Wij kunnen meer dan vliegtuig en auto
Nederlandse principes van spoorwegexploitatie
thans ook internationaal aanvaard
Elk uur elektrisch naar Zeeland
belangrijkste in zomerdienst
Nederlandse Klokkenspelvereniging
hield studiedag in Haarlem
V erregaande
gevaar voor
specialisatie een
de wetenschap
T.E.E.-devies van Europese spoorwegen:
5
Mr. C. Veen overleden
Nederlandse ballon maakt
opstijging te Londen
Francoise Sagan uit het
ziekenhuis
Commissie voor toekenning
prijzen en opdrachten
aan componisten
Ambtelijke efficiency
Gaat u met vakantie?
Binnenlands treinverkeer
Hongaarse verstekelingen
aan boord van „Rijndam"
Examens
Natuur- en Geneeskundig Congres
Jongen overleden na
ontploffing van vergasser
WOENSDAG 24 APRIL 1957
Op de leeftijd van 66 jaar is te Utrecht
overleden mr, C. Veen, president van de
rechtbank te Utrecht. De begrafenis is op
verzoek van de familie in stilte geschied.
Mr. Veen werd geboren te Schiedam. Na
zijn studie in de rechtswetenschap aan de
universiteit te Utrecht te hebben voltooid,
werd hij in 1921 waarnemend griffier bij
de rechtbank te Zutphen. Van 1924 af was
hij werkzaam te Winschoten, eerst als sub
stituut-griffier en daarna rechter. In 1929
werd hij benoemd tot rechter in de recht
bank te Utrecht, waarvan hij in 1939 vice-
president en in 1945 tot president werd
benoemd.
DE NIEUWE ZOMERDIENSTREGELING van de n.v. Nederlandsche
Spoorwegen, welke op 2 juni van kracht wordt, ontleent zijn belang inzonder
heid aan de daarin opgenomen nieuwe verbindingen met het buitenland, de
Trans Europ Express, kortweg de T.E.E.-treinen genoemd. De president
directeur van N.S., dr. ir. F. Q. den Hollander, heeft er op de dinsdagmiddag
gehouden persconferentie met een zekere warmte over gesproken en met reden:
niet alleen vormen de T.E.E.-treinen de verwezenlijking van een reeds jaren
door de Nederlandse spoorwegdirectie gekoesterde wens, maar ook werd het
Nederlandse beginsel van snelle en frequente treinen, van een hoge kilometer-
produktie per etmaal thans door de zes buitenlandse deelnemers in deze express-
pool overgenomen. Hoe meer zitplaats-kilometers er gemaakt worden, hoe beter
de betrekkelijk hoge kosten vooral veroorzaakt door de eisen welke aan de
snelheid worden gesteld van deze comfortabele treinen kunnen worden
gecompenseerd. Van Nederland uit en dus ook naar Nederland toe komen
er vier T.E.E.-verbindingen per dag. Twee daarvan, de „Etoile du Nord" en
de „He de France", volbrengen in rond vijfenhalf uur de tocht van Amsterdam
naar Parijs. De „Etoile" is een middagtrein en wordt met Nederlands-Zwitsers
materieel gereden, de „Ile" vertrekt in de vooravond om nog voor middernacht
in de Franse hoofdstad te arriveren: dat treinstel is van Franse makelij. Neder
lands-Zwitserse treinstellen verzekeren voorts de „Edelweiss"-dienst tussen
Amsterdam en Zürich. Ook deze treinen stoppen in Den Haag, Rotterdam en
Roosendaal en Antwerpen en Brussel en verder onder meer in Luxemburg, Metz
en Straatsburg. De „Rhein-Main" tenslotte verzorgt, met treinstellen van de
Duitse Bondspoorwegen, een dagelijkse verbinding tussen Amsterdam en
Frankfort.
Uit de hierboven gegeven opsomming
blijkt al, dat er nog geen sprake is van één
type treinstel. Van de zeven landen die de
T.E.E.-pool beheren werken eigenlijk alleen
Nederland en Zwitserland samen (de Ne
derlanders (Werkspoor) bouwden het die
sel-elektrische motorrijtuig, de Zwitsers de
overige drie rijtuigen van elk treinstel),
terwijl België en Luxemburg in zoverre
aan een standaardisatie medewerkten, dat
zij althans geen eigen materieel bouwden.
