „Gysbreght" voor
de televisie
Nu in Haarlem
Afkeuring maar geen
maatregelen
Stimulator
Een week in ons land
VERVOLGVERHAAL T
DOORJAKOBJAKOB1 J
12
„De Zeventiende Eeuw
in Europa"
Agenda voor Haarlem
MAANDAG 10 DECEMBER 1956
(Van een redacteur)
In de Lichtbal van het Koninklijk Insti
tuut voor de Tropen zal minister-president
dr. W. Drees morgen een internationale
tentoonstelling „Vijfduizend jaar schrift en
schrijven" openen, die een beeld geeft van
de ontwikkelingsgang der schrijfkunst en
haar invloed op de beschavingsgeschiedenis
der mensheid.
Met de voorbereiding van deze expositie,
georganiseerd door het Tropeninstituut en
het Amsterdamse Schriftmuseum, zijn ruim
twee jaar gemoeid geweest, maar het resul
taat is dan ook de moeite waard. Want be
halve tal van Nederlandse instellingen,
zoals het museum voor Oudheidkunde in
Leiden, hebben ook vele buitenlandse in
stanties en particuliere verzamelaars, onder
andere het befaamde Musée de l'Homme in
Parijs, de Zweedse Götheborg-collecties en
diverse Duitse musea de kostbaarste
schrifturen en inscripties uit hun eigen be
zit in bruikleen afgestaan. Het resultaat is
een unieke tentoonstelling die een vrijwel
volledig overzicht geeft van de evolutie der
schrijfkunst in de loop der eeuwen.
De expositie opent met een exquise ver
zameling gidsfossielen en dergelijke, die als
„schriftelijke mededelingen" der natuur als
het ware de inleiding tot de kunst van het
schrijven vormen: mededelingen, die nog
altijd ijverig gelezen en bestudeerd worden
door de geologen en voor hen boeiender
lectuur vormen dan de spannendste avon
turenroman.
De overgang naar de eerste proeven van
menselijk schrift worden gevormd door
nauwkeurige replica op ware grootte
van de holentekeningen der prehistorische
mensen: fantastische jachttafrelen en reli
gieuze voorstellingen die qua stijl en com
positie vaak verrassend „modern" aandoen
en met name herinneren aan de scheppin
gen van Picasso en zijn navolgers.
Vervolgens wordt de bezoeker gecon
fronteerd met een ganse reeks van beeld
schriften uit de oudheid: de hiëroglyphen
der oude Egyptenaren, de beroemde Sume-
rische kleitabletten en het wonderlijke
spijkerschrift der Assyriërs en Babyloniërs.
Bijzonder zeldzame speciminae zijn in deze
afdeling onder meer een prachtig gecon
serveerd knopenblad van boombast uit
Nieuw Caledonië, een vroeg-Germaanse
runenplaat, een schrifttablet van het Paas
eiland gevonden bij de mysterieuze reu
zenbeelden, die de oudheidkundigen nog
steeds voor onoplosbare raadsels stellen
en vooral de Peruaanse „quipu's", fantas
tische boekhoudingen van geknoopte touw
tjes, waarmee de fiscale ambtenaren der
Inca's eeuwen voor de komst, der con
quistadores hun belastinginning in puur
goud! verantwoordden.
Delen van Griekse en Romeinse tempel
friezen, marmeren tafels en andere inscrip
ties der klassieken vormen de overgang van
het beeldschrift naar het letterschrift,
waarvan de bloeitijd gevormd wordt door
de calligrafieën en monnikenboeken uit de
vroeg-Middeleeuwse beschaving. Maar
naast deze schitterende kloosterfolianten
zijn er ook Islamietische amuletten, heiden
se bezweringsformules, gebedsmolens en
andere niet-Christelijke religieuze schrif
turen uit alle werelddelen, waaronder bij
zonder fraaie Hindoe-bidgordels en -boe
ken van Bali. Tezamen met de mooiste
schrifturen van onze tijd vormen zij als het
ware een soort aanschouwelijke kunstge
schiedenis van het schrift, waarbij tevens
een indruk gegeven wordt van de schoon
heid der moderne grafiek die hier eveneens
rijkelijk vertegenwoordigd is.
Ook de innerlijke waarde van het schrift
wordt met vele voorbeelden geïllustreerd.
