Eerste Kamer aanvaardt
gewijzigde tunnelmotie
Hoe de Velser tunnel groeit
Citefarlii© A
Is geld verdienen in de
schoolvakantie ongewenst
De geestelijke nood van de
middelbare schooljeugd
Minister Algera: Kwestie is nog
niet in ministerraad besproken
Vier middelen die
Ik. ouwbaarzëjn!
Eerste Kamer over Onderwijs:
Menuhin vertolkte
concert van Bloch
5
Woningbouw bereikte in
februari recordcijfers
„De dis der eeuwen" in het
Tropeninstituut
Parlementair commentaar
Wat is Stemm,
öwf?tkehb
Oud-NSB-er ten onrechte
voor verraad veroordeeld
Ouders en school in gebreke gesteld
Instorting Vijzelstraat voor
de Hoge Raad
Schrift en schrijven"
tot 1 mei verlengd
Laatste voorstellingen
door „Test" uitgesteld
Jaarverslag Letterkundig
Museum over 1956
Plannen voor tunnel onder
de Oude Maas
Raad voor de Woningbouw
over Standaardisatie
Oratorium van Joh. Chr.
Bach in bewerking
„Het huis op het plein"
Nieuw concertovan
Frank Martin
Graven in abdijkerk van
Elten geopend
WOENSDAG 10 APRIL 1957
De Eerste Kamer heeft gisteren, met al
leen de stemmen van de A.R.-fractie tegen,
de motie aangenomen, waarin de regering
wordt uitgenodigd de bouw te bevorderen
vart een tweede auto-tunnel (de Coentun-
nel) onder het Noordzeekanaal in het be
lang van de ontwikkeling van de Zaan
streek.
De motie was vorige week ingediend
door de heren Matser (K.V.P.), Schermer-
horn (P.v.d.A.), De Vos van Steenwijk
(V.V.D.) en Lichtenauer (C.H.). De minister
van Verkeer en Waterstaat wordt erin uit
genodigd de onverwijlde voortgang van de
bouw van de IJtunnel te willen bevorde
ren, een redelijke rijksbijdrage in de kos
ten van deze bouw te willen vaststellen
en krachtige voortgang te geven aan de
voorbereiding van de bouw van een twee
de autotunnel onder het Noordzeekanaal,
die noodzakelijk wordt geacht voor de ont
wikkeling van de Zaanstreek.
De heer Matser (K.V.P.) erkende het be
zwaar, dat de minister niet kan worden
uitgenodigd „een redelijke rijksbijdrage in
de kosten van deze bouw te willen vast
stellen". Daarom veranderde hij het woord
„vaststellen" in „bevorderen".
Hij bracht nog een wijziging aan waar-
door gelezen wordt: „Gelet op de omvang
rijke werkzaamheden, reeds uitgevoerd
In februari van dit jaar zijn enige bouw-
records gebroken. In die maand kwamen,
volgens gegevens van het Centraal Bureau
voor de Statistiek, 6.106 woningen gereed,
een aantal dat in geen enkele februari-
maand in Nederland zelfs maar werd bena
derd. Het hoogste vooroorlogse resultaat
ooit in een februarimaand bereikt was 4.025
woningen in 1932, het tot nu hoogste na de
oorlog 3.832 in 1952. In de koude februari
maand van vorig jaar kwamen slechts 1.719
woningen gereed.
Het hoge cijfer van febr. 1957 is voor een
belangrijk deel te danken aan de gunstige
weersomstandigheden, waarvan mede door
het in maart 1956 gewijzigde goedkeurings-
en subsidiebeleid voor de woningbouw ten
volle profijt kon worden getrokken.
Doordat in februari aan meer nieuwe wo
ningen werd begonnen dan er werden vol
tooid, namelijk 6.667 stuks, bereikte ook
het aantal in aanbouw zijnde woningen
met 96.105 op 1 maart van dit jaar een
nieuw record. In dezelfde maand van het
vorige jaar werd aan slechts 1.190 wonin
gen begonnen. In de eerste twee maanden
van 1957 werd met de bouw van 14.420 wo
ningen aangevangen tegen 5.314 in dezefde
periode van 1956. In dezelfde maanden wer
den 12.299 woningen voltooid tegen 6.926
in de overeenkomstige periode van vorig
jaar. In totaal waren eind februari sinds
de bevrijding 520.460 nieuwe woningen ge
reed gekomen.