Frankrijk, Italië en West-Duitsland bouw
den dus elk een eigen type. Deze treinstel
len verschillen technisch gesproken op alle
essentiële punten, maar zij hebben in elk
geval het embleem T.E.E. en de bordeaux
rode met beige kleuren gemeen. En het zijn
in alle gevallen zelfvoortbewegende trein
stellen: er komt geen lokomotief aan te pas.
Uit een oogpunt van exploitatie is er wel
naar uniformiteit gestreefd: de T.E.E.'s be
vatten uitsluitend eerste klas-plaatsen met
een toeslag, terwijl bovendien reservering
verplicht is. Die reservering maakt even
wel deel uit van een grotere service: men
kan de reiziger daardoor de plaats geven
welke hij verkiest: daar waar hij niet door
de kelner wordt gestoord, of daar waar
hij juist op zijn plaats de maaltijden ge
serveerd krijgt. Het is ook nog mogelijk in
de keukenwagen „aan tafel te gaan". De
bediening hoopt men ook zoveel mogelijk
gelijk te doen zijn, ongeacht land en mate
rieel van herkomst.
Straks elektrisch
De Nederlandse ballonvaarster Nini
Boesman heeft met de ballon „Jules Verne"
van Alexandx-a Palace in Londen een op
stijging gemaakt, die door zijn romantische
sfeer en historische omgeving de geschie
denis van 100 jaar terug deed herleven.
In het ballonmandje hadden voorts
plaatsgenomen een dame in vroeg-Victo-
riaanse kledij en een Schot gekleed in
Schots costuum, die terwijl de ballon de
lucht in ging op een doedelzak vrolijke
wijsjes speelde.
Aanvankelijk zou de zesjarige zoon van
de Schot de ballonvaart ook mee maken,
maar hij werd bij het opstijgen bang. Toen
hij na een snelle landing was uitgestapt,
verliep de ballonvaart, die toen nog een
uur duurde, normaal.
Het herstel van de Franse schrijfster
A-anpoise Sagan na haar auto-ongeval bij
Parijs, anderhalve week geleden, verloopt
bijzonder vlot. Vandaag verlaat zij het zie
kenhuis in Neuilly om op het platteland op
krachten te komen.
Afstanden kleiner
Op 2 juni worden de afstanden dus klei
ner, zoals N.S. het in een voortreffelijk
verzorgd vouwblad met een suggestieve
tekening (alweer gekozen uit zeven inzen
dingen der T.E.E.-maatschappijen) stellen.
Over de kwaliteiten van de T.E.E.-trein-
stellen hopen wij het binnenkort nog te
hebben. Hier volstaan wij met te ver
melden, dat alle aandacht aan het comfort
is besteed, zodat dr. ir. Den Hollander met
enige trots kon stellen, dat hij iets te bie
den heeft, dat moeilijk door vliegtuig of
auto, om nog maar te zwijgen van de auto
bus, kan worden geëvenaard. Voorshands
rijdt de Transeuropexpress ook tussen
Ostende, Brussel, Luik, Keulen en Dort
mund, tussen Parijs, Luik, Keulen en Dort
mund, tussen Parijs, Mulhouse, Bazel en
Zürich, tussen Zürich, Frankfort, Hannover
en Hamburg, tussen Lyon en Milaan en
later ook tussen Marseille, Nice en Milaan
en Milaan, Innsbrück en München.
Een ander typisch Nederlands verschijn
sel, de „starre" dienstregeling werd bui
ten T.E.E.-verband uiteraard door de
Duitse Bondsspoorwegen aanvaard voor de
verbinding tussen Amsterdam en Rijn-
land/Ruhrgebied. Daartoe werd de bestaan
de twee-uursdienst AmsterdamUtrecht
Arnhem doorgetrokken naar Keulen, Bonn,
Lüdenscheid of Dusseldorp. Tot Arnhem
worden deze treinen door een elektrische
lokomotitef getrokken, een diesel-elek
trische lokomotief sleept ze naar het Rijn
land. Nijmegen verspeelde hierdoor een
directe verbinding met de hoofdstad van
Nederland, maar behield die met Den Haag
en Rotterdam.