Men bewondert eerbiedwaardige uitgaven
van de Bijbel, de Koran en de Mahabbara-
ta, geflankeerd door de jongste manifesten
over de rechten van de mens. Een andere
afdeling biedt de bezoeker „grafologische
portretten" van grote persoonlijkheden als
Rembrandt, Multatuli, Wagner, Napoleon
en Bismarck, zoals die uit hun handschrif
ten voor ons oprijzen. Nuchter en zakelijk
staan daartegenover de mechanische schrijf
gereedschappen en hulpmiddelen van onze
tijd: een serie schrijfmachines van de
antiekste museumstukken tot de nieuwste
elektrische exemplaren de Morsesleutels
en -tekens en de gigantische Hollerith-
ponsmachines met hun elektrische her
senen. Ook het fascinerende „beeldschrift"
van onze tijd, de televisie, is daarbij niet
vergeten.
In deze afdeling kan men zelfs aanschou
wen der fraaie Romeinse schriftairen,
die op de tentoonstelling in Amsterdam
te zien zullen zijn: een Lxccillianus-
inscriptie uit de eerste jaren van de
Christelijke jaartelling.
wen hoe, als toppunt van technische „voor
uitgang" een stenograaf tegenwoordig
elektronisch op zijn snelheid en accura
tesse getest kan worden met behulp van
een soort Geiger-teller, die onbarmhartig
iedere rustpauze in het arbeidstempo van
zijn slachtoffer registreert.
Een belangrijke plaats is ook ingeruimd
aan de bekroonde werkstukken van de
nationale schrijf- en tekenwedstrijd 1956,
waaraan honderdduizenden leerlingen van
Nederlandse scholen hebben deelgenomen.
Deze wedstrijd is op touw gezet, om de be
langstelling van de jeugd voor het schrift
te stimuleren en zij heeft veel succes gehad.
Tal van scholen hebben reeds aangekon
digd, dat zij met al hun leerlingen de ten
toonstelling „Vijfduizend jaar schrift en
schrijven" bezoeken zullen en men ver
wacht nog veel meer opgaven van binnen-
en buitenlandse onderwijsinrichtingen.
Uiteraard hopen de organisatoren ook op
een grote belangstelling van de ouderen
en met reden, want een zo zeldzame en vol
ledige cultuurhistorische collectie als hier
bijeengebracht is, zal men wellicht in vele
jaren niet meer aanschouwen. De tentoon
stelling duurt tot 11 maart 1957.
Zondag heeft de Vereniging van Vlaamse
Letterkundigen in Brussel haar algemene
jaarvergadering gehouden. Na een inlei
dend woord van voorzitter Lode Baekel-
mans en afhandeling van huishoudelijke
zaken sprak prof. dr. Leo van Puyvelde
over Albrecht Rodenbach wiens streven en
werk hij uitvoerig toelichtte.
In de namiddag bracht de letterkundige
Achilles Mussche hulde aan Herman Teir-
linck, laureaat van de „Prijs der Neder
landse Letteren", waarna Hubert Lampo
sprak over het werk van Karei Jonckheere,
laureaat van de Belgische driejaarlijkse
Staatsprijs. Voorts hielden de twee be
kroonden en onder meer ook mevrouw Em
my van Lokhorst als vertegenwoordigster
van dé Nederlandse zustervereniging, toe
spraken.
De V.P.R.O. zal woensdag 9 januari voor
de vierde keer een televisie-uitzending ver
zorgen van de door de Nederlandse Come-
die onder regie van Johan de Meester in de
Stadsschouwburg in Amsterdam te geven
voorstelling van de Gysbreght van Aemstel.
De rolbezetting staat nog niet geheel vast,
maar bekend is dat Ellen Vogel voor het
eerst de rol van Badeloch zal vertolken.
