JAN VAN DER PIGGE
KENAU DE VERSCHRIKKELIJKE
door dr. Kurtz onttroond
Subsidie aan Minervatheater in
het algemeen belang geacht
Heemsteedse gemeenteraad
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1957
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Beknopte nieuwjaarsrede door de burgemeester
Burgerlijke Stand
van Haarlem
Bijeenkomst N.C.V.B.
Bloemendaal
Duidelijk antwoord:
Geen correctie op
huisvestingsbeleid
J. A. Busé veertig iaar
bij P.T.T.
Leeskliniek op wielen
gereed gekomen
Rioleringswerk in Overveen
vordert gestadig
Feestavond voor bejaarden
D. H. Sieveking veertig jaar
bij Belastingen
Haarlems stadsarchivaris maakt einde
aan aloude legende
Gigantisch „vuurwerk"
op de zon verfilmd
Astronoom Delhaye sprak
voor Conférences
rang ais es
STERK DOOR
...EIGEN MERCK!
Twaalf officieren beëdigd
Afscheid bij de politie
Hoewel er sedert de laatste bijeenkomst
van de Heemsteedse gemeenteraad bijna
twee maanden verlopen zijn, had men voor
de donderdagmiddag gehouden vergadering
n0<» geen belangrijke agenda kunnen sa
menstellen. Dit werkstuk behelsde slechts
tien punten; vaststelling der notulen, in
gekomen stukken en de rondvraag inbe
grepen. Zelfs de traditionele nieuwjaars
rede van de voorzitter: burgemeester mr.
A G. A. Ridder van Rappard, was in een
ongebruikelijk beknopte vorm gegoten.
Bijzondere omstandigheden hadden hem
belet een uitvoerige nieuwjaarsrede samen
te stellen, zo verklaarde de burgemeester,
en bovendien zal hij binnenkort bij de al
gemene beschouwingen over de gemeente
begroting nog ruimschoots de gelegenheid
krijgen om op allerlei bijzondere aspecten
van het gemeentelijk leven in te gaan.
Daarom volstond spreker in dit geval met
een zegenwens voor 1957. Met betrekking
tot het verstreken jaar herdacht de bur
gemeester het overlijden van wethouder
Disselkoen en de commandant van de vrij
willige brandweer, de heer J. F. Roest,
slagen welke wij nimmer zullen vergeten"
en twee leden van het gemeentepersoneel.
Voorts richtte de burgemeester een spe
ciaal woord tot het gemeentepersoneel. In
bet afgelopen jaar werden zowel aan de
gemeentelijke administratie als aan de ver
schillende diensten en bedrijven en de
politie weder hoge eisen gesteld. Spreker
betuigde zijn oprechte dank aan de ge
meentesecretaris, aan de hoofden van
dienst en aan de hoofdinspecteur van poli
tie; met het onder hun verantwoording
werkende personeel, voor de wijze waarop
allen van hoog tot laag hun taak hebben
vervuld.
De burgemeester besloot: „Een nieuw
jaar ligt voor ons. Steeds gecompliceerder
wordt de bestuurstaak. Steeds moeilijker
worden de problemen, waarvoor het ge
meentebestuur zich ziet gesteld. De nood
zaak tot investeringsbeperking verzwaart
aanmerkelijk uw verantwoordelijkheid.
Ook de taak van het college van burge
meester en wethouders vergt steeds meer
van zijn leden. Meer dan ooit is het zaak
dat dit college zich geschraagd weet door
uw raad, als hoogste bestuursorgaan van
deze gemeente."
Volgens gebruik werd deze toespraak
hierop beantwoord door de heer R e ij n-
ders (Arbeid), als nestor van de raad. Hij
wenste de burgemeester namens de raad
al het goede voor zich en zijn gezin en
daarbij een welwillende, maar goed criti-
sche raad. Hierna kon een aanvang worden
gemaakt met het afhandelen van de agen
da, waarbij de voorzitter onder de in
gekomen stukken de raad in kennis stelde
van een verzoek van de Centrale Kerke-
raad der Hervormde Gemeente te Heem
stede en het bestuur van de afdeling Heem-
stede-Bennebroek van de Nederlandse
Protestanten Bond, om het geven van gods
dienstonderwijs op de openbare scholen
financieel te steunen.
Uiteraard ontving dit verzoek de vol
ledige instemming van mr. dr.VanBrug.
gen (Prot. Chr.), die een spoedige behan
deling vroeg; zo mogelijk reeds tijdens de
komende begrotingsvergadering.
De voorzitter antwoordde hem, dat
hij zou trachten het rapport hierover nog
tijdig te verwerven. In ieder geval zou mr.
Van Bruggen in de gelegenheid worden
gesteld tijdens de behandeling van de be
groting zijn zienswijze over dit verzoek
kenbaar te maken.