ADVERTENTIE
Vier werkelijk betrouwbare middelen
helpen elkaar en doen wonderen I
De vier geneesmiddelen van Chefarine
„4" worden in de hele wereld op grote
schaal gebruikt. Ze hebben hun volkomen
betrouwbaarheid wel zeer afdoende be
wezen. Stuk voor stuk hebben zij mil-
lioenen mensen baat gebracht. Tezamen
in één tablet verenigd werken zij nóg beter
en helpen vaak waar andere middelen
falen. Chefarine „4" is een middel tegen
pijnen en griep, dat Uw vertrouwen in
derdaad waard is.
JD BEROEMDE GENEESMIDDELEN
rr, INÉÉN TABLET
Tegen pijnen en griep. Geschikt voor de gevoeligste maag,
want die wordt beschermd door het bestanddeel Chefarox.
Op Wereldgezondheidsdag 1957, dinsdag
9 aori'. heeft minister J. G. Suurhoff een
rede uitgesproken in het Koninklijk Insti
tuut voor de Tropen in Amsterdam, ter ge
legenheid van de opening van een nieuwe
afdeling „De dis der eeuwen". „Bij de art
senstudie moet sneer dan voorheen aan
dacht worden geschonken aan de voedings
leer", zei de minister.
D minister noemde als een van de ge
varen die de volksgezondheid bedreigen,
het gebrek aan kennis omtrent de verhou
ding tusen voeding en lichamelijk welzijn.
Tezeer wordt optimale gezondheid en veel
eten met elkaar in causaal verband ge
bracht. Eveneens een gevaar voor de ge
zondheid noemde de bewindsman de com
mercialisering van de voedselproduktie
en -distributie. Kleurstoffen en andere
chemicaliën worden toegevoegd aan het
voedsel, tot steun van valse aanprijzingen.
De situatie in Nederland, is, aldus minis
ter Suurhoff, maar kinderspel vergeleken
bij de dramatische problematiek, waarme
de het overgrote deel van de wereldbevol
king te kampen heeft. De bewindsman
achtte het een primaire taak van het wes
ten, dus ook van Nederland, om via ka-
pitaalbijdragen, de volkeren, die op het
ogenb'.'k aan ondervoeding lijden, de mo
gelijkheid te bieden een eigen voedselpro
duktie op te bouwen.
Ir. J. A. P. Franken, directeur-generaal
van de Voedselvoorziening, sprak over de
worrddvoedselsiiuatie en betoogde dat een
reservevoorraad in de vorm van overschot
ten bijzonder wenselijk is. Het is echter
zaak dat c_ dit punt intens internationaal
wordt, samengewerkt.
Behalve minister Suurhoff en ir. Fran
ken spraken op de Wereldgezondheidsdag,
waarvan het thema luidt: voeding en ge
zondheid, leden van de staf van het Ko
ninklijk Instituut voor de Tropen. De di
recteur van het Instituut, prof. dr. V. J.
Koningsberger, verrichtte tenslotte offi
cieel de opening van de nieuwe afdeling.
ten behoeve van de bouw van de IJtunnel
te Amsterdam".
Namens de V.V.D.-fractie verklaarde de
heer Van Riel, dat de leden van de V.V.D.
voor de motie zouden stemmen, hoewel zij
menen, dat de motie niet ver genoeg gaat,
omdat de spoortunnel, ter vervanging van
de Hemburg, tenminste even belangrijk is
als de twee autotunnels (Coentunnel en
IJtunnel).
Een paar weken geleden heeft minister
Zijlstra in de Eerste Kamer verklaard,
over 1957 een sluitende deviezenbalans te
verwachten en over 1958 een klein over
schot. Onder die omstandigheden vond de
heer Van Riel het niet te aanvaarden, de
bouw van de tunnels, een economisch be
lang voor de toekomst, op te hangen aan
financiële bezwaren.