Andere nieuwigheden zijn de Londen
Hamburg-express, een dieseltrein tussen
Hoek van Holland en Hamburg via Rotter
dam-Noord, Utrecht, Arnhem, Hengelo en
Oldenzaal, de verlenging van de Loreley—
Joegoslavië-express tot Sofia en drie keer
per week tot Stamboul, een vex-vroeging
van de Austria-express en voor het
eerst de opneming van een ligrijtuig
•(couchettes) in een gewone trein, namelijk
de D-trein AmsterdamStuttgartKla-
genfui-t/Innsbruck.
Ligrijtuigen
In dit verband kan worden gemeld, dat
de Nederlandse Spoorwegen nu ook vijf
entwintig van deze ligrijtuigen (verstelbare
zitplaatsen) in aanbouw hebben.
De Scandex gaat voortaan altijd, dus
ook 's winters, via GrossenbrodeGedser
rijden.
De treinen AmsterdamBazel via Maas
trichtLuik werden veertig minuten ver
sneld. Op de terugweg verliest deze dienst
zijn D-trein karakter en wordt een toe-
slagloze snelle avondverbinding tussen
Maastricht en Amstei-dam.
Mede als gevolg van de elektrificatie van
het baanvak RoosendaalAntwerpen wor
den alle treinen AmsterdamBrusselPa
rijs versneld. In het geval van de in Haar
lem stoppende D 129 bedraagt de tijdwinst
zelfs niet minder dan 53 minuten, omdat
deze trein van Parijs naar Brussel door
een Belgische diesellokomotief wordt ge
sleept.
Bij beschikking van de minister van On-
derwijs, Kunsten en Wetenschappen is in
gesteld een commissie van advies voor het
toekennen van prijzen en het verlenen van
opdrachten aan Nederlandse componisten
in 1957 en in déze commissie zijn benoemd
tot lid en voorzitter: prof. dr. A. A. Smijer
in Huis ter Heide, tot leden Jan Mul in
Haai-lem en André Rieu in Maastricht, tot
secretaris B. P. Wagemans te Voorburg.
In het Voox'lopig Verslag van de Eerste
Kamer over de begroting van Financiën
vragen vele leden of het niet doelmatig
zou zijn tot opvoering van de efficiency in
het ambtelijk apparaat een particulier
bureau in te schakelen. Dit zou dan een
controlerende taak moeten hebben, terwijl
het ambtelijke efficiency-orgaan een op
voedende taak zou krijgen. Vele andere
leden meenden echter, dat het moeilijk is
een bepaalde oplossing te geven voor het
vraagstuk van de ambtelijke efficiency.
Deze leden achtten het wel gewenst, dat
meer eenheid wordt gebracht in het op
treden van de verschillende bestaande
efficiency-organen. Daarvoor zou dan ook
een wetenschappelijke grondslag moeten
worden gelegd door naar Amerikaans
voorbeeld de „public administx-ation" meer
los te maken van de „political science" en
meer in de sfeer van het leervak „business
administration" te brengen.
Enkele leden meenden, dat bij Finan
ciën de taak voor een bewindsman te
zwaar is. De minister staat aan het hoofd
van twee geheel zelfstandig werkende
groepen: de ambtenaren ten departemente
en de belastingambtenaren. Daarnaast
trinet hij nog toezicht uitoefenen op het
geheel van geld- en kapitaalmarkt en op
de verhouding tot de Nederlandse Bank en
de beurs en op de totale staatsdienst. Voor
deze laatste taken zouden deze leden een
afzonderlijke functionaris benoemd willen
zien. die overigens geen minister zou be
hoeven te zijn.