Vervolgens stelde de raad de vergoeding
aan winkeliers voor de verkoop van pen
ningen voor muntmeters vast op een half
percent van de omzet, hetgeen de heer
Hopstaken (K.V.P.) de opmerking ont
lokte tot zijn genoegen te hebben geconsta
teerd, dat de raad wel tegen woekerwin
sten waakt.
Subsidie Minerva
Een schuchter debat ontstond niet eerder
dan bij punt zes van de agenda: de door
B. en W. gevraagde bijdrage van 5400 in
de exploitatie van het Minerva theater.
De heer Zeg waart (K.V.P.) verklaarde
niet tegen het voorstel te zullen stemmen,
maar toch waagde hij het te betwijfelen,
dat een dergelijke steun van de overheid
een stimulans zou vormen tot een kloppen
de exploitatierekening.
De heer Verhoeven (K.V.P.) had ech
ter geen enkele bedenking tegen de sub
sidie; integendeel. In de eerste plaats voor
ziet het Minerva theater in alle opzichten
in een dringende behoefte en daarbij was
hij ervan overtuigd, dat bij de huidige
directie wel degelijk de wil aanwezig is, de
exploitatie zo gunstig mogelijk te doen zijn.
Sprëker meende het echter als een handi
cap te mogen beschouwen, dat de directie
niet in staat is de nieuwste films te ver
tonen, omdat de Haarlemse bioscopen zich
van de voorkeur hebben verzekerd.
Ook mevrouw Van N i s p e nV a n
Wely (V.V.D.) betuigde haar grote inge
nomenheid met de manier, waarop het be
leid van het theater wordt gevoerd. De
Programma's vertonen voortdurend een
uiterst beschaafde inslag, zodat spreekster
adviseerde alles in het werk te stellen om
te voorkomen, dat het theater in andere
handen zou geraken.
Op deze wijze werd het wethouder Van
Houten al bijzonder gemakkelijk ge
maakt het voorstel te verdedigen. Ook hij
was van mening dat een eventueel gewij
zigde directie voor Heemstede een riskante
onderneming zou betekenen. Bovendien
vestigde de wethouder er de nadruk op, dat
Haarlem, 31 januari 1957
ONDERTROUWD, 31 jan.: A. A. van Huët
en G. A. van der Kooij.
GEHUWD, 31'jan.: J. W. van Melsen en
H. M. Th. Louman; C. A. Hoogeland en E. A.
Admiraal; W. H. Zevendak en J. Beus.
BEVALLEN van een zoon, 29 jan.: R. B.
van Tienen—Renssen; 30 jan.: D. J. Krom
houtRevet.
BEVALLEN van een dochter, 30 jan.: A.
C. GerritsVan der Vlist; B. Vredenduin
Kerkhoven, 2 dochters; 31 jan.: H. M. J. Sle
per— Krouwels; J. H. van der ReepVer
meulen.
OVERLEDEN, 29 jan.: A. de Boer, 79 j.,
Spaarne; J. A. Bulters, 63 j., De Genestet-
straat; G. M. Kelder, 68 j., Kamperlaan; 30
jan.: K. Ree, 79 j., Rockaertshof; H. J. van
Eden, 60 j„ Weltevredenplein; G. Max, 87 j.,
Tetterodestraat: S. J. C. P. van Vuren, 74 j.,
Javastraat; J. E. van den BroekDe Kievit,
63 j„ Julianas'rxat; D. van den Berg—De
Groot, 77 j., Bataviastraat; C. P. de Vries
Haegele, 57 jaar, Gaelstraat.
de afschrijvingen aan de lage kant gehou
den zijn,waardoor de aanloopperiode enigs
zins is verlengd. Hetgeen echter volledig
verantwoord is, wanneer men het belang
van het theater voor Heemstede niet uit
het oog verliest.
De voorzitter bracht op zijn beurt
nog even onder de aandacht, dat de directie
misschien nieuwe films zou kunnen inhuren,
wanneer deze de gehele week in het pro
gramma werden opgenomen. Maar doordat
het theater ook voor Heemsteedse vereni
gingen, concerten en andere culturele
avonden ter beschikking wordt gesteld, kan
aan deze voorwaarde niet worden voldaan.
Hetgeen dus geheel in het belang van
Heemstede geschiedt.
Het pleit was echter ook vóór deze aan
beveling reeds gewonnen, zodat de raad
zich verder zonder hoofdelijke stemming
met de gevraagde subsidie akkoord ver
klaarde.
Sierkersen
Vervolgens kregen de ten ondergang ge
doemde sierkersen in de Camphuysenlaan
nog even de aandacht.
De heer Brink (V.V.D.) betreurde de
voorgenomen rooiing van deze fraaie
boompjes en evenals drs. Weyers (K.V.
P.) informeerde hij, of reeds een onderzoek
was ingesteld naar de reden, waarom deze
boompjes niet behouden konden worden.