99
99
In de tweemaal uitverkochte Haarlemse
Schouwburg heeft de toneelgroep „Thea
ter" zaterdag en zondag de dramatisering
van „Het Achterhuis" door Frances Good
rich en Albert Hackett onder de zeer in
drukwekkende, uit versobering kracht put
tende regie van Karl Guttman tot verto
ning gebracht. Naar aanleiding van de
Nederlandse première van deze „Plet Dag
boek van Anne Frank" geheten kroniek
van het leven van een groep joodse onder
duikers tijdens de bezetting heb ik reeds
een poging gewaagd de door deze voor
stelling gewekte ontroering te verklaren
als afkomstig van meer dan alleen de her
innering. Het weerzien heeft mii in deze
overtuiging gesterkt. Natuurlijk: zeker
voor ons. die de misdadig veroorzaakte el
lende hebben meegemaakt, rechtstreeks of
zijdelings, spreekt het documentaire karak
ter het meest tot de verbeelding. Maar het
is onmiskenbaar, dat er zoalniet met kunst
zinnige dan toch met kunsttechnische mid
delen is gewerkt om het hart en eventueel
het geweten van de toeschouwers te berei
ken. Dat de bewerkers hun opdracht met
piëteit hebben vervuld, zonder naar sen
sationele effecten te streven, siert hen en
dwingt respect af. In die geest hebben ook
de acteurs hun taak opgevat. „Wij zijn blij
dat we dit mogen doen!" zei directeur Ro
bert de Vries mij, toen ik hem dezer dagen
toevallig snrak.
De moeilijkheid om tot 'n zuivere waar
dering te komen steekt voor een deel van
het Nederlandse publiek hierin, dat deze
geschiedenis zo vreselijk echt is gebeurd.
Precies zoals het nu wordt opgevoerd, al
moest men uiteraard een selectie uit het
dagboekmateriaal toepassen en tegenover
veel weglatineen enkele toevoegingen stel
len. Maar men mag al zal menigeen,
wiens realiteitsbesef te sterk leeft, niet an
ders kunnen toch niet deze voorstelling
(van authentieke zaken) met normen van
de werkelijkheid beoordelen. De regisseur
en zijn medewerkers hebben dit begrepen.
Zij hebben de middelen van uiterlijke ty
pering slechts zodanig bescheiden aange
wend als noodzakelijk was tot begrip van
de situatie en kenschetsing van de ontwik
keling, ook waar het de onflakkeringen
van onblusbare humor betrof. Op die ma
nier kon er toch „een andere werkelijk
heid" ontstaan, een zorgvuldig naar waar
achtige motieven gecomponeerd beeld in
een kleine sniegel. En er is in vele, mis
schien wel alle gevallen een creatieve fan
tasie nodig geweest om de zich daarin be
wegende figuren tot leven te brengen.
Het bovenstaande is een parafrase op en
een aanvulling van wat ik reeds over deze
prachtige prestatie mocht opmerken. Men
vergeve mii de mogelijke herhaling van
het reeds gezegde, want ik wil er met na
druk aan herinneren dat in feite het dag
boek van Anne Frank eenzelfde uitwerking
op ons had. Zoals Annie Romein-Verschoor
in haar voorwoord daarvan constateerde:
„De documentatie is niet het belangrijkste
(die kan trouwens beter en vollediger ge
schieden). maar hoe die kleine dapnere
geranium daar heeft staan bloeien achter
geblindeerde ramen". Dit stuk is een il
lustratief voorbeeld bij de kroniek van de
jodenvervolging met een eigen inhoud: het
mensonwaardig bestaan in verborgenheid,
zoals dat met zeldzaam wijs inzicht werd
waargenomen door de ogen van een tot
jonge vrouw rijpend kind.
Voor zover er van een 'treurspel sprake
kan zijn, is het in de eerste plaats haar
tragiek.
De tragiek van het meisje Anne Frank,
dat op 6 juli 1944 de hartekreet aan het
papier toevertrouwde: „Wij leven allen,
maar weten niet waarom en waarvoor, wij
leven allen met het doel gelukkig te wor
den". Het verlangen naar een betere we
reld van rechtvaardigheid en eerbied voor
de persoonlijkheid werd gesmoord in de
gaskamer van Bergen-Belsen. maar de na
klank is aandoenliik hoorbaar gebleven.
Tineke Crefcoeur heeft er een zeldzame
pure stem aan gegeven. Ik blijf het, bij alle
waardering voor zijn opvatting, jammer
Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde inzake Hongarije
Op een zaterdag in Leiden gehouden bui
tengewone jaarvergadering heeft de Maat
schappij der Nederlandse Letterkunde een
beginselverklaring afgelegd die als volgt
luidt:
„Naar aanleiding van de gebeurtenissen
in Hongarije spreekt de Maatschappij der
Nederlandse Letterkunde, in buitengewone
jaarvergadering bijeen, haar afschuw uit
over elk systeem, dat leidt tot onderdruk
king van menselijke vrijheid.