Indien uw dagblad opgezonden moet
worden naar uw vakantie-adres, be
richt het ons dan minstens twee dagen
voor uw vertrek en wel als volgt:
Naam
vast adres
van t/m
naar
De abonnees die per week betalen
wordt verzocht het abonnementsgeld
voor de vakantieweken vooruit aan de
bezorger te willen voldoen.
DE ADMINISTRATIE
Drie jonge Hongaarse verstekelingen
werden aan de Amerikaanse autoriteiten
overgeleverd, toen het Nederlandse passa
giersschip „Rijndam" dinsdag in New York
aankwam.
Istvan Nagy, 20 jaar oud, en Joszef
Nagy, 18 jaar oud, en Istvan Kassai, 23
jaar oud, zeiden, dat zij gedurende de Hon.
gaarse revolutie in November uit Boeda
pest waren ontsnapt en er genoeg van had
den gekregen lang te wachten op een wet
telijk certificaat van toelating tot Amerika.
Na uit Boedapest weg te zijn gegaan
leefden zij korte tijd in Wenen en gingen
toen naar Nederland. Daar werkten zij als
mecaniciens in Amsterdam.
Toen men hun had gezegd, dat zij wel
licht anderhalf tot twee jaar zouden moe
ten wachten op visa voor Amerika, ver
stopten zij zich aan boord van 't Holland-
Amerika schip de „Rijndam" in Rotter
dam, op 13 april. Drie dagen later werden
zij ontdekt en voor de rest van de over
tocht in de zieken-afdeling van het schip
gehouden. Zij hebben het bevel gekregen
aan boord van de „Rijndam" te blijven om
naar Nederland te worden teruggevoerd.
WAGENINGEN: Ingenieursexamen tuin
bouw G. J. Hegemans, Dordrecht; C. de
Jonge, Wageninigen; H. Jonkers, Leersum;
J. van Kampen, Wageningen; mej. N. J. de
Vos, Airnenmiden. Ingenieursexamen tro
pische landbouw: M. Flach, Hilversum; S.
G. Manger Cats, Eefde; G. R. Pieper, Voor
burg; K. W. Smilde, Leeuwax'den. Ingeni
eursexamen Nederlandse landbouw: S. J. G.
Boersma, Roosendaal; J. D. Dorgelo, Doe-
tinchem; A. J. A. Hulshof, Groen!©, A. P. J.
Jacobs, Baarle-Nassau; P. A. M. Hansen,
Meerssen, P. M. Lageweg, Zwartewaal; L. J.
T. Lumens, Born (L.); P. J. J. Philipsen,
Venray; S. Schukking, Irnsum. J. H. H.
Vredebregt, Rotterdam; T. T. Wind. Wage
ningen. Kandidaatsexamen Nederlandse
landbouw: R. van Aart, Roermond; R. van
der Berg, Terband bij Heerenveen; H. J.
Doude van Tx-oostwijk, De Bilt; W. Dijk
stra, Siegerswoude; J. L. Hiel, Ostenisse;
G. J. F. Hildebrand, Groningen; I. P. Kir-
pensteijn, Bilthoven; J. H. Lueks, Laren
(GldJ; m. J. M. Schretlen, Nijmegen; C. J.
M. Siebelink, Wouw (N.B.); J. Volema,
Peins (Fr.). Kandidaatsexamen tropische
landbouw: Th. J. Bredero, De Bilt; P. A. H.
Dicke, Leeuwarden; W. de Groot, Hilver
sum; C. A. van der Lee, Voorschoten.
Dinsdagochtend, tussen kwart voor en
kwart over tien was het heerlijk toeven in
de rustige tuin van het kantongerecht, om
er het carillonconcert te beluisteren, dat de
stadsbeiaardier Arie Peters verzorgde als
inleiding tot de studiedag, die de Neder
landse Klokkenspelvereniging te Haarlem
belegd had. De gespeelde meiliederen kre
gen daar onder het jonge, door de milde
voorjaarszon bestraalde groen, een bijzon
dere aantrekkelijkheid.
Het gemeentebestuur had de raadzaal
van het stadhuis welwillend ter beschik
king gesteld aan de Nederlandse Klokken
spelvereniging om er deze studiedag te
houden, gewijd aan de problemen betref
fende het automatische speelwerk van onze
klokketorens, zowel het eeuwenoude me
chanische als het in opkomst zijnde elektro
magnetische.