Minister Algera wilde over de motie geen
oordeel uitspreken omdat de ministerraad
over deze tunnelkwestie nog geen beslis
sing heeft genomen. Er moeten eerst nog
besprekingen worden gevoerd met het be
stuur van de provincie Noordholland en de
belanghebbende gemeentebesturen. De mi
nister verklaarde, er verstomd over te
staan, dat ir. Vos (P.v.d.A.) op de hoogte
bleek te zijn van een onderhoud, dat mi
nister Algera in zijn kabinet heeft gevoerd
met de Amsterdamse wethouder van Pu
blieke Werken.
De begroting van Verkeer en Waterstaat
werd hierna zonder hoofdelijke stemming
aangenomen. De communisten lieten hun
„tegen" aantekenen.
De Eerste Kamer heeft dinsdag goed
werk gedaan met de aanneming van de
motie-Matser (K.V.P.), waarin verzocht
wordt, spoed te maken met de bouw van
een IJtunnel en voorts met de voorbe
reiding van een tweede autotunnel in de
omgeving van de hoofdstad. Minister Al
gera kon zich erover verheugen dat uit
de oorspronkelijke motie een paar zin
sneden, die hem in het bijzonder onwelge
vallig waren, verwijderd waren. Dat nam
niet weg dat uit de debatten toch zeer
duidelijk bleek, dat deze bewindsman zich
eigenlijk al eerder min of meer had vast
gelegd ten aanzien van de uitvoering van
het IJtunnelplan. Het belang van de be
slissing der Eerste Kamer is vooral, dat
er nu sterke aandrang op de minister en
voorts op het kabinet is geoefend om de
bedoelde werkzaamheden te bevorderen.
Overbodig is dit allerminst, want men
krijgt de indruk dat op het ministerie van
Verkeer en Waterstaat, wanneer het om
verkeersproblemen gaat, een langzaam-
aan-actie waar te nemen is.
De minister bleek er verbaasd over te
zijn dat ir. Vos (P.v.d.A.) wist, dat het
overleg tussen het ministerie en Amster
dam over de tunnelaangelegenheden was
voortgezet.
Natuurlijk kan men op het standpunt
staan dat over hetgeen tussen een minister
en een wethouder van Amsterdam be
sproken is, indien dergelijke besprekingen
een volstrekt vertrouwelijk karakter heb
ben, niets naar buiten mag uitlekken. Het
feit van het overleg was wel degelijk be
kend en zodoende bestond er geen reden
voor de ministeriële boosheid. Deze zal
echter waarschijnlijk meer haar onder
grond hebben gehad in de omstandigheid
dat tenslotte de minister het niet prettig
vond, dat de Eerste Kamer hem en zijn
medewerkers met de motie enigermate
achter de broek zat, om het nu maar eens
minder parlementair uit te drukken.
(Van onze Kamerverslaggever)
By de behandeling van de begroting van
Onderwys in de Eerste Kamer hebben
gisteren mevrouw Schouwe naar-
Fransscn (V.V.D.) en de heren Scher-
merhorn (P.v.d.A.) en G i e 1 e n (K.V.P
het ongewenst genoemd, dat de middel
bare schooljeugd in de vakantie soms zelfs
in de weekeinden gaat werken om wat te
verdienen, temeer omdat het geld niet al
tijd goed wordt besteed. Op deze manier
komt de studie op de tweede plaats en
leert de jeugd al vroeg meer waarde te
hechten aan geld dan aan culturele ont
wikkeling. Men begreep, dat minister Cals
er weinig aan kan doen, maar op school
kan op de nadelen de aandacht worden ge
vestigd.
Deze opmerkingen vond de heer A 1 g r a
(A.R.) echter eenzijdig. Als leraar had hij
niet de ervaring, dat het geld verdienen in
de vakantie tot uitwassen leidt en tot be
stedingen, die paedagogisch niet verant
woord zijn. Vele kinderen van ouders, die
het niet breed hebben, zijn er trots op,
zelf iets te verdienen, zodat zij zelf een
vakantietocht of een nieuwe fiets kunnen
betalen en niet alles aan hun ouders be
hoeven te vragen. In een reeks gevallen
heeft de heer Algra gezien, dat jonge
meisjes tijdens de vakantie verpleegsters
in de ziekenhuizen konden vervangen,
waardoor een vakantieregeling voor ver
pleegsters mogelijk was, hetgeen anders
niet het geval zou zijn geweest.
Omdat ons land arm is aan grondstoffen
als basis van economische produktie be
paalt het onderwijs onze economische
kracht in de wereld. Dat betoogde prof.