Hieruit vloeit voort, dat de maatschappij,
hoezeer de gebeurtenissen in Hongarije af
keurende, niet kan overgaan tot enigerlei
maatregel tegenover leden, die onverhoopt
dit standpunt niet delen.".
„De maatschappij spreekt als haar oordeel
uit, dat zij die een optreden ter onderdruk
king van de menselijke vrijheid, zoals dat
thans in Hongarije plaats vindt, goedkeu
ren, ontrouw zijn aan de geestelijke ver
onderstellingen van de maatschappij".
De eerste twee alinea's van deze verkla
ring waren door het bestuur voorgesteld en
de derde alinea werd aan de verklaring
toegevoegd op voorstel van prof. dr. P.
Minderaa en prof. dr. G. Kuiper. Het voor
stel werd aangenomen met drieëntwintig
tegen tweeëntwintig stemmen. Een voorstel
van de heer M. Croiset en acht andere le
den, om de tweede alinea als volgt te ver
vangen: „Hieruit volgt, dat zij uit solidari
teit met het voor zijn vrijheid strijdende
Hongaarse volk het lidmaatschap van de
Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
onverenigbaar acht met dat van de Com
munistische Partij Nederland of een harer
mantelorganisaties", werd verworpen met
twaalf stemmen voor en eenendertig tegen.
De vergadering werd bijgewoond door vijf
enveertig leden.
cocccoooococcc
Het medisch tijdschrift Lancet
heeft meegedeeld, dat Engelse geleer
den een automatische hart-stimulator
3 hebben uitgevonden, die aan het werk
gaat op het ogenblik, dat het hart van
8 een patiënt ophoudt met te kloppen.
8 De machine kost niet meer dan een
pond (10 gulden) en de artsen houden
8 er rekening mee, dat mensen, die aan
jij een ernstige hartkwaal lijden, zulk een
A apparaat spoedig naast hun bed zullen
hebben.
OCOOOOOOC<X>!^^>OOCOCOOCCOQOOCOOOOOOOOOOOOOCOOOC>^OOODOOOOC
vinden dat Robert de Vries zijn rol van
Otto Frank te ingetogen en verstild, daar
door met iets priesterlijks dat niet over
eenstemt met het bevriende vaderbeeld,
vertolkt. Erg mooi vond ik zijn optreden
bij het Chanoekahfeest en zijn uitingen van
warme bezorgdheid.
Van de anderen heb ik speciaal Jules
Croiset als de zeventienjarige Peter reeds
nadrukkelijk geprezen. Bernhard Droog
was zonder enige mannetjesmakerij of ge
makkelijke nabootsing „de bange jood"
met zijn bij de geringste aanleiding over
dreven angst voor ziekte. Eén der hoogte
punten van de avond acht ik zijn opkomst,
waarbij hij iets van wat er, buiten.gebeurt
(de razzia) aanvankelijk verzwegen voel
baar maakt. Een ander hoogtepunt: de
scène van de letterlijke kruimeldiefstal
door Meneer Van Daan en de uitbarsting
tussen de twee haar beheersing verliezen
de vrouwen, waardoor Hans Tiemeyer. En_
ny Mols de Leeuwe en Jenny van Maerlant
tot uiting wisten te brengen, wat er wezen
lijk in deze mensen omging en kans kreeg
beschamend naar buiten te treden.
Maar ik moet tenslotte nogmaals in een
herhaling vervallen: het was het ensemble
als geheel, dat ons nu, op een veilige af
stand, de tussen hoop en ontzetting zwe
vende toestand van de vernederden en be
ledigden uit de oorlogsjaren in zijn werke
lijk ware gedaante liet zien.
David Koning
Toen de morgen aanbrak en de zon opkwam, stond Merlijn op uit zijn schuilhoek.
Hu zou het blijken, of zijn plan geslaagd was
Want de toverdrank, die hij in het water van de put had gegooid, was een slaap
drank; en daar iedereen in het paleis van dat water gedronken moest hebben, zou
de drank nu wel gewerkt hebben, meende hij.
