IN HALFWEG ZEGT MEN ELKANDER NA: „LIEVER BIJ AMSTERDAM
DAN INLIJVING BIJ DE GEMEENTE HAARLEMMERMEER"
Gevreesd wordt, dat buurtschappen teveel
in vergeten hoek zullen geraken
Radio Moors
ZATERDAG 23 FEBRUARI 1957
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
11
Dualistisch
Bujf er staat
MAAR LIEFST HIELD MEN ALLES BIJ HET OUDE
„Vergeten stukje'
Liever bij Haarlem
c«*wa«K MS&ftwtc
AMSTERDAM
HAARLEM
'«KM»
,jw>n* A
HAARLEMMERMEER
Wat denken nu de mensen, die in het
„stedelijke" grensgebied van beide ge
meenten wonen van de voorgenomen „an
nexatie" van Haarlemmerliede en Spaarn-
woude door Haarlemmermeer?
In Halfweg en Zwanenburg blijft men de
dingen liever zien van de gezichtshoek van
de beide dorpen uit. Door een ophaalbrug
en een klein veerpontje met elkaar ver
bonden en gescheiden door het water van
de Ringvaart voelen de mensen van beide
dorpen aan de ene kant een vrij grote
verbondenheid met elkaar en beschouwen
zij zich aan de andere kant in elk van de
dorpjes als volkomen op zich zelf staand.
Kleermaker Th. M. Fouw, die zijn hele
leven lang, 51 jaar, in Zwanenburg woont
en van zijn werkplaats uit over het water
van de Ringvaart op Halfweg kijkt, zei
toen wij hem ernaar vroegen met iets van
schrik in zijn stem: „Als ik dan maar geen
Halfwegger wordt", om daar enigszins
paradoxaal aan toe te voegen: „Het is een
onding, dat Zwanenburg en Halfweg be
stuurlijk tot twee verschillende gemeenten
behoren". Iets van de dualiteit van de be
woners spreekt uit deze mening. Aan de
ene kant wil men de beide dorpen graag
in één gemeenteverband brengen, aan de
andere kant is men huiverig voor de conse
quenties.
In het algemeen vindt men overeenstem
ming in opvattingen tussen de mensen van
Zwanenburg enerzijds en die van Halfweg
anderzijds. De Zwanenburgers zeggen: „Wij
zijn toch al lang gemeente HaaxTemmer-
meer. Wij willen Halfweg, waar wij voor
een groot gedeelte op aangewezen zijn,
graag in het zelfde gemeenteverband, dus
waarom zouden wij tegen zijn?" De men
sen aan de andere kant van de Ringvaart
echter zijn feller in hun meningen: „Wij
willen nooit bij de Haarlemmermeer, dan
nog liever bij Amsterdam!" is een opvat
ting, die men in het kleine forensenplaatsje
halverwege Amsterdam en Haarlem veel
ontmoet.
De reden hiervan wordt juist bepaald
door het karakter van Halfweg als foren
senplaats. Veel inwoners gaan iedere mor
gen per tram of eigen vervoermiddel naar
de hoofdstad en komen 's avonds laat thuis.
Hierdoor is vooral voor de mannen de
band met Amsterdam sterker geworden
en zouden zij het niet eens zo erg vinden
als Halfweg deel van de hoofdstad zou
worden. Zij stellen echter allen voorop, dat
zij de toestand liever willen laten, zoals
die nu is en als ideaal zouden zij het nog
altijd beschouwen, als Zwanenburg in de
gemeente Haarlemmerliede en Spaarn-
woude zou kunnen worden opgenomen.
Hiertegen komen dan echter weer de Zwa
nenburgers op, die zoals de oude werk
man J. Horstman, die wij op zijn klompen
langs de Ringvaart zagen lopen, zeggen:
„Ik vind het zo wel best. Laten wij maar
rustig bij Haarlemmermeer blijven". Horst
man woont dan ook al bijna twintig jaar
in de Haarlemmermeer....