..Ouderdom", antwoordde wethouder
Van Lent, een oorzaak waartegen dus
geen enkele remedie bestaat. Maar hij kon
de raad volledig gerust stellen met de ver
zekering, dat deze laan weer van dezelfde
fraaie beplanting zal worden voorzien.
Gemeentepersoneel
Bij de behandeling van de bezoldiging
van het gemeentepersoneel verzocht de
heer Zegwaart (K.V.P.) uit het voorstel
de clausule te schrappen, waarbij wordt
bepaald, dat de uitbetaling der 5,6 °/o zal
plaats vinden tot het einde der maand,
waarin de betrokkene de 65-jarige leeftijd
bereikt. Verder wenste hij de mogelijkheid
onderzocht te zien het personeel bij de
pensionering een achtste gedeelte van het
jaarsalaris uit te betalen, teneinde de perio
de te overbruggen tot hun eerste pensioen
uitkering.
De heer Verhoeven (K.V.P.) wees er
zijn fractiegenoot echter op, dat zijn eerste
voorstel tot een zekere onbillijkheid zou
leiden, omdat de 65-jarigen in gemeente
dienst dan een premie zouden ontvangen
ter compensatie van een bedrag, dat niet
meer behoeft te worden ingehouden. Dit
zou dus in feite een loonsverhoging be
tekenen, welke tegenover de anderen stel
lig niet verantwoord is. Wel verklaarde hij
volledig in te stemmen met het denkbeeld
van de heer Zegwaart ten opzichte van het
achtste gedeelte.
Evenals de heer Van Bruggen (Prot.
Chr.), waarop de heer Zegwaart on
middellijk reageerde door te verklaren, dat
hij zich deze bijval ter zijner tijd stellig
herinneren zou.
Wethouder Van W ij k noemde de be
rekening van de heer Verhoeven steekhou
dend genoeg, om hieraan verder nog iets
toe te voegen. Wel verzekerde hij, dat bij
een eventuele loonsverhoging het salaris
van deze 65-jarigen zou worden vastgesteld
alsof zij de 5,6 °/o nog wel ontvingen.
Bij de benoeming van de leden voor de
welstandscommissie vestigde de heer
Brink (V.V.D.) de aandacht op de zijns
inziens vreemde situatie, dat de leden hier
van hun eigen werk moeten beoordelen.
Ook bij de raadsleden moet immers de
schijn vermeden worden, dat zij enig voor
deel uit hun lidmaatschap zouden behalen.
Wethouder Van Lent wees hem er
echter op, dat de commissie een zodanige
werkmethode is voorgeschreven, dat een
lid zijn eigen plannen wel mag toelichten,
doch nimmer aan de verdere besprekingen
hierover deelneemt. Het defintieve besluit
wordt dus altijd buiten zijn aanwezigheid
genomen.
De heer Brink bleek met deze ophelde
ring tevreden gesteld, zodat vervolgens tot
stemming kon worden overgegaan. Met als
resultaat de benoeming van de heren H. M.
van Kempen, B. J. M. Stevens en H. Kor-
ringa. De vacature van plaatsvervangend
lid, ontstaan door het bedanken van de
heer A. P. Smits, zal door het college nog
nader worden bezien.
Rondvraag
Mevr. Van der Meule n-H o u w e r
(Arbeid) had vernomen, dat sommige be
jaarden bij de nieuwe regeling een lagere
uitkering ontvangen dan voorheen en zij
wenste gaarne over de oorzaak te worden
ingelicht. Zij verbond hieraan het verzoek
de mogelijkheid te onderzoeken, deze even
tuele korting weer ongedaan te maken.
Wethouder Van W ij k bevestigde de
juistheid van haar inlichtingen. De ver
klaring is, dat de uitbetaling thans door
een andere instantie geschiedt, die bijvoor
beeld nu ziekengeld inhoudt, wat door
Heemstede nimmer noodzakelijk werd ge
acht. Wethouder Van Wijk vezekerde vra
genstelster echter, dat er maatregelen ge
nomen zullen worden, waardoor deze cate
gorie van een dergelijke wijziging niet de
dupe wordt.
Tenslotte vroeg de heer Zegwaart
(K.V.P.), of het Heemsteeds gemeentebe
stuur vertegenwoordigd is geweest bij de
demonstratie van de Nederlandse Bouw-
kas, waarbij men in Den Haag de moge
lijkheid heeft aangetoond een complete
woning in vijf dagen op te leveren.
De voorzitter had zelfs vernomen
van twee dagen, mits de fundering dan
reeds was gelegd. Heemstede heeft hier
voor echter geen uitnodiging ontvangen,
zodat de burgemeester geen nadere inlich
tingen kon verstrekken. Wel leek het hem
een nader onderzoek waard, ofschoon spre
ker betwijfelde, dat het systeem voor
Heemstede geschikt zou zijn.