En jaweldat was ook zo. Want toen Merlijn voorzichtig om een hoekje keek,
zag hij de soldaten van de wacht liggen, diep in slaap e?i luidruchtig snurkend! us
Zondag is in de Rotterdamse Schouw
burg een korte tournee begonnen (mogelijk
geworden „dankzij" de toestand in Egypte)
van het in 1940 opgerichte en onder leiding
van Lucia Chase en Oliver Smith staande
American Ballet Theatre, welk gezelschap
een dubbele doelstelling heeft: het hoog
houden der klassieke traditie en het be
vorderen van de creatie van „vitale" wer
ken op muziek van hedendaagse compo
nisten. Daarmee was het openingsprogram
ma in overeenstemming. Het begon trou
wens met een werk, waarin beide oog
merken worden nagestreefd: „Thema en
variaties" op het gelijknamige gedeelte uit
de derde suite voor orkest van Tsjaikofsky
in een choreografie van George Balan-
chine een ook daarom gelukkige en
principiële keuze, omdat het aan deze
waarachtige danskunstenaar is te danken,
dat de Verenigde Staten een rol van de
allergrootste betekenis in de ontwikkeling
van het ballet zijn gaan spelen.
Balanchine heeft dit divertissement ge
heel opgezet in de schitterende bravour-
stijl, die door Marius Petipa aan het einde
van de vorige eeuw in de keizerlijke thea
ters van Rusland werd ingevoerd. Maar
hij is op alle mogelijke manieren verder
gegaan, technische eisen stellend waar zijn
voorganger niet van gedroomd heeft, te
vens de virtuositeit ondergeschikt makend
aan de verwezenlijking van een ingenieuze
compositie. Zijn variatiekunst bereikt een
fantastische climax in de finale, waar alle
leden van de groep de elegante versierings
motieven van het grondpatroon uitwerken
Rosella Hightower en Scott Doxxglas in
„Thema en variaties" van Tsjaikofsky
Balanchine.
ADVERTENTIE
Tot 31 december
In het Rijksprentenkabinet in Leiden is
vandaag een expositie geopend van werk
van ach'''m Nederlandse kunstfotografen.
Zij zal tot 31 december geopend zijn. Het
prentenkabinet heeft enige jaren geleden
een afdeling voor fotografische beeldende
kunst gesticht. Thans is reeds een grote
collectie fotografisch materiaal bijeen ge
bracht. Bovendien zijn in de afgelopen ja
ren enkele exposities gehouden van het
werk van bekende Nederlandse fotografen,
zoals Nico Jesse en Wim van Os. Nu wordt
een keur van de werken van leden van de
Nederlandse fotografenkunstkring uit de
laatste twee jaar tenfoorïgesteld.
De expositie is voornamelijk ingericht
voor onderwijsdoeleinden, doch heeft ook
een algemene instructieve waarde. De on
derwerpen van de foto's lopen zeer uiteen.
Er is niet gestreefd naar een bepaalde lijn
in de tentoonstelling en er wordt niet de
nadruk gelegd op bepaalde stijlen.
De expositie laat werk zien van J. H.
den Boestert uit Voorburg, Martien Cop-
pens uit Eindhoven, B. van Gils uit Breda,
G. Th. B. van Houweningen, Max Koot,
D. G. Lanting, Victor Meeussen, W. Schuur
man, Frans Vink en Ed van Wijk uit Den
Haag, Cas van Os, Steef Zoetmuller en L.
van Oudgaarden uit Rotterdam, Jan Schiet,
Carel de Vogel, Cor van Weele en Lies
Wiegman uit Amsterdam en M. Woldringh
uit Leiden.
Is de beste tijd om een
Vraag Uw Ford-dealer waarom
Hoe weet ik dat?, vroeg Muck licht geërgerd.
Wie heeft u eigenlijk op dat idee van een moord-
per-ongeluk gebracht?
Mij? Mevrouw Werdohl. Ik ben vanmiddag bij haar
op bezoek geweest.
Muck wuifde die woorden weg.
Zij zou er beter aan doen, zich met andere zaken
te bemoeien
De telefoon begon te bellen. Mevrouw Amthor liep
naar het toestel. Het was Dorothea Werdohl.
Ook goede morgen, zei ze.
Het was niets ongebruikelijks, dat Dorothea opbelde.
Hoe gaat 't met je, Dorothea?
Jammergenoeg niet goed. Christian is gisteren in
het ziekenhuis opgenomen.
Wat zeg je? Toch niet ernstig, hoop ik?
Ik hoop van niet, maar het was nodig dat hij zich
onder behandeling stelde. Misschien gaan ze wel opere
ren, maar die doktoren zeggen zo weinig, Charlotte. We
zullen maar afwachten. Zeg eens, Charlotte, zou je onze
kaartjes voor de opera vanavond willen hebben? Je
kunt je wel voorstellen, dat ik nu geen zin heb om uit
te gaan.