Trefpunt van meningen wordt het kleine
pontje, dat onder leiding van pontbaas T.
Molema, iedere dag honderden keren heen
en weer vaart tussen de beide rivaliserende
dorpen. Molema zelf heeft nog niet zo
over het probleem nagedacht. Hij is slechts
bezorgd voor de N.Z.H.-autobussen, die
1 april van Zwanenburg naar Amsterdam
zullen gaan rijden, waardoor vele vaste
klanten niet meer per pont zullen over
steken om op de Amsterdamseweg de
blauwe tram te halen. Eén van de op
varenden meende echter, dat bij samen
voeging Halfweg er altijd slechter van
wordt en pontbaas Molema beaamde dit.
Maar zij wonen dan ook beiden in Halfweg.
„Geef rnij maar Haarlem" zegt de 74-
jarige los werkman Jacob Nooy uit het
■gedeelte Spaarndam, dat nu nog tot
de gemeente Haarlemmerliede behoort.
„Wij zijn hier helemaal op Spaarndam
aangewezen en nu zijn wij een
vergeten hoekje".
Achter .zijn boerderij wijst de veehou
der J. van Schie over het beregende
land naar de plaats, waar de nieuwe
rijksweg vermoedelijk zal worden aan
gelegd. Liever zou hij zien, dat het
gebied ten westen va.n de nieuwe rijks
weg en ten noorden van de weg Haar
lem-Amsterdam bij de gemeente Haar
lem wordt gevoegd dan bij
Haarlemmermeer.
De heer Cornelissen, die een drukbeklant
café heeft in Halfweg aan de rijweg Am
sterdamHaarlem was iets positiever in
zijn mening: „Wij willen het liefst op ons
zelf blijven. Moet onze gemeente echter
weg, dan liever bij Amsterdam dan bij de
Haarlemmermeer", en hij voegde er aan
toe „Och mijnheer wij blijven toch maar
een bufferstaat. Wij zijn echter niet bang,
dat wij opgedeeld worden door Amster
dam en Haarlem, want Haarlem heeft
geen geld meer en Amsterdam is ook rut!"
Graag wil de heer Cornelissen ook Zwa
nenburg bij Halfweg hebben, maar hij
karakteriseerde het dualistische gevoel dat
wij reeds signaleerden met de tooorden:
„Je blijft een Halfwegger. Zo gauw je
over de brug bent heb je een ander ge
voel".
Melkboer A. F. Buijs uit Spaarnwoude
wil alles het liefst houden zoals het is.
„Je moet nog maar afwachten, hoe je
het krijgt" meent hij, ofschoon hij zich
wel afvraagt of het dorp Spaarnwoude,
ook zonder grenswijziging, in de toe
komst nog lang ongewijzigd zal blijven
Zijn collega M. de Graaff, die even ver
derop woont, was het hier ook wel mee
eens. Voorzichtiger zei hij er echter bij:
„Je weet niet wat het wordt en of wij er
slechter van worden." Aarzelend stelde hij,
dat de belastingen wel hetzelfde zullen
zijn.
Een klant, de lasser A. Klomp uit Half
weg, die aan de toog een borreltje drinkt,
vond samenvoeging wel goed. ,,'t Ligt er
alleen aan, hoe" meende hij. „Liever had
ik gehad dat Zwanenburg bij Halfweg
kwam."
Rustiger liet pastoor J. Karskens, die
wij in de pastorie in Halfweg opzochten,
zich uit. Kerkelijk zal er voor hem wel
niet zo veel veranderen door de samen
voeging. Wél was hij bang, dat door de
toenemende verstedelijking van Amster
dam het dorp Osdorp en een gedeelte van
de IJpolder van zijn parochie zullen wor
den afgenomen. „Ach, op het ogenblik be
hoort vijfnegende van mijn parochie al tot
de gemeente Haarlemmermeer en de rest
is vrij verspreid. Ik wil echter niet hiep,
hiep, hoera roepen, want tenslotte blijven
wij toch maar een bufferstaat" besloot
pastoor Karskens.