Schermerhor n en ook mevrouw
Schouwen a a r-F r a n s s e n gewaag
de van de toenemende behoefte aan onder
wijs. De toestand bij het lager onderwijs
vervult haar daarom met zorg, want er is
een tekort aan onderwijzers en indien er
ai meer leerkrachten zouden zijn om de
klassen te kunnen verkleinen, dan ont
breken weer de schoolgebouwen. Bij het
voorbereidend hoger en middelbaar onder
wijs is er eveneens een tekort aan docen
ten. Het aantal onbevoegde leerkrachten
neemt steeds toe.
Eenzelfde toon van bezorgdheid sloeg de
heer Schipper (A.R.) aan bij zijn be
spreking van het technisch onderwijs. Met
betrekking tot het hoger onderwijs spra
ken de heren Schermer horn en
G iel en (K.V.P.) ook al over tekort
komingen.
We moeten oppassen, waarschuwde de
heer A 1 g r a, dat het voortgezet onder
wijs niet zo wordt opgezet, dat het in de
eerste plaats wordt afgestemd op hetgeen
de industrie behoeft, waardoor het onder
wijs zou verschralen. In de eerste plaats
is een brede en diepe vorming nodig.
Salarissen
Voor verhoging van de lerarensalarissen
pleitten vooral mevrouw Schouwe-
naar-Franssen en de heer Van
Velthoven (K.V.P.).
„Hoe staat het met de onderhandelingen
over de onderwijzerssalarissen?" vroegen
de heren Algra en Der k sen (K.V.P.).
Over de televisie zei de heer Algra,
dat hij de indruk had, dat de uitbreiding
van de televisiezendtijd is stopgezet, totdat
een beslissing is genomen over de commer
ciële televisie. Hoe staat het daarmee?
Voor een democratische verdeling van
de politieke zendtijd in de radio pleitte
mevrouw Schouwenaa r-F r a n s s e n
nog eens, waarbij zij erop attent maakte,
dat alle partijen in de Kamer het onrecht
erkennen, dat in dit opzicht sommige poli
tieke partijen, zoals de V.V.D., wordt aan
gedaan. Zij drong er voorts op aan dat de
schilderijencollectie van wijlen de heer
Van Beuningen voor Nederland behouden
blijft.
Vandaag antwoordt minister Cals.
ADVERTENTIE
CCCOCCCOCOCOCC<XX>DDCOC<XX:orCCCCCC<:COCCCCCGCCCOCCOCOCCOCC
Geen lste stem
Geen 2de stem,
Maar stemm met dubbel m,
Dit zijn KOUSJES en SOKJES voor
kinderen, in een niet te evenaren
kwaliteit, absoluut gegarandeerd
krimpvrij. Diverse kleuren
Prijzen vanaf 2.50
Verkrijgbaar bij
m voor BABY en KLEUTER
ANEGANG 46
GROTE HOUTSTR. 116 -
TEL. 14561
TEL. 13339
X>DOOOOODOOCOCOCOCXXCOC>CCCOCX»CCC<X»OKX)03COOOOC>COCCCCCO
De katholieke centrale vereniging voor
geestelijke volksgezondheid heeft in een
bijeenkomst onder voorzitterschap van
prof. dr. F. J. Buytendijk te Utrecht, de
geestelijke hygiënische nood van de mid
delbare schooljeugd behandeld.
De directeur van het Mgr. Hoogveld
instituut, prof. dr. Perquin, zei in zijn alge
mene inleiding dat in alle groeperingen der
jeugd zich op dit ogenblik een problema
tiek gaat aftekenen: het conflict tussen de
steeds groeiende zucht naar zelfstandigheid
en het achterblijven van het vermogen om
zichzelf over te geven aan een taak, aan de
medemens, aan de gemeenschap. Wat deze
overgave betreft, valt te constateren dat de
spanningen tussen de gezinssituatie en de
maatschappelijke structuur dikwijls on
dragelijk zijn, omdat de ouders zich niet
aan de veranderde omstandigheden kunnen
aanpassen, omdat zij niet hebben geleerd,
zelfstandig stelling te nemen.