Voorzitter mr. Romke de Waard kon bij
de opening der samenkomst ruim zestig
beiaardiers en klokvi'ienden begroeten, on
der wie de oud-voorzitter dr. Van der Eist,
alsmede enkele deelnemers uit Vlaanderen.
De heer R. Ritter, beiaardier te Delft,
hield als inleiding een lezing, waarin hij
van de verschillende systemen van het
automatische speelwerk een duidelijke uit
eenzetting gaf, die hij bovendien illustreer
de met lantaarnplaatjes. Uiteraard werd
eerst de aloude, in de vijftiende eeuw in
De voor deze omgeving belangrijkste wij
ziging in de zomerdienstregeling der bin
nenlandse treinen van de Nederlandsche
Spoorwegen betreft vooral de elektrische
uurdienst op Zeeland, waardoor ook de
Haarlemmers niet meer in Roosendaal be
hoeven over te stappen. Deze treinen stop
pen aan alle Zeeuwse stations. Wie veertig
minuten eerder in Vlissingen wil zyn, kan
vtff keer per dag een expres nemen. Die
expres wordt gevormd door het voorste
treinstel van de gewone trein naar Zee
land. Dit voorste treindeel gaat namelijk
van Rotterdam af afzonderlijk door naar
Vlissingen, waarbij alleen gestopt wordt in
Dordrecht, Roosendaal, Bergen op Zoom,
Kruiningen-Ierseke, Goes en Middelburg.
En natuurlijk ook in Vlissingen.
De trein van 's morgens half acht van
Haarlem naar Leiden, Den Haag en vex-der
door naar Venlo, krijgt van 2 juni af een
voortrein wegens de gebleken overbelas
ting. De trein naar Venlo vertrekt dan om
7.23 uur. De voortrein vertrekt om 7.11 en
stopt ook in Heemstede. Op maandagen
rijdt deze dienst door naar Dordrecht, op
de overige werkdagen gaat hij niet verder
dan Rotterdam.
Voor de Haarlemmers die 's avonds uit
Utrecht moeten komen, is er eveneens een
verbetering. De trein van 17.40 uur uit
Uti-echt krijgt om 17.28 uur een voortrein.
Van de verbeteringen op de lange af
stand noemen wij deze keer het inleggen
op zaterdag, zon- en feestdagen van een
sneltrein uit Maastricht naar Eindhoven in
de late namiddag.
In ons overzicht van de internationale
treinen deelden wij reeds mede, dat de D-
trein uit Bazel van Maastricht af zonder
toeslag toegankelijk is, waardoor het zui
den er een zeer snelle verbinding bij heeft
gekregen, namelijk Maastricht V. 17.53,
Amsterdam A. 20.40.
Tenslotte vermelden wij nog, dat het
baanvak RoosendaalBreda reeds geëlek
trificeerd is, waardoor er een elektrische
uurdienst wordt gereden tussen Bergen op
Zoom en Tilburg, waar men kan overstap
pen in de dieselelektrische dienst op Nij
megen. In augustus hoopt men de elektri
sche treinstellen naar 's Hertogenbosch te
kunnen laten doox-rijden, zodat daar moet
worden overgestapt en met de winterdienst
hoopt men de lijn Bergen op ZoomNij
megen geheel elektrisch te kunnen be
dienen.