Telefonisch vroegen wij ds. A. J. Krom
hout, Nederlands Hervormd predikant,
naar zijn oordeel. Ds. Kromhout hield zich
echter zijn mening voor, daar hij zich niet
grondig over de samenvoeging had kunnen
oriënteren en het overigens niet geheel
juist achtte, zijn oordeel via een blad ken
baar te maken. Ds. L. Berger, Gerefor
meerd predikant, zei, zich geen meping
over de plannen te willen aanmeten, daar
hij nog te kort in de gemeente werkzaam
is. Wel meende ds. Berger, dat de samen
voeging weinig gevolgen zal hebben voor
het werk van de kerkelijke gemeente. Im
mers de predikant is reeds werkzaam in
drie gemeenten, te weten: in Haarlemmer-
liede-Spaarnwoude, Haarlemmermeer en
Amsterdam; het gebied van de kerkelijke
gemeente is namelijk over deze drie ge
meenten uitgestrekt.
(ADVERTENTIE)
Vpfpl van ouds bekend TeL 14609
Officieel Philips-reparateur
KRUISSTRAAT 38 - HAART.EM
PMILi
Bij de foto links:
Caféhouder M. de Graaff en zijn klant,
de lasser A. Klomp, beiden uit Half
weg, hielden alles het liefst maar zoals
het nu is. Alleen wilden zij, als Haar
lemmerliede en Spaarnwoiide toch zou
moeten worden opgeheven, liever bij
Amsterdam, komen dan bij de
Haarlemmermeer.
Bij de foto onder:
Het gemeentebestuur van Haarlem-
merliede-Spaarnwoude zal zich een
dezer dagen beraden over de plannen
van Gedeputeerde Staten. Reeds heb
ben B. en W. het advies gevraagd aan
mr. dr. C. Ch. A. van Haren te Den
Haag, die over juridisch-planologische
zaken adviezen uitbrengt. Tijdens een
vergadering v>an B. en W. hebben wij
hen naar hun mening gevraagdDe
burgemeester, drsJ. J. M. Visser, zal
echter zijn oordeel voorbehoiLden en
dit ook in de openbare raadsvergade
ring niet kenbaar maken. Overigens
stelde de burgemeester, dat als Half
weg toch in een andere gemeente moet
opgaan en een enquête zou worden
gehouden, de meeste inwoners zich
vermoedelijk voor aansluiting bij Am
sterdam zouden uitspreken: Halfweg
is immers veel meer georiënteerd op
Amsterdam dan op Hoofddorp. De
beide wethouders zullen hun gedachten
over de plannen in de openbare raads
vergadering op 13 maart kenbaar ma
ken. Op de foto van links naar rechts:
secretaris A. Janssen, wethouder J.
Bokma, burgemeester drs. J. J. M.
Visser en wethouder J. van Lieshout.
verzuchtte Buijs, „dat houd je misschien
toch niet zo".
Een eindje verderop troffen wij de heer
P. T. H. Dijkzeul, die juist enige bood
schappen had afgeleverd uit zijn kruide
niersautootje. Ofschoon hij uit Haarlem
kwam, hield hij het echter ook liever zoals
het nu is, omdat hij zijn vaste klanten
heeft bij de boeren en in het dorpje
Spaarnwoude. „Alle verandering betekent
nog geen verbetering, mijnheer", meende
hij. Wel zou er in het begin niet veel ver
anderd worden, als het gebied rond
Spaarnwoude aan de Haarlemmermeer zou
komen, maar „Je kunt nooit weten
Na deze enigszins behoudende stemmen
zijn wij doorgereden naar dat gedeelte van
Spaarndam, dat bij de voorgestelde grens
wijzigingen bij de gemeente Haarlem en
dus ook bij het andere gedeelte van
Spaarndam komt.
De bewoners, die wij hier spraken, toon
den zich over deze verandering enthousiast.