Vandaag? Nee, dat kan jammergenoeg niet. Het is
dinsdag en dan is er 's avonds altijd een bijeenkomst van
een paar advocaten. Het spijt mij erg, want ik was graag
gegaan, en ook Walter zal het wel jammer vinden.
Ja, dat is waar ook. Daaraan had ik nog helemaal
niet gedacht. En je schoonzuster? Wij oudere vrouwen
mogen wel eens iets voor de jeugd doen! Irene zal hel
wel prettige vinden eens iets anders te zien dan de vier
wanden van je flat.
Charlotte begon te lachen.
Oudere vrouwen, zeg eens, Dorothea
Walter's assistent is overigen gisteren bij mij op
bezoek geweest. Het is wel een grappige kerel, die
Termühlen. Hij voelt zich overigens, geloof ik, een soort
Don Juan. Ik zal vanavond de wagen sturen, dat zal
Irene wel prachtig vinden.
Ik zal het haar zeggen.
Termühlen was niet vrij van ijdelheid en hij vond het
dan ook een persoonlijke verdienste, toen hij met een
Vertaald uit het Duits Copyright: Cosmopress, Génève
Oorspr. titel: „Toen de champagne werd geserveerd"
indrukwekkende limousine en met aan zijn zijde een bij
zonder elegante vrouw naar de opera reed. Zij zaten in
de mooiste frontloge. Irene liet het zich lachend welge
vallen, dat Termühlen in de pauze met haar door de
foyer heen en weer liep. Ze voelde zich aangetrokken
tot de grote wereld en ze zag graag feestelijk uitgedoste
mensen. De blonde Termühlen beviel haar wel. Zij vond
hem een aardige en humoristische kerel. Aan de bar
dronken zij wat. Juist op dat moment kwam een foto
graaf op hen toelopen, die er kennelijk zijn beroep van
maakte van de bezoekers foto's te nemen. Het flitslicht
ontbrandde. Termühlen voelde zich zeer gevleid, dat hij
van Irene en hem een opname had gemaakt.
Kunt u mij een afdruk toesturen?, vroeg hij.
Natuurlijk, antwoordde de fotograaf, Dat is mijn
werk.
Hij pakte zijn toestel weer in en verdween.
Toen de opvoering ten einde was, wachtte de in livrei
gestoken chauffeur reeds op hen, het portier open
houdende. Termühlen werd hierdoor bijzonder getroffen
en hij vond het jammer, dat de avond al ten einde liep.
Toen de chauffeur die zijn gedachten scheen te heb
ben geraden vroeg of zij direct naar huis gebracht
moesten worden, stelde Termühlen Irene voor nog
ergens een glas wijn te gaan drinken.
Waarom niet?, antwoordde zij, Ik heb een ver-
ichrikkelijke dorst.
Het werd nog een genoeglijk uurtje in het kleine wijn
lokaal. Irene Wittstock behoorde tot de opgewekte men
sen, die open staan voor de kleine vreugden in het leven.
Termühlen luisterde geamuseerd naar haar gebabbel. Hij
had nog nimmer zulk een openhartig en verstandig
meisje ontmoet. Irene wist precies, wat zij wilde, en zij
liet zich graag een beetje verwennen. Zij vertelde Ter
mühlen, dat zij later haar man wilde tonen, dat er buiten
het terrein van de wetenschap nog meer is, en dat zij
daarvan graag haar deel wilde hebben.
Tegen één uur stapten zij op. De chauffeur reed eerst
naar Irene's huis, daarna naar dat van Termühlen, die
zo'n goed humeur had, dat hij de chauffeur een fooi van
tien mark gaf. Het is een gezellige avond geweest, dacht
hij, toen hij zijn vrijgezellenwoning binnenging. Die
bacterioloog mag gelukkig zijn, dat hij zo'n vrouw krijgt!