Twee gevaren bedreigen de wetenschap
in deze tyd: de steeds verdergaande spe
cialisatie en de zelfgenoegzaamheid. Het
eerste leidt ertoe, dat beoefenaars van
eenzelfde tak van wetenschap soms eikaars
„taal" nauwelijks meer verstaan; het twee
de vloeit voort uit een begrijpelijke trots
over de reusachtige vorderingen die er de
laatste decennia op bijna elk terrein van de
wetenschap gemaakt zyn. De kernfysica,
de chemotherapie en de nieuwe chirurgi
sche technieken hebben bij velen de me
ning doen postvatten, dat wy thans vrijwel
alle wetten van leven en dood kennen en
naar onze wil dwingen kunnen. We ver
geten daarby, dat het levend organisme
niet alleen geregeerd wordt door scheikun
dige wetten, maar dat er ook nog een zeer
belangrijke geestelijke factor meespeelt, die
wij niet met het ontleedmes of met chemi
sche formules kunnen benaderen. Dat
dwingt tot bescheidenheid en ook tot be
zinning, in de geneeskunde evenzeer als op
het gebied, waar de laatste tijd de groot
ste vorderingen gemaakt zijn: de atoom
fysica. Wij moeten vanuit de specialisatie
en de zelfgenoegzaamheid terug naar het
besef van de samenhang aller dingen, van
het onscheidbare verband tussen materie
en geest in de eerste plaats.
Penicilline eeuwenoud
Zo ongeveer luidde de kern van het be
toog, waarmee dr. Ch. Mendes de Leon
dinsdagmiddag in Maastricht het vijfen-
dex-tigste „Natuur- en geneeskundig con
gres" opende waarvan hij voorzitter is. On
der het motto „Levensbehoud en genees
kunst" gaf hij een overzicht van vijftig
eeuwen geneeskunst, waarbij duidelijk in
het licht gesteld werd, dat er ook op dit
gebied eigenlijk niets nieuws onder de zon
is. De penicilline bijvoorbeeld, waarmee wij
nu zo gelukkig zijn, is geen ontdekking van
onze tijd: reeds tientallen eeuwen geleden
behandelde de Romeinse geneesheer Cajus
Xantus gewonde soldaten met een poeder
dat hij penicilum noemde. In de mytholo
gie van de oude Gx'ieken komen wij reeds
de gedachte van de bloedtransfusie tegen:
Ovidius beschrijft, hoe Medea op aandrin
gen van Jason aan diens zieke vader een
„deel van haar hartebloed" afstond. Zo zijn
tal van nieuwe therapieën in de genees
kunde in feite slechts herontdekkingen of
x-ealisaties van oeroude ideeën.
Klassieke specialisten
Ook de specialisatie van de medici is niet
van vandaag of gisteren: reeds drieduizend
jaar voor Christus kende men in het Egyp
te der Pharao's gespecialiseerde chirurgen,
oogartsen, maagdarmartsen en „officieren
van gezondheid". In India opereerde men
achthonderd jaar voor het begin onzer
jaartelling al met succes blaasstenen en
zelfs cataracten en wel onder verdoving
een zegening die de operatiepatiënten in
het „verlichte" Europa tot ver in de Mid
deleeuwen hebben moeten ontberen!
In dit licht bezien, is er voor de medische
wetenschap van heden dus weinig reden
om te menen dat zij alle wijsheid in pacht
heeft. Een van de gevaren waax*voor men
zich dient te hoeden is een overschatting
van de huidige wondermiddelen die, zoals
bijvoorbeeld bij de antibiotica al is geble
ken, na verloop van tijd soms aan wer
kingskracht tegen bepaalde infectieziekten
inboeten, zodat de ziekteverwekkers zelfs
tegen het geneesmiddel bestand blijken
Stellig zijn wij nog maar aan het begin
van onze kennis omtrent „L'homme eet in-
connu" en nog steeds worden er ontdekkin
gen gedaan, die ons beeld van de mens en
zijn constitutie gx-ondig wijzigen. Kenden
wij bijvoorbeeld aan het begin van deze
eeuw nog slechts vier bloedgroepen, sinds
dien heeft men het bestaan van tenminste
tien zeer specifieke bloedgroepstelsels kun
nen aantonen. Misschien zal het nog eens
zover komen, zo profeteerde dr. Mendes
de Leon, dat ieder individu aan zijn bloed
even zeker te identificeren is als aan zijn
vingerafdrukken.
Allergie ontraadseld?