Donderdagavond heeft de afdeling Bloe
mendaal van de Nederlandse Christen Vrou
wenbond in het Jeughuis aan de Donkere-
laan in Bloemendaal haar maandelijkse bij
eenkomst gehouden, waarbij onder meer een
bestuursverkiezir^ aan de orde kwam.
Na het voorlezen van de jaarverslagen
door de secretaresse en de penningmeesteres-
se werd in de plaats van mevrouw G. W. van
de Toorn-Hoogenraad uit Haarlem, die aan
de beurt van aftreden was, mevrouw A. Wig
man-Steen, wonende Blekerspad 3 te Bloe
mendaal. tot bestuurslid gekozen.
Na de pauze heeft de presidente, mevrouw
A. van der Vlugt-Kruit een en ander over
het bondswerk verteld. De avond werd door
veertig dames bijgewoond.
De heer R eij n d e r s (Arbeid) heeft in
de donderdagmiddag gehouden vergade
ring van de Heemsteedse raad een verkla
ring van Burgemeester en Wethouders uit
gelokt, waaruit andermaal bleek, dat de
scherpe critiek, welke er enige maanden
geleden op het huisvestigingsbeleid in
Heemstede onder meer door de raadsleden
Scheer (V.V.D.) en Verhoeven
(K.V.P.) werd uitgeoefend, misplaatst is. De
heer Reijnders. herinnerde eraan, dat de
heer Scheer toen zelfs het woord „terreur"
had gebruikt en dat de raad toen als re
sultaat van een besloten vergadering in
een motie zijn vertrouwen in het door B.
en W. gevoerde beleid had uitgesproken.
De heer Reijnders stelde nu de volgende
vragen: „Hebben B. en W. aanleiding
kunnen vinden de huisvestingscommissie
te corrigeren?", „Hebben B. en W. aanlei
ding gevonden de betrokken ambtenaar te
corrigeren?" en „Indien deze beide vragen
ontkennend kunnen worden beantwoord,
is het dan niet billijk tegenover de betrok
ken commissie en de betreffende ambte
naar, dat B. en W. hiervan in het openbaar
mededeling doen?
In eerste 'instantie meende de voorzit
ter het te moeten betreuren, dat de heer
Reijnders zijn vragen niet schriftelijk heeft
ingediend, opdat hij zich op een antwoord
had kunnen voorbereiden. Nu stelde spre
ker hem immers voor een voldongen feit.
Doch na een kort overleg met de drie
wethouders, wilde de burgemeester de
twee eerste vragen toch wel direct met
een volledige ontkenning beantwoorden.
Wat de derde vraag betreft leek het hem
juister hierop bij de begroting nader terug
te komen, waartegen de heer Reijnders
uiteraard geen enkel bezwaar had: de ge
vraagde openbare erkening is nu immers
een feit.
De heer J. A. Busé, besteller eerste klasse
bij de P.T.T. in Haarlem, heeft vandaag het
feit herdacht, dat hij veertig jaar geleden
bij het bedrijf in dienst trad.
De heer Busé begon zijn loopbaan als hulp
besteller in Bloemendaal en werd toen over
geplaatst naar Haarlem, waar hij in 1920 zijn
aanstelling kreeg als besteller. In 1947 werd
de heer Busé bevorderd tot besteller eerste
klasse. In de woning van de jubilaris aan.de
Godfried van Bouillonstraat heeft de ad
junct-directeur van hèt postdistrict Haarlem,
de heer L. W. M. van Beek, de jubilaris toe
gesproken en hem de oorkonde voor veertig
jaar trouwe dienst benevens een geschenk in
de vorm van een gratificatie overhandigd.
De heer H. Kruk, chef-besteler aan de Bal
juwslaan prees de rustige evenwichtige na
tuur van de jubilaris en bracht de jubilaris
dank voor het vele werk, dat hij in de loop
van de jaren voor de PTT heeft verricht.
De heer P. Koomen. voorzitter van het jubi
leumfonds, overhandigde de heer Busé een
schilderij. De echtgenote van de jubilaris
werd ook niet vergeten en kreeg een boeket
bloemen. Tot slot feliciteerde de heer J. Re
geling de jubilaris met het heuglijke feit.
De chef van het postgebouw Baljuwslaan,
de heer C. PI. A. L. Trommelen en de heer
F. Smit, oud-directeur van het Postkantoor
Haarlem, bevonden zich onder de :.vple aan
wezigen.
Op 12 oktober 1955 besloot de Haarlemse
gemeenteraad tot de oprichting van een
school voor kinderen met leer- en opvoe
dingsmoeilijkheden, terwijl tevens in prin
cipe werd besloten tot de aanschaffing en
inrichting van een verplaatsbare kliniek
voor leesblinde kinderen. Deze leeskliniek,
welke is ingericht in een verbouwde auto
bus, is thans gereed gekomen en zal maan
dagmorgen 4 februari officieel in gebruik
worden genomen op de speelplaats van de
Floraschool aan het Florapark.