De 74-jarige los werkman Jacob Nooy, die
wij in zijn woning aantroffen, zei ten
minste: „Het is 'Hiér 'een vergetéh stukje,
mijnheer. In Spaarndam ziet alles er keu
rig uit, maar hier.Veelbetekenend
was zijn jnisnoegde blik naar de weg
voor zijn huis, die vol gaten met mdd-
derwater stond. „Je ziet hier nooit iets,
voor alles moet je naar Spaarndam"
merkte hij verder nog op om er aan toe te
voegen „Geef mij maar Haarlem", om na
deze bekend aandoende woorden weer naar
buiten te kijken, waar de regen nu even
had opgehouden en het iets lichter werd.
Ook zijn familieleden beamen volmondig
zijn opvatting. Neen, hier is men blij als
aan het bestaan van Haarlemmerliede en
Spaarnwoude, voor zover hen zelf althans
betreft, een einde gemaakt wordt.
Even verderop troffen wij mevrouw
Blom thuis. Haar man is houthandelaar.
Op onze vraag naar haar mening viel zij
met de deur in huis „Ik vind alles best,
als de belasting maar niet hoger wordt."
Na deze enigszins verrassende woorden
wilde zij wel vertellen, dat zij de samen
voeging bij Haarlem bijzonder prettig
vindt. „Dan is er eindelijk kans op een
betere busverbinding met Haarlem" meen
de zij, „nu moeten de inwoners van dit
gedeelte van Spaarndam eerst naar het
ander gedeelte lopen, om daar de bus te
nemen". Dat het gemeentebestuur in Half
weg is vindt zij ook onjuist. „Wij moeten
om naar het raadhuis te gaan eerst lopen
naar Spaarndam, dan de bus nemen naar
Haarlem, dan overstappen op een andere
Do vette lijnen op deze kaart geven de nieuwe grenzen aan
van de gemeenten Haarlemmermeer, Haarlem en Amsterdam
na opheffing van de gemeente Haarlemmerliede en Spaarn
woude, volgens de voorstellen van Gedeputeerde Staten van
Noordholland. Deze voorstellen dienen evenwel nog door de
Kamers te worden aanvaard. Aan Haarlem wordt het gebied
van Zuid-Schalkwijk toegevoegd, aan Amsterdam een klein stuk
grond ten oosten van het huidige zijkanaal F, dat, zoals ook op
de tekening te zien is, in oostelijke richting wordt vergraven en
dat van een binnenhavencomplex wordt voorzien. Tevens is op
de kaart op Amsterdams gebied de verlegging van de spoorbaan
en de rijksweg tussen Haarlem en Amsterdam aangegeven. Bij
Haarlem komt bovendien nog een kleine strook aan de oostzijde
van de sluis te Spaarndam, waar de bebouwing aansluit aan
het Haarlemse gebied. Al het overige komt bij de gemeente
Haarlemmermeer. Op de kaart is ook duidelijk te zien hoe
Halfweg en Zwanenburg, ondanks de scheiding door de Ring
vaart, tot één dorpskern samengroeien.
Even verder langs de Liedeweg staat
rechts de boerderij van J. B. van der Aar,
die het werk thans zoveel mogelijk aan
zijn zoons overlaat. „Ja ik heb van de
plannen gehoord", zei de heer J. v. d. Aar,
een van de zoons. „Als ze o.ns maar op de
boerderij laten." Deze jonge veehouder was
echter niet zo enthousiast over de toe
komstige ontwikkeling en vreesde, dat na
verloop van jaren het agrarisch gebied
steeds meer zal worden aangetast. „Nou
ben je eenmaal zo ver, dat je kunt gaan
trouwen en dan moeten ze je ook op de
boerderij laten. We kunnen toch niet ergens
drie hoog in een stad gaan zitten?" En
terwijl de jonge Van der Aar deze vraag
stelde, ging hij onvermoeid door met hel
volladen van een kruiwagen uit een hoop
pulp, en als de wagen vol was verplaatste
hij die met behulp van zijn broer over een
glibberige ijzeren plaat. Er werd stevig
doorgewerkt, want spoedig zou het vee
weer om eten vragen en dan moet de
maaltijd gereed zijn.
HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE is volgens
de laatste druk van Winkler Prins een Noordhollandse ge
meente van 3468 ha met 3633 inwoners, waarvan dertig
percent protestant, 59 percent rooms-katholiek en elf percent
onkerkelijk. De gemeente omvat onder "andere de dorpen
Spaarnwoude, Haarlemmerliede, Houtrijk- en Polanen of
Halfweg. Wanneer men daar nu nog aan toevoegt, dat in
Halfweg een grote suikerfabriek is gevestigd en dat de ge
meente verder een zuiver agrarisch karakter draagt, dan is
het beeld ongeveer compleet, dat de meeste inwoners van
Zuid-Kennemerland zich van hun naaste buren hebben
gevormd.
Haarlemmerliede is een streek, waarover men bijna nooit
spreekt. Maar in 1954 veranderde dat, toen het in tal en
last toenemende Haarlem Zuid-Schalkwijk voor zich op
eiste. Haarlemmerliede dacht een tegenzet te doen en
vroeg Zwanenburg in ruil. Daarna heerste er weer twee
jaar stilte om dit grensincident, totdat Gedeputeerde Staten
van Noordholland het zwijgen verbraken. Hun oordeel
is zoveel als de aankondiging van het doodvonnis over het
zelfstandig bestaan van de gemeente Haarlemmerliede en
Spaarnwoude. Zwanenburg gaat niet naar Halfweg, maar
het grootste deel van Haarlemmerliede zal voortaan van
Hoofddorp uit worden bestuurd en Amsterdam pikt ook nog
een graantje mee.
De voorstellen van Gedeputeerden vormen nu in de
dorpen en buurt van de bedreigde gemeente het gesprek
van de dag. Natuurlijk zal straks de gemeenteraad de
officiële mening van de ingezetenen vertolken. Wij gaven er
de voorkeur aan die ingezetenen zelf spontaan te laten
spreken en voerden daartoe tal van gesprekken met boeren
en arbeiders, intellectuelen en ondernemers. In de na
volgende reportage vindt men een bloemlezing van de
meest markante gezichtspunten.
Op een sombere, grauwe achternamid
dag reden wij via het dorp Spaarnwoude
naar Spaarndam. De lucht was dicht
getrokken en de regen gutste naar beneden,
alsof het voorlopig niet meer droog zou
worden. Over een hobbelige weg, waarin
de kuilen met bruin drabbig water gevuld
waren, dat in venijnige fonteinen opspoot
steeds als de wielen van onze auto erin
bonkten, ging het in een enigszins ge
drukte stemming door het vlakke polder
land langs boerderijen, die eenzaam weg
gedrukt achter de schaarse druipende bo
men lagen. Spaarnwoude was verlaten:
wij troffen slechts melkboer A. F. Buijs
aan, die zelf in het dorp woonde en bezig
was zijn klanten te bedienen. In een leren
jas stond hij naast zijn motorbakfiets en
vertelde, dat de boeren het dorp het liefst
zouden willen houden, zoals het nu is. Hij
zelf was daar ook een voorstander van.
„Maar wat oud-Spaarnwoude geweest is",
De oude stompe toren van Spaarn
woude zal zich over de grensivijziging
niet druk maken. Gedurende zijn hele
bestaan heeft hij al uitgekeken over
het groene polderland en of dat nu
gemeente Haarlemmerliede en Spaarn
woude of Haarlemmermeer heet, laat
hem koud.
bus naar de Tempelierstraat en vervolgens
met de blauwe tram naar Halfweg. Dat is
toch vreselijk omslachtig". Omdat het ge
hele leven van dit dorpsgedeelte op het
andere gedeelte van Spaarndam georiën
teerd is, vinden de bewoners het prettig
als beide delen nu één worden onder be
stuur van Haarlem.