Meer begrip nodig
Wanneer de ouders een aan de gewijzig
de situatie aangepaste opvoeding willen
geven, moeten zij, volgens sprekers mening
in staat zijn hun kinderen, ook en vooral
in hun anders-zijn, te begrijpen en te aan
vaarden. Dit nu brengen vele ouders niet
op, omdat zij zelf geestelijk en effectief
onvolgroeid zijn en bovendien omdat er
zulke grote verschillen tussen hun levens
wijze en die van hun kinderen bestaat. Ook
de school vangt, naar sprekers mening,
deze jongens en meisjes niet voldoende op.
Bij velen is daarom het vertrouwen weg.
Zij tonen aggressiviteit, uitdagende brutali
teit of zij wagen zich in avonturen. In het
diepst van hun hart zijn er echter slechts
angst en eenzaamheid en prof. Perquin
vond het onbegrijpelijk, dat zoveel volwas
senen deze angst en eenzaamheid niet on
derkennen, terwijl de kreet om begrepen
te worden toch hoorbaar is.
Drs. J. J. Vollenbergh besprak de houding
der jeugd tegenover het beroep. Vroeger
leefde men, zo betoogde hij, in onmiddellijk
contact met de wereld van de arbeid en
was het niet moeilijk om ermee vertrouwd
te raken en er zijn weg te vinden. Nu is
het dat wel en ons streven om de jeugd als
jeugd te behandelen en haar zo algemeen
mogelijk te vormen als voorbereiding op
iets dat zij niet kennen, maakt naar spre
kers mening, de kloof steeds breder. Hij
ziet enerzijds als gevolg, dat de jeugdige
geen belangstelling meer heeft voor leer
stof, waarvan hij de zin niet inziet, ander
zijds dat de periode van inwerken in de
wereld van de arbeid steeds langer gaat
duren. Het zal, volgens spreker, moeilijk
zijn, onze samenleving eenvoudiger te doen
worden, maar toch is het noodzakelijk, de
wereld meer open te stellen voor de jeug
digen.
Jeugd en godsdienst
Prof. dr. H. Fortman behandelde het ver
band tussen godsdienst en psychische ge
zondheid bij de middelbare schooljeugd.
Hij betoogde dat onze godsdienstige op
voeding lijdt aan een tevroeg en een teveel:
wij kunnen niet wachten en slepen de kin
deren naar God toe, inplaats van hen alleen
maar te laten komen en hen niet te ver
hinderen, zoals het Evangelie leert.
Wij vergeten, aldus spreker, dat de kin-
De procureur-generaal bij de Hoge Raad
der Nederlanden heeft conclusie genomen
tegen de 41-jarige bouwkundige B. D. uit
Amstelveen. Deze was door het gerechts
hof te Amsterdam verantwoordelijk ge
acht voor de instorting van een pilaar aan
een gebouw in de Vijzelstraat te Amster
dam waardoor enige bewoners verwon-
dingne opliepen en veroordeeld tot f 150
boete subsidair dertig dagen hechtenis. D.
was bij de Hoge Raad in beroep van cas
satie gegaan, omdat hij meende niet ver
antwoordelijk te zijn voor het niet-stutten
De Hoge Raad beeft in revisie een voor- van.het flatgebouw toen aan de pijler repa-
handcl in Joods bezit, verraad en optreden raties werden verricht.
als hulplandwachter veroordeelde oud-
NSB-er vermindering van straf gegeven.
De v roordëelde was wegens genoemde
feiten kort na de oorlog vijftien jaar ge
vangenisstraf opgelegd. Na negen jaar
kwam hij voorwaardelijk op vrije voeten.
Hij vroeg revisie, omdat hij meende ten
onrechte voor verraad veroordeeld te zijn.
Na toestemming tot revisie door de Hoge
Raad besliste een bijzondere kamer van de
Utrechtse rechtbank, dat het verraad in
derdaad niet bewezen was. De straf werd
gesteld op 10 jaar. Nadat de procureur-
generaal bij de Hoge Raad tot het terug
brengen van de straf op 5 jaar concludeer
de, bracht de hoge raad bij arrest de straf
op 8 jaar.
De expositie .,5000 jaar schrift en schrij
ven", die van 10 december vorig jaar af
in het Koninklijk Instituut voor de Tropen
in Amsterdam wordt gehouden en zou du
ren tot 10 maart, is verlengd tot 1 mei.