De rioleringswerkzaamheden aan de Ju-
lianalaan in Overveen verkeren thans in een
vergevorderd stadium, waardoor het nu
mogelijk is geworden dat buslijn 4 op deze
weg weer in de richtingen Haarlem en Over
veen kan rijden via de Julianalaan, Prins
Hendriklaan, Oranje Nassaulaan en J. W.
Frisolaan.
Wegens de werkzaamheden tussen de Wal
deck Pyrmontlaan en de J. W. Frisolaan zal
nu ook de doorgang van de Vrijburglaan
naar de Prins Hcndriklaan voor het verkeer
worden afgesloten. Via de zijwegen van de
Julianalaan zal het verkeer worden omge
leid. Hierdoor is een wachtverbod van kracht
géworden aan weerszijden van de J. W.
Frisolaan en aan de zuidzijde van de Prins
Hendriklaan en de Oranje Nassaulaan. De
bomen aan het einde van de Julianalaan zijn
dezer dagen gerooid ten behoeve van het
aanbrengen van rioleringsbuizen. Het ver
keer naar Over\ een wordt thans omgeleid
via de Prins Maurit9laan, Willem de Zwij
gerlaan en Dompvloedslaan.
De afdeling van de katholieke bond voor
bejaarden en gepensioneerden heeft haar le
den donderdagavond in gebouw St Bavo een
gezellige avond aangeboden. Vpor een goed-
bezette zaal voerde een gezelschap, bestaan
de uit personeelsleden van Vermaat's bak
kerijen, een programma op van sketches,
liedjes en muziek nummers. De bejaarden
hebben zich om het gebodene zeer vermaakt.
In de pauze werd een tractatie aangeboden
Zoals reeds bericht, zal woensdag de
nieuwe r. k. jongensschool aan de
Mariastraat te Hillegom officieel in
gebruik worden genomen. De jongens
hebben reeds enige tijd les in het
nieuwe gebouw ontvangen. Daar geen
ruimte kon worden gevonden om de
leerlingen tijdelijk onder te brengen,
vonden de bouw van de nieuwe school
en de afbraak van de oude gelijkertijd
plaats. Het gebouw bestaat uit tien
klassen, vijf gelijkvloers en vijf op de
eerste verdieping, die alle op hel zuiden
liggen, zodat de schoolkinderen van
alle zonneschijn kunnen profiteren.
Aan de noordzijde ligt de hoofdingang,
die toegang geeft tot een ruime hall.
In een van de lokalen zal de mogelijk
heid voor het projecteren van school-
films worden geschapen. De frisse,
zonnige lokalen zijn gemeubileerd met
praktische, moderne banken. De foto
toont een gedeelte van de ruime hall.
De heer D. H. Sieveking heeft vandaag het
feit herdacht, dat hij veertig jaar geleden
bij de belastingen in dienst trad. Momenteel
is de heer Sieveking werkzaam als adjunct
commies bij de tweede inspectie van de
Rijksbelastigen aan de Linnaeuslaan te Haar
lem. In de loop van de morgen is de jubila
ris op het kantoor van de inspectie gehul
digd en toegesproken door de hoofdinspec
teur J. C. Bus. In enige gloedvolle woorden
schetste de hoofdinspecteur de vele goede
kwaliteiten van de heer Sieveking en prees
het feit, dat hij altijd onder alle omstandig
heden een uitstekende samenwerking van
hem heeft ondervonden. Ook bracht hij de
jubilaris dank voor zijn verantwoordelijk
heidsgevoel dat hij tentoonspreidde. Tot slot
overhandigde hij de jubilaris een geschenk in
de vorm van een gratificatie en. namens het
personeel, een vulpenhouder.
Des middags maakten velen van de ge
legenheid gebruik de heer Sieveking in zijn
woning aan de Jacob van Campenstraat in
Heemstede geluk te wensen.
Wijkcomité Spaarndam. Het wijk-
comité Spaarndam belegt op dinsdag 5
februari in de 'hulpsêëretarie aldaar een
openbare vergadering.
HONDERD JAAR geleden schonk de
Haarlemse katoenfabrikant Thomas Wil
son - wiens naam nog voortleeft in het
Wilsonsplein - zijn stad een schilderij, dat
een bijzonder bloederige episode uit het
beleg van Haarlem moest voorstellen.
De makers van dit „kunstwerk"de
schilders Egenberger en Wijnveld, hadden
opdracht gekregen, „een zo realistisch
mogelijke voorstelling" te geven van de
strijd der dappere vrouwen van Haarlem
tegen de Spanjaarden. Zij kweten zich
daarvan zeer gewetensvol. Drie bij vier
meter schilderslinnen hadden zij nodig
voor de uitbeelding van een kluwen man
wijven, dat als woedende furiëri de vijand
telijf ging met pieken, hellebaarden en
kokende olie. Dit centrale motief, druipend
van het bloed, werd bekroond door een
ogenrollende Kenau, wier aanblik voldoen
de was om de beschouwer nachtmerries
te bezorgen.