De dikke fabrikant Kotter wiste zich de transpiratie
van het voorhoofd. Wat de commissaris hem zojuist
gezegd had, was afschuwelijk! Het was ontzettend en hij
had het gevoel, alsof hij in groot gevaar verkeerde. Wat
had Muck toch weer precies gezegd? Iedereen was nog
verdacht en al voelde hij zich ook nóg zo onschuldig, bij
hem in het bedrijf lag het cyaannatrium bij wijze van
spreken voor het grijpen. Dat hij ook niet voorzichtiger
was geweest! Natuurlijk had hij bij de Industrie Bank
een krediet van zeventigduizend Mark gekregen, maar
die lening was volkomen gedekt en had hij niet zo'n
felle concurrentiestrijd moeten voeren op de export
markt, dan had hij de nieuwe pers uit eigen middelen
kunnen financieren. Even natuurlijk was het, dat hij
drie jaar geleden, bij de geboorte van zijn jongste zoon,
zichzelf en zijn vrouw voor zestigduizend Mark had
laten verzekeren. Dat had hij gedaan, opdat de kinderen,
waar hij buitengewoon op gesteld was, bij eventuele
tegenslagen verzorgd zouden zijn.
Het is klinklare onzin, wat u daar beweert, bracht
hij er tenslotte wanhopig uit.
De aanwijzingen zijn zó duidelijk, dat ik zelfs tot
arrestatie over zou kunnen gaan, antwoordde Muck
genadeloos. U bent de enige, die gemakkelijk aan
iedere hoeveelheid cyaannatrium kunt komen!
Maar waarom zou ik nu uitgerekend op de verjaar
dag van de Amthors mijn vrouw willen vergiftigen?
Waarom zou u uitgerekend op de verjaardag van de
Amthors uw vrouw niét vergiftigen?, kaatste de commis
saris de bal terug.
Ik geef u mijn erewoord.
Laten wij zakelijk blijven. Voor niemand zou het zo
gemakkelijk geweest zijn en niemand zou een beter
motief gehad hebben voor een moord. Eén ding staat
namelijk als een paal boven water, mijnheer Kotter. Op
de verjaardag van de Amthors moest een mens sterven.
De verkeerde werd echter getroffen
En uitgerekend ik zou mijn vrouw uit de weg heb
ben willen ruimen, mijnheer? Kotter begon opstandig te
worden. Mijnheer, zei hij nog eens, ik wil eerlijk
zijn tegenover u. Ik heb een grote achting voor mijn
vrouw, maar ik wil wel bekennen, dat onze verhouding
niet de beste is. Zij is echter de moeder van mijn kin
deren, en dat is het waardigste, dat ik ken.
(Wordt vervolgd).
en doorgeven. Prachtig is het speels be
ginnende, lyrische duet van de solisten,
mede door een de spanning verhogende af
wisseling van versnelde en vertraagde be
wegingen. Iloe verheugend het weerzien
met Rosella Hightower en prettig de ken
nismaking met Scott Douglas ook was, zij
konden bepaald mijn herinnering aan
Alicia Alonso en vooral aan Igor Youske-
vitch, die deze rollen tijdens het vorige be
zoek van Ballet Theatre vervulden, niet
overtreffen.
Rosella Hightower (die na het seizoen in
Monte Carlo terugkeert naar het Ballet van
de Markies de Cuevas) zal bij een volgen
de gelegenheid de hoofdrol Odette in
Dolins versie van de tweede akte van „Het
Zwanenmeer" vertolken. Dientengevolge
bleef ons haar onovertroffen optreden in
het duet „De zwarte zwaan" onthouden.
Deze pas-de-deux werd thans uitgevoerd
door Nora Kaye en Scott Douglas, die de
door griep overvallen Erik Bruhn voor
treffelijk verving. Nora Kaye is, hoe su
bliem ook in „dramatische" rollen, bepaald
niet de aangewezen ballerina voor het eta
leren van virtuositeit. Zij overwint de
moeilijkheid wel, maar niet spelenderwijze
met wat een tweede natuur is geworden.
Door de bouw van haar lichaam zijn de be
wegingen trouwens te kort („Het houdt
niet over" pleegt men populair te zeggen)
en niet licht genoeg.
Doordat het programma geheel bestond
uit hier reeds eerder besproken werken,
moet de nadruk in deze recensie op de per
soonlijke prestaties vallen. En zo kan ik
dan gewag maken van nauwelijks minder
dan een sensatie: het optreden van de Chi
leense, in Mexico haar eerste opleiding ge
noten hebbende danseres Lupe Serrano in
het overigens weinig interessante „The
Combat" (ook wel „Het Duel" geheten)
van William Dollar op muziek van Raf-
faelo de Banfield, in een nieuw decor van
Georges Wakhévitch vertoond. Zelden of
nooit zag men zulke moeiteloos aandoende,
grote sprongen: gespannen als een boog,
het lichaam wegschietend als een pijl. Wel
erg slap in vergelijking hiermee was de als
danser egocentrische en kennelijk over zijn
hoogtepunt heen zijnde John Kriza als haar
tegenstander in deze choreografische uit
werking van twee passages uit „Het be
vrijde. Jeruzalep-i," yan Tasso, een gedicht
over de kruistochten.