De procureur-generaal bleek van mening
dat. D op grond van bestaande bepalingen
en uitvoeringsbesluiten wel degelijk ver
antwoordelijk voor deze affaire was, het
geen hem reden gaf te concluderen dat
het vonnis bevestigd zou moeten worden.
De Hoge Raad doet op 14 mei uitspraak.
De laatste twee van een reeks van vijf
nachtvoorstellingen, die de experimentele
toneelwerkgroep „Test" geeft op zaterda
gen in „La Gaité" (in het bioscooptheater
Tuschinski in Amsterdam) worden een
week uitgesteld. Door verbintenissen van
enkele acteurs, die in de eenakters „Slacht
offers van de plicht" en „De les" van
van Eugène Ionesco optreden, is de toneel
werkgroep „Test" genoodzaakt de nacht
voorstelling, die op 13 april zou worden ge
geven, tot 20 april uit te stellen. De laatste
voorstelling wordt nu op 27 april gegeven.
In het najaar hoopt „Tetst" haar voorstel
lingen te hervatten.
De spoorwegtunnel te Velsen is thans op twee openingen na gereed. De foto
links geeft een overzicht van het werk aan de noordelijke zijde van de autotunnel,
waarvan thans - zie de foto rechts - alleen de laatste „moot" van achttien meter
nog op afwerking wacht. Als het heton droog is, kan het nu nog zichtbare stalen
gevaarte - de „constructiekar" - worden verwijderd.
deren naar de volwassenheid groeien en
niet door ingrijpen tot volwassenen ge
maakt kunnen worden. Prof. Fortman
pleitte voor een opvoeding die werkelijk
gelooft, dat God in de jeugdigen aanwezig
is en werkt, en zei dat de „pedagogiek der
haast" op een reeks misverstanden steunt.
„Het geloof sterft in de harten der men
sen, omdat tevelen het nooit in zijn ware
gedaante, als heil, hebben leren kennen,
maar slechts als nooit aflatende druk,"
aldus prof. Fortman.
In zijn openingswoord had prof. Buyten
dijk betoogd, dat er op velerlei gebied nog
nauwkeuriger onderzoekingen moeten ge
beuren om tot een oordeel te komen. Voor
lopig bestaat volgens hem, de neiging om
de levensstijl van de middelbare school
jeugd als een vrij zielige geromantiseerde
expressie van individualisme te beoordelen.
Men zal door voorlichting de wegen moeten
zien te vinden om uit deze overgangstijd
tot een nieuwe bloei van de Europese be
schaving en het christelijk bewustzijn te
komen.
Het jaarverslag over 1956 van het Neder
lands Letterkundig Museum en Documen-
tentatiecentrum in Den Haag deelt mee,
dat gedurende het afgelopen jaar honderd
achttien kleine en grote collecties aan het
museum werden geschonken of in bruikleen
afgestaan. Hierbij bevinden zich de gehele
of gedeeltelijke litteraire nalatenschappen
van P. C. Boutens, Arthur van Schendel,
Aart van der Leeuw. M. Emants en uitge
breide collecties over Fr. Erens, C. Busken
Huet, J. W. F. Werumeus Buning, Nicolaas
Beets en van anderen.
Er werden portretten aangekocht van
Corry van Bruggen door Hana, van Frede-
rik van Eeden door P. P. Koster, van Wil
lem Kloos door Witsen, van H. L. Wiessing
en Jef Last door Paul Citroen en van Albert
Verwey met Stefan George door Jan
Toorop. De research-opdrachten aan Henri
A. Ett leverden een groot aantal brieven,
handschriften en documenten van verschil
lende auteurs op, in orgineel en in foto
kopie. Naar van de zijde der gemeente
's Gravenhage is te kennen gegeven, ligt
het in de bedoeling na de verbouwing van
het oude stadhuis de bovenverdiepingen
van dit gebouw definitief ter beschikking
van het Letterkundig Museum te stellen.
ADVERTENTIE
een weldaad voor de keel!