Niettemin werd het schilderij „in grootev
dank" aanvaard. Het kreeg zelfs een ere
plaats in de Ridderzaal van het stadhuis,
waar het gelukkig nogal donker was, zo
dat de gruwzame détails niet ogenblikke
lijk in het oog sprongen. Later verhuisde
het doek naar het Frans Halsmuseum,
waar het vele bezoekers de stuipen op het
lijf joeg, totdat de Juddige museumdirec
teur het als te afgrijselijk voor openbare
vertoning naar de zolder verwees.
Dat was niet slechts een verstandige,
maar in zekere zin ook een symbolische
daad. Want omstreeks diezelfde tijd ver
huisde Kenau Simonsdochter Hasselaer
ook in overdrachtelijke zin naar de rom
melzolder. Reeds in Wilsons tijd was er
trouwens twijfel gerezen aan de helden
daden van Haarlems dappere „maninne",
die eeuwenlang bewierookt en bezongen
was als het zinnebeeld van de vrijheids
strijd. Zij had model gestaan voor ontel
bare boeken, romans, toneelstukken en an
dere kunstwerken. De naapx Kenau, Ken-
nowe, Kenu en hoe men haar verder ge
noemd heeft, was een begrip geworden in
binnen - en buitenland. Kort voor het ein
de van de vorige eeuw evenwel begon men
de bronnen wat critischer te bezien en
toen bleek alras, dat er voor heel de
Kenau-legende nauwelijks één betrouw
baar bewijsstuk te vinden was. De Haar
lemse stadsarchieven uit de periode van
het beleg zijn, waarschijnlijk kort voor de
val van de stad, vernietigd; de overige
stukken vermelden niets, dat Kenau's rol
als Spanjolendoder en aanvoerdster der
vechtende vrouwen kan boekstaven. Niet
één tijdgenoot, die de situatie in Haarlem
ten tijde van de belegering gekend heeft,
rept over haar als over iemand, die actief
aan de strijd deelnam en dus moet men
tenslotte wel tot de conclusie komen, dat
hier iets niet klopte.
Geruime tijd is de figuur van Kenau daar
na het middelpunt geweest van menings
verschillen tussen twee groepen historici.
De ouderen onder hen hielden vol, dat zij
wel degelijk de leidster van een vrouwen
bataljon was, dat de vijand mét pekkkransen
en kokende olie bestookte en zelfs aan de
uitvallen tegen de belegeraars deelnam.
De latere geschiedschrijvers echter be
weerden, dat haar activiteiten zich wel be
perkt zouden hebben tot het helpen ver
sterken der stadswallen en misschien
wachtlopen. Maar zelfs de meest critische
vertegenwoordigers van deze laatste groep,
zoals dr. Ekama, waren ervan overtuigd,
dat Kenau Simonsdochter zich bij het be
leg „op de een of andere wijze bijzonder
verdienstelijk gemaakt moet hebben".
De wave Kenau
In een voortreffelijk gedocumenteerde
studie van honderd pagina's „Kenu Sy-
monsdochter van Haerlem" komt de stads
archivaris van Haarlem, mej. dr. G. H.
Kurtz, thans aan alle twijfel een einde
maken. Zij heeft alle binnen- en buiten
landse bronnen bestudeerd en vergeleken,
een werk dat vele jaren gevergd heeft en
dat definitief afrekent met de legende van
Kenau de Verschrikkelijke. Deze Kenau
concludeex-t mej. Kurtz, heeft nooit be
staan; zij was het produkt van de win
zucht van contemporaine buitenlandse
uitgevers en de idolatrie van het nage
slacht, die tezamen een doodgewone bur
gervrouw het aureool van het heldendom
aanmaten.
Maar de echte Kenau, die dr. Kurtz er
voor in de plaats stelt, is stellig niet min-r
der belangwekkend. Zij wordt ons ge
tekend als een gewiekste, ietwat recalci
trante koopvrouw, die altijd met iedereen
„in proces lag" en zwaar op de penning
was. Reeds jong weduwe geworden, nam
zij de leiding van de scheepswerf van
haar overleden echtgenoot aan de Hout
markt over en bracht deze tot grote bloei,
terwijl zij bovendien met een eigen schip
'n levendige handel dreef op Scandinavië.
Het lijdt geen twijfel, of zij heeft tijdens
het beleg van haar stad geholpen bij het
ophogen der wallen, zoals ook de andere
Haarlemse vrouwen uit alle lagen der
burgerij dat deden. Maar gevochten als
een leeuwin, dat heeft zij alleen tegen
haar echte en beweerde schuldenaars en
schuldeisers, met wie zij blijkens de „bur-
gerrollen" van het gerecht vrijwel heel
haar leven overhoop lag. Typerend voor
haar karakter is, dat zij zelfs midden on
der het beleg alle mogelijke moeite deed,
om een van de mensen die haar geld
schuldig waren, in dc gijzeling te brengen.