Bij het verlaten van de woning van de
familie Blom zagen wij drie gemeente
arbeiders van de gemeente Haarlemmer
liede en Spaarnwoude bezig met uit een
vrachtauto gruis te scheppen, dat voor de
versteviging van het voetpad naast de rij
weg dient. Zij bleken alle drie in een ver
schillend deel van de gemeente te wonen:
C. Kabel in de Houterpolder, die vermoe
delijk in de toekomst bij Amsterdam zal
komen, zijn maat A. Kooijman in Halfweg,
dat gemeente Haarlemmermeer wordt en
de derde, B. Wempe, die in Spaarnwoude
woont zal ook vermoedelijk bij Haarlem
mermeer komen. Erg bezorgd maken zij
zich niet over deze situatie. De nieuwe
gemeentes, waar zij bij zullen gaan be
horen, zullen ook wel gemeentewerklieden
nodig hebben en dan kunnen zij doorgaan
met. hun werk, zij het dan op verschillende
plaatsen. Erg onder de indruk van het feit,
dat de gemeente, waar zij bij in dienst zijn,
zal verdwijnen, zijn zij dus niet en voor
lopig" bepalen zij zich maar tot de naaste
toekomst.
Achter zijn boerderij zette de veehouder
D. J. van Schie, wonende aan de Liede
weg in Haarlemmerliede, zijn kruiwagen
vol pulp neer, toen wij hem naar zijn me
ning over de samenvoeging van gemeenten
vroegen. Over het uitgestrekte weiland
achter de boerderij hing een dicht regen
gordijn en daarom nam de heer Van Schie,
die namens de Katholieke Volkspartij in
de gemeenteraad zitting heeft, ons mee
naar de huiskamer. „De plannen kwamen
voor mij niet onverwacht", zei de heer
Van Schie, die erop wees, dat de belangen
van de agrariërs op het spel staan. „Mijn
vrees is, dat het plattelandsgedeelte van
de huidige gemeente niet gemakkelijk een
vertegenwoordiger in de nieuwe gemeente
raad te Hoofddorp zal krijgen", aldus het
raadslid, die in de gemeenteraad steeds is
opgekomen voor de belangen van zijn
buurtschap, speciaal als die op agrarisch
terrein lagen. De buurtschap wordt groten
deels door rooms-katholieken bewoond, die
bij opname in een veel grotere gemeente
vermoedelijk niet zo sterk als thans zullen
worden vertegenwoordigd.
„Ik ben geen voorstander van deze sa
menvoeging en ik verwacht, dat de ge
meenteraad van Haarlemmerliede-Spaarn-
woude zich ook in dergelijke zin zal uit
spreken". Nadat het raadslid gewezen had
op het mentalifeitsverschil tussen de in
woners van beide gemeenten, vroeg hij
zich af, of vanuit Hoofddorp wel voldoende
de belangen van de buurtschappen Spaarn
woude en Haarlemmerliede kunnen wor
den behartigd. Dit gebied ligt namelijk ver
uit het centrum van de geplande gemeente.
„Helemaal in een uithoek" vond de vee
houder, die vervolgens wees op de plan
nen tot aanleg van een recreatiegebied bij
de Mooie Hel. „Dit recreatiegebied zal wel
niet zijn tegen te houden, maar als agrariër
verzet je je zo lang mogelijk."
En verder zei dit raadslid: „Als die sa
menvoeging dan toch moet doorgaan, dan
moet het gebied ten westen van de ge
plande rijksweg beoosten Haarlem maar
bij bet gebied van de gemeente Haarlem
worden ingelijfd". Voor ons is dit veel aan
lokkelijker, omdat men bier veel meer op
Haarlem is georiënteerd dan op Hoofddorp
en de twee grote wegen de nieuwe
rijksweg en de weg HaarlemAmster
dam dit gebied van de gemeente zullen
afsnijden." Overigens vreesde de heer Van
Schie wel, dat als deze plannen zullen
worden uitgevoerd, veel van de vertrouwde
dorpssfeer verloren zal gaan.