Het bestuur van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken te Dordrecht is van
oordeel, dat de ervaringen, opgedaan bij de
halfjaarlijkse besprekingen en gedachten-
wisselingen tussen scheepvaartvertegen
woordigers en de Nederlandse Spoor
wegen over de openingstijden van de
spoorbrug over de Oude Maas, tussen Dor
drecht en Zwijndrecht, voor de verdere
ontwikkeling van de scheepvaart op die
rivier weinig goeds doen verwachten. Het
is van mening, dat een plan de brug door
een tunnel te doen vervangen stellig voor
discussie vatbaar is en geeft de betrokken
instanties in overweging reeds nu de mo
gelijkheden hiertoe af te wegen. Wellicht
kan dan nog voorkomen worden, dat de
noodtoestand er al is voor althans de
plannen tot redres zijn vastgesteld.
Standaardisatie en normalisatie van on
derdelen waarborgen, naar het oordeel van
de Raad voor de woningbouw, een grotere
zekerheid van levering, waardoor de mo
gelijkheid van prijsbepaling vooraf Wordt
geopend. Zij kunnen verminderde voorbe
reidingsarbeid tot gevolg hebben, een pro
duktie in grotere series met een continu
karakter mogelijk maken, alsmede hogere
kwaliteit bij gelijke of lagere prijs.
Johann Christian Bach (17351782), de
jongste zoon van Johann Sebastiaan, ook
wel genoemd de Milanese of Londense
Bach, heeft in zijn Londense jaren een
oratorium ..Gioas" gecomponeerd, dat al
daar in 1770 vijf keer werd uitgevoerd.
Aan de hand van de tot nu toe bekende
manuscripten heeft Frans van Amelsvoort,
dirigent van het Brabants Kamerkoor, het
oratorium opnieuw in partituur gebracht
en voor uitvoering bewerkt. Het avond
vullend werk bestaat uit twee delen en is
geschreven voor zes solisten, gemengd kooi
en orkest. Het bevat naast zeven grote ko
ren talrijke aria's met een steeds wisselen
de begeleiding. Op 29 oktober zal het Bra
bants Kamerkoor de eerste heruitvoering
na tweehonderd jaren van het werk geven.
Van Johann Christian Bach zijn reeds
vele instrumentale wei-ken in moderne
uitgaven verschenen, die regelmatig wor
den uitgevoerd. Zijn talrijke koorwerken
zijn echter tot nu toe vergeten.
Een jubileumuitgave van de
A msterdamse Stadsschouwburg
De toneelhistoricus Ben Albach heeft de
hem geruime tijd geleden verleende op
dracht de geschiedenis van de Amsterdam
se Stadsschouwburg te boek te stellen met
de. bedoeling dit werk in boekvorm te doen
uitgeven ter gelegenheid van de viering
van het zestigjarig bestaan van de Stads
schouwburg, voltooid. De omvang van het
boekwerk zal ongeveer honderdtweeën
negentig bladzijden bedragen, waarin be
grepen achtenveertig pagina's voor de vol
ledige beschrijvende catalogus van het in
de Stadsschouwburg verzamelde kunstbe
zit. Het werk bevat vele illustraties. B. en
W. hebben de gemeenteraad van Amster
dam voorgesteld voor het samenstellen en
uitgeven van het boek „Plet huis op het
plein" in drieduizend exemplaren en het
maken van een catalogus in tweehonderd
exemplaren een bedrag van 12.925 gulden
beschikbaar te stellen.
Willem van Otterloo zet zijn indrukwek
kende reeks uitvoeringen van moderne
werken voort. Onder zijn bezielde en
accurate leiding speelde het Residentie-
Orkest dinsdagavond in Den Haag met
groot vakmanschap het Concerto voor
zeven blaasinstrumenten en slagwerk van
Frank Martin, daarna vertolkte niemand
minder dan Yehudi Menuhin het aan hem
opgedragen vioolconcert van Ernest Bloch.
Zowel Bloch als Martin zijn in Zwitser
land geboren, Bloch in 1880, Martin in 1890.
Daarmee houdt de overeenkomst tussen de
beide componisten op. Bloch, die het later
in Amerika zocht, is warm en gevoelig in
zijn muziek, doch vrijwel altijd zwak wat
de vorm betreft. Hij is breedsprakig en
werkt niet voldoende economisch met the
ma's en instrumentale mogelijkheden. Hij
is het beste wanneer hij zuiver joodse me
lodieën als uitgangspunt kiest. Zoals zijn
Schelomo (cello en orkest) of Baal Schem
(viool en piano) en ook dit vioolconcert dat
op de gewijde Hebreeuwse melodie „Abo-
dah" steunt. Het werk werd in 1928-1929
geschreven voor de toen twaalfjarige Me
nuhin, die als „wonderkind" zijn triomfen
vierde.