Natuurlijk gaf Kenau's positie als han
delsvrouw en eigenares van vaste goe
deren veel aanleiding tot rechtszaken,
maar ook buiten de „negocie" om proce
deerde zij veel en graag, zoals een door
dr. Kurtz opgedoken acte van 1578 uit het
.„Dingboek" van Leiden bewijst. Op die
dag wijzen schepenen van de Sleutelstad
namelijk vonnis in een zaak tussen haar
en een zekere Margriete Pietersdochter,
waarbij de laatste veroordeeld wordt tot
een boete van zes pond Vlaams omdat zij
Kenau tot tweemaal toe „aen de visch-
marct binnen deser stede geslaegen hadde
De bekende Franse astronoom Jean Del
haye, die geruime tijd in Stockholm en
Leiden gewex-kt heeft, doch thans verbon
den is aan het observatorium van Parijs,
heeft donderdag in het Stedelijk Gymna
sium voor de leden van Les Conféx-ences
Frangaises een boeiende voordracht gehou
den over de ontwikkeling der sterrekunde
en over het aandeel dat de Franse weten
schap en techniek daarin gehad hebben.
Hoogtepunt van de avond was de vertoning
van de rolprent „Flammes et Soleil", de
eerste film die ooit gemaakt is van de ge
weldige erupties van gassen op de zon, die
als „protuberansen" bekend staan. Norma
liter zijn deze protuberansen, die dikwijls
tweehonderdduizend tot een half mil
joen kilometer boven het oppexwlak van de
zon uitstijgen, alleen te zien, wanneer dat
hemellichaam door de maan verduisterd is.
Kunstmatige zonsverduistering
Maar omdat zulke zonsverduisteringen
slechts zelden vooi'komen en bovendien
zeer kort duren, construeerde de Franse
astronoom Bernhax'd Lyot een speciale kij
ker, waarin hij tussen objectief en oculair
een cirkelvormig, ondoorzichtig schijfje
plaatste, dat als het ware als een minia
tuur kunstmaan fungeert. Door deze kij
ker ziet de waarnemer, precies als bij een
echte zonsverduistering, alleen de corona
van de zon en dan worden dus ook de pro
tuberansen zichtbaar. Lyot heeft met dit
vernuftige instrument in 1935 duizenden
meters film van zulke „energiestormen"
opgenomen. Deze unieke opnamen, in vijf
tot zeshonderdmaal versnelde px-ojectie op
het bioscoopscherm gebracht, maken een
overweldigende indruk: een gigantisch he-
melvuurwerk, vergeleken waarbij een
atoombomexplosie slechts kinderspel is.
De heer Delhaye gaf verder een schets
van de ontwikkeling der astronomie in
Frankrijk sedert de stichting van het eer
ste observatorium in Parijs, nu drie
eeuwen geleden. Hij herinnerde eraan hoe
daar, te beginnen met Huygens, ook vele
Nederlanders gewerkt en gestudeerd heb
ben en vestigde voorts de aandacht op de
figuur van Leverrier, de geniale negen
tiende eeuwse directeur van dit instituut,
die onder meer de ontdekking van de „ont
brekende" planeet Neptunus mogelijk
heeft gemaakt en die tevens profeet en
wegbereider geweest is van de moderne
astronomie. Mede dank zij hem werd Pa-
rijs het internationale sterrekundige stu
diecentrum, dat het thans nog is, terwijl
Leverrier bovendien de basis legde voor de
„astronomie der posities", waaruit onder
andere weer de beroemde Parijse precisie-
tijdmetingsdienst voortkwam. Thans werkt
deze dienst met instrumenten die zelfs
tijdsverschillen van duizendste delen van
een seconde per etmaal (dat is per as-
omwenteling van de aarde) feilloos re
gistreren.
Electronische. telescoop
Ook het werk van de overige Franse ob
servatoria, zoals die op de drieduizend me
ter hoge Pic du Midi in de Pyreneeën, het
astrofysisch laboratorium bij Versailles en
de radiotelescopenbatterij-in-aanbouw te
Sologne, werd uitvoerig besproken en met
dia's toegelicht. Het laatste nieuwtje is een
„electronische telescoop" van Frans fabri-
gaat die inplaats van lichtindx-ukken elec
tronische impulsen registreert op speciale
fotografische platen, welke ongeveer hon
derd maal gevoeliger zijn dan het snelste
conventionele foto-materiaal.
Met de mededeling dat Frankrijk nog dit
jaar een telescoop met een spiegel van
twee meter doorsnee de grootste van
Europa zal bezitten, besloot de heer Del
haye zijn vooi-dracht, die ook voor leken
gemakkelijk te volgen en ongemeen inte
ressant was. De erepresident van de Con
férences Frangaises, dr. E. baron de Vos
van Steenwijk zelf een amateur-sterre-
kundige van reputatie sprak dan ook
wel uit aller naam, toen hij de inleider van
harte dank zegde voor diens boeiende „as
tronomische Tour de France".