Teleurstellend (tengevolge van de door
zijn reputatie te hoog gespannen verwach
tingen) was Kriza eveneens in „Interplay"
van Jerome Robbins op aan jazz verwante
muziek van Morton Gould, een der koste
lijkste balletten van het Amerikaanse re-
oertoire, een spel in optima forma, een
samengaan van academische oefeningen
en oprechte sportiviteit. Van de uitvoeren
den moeten Ruth Ann Koesun en vooral
Harold Lang met de grootste waardering
worden genoemd. Het was een plezierig
slot van een avond, die alleen al om „The
ma en variaties" de dankbaarheid van het
publiek verdiende. Ballet Theatre is van
daag. morgen en woensdag nog in Rotter
dam en treedt verder op 16 december twee
keer in Utrecht, op 17 december in Delft
en op 18 december in Hilversum op.
David Koning
Derde Europese tentoonstelling
In Rome is de derde Europese tentoon
stelling „De Zeventiende Eeuw in Euro
pa" geopend. Zij wordt gehouden in het
tentoonstellingspaleis, onder auspiciën van
de Raad van Europa en de Italiaanse mi
nister van Onderwijs. De tentoonstelling
duurt tot eind januari. Zij is een vooi'tzet-
ting van de „traditie" die in 1954 in Brus
sel begonnen werd met „Het Humanistisch
Europa" en vervolgd werd met de Amster
damse tentoonstelling „De Triomf van het
Manierisme" in 1955. Aan de tentoonstel
ling in Rome wordt ook door Nederland
deelgenomen. Er zijn driehonderd meester
werken te bezichtigen.
MAANDAG 10 DECEMBER
Minerva: Aerdenhout's jeugdtoneel met
„A Christmas Carol", t. b. v. Hongaarse
vluchtelingen, 8 uur. Lido: „Het eiland der
verleiding", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Studio:
„Doctor at sea", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
Frans Hals: „Minderjarig meisje ontvoerd",
18 jaar, 7 en 9.15 uur. Cinema Palace: „Char
lie's tante", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Roxy: „De
ijzeren handschoen", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Luxor: „De wereld der stilte", alle leeft., 7
en 9.15 uur. Rembrandt: „De man, die te veel
wist", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Stadsschouw
burg: Lotte Goslar en haar ensemble, 8 uur.
Frans Halsmuseum: Mevrouw dra. M. M.
Boldingh spreekt voor Volksuniversiteit over
„Nieuwe wegen in de moraal", 8 uur. Be-
gijhofkapel: Voor het Interkerkelijk Evan
gelisatie-comité spreekt Ds. A. van Gent,
over „Is er direct verband tussen de momen
tele wereldgebeurtenissen en de Bijbel?", 8
uur. Zangdienst van 7.30 uur af. Zang en
Vriendschap: De Grotere Wereld met vragen-
avond, 8 uur.
DINSDAG 11 DECEMBER
Lido: „Het eiland der verleiding", 18 jaar,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Studio: „Evangelie",
14 jaar, 2.15, 7 en 9.15 uur. Frans Hals:
„Minderjarig meisje ontvoerd", 18 jaar, 2.30
en 8 uur. Cinema Palace: „Charlie's tante",
18 jaar, 2, 4.15 7 en 9.15 uur. Roxy: „De
ijzeren handschoen", 14 jaar, 2.30, 7'en 9.15
uur. Luxor: „De wereld der stilte", alle
leeft., 2, 7 en 9.15 uur. Rembrandt: „De man,
die te veel wist", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15
uur. Concertgebouw: N. Ph. O. o. 1. v.
Alexander Smallens 4e Concert serie D. So
list Edmund Kurz, cello, 8.15 uur. Wilhel-
minastraat 43 A: mr. M. L. Stibbe spreekt
over: „Sint Nicolaas en Kerstmis in de
school", 8.15 uur.