Menuhin hield, met het bezield musice
rende orkest, een voortreffelijk pleidooi
voor het werk. Het getuigt van moed,
wanneer een dergelijk solist alleen met een
modern concert verschijnt. De rake, klare
toonvorming van Menuhin, zijn objectieve
spel, dat een grote bewogenheid als een
secundaire, zachtgloeiende potentie omslo
ten houdt, is nog steeds een belevenis van
de hoogste orde. Hij tilde het werk van
Bloch uit boven het niveau waar het
eigenlijk thuishoort. De solist oogstte
stormachtige bijval, waar hij dirigent en
orkest in liet delen.
Frank Martin, sinds tien jaar in Amster
dam woonachtig, behoort mijns inziens tot
de grootste componisten van deze tijd. In
tegenstelling tot Bloch hebben we hier een
schitterende vormbeheersing, een edele
musiceervreugde en een zeer persoonlijk
gebruik van moderne schrijfwijzen. De
dodecafonie, die bij volgelingen van Schön-
berg zo spoedig tot een kilheid enerzijds
en tot maakwerk anderzijds leidt, weet hij
te gebruiken in een warme, menselijke
trant. Hij laat zijn formules los zodra zijn
levende inspiratie hem een andere weg
wijst. Na zijn Petite Symphonie Concer
tante voor harp, klavecimbel en piano (ook
in Haarlem uitgevoerd) hoorde men nu in
Den Haag het in 1949 geschreven „Concerto
voor zeven blazers en slagwerk met or
kest". Deze blazers zijn: fluit, hobo, klari
net, fagot, hoorn, trompet en trombone.
Het slagwerk treedt eveneens solistisch op.
Men moet wel een enorme vormbeheersing
bezitten, zoals Martin, wil men zovele
elementen solistisch hun kans geven, zon
der dat het werk verbrokkelt. Martin
slaagde hierin kostelijk. Het is een blij
concerto, vol oprechte liefde voor de klank.
De beste Gallische tradities spreken uit dit
werk: klaarheid, exactheid, nobele ontroe
ringen en zin voor mëlodiek. Den Haag
mag Van Otterloo dankbaar zijn voor het
introduceren van dit mooie werk.
Na de pauze werd van de Eerste Symfo
nie van Gustav Mahler een goede uit
voering gegeven.
Paul Chr. van Westering
Maandag zijn in de abdijkerk in Elten
twee graven geopend van vroegere abdis
sen, die zich voor de herbouw van de in
de tachtigjarige oorlog verwoeste kerk heb
ben ingespannen. Door de werkzaamheden
aan de kerk, waarbij de vloer in zijn ge
heel lager moet komen te liggen, worden
de grafkelders in de kerk geopend. De stof
felijke overschotten worden later onder de
lagere vloer in grafkelders gelegd.
Naar de heer Leo Gies, lokaal historicus
in Emmerik, die uit interesse de werkzaam-
j heden bijwoonde, mededeelde, zijn maan-
dag twee graven ongeschonden te voor-
j schijn gekomen, nadat de zerkdekken opzij
geschoven waren. De kleren van de abdis
sen, die van brokaat waren, waren nog in-
tact, evenals de rozenkrans en een kruis.
Ook was nog duidelijk te zien, dat de stof-
i felijke overschotten van de begravenen,
j aan de voeten spitse schoentjes met vlecht-
1 werk aan de voorzijde hadden.
De grafkelder in het midden voor het
koor in de abdij bevatte het graf van de
abdis Maria Sophia Graefin von Salm
Reissirscheib, die in 1674 in Keulen is ge
storven. Zij heeft in 1671 de in 1585 ver
woeste kerk in Elten laten herbouwen. Toen
zij stierf, was dit werk nog niet geheel vol
tooid, maar wel zover, dat zij in de kerk
kon worden begraven. Het graf van de
Abdis Maria Francisca van Manderscheid
Blankenheim, die voor de vohooiing van de
herbouw zorgde, zal donchrdag n ge
opend.