Onder het niet zeer talrijke gehoor be
vond zich ook burgemeester Cremers.
mit een beesemstock" en haar daarna „int
aensicht gegrepen, seggende: waer is nu
u hes?, en diex-gelijcke woorden, vileynich
ende smadelijc spreekende".
Uit de archivalia, zo zegt dr. Kurtz in
haar boek, is tot dusver niets gebleken
omtrent Kenau's roemruchte bedrevenheid
in het pekslingeren en in de wapenhandel.
Slechts in een opzicht heeft zij in de pe
riode van het beleg iets bijzonders voor
het „gemeen belang" gedaan, namelijk
door het leveren van een voorraad best
scheepshout dat Burgemeesteren en Kapi-
teinen van Haarlem nodig hadden voor de
bouw van enkele galeien die de di'eigende
isolatie van de stad aan de kant van het
Haarlemmermeer moesten verhindex-en.
Voor deze prestatie beloofde het stadsbe
stuur haar de inlossing van een „rente
brief" ad tweehonderdvijftig gulden die
Kenau nog schuldig was aan de „Cappel-
meestei-en van de Langebrug", maar daar
mee liep het niet zo vlot. Veertien jaar
na het beleg had Kenau haar rentebrief
nog steeds niet teruggekregen en moest
zij in een x-equest aan de stadsregering
nogmaals om inlossing verzoeken, erop
wijzend hoe zij „als een goet patriot deser
stadt Haei'lem heeft helpen houden totten
leste toe, dat de stadt met accoort over-
gegaen is aan de gemeene vianden (God
betert)".
Door piraten vermoord
Lang na Kenau's tragisch einde zij
maakte in 1588 op haar eigen karveel een
handelsreis naar Noox-wegen, waar het
schip naar men aanneemt door zeerovers
ovexwallen en uitgemoord werd proce
deerden haar dochters nog altijd over die
vordering totdat men eindelijk in 1596 tot
een akkoord kwam. Als Kenau werkelijk
de x-oemx'uchte vi-ijheidsheldin geweest
was, die de legende ons voorschotelt, dan
hadden Haarlem en de Haarlemmers haar
stellig met eei'bewijzen ovei'laden en zeker
niet zolang gechicaneerd over een bedrag
van enkele honderden guldens, is een der
conclusies in van dr. Kurtz' belangwek
kende, dikwijls boeiende boek, dat in een
keurige, rijk-geïllustreerde uitvoering bij
Van Gorcum en Comp. te Assen versche
nen is. Men vindt er tevens een critische
analyse in van vrijwel alle lofzangen
op de legendarische Kenau en een hoofd
stuk gewijd aan haar nazaten, van wie
velen vooraanstaande regenten werden.
H. C.
ADVERTENTIE
Let op onze fantastisch lage prijzen
voor goede sigaren.
Een greep uit onze collectie:
TIPS (Senoritas) 8'/2 cent
PERFECT 11 cent
CORONA ROYAL 16 cent
Verpakking: dozen van 10 stuks.
Exclusieve Sigarenhandel
GROTE HOUTSTR. 81 - HAARLEM
Gevestigd: Ao. 1800.
Op het voorterrein van de Ripperdakazer-
ne zijn vanmorgen 12 kornetten van 't korps
zware luchtdoelartillerie voor het front van
de troep tot reserve-tweede luitenant be
ëdigd. In handen van de garnizoenscomman
dant, luitenant-kolonel F. van der Mey, leg
den de nieuw-benoemde officieren, waarvan
er acht afkomstig zijn van het garnizoen
Bussum, de eed van trouw aan de Koningin
af. De namen van de beëdigde officieren
luiden. R. Adoma, G. J. Bos, W. C. Blok, M.
A. Spruit, C. C. Kuiken, Lens, C. P. de Vries,
II. J. Lubbers, W. H. Kam, W. F. ten Ilove,
P. J. Deinum en J. Lodders. De Koninklijke
Militaire Kapel verleende medewerking.
Familieleden en officieren hebben de
nieuwe officieren gecomplimenteerd, waar
na een parade werd gehouden.
Wegens zijn aanstaand vertrek naar Sidney
en wegens het bereiken van de pensioenge
rechtigde leeftijd hebben de heren J. van
Eek, brigadier en H. W. A. E. de Vries,
hoofdagent, donderdag afscheid genomen
van de Haarlemse politie. Zij zijn ontvangen
door de hoofdcommissaris van politie, de
heer J. Fontijne. Van het korpsfonds ontvin
gen zij een aandenken. De laatste jaren wa
ren zij verbonden aan de verkeerspolitie en
op deze afdeling hebben zij speciaal afscheid
genomen, waarbij hartelijke woorden zijn
gesproken.