Een van de laatste ontdekkingen op dit
gebied betreft een globuline-bestanddeel
in ons bloed, dat properdine gedoopt is en
dat wellicht „ontmaskerd" kan worden als
de geheimzinnige stof, die verantwoordelijk
gesteld moet worden voor het optreden van
allerlei allergische aandoeningen, van wel
ker oorzaken de geneeskunde maar bitter
weinig weet. „De medische wetenschap, zo
besloot dr. Mendes de Leon," is te vergelij
ken met een eindeloze ketting. Iedere
nieuwe schakel symboliseert de vooruit
gang, maar zij is ook vastgeketend aan het
verleden. Wij zullen moeten blijven voort
smeden aan die ketting, voortbouwend op
het oude en zonder te weten, waarheen het
nieuwe ons leiden zal, want de geneeskunst
evolueert voortdurend in haar strijd voor
het levensbehoud".
De directeur van de Oranje Nassaumij-
nen, ir. C. Raedts uit Heerlen, sprak ver
volgens over de historie van de mijnbouw,
waarna de driehonderd leden van het Na
tuur- en Geneeskundig Congres in huis
houdelijke vergadering bijeenkwamen.
Vandaag zal in de medische sectieverga
deringen onder meer het probleem van de
silicose de „stoflongen" in de mijnbouw
ter sprake komen.
Vlaanderen uitgevonden speeltrommel met
versteekbare pennen behandeld. Spreker
noemde dit systeem onverslijtbaar. Daarna
gaf hij een overzicht van de elektro-mag-
netische systemen, vindingen uit de laatste
tijd, die hier en daar, vooral in kleinere
torens, waar de ruimte ontbreekt om het
aloude apparaat te plaatsen, toepassing ge
vonden hebben. Vooralsnog zijn er drie als
A, B en C aangeduid. Een vierde systeem
verkeert nog in een stadium van onderzoek.
Het gaat er bij deze reeds in gebruik zijn
de vindingen om de hamers op de klokken
in beweging te brengen door middel van
een geperforeerde kartonstrook, of - dit
geldt voor systeem B - van een band die,
in plaats van een opening voor elke noot,
een bobbel heeft. Systeem C biedt voor
delen, daar het geen aparte hamers vergt
en de magneten niet aan de buitenlucht
zijn blootgesteld. Ook kwam bij dit alles
het regelen van de tempi in oude en nieu
we systemen ter sprake.
De heer G. P. van Erp, elektro-technicus
te Amsterdam, behandelde breedvoerig de
functionele werking der jongste vindingen.
Hij vond de drie systemen hun kleine voor
delen en nadelen hebben, maar gaf toe dat
de fabrikanten bezig zijn deze uit de weg
te ruimen. Vergeleken bij de oude speel
trommel, die in vele gevallen een staat van
dienst heeft van drie eeuwen, noemde spre
ker de levensduur van de elektrische appa
raten vrij beperkt. Hij schatte deze op vijf
entwintig tot vijftig jaar, al naar gelang
de installatie goed of minder goed wordt
onderhouden. Gerekend naar de ervaringen
die men de laatste drie en vier jaar met
elektrische speelwerken heeft opgedaan,
meende de heer Van Erp te mogen conclu
deren dat de kinderziekten vrijwel zijn
overwonnen en dat het verantwoord is zo'n
speelwerk toe te passen wanneer er geen
gelegenheid is een speeltrommel te plaat
sen.
Vruchtbare discussie
Na een ontvangst in de ridderzaal had in
restaurant Brinkmann een gezamenlijke
koffiemaaltijd plaats, aangeboden door het
gemeentebestuur. Hier werd nog het woord
gevoerd door de oud-voorzitter dr. Van der
Eist, die er op aandrong alle mogelijke
documentatie betreffende de beiaardkunst
te verzamelen en veilig op te bergen op een
centraal punt, waarmee hij uiteraard de
Amersfoortse beiaardschool bedoelde, die
tevens klokkespelmuseum dient te worden.
De studiedag in de raadzaal werd voort
gezet met een lezing van de heer P. Verver,
beiaardier te Schagen, die zijn ervaringen
met een elektro-magnetisch systeem en
zelfgeperforeerde speelboeken praktisch
toelichtte door middel van bandopnamen.
Vervolgens sprak de heer Fl. van Bergen
over de zettingen van de voorslag-melo
dieën. Hij repte ook even over het gemis
aan nuancex-ing bij het mechanische spel,
zowel bij het oude als bij het nieuwe,
menende in deze betere resultaten te mo
gen verwachten van een vierde elektro
magnetisch systeem, dat nu nog in labora
toriumstadium is, doch dat belooft het
levendige spel van de beiaardier op te
nemen en correct weer te geven met alle
expressie die hij eraan verleent.
De heer A. van Ooik, beiaardier te Zeist,
lichtte zijn ervaringen met het bobbel-
systeem (B) toe. De heer Creman, de be
kende beiaardier van Zwolle, bracht het
probleem „onderhoud" ter sprake, waarop
de heer J. F. Leithuyser, specialist op elek
trisch gebied te Haarlem, repliceerde: vak
manschap en liefde voor de zaak, die men
dient, moeten voorop staan.
Verder wierp de heer Creman de vraag
op of de oude trommel, indien versleten,
door een modern elektrisch systeem moet
worden vervangen. Hij pleitte voor het
oude systeem. Ook de heer J. de Groot uit
Bergen op Zoom wenst handhaving van de
oude trommel, vooral waar er de nodige
ruimte voor is. De heer Eysbout bracht
bovendien in het midden dat ook Monu
mentenzorg op dit standpunt staat. De
muzikale discussie die hierna nog volgde,
hield tevens een waarschuwing in voor het
bewaren van het karakter van de klokken-
muziek. Praktisch is met de elektro-mag-
netische systemen alles mogelijk. Doch
daar zit een ethetisch gevaar in.
Na deze vruchtbare gedachtenwisseling
sloot voorzitter R. de Waard dit gedeelte
van deze studiedag. Intussen had de Haagse
beiaardier Henk Herzog de Bavo-toreri
reeds beklommen om met een geestdriftige
bespeling van de Haarlemse Hempny's het
zeldzaam samentreffen van zoveel klokken-
vrienden te besluiten.
Jos. de Klerk
De 14-jarige ulo-scholier Wiert Zwaneveld
te Kropswolde is in bewusteloze toestand en
met ernstige wonden aan het gezicht achter
de boerderij van zijn vader gevonden. Dicht
bij hem lag een carbidvergasser en een doos
je lucifers. Vermoed wordt, dat de jongen
met de carbidvergasser, die tijdens de oorlog
werd gebruikt, aan het experimenteren is
gegaan en dat de vergasser hierbij is ont
ploft.
De jongen werd naar het acamemisch zie
kenhuis te Groningen vervoerd, waar hij
zonder tot bewustzijn te zijn gekomen, is
overleden.
Van een onzer redacteuren)
In zekere zin gaat het hier om een proef.
Hoe zal de reiziger op deze treinen rea
geren? Wat zal het effect zijn op de overige
sneltreinen van het traditionele type, met
name de nachttreinen? Dr. ir. Den Hollan
der gelooft in het succes van de T.E.E.een
stukje Europese werkelijkheid dat aan de
economische en politieke eenwording voor
afgaat. Hij denkt al aan de naaste toe
komst, waarin de diesel-elektrische T.E.E.
vervangen wordt door de elektrische. Een
groot deel van de trajekten in dit deel van
Europa is immers al onder draad en het
verschil in stroomsoort zelfs al zou één
trein door vier verschillende stroomsoort-
gebieden moeten rijden is technisch al
ADVERTENTIE
ti
overwonnen: de treinstellen die in de win-
terdienst AmsterdamBrussel zullen gaan
rijden bewijzen het. De trein wordt dan
een rijdend onderstation.
Het automatische telsysteem van de
Jenner-tunnel in de Franse havenstad
Le Havre wijst uit dat gemiddeld 3500
auto's12.500 motorrijwielen en fietsen,
alsmede 2.400 wandelaars per dag ge
bruik maken van deze ondergrondse
doorgang. De ingangen van de tunnel
zijn voorzien van een soort ajour-
patroon dat veel licht doorlaat. De
Jennertunnel is nu tien maanden
in gebruik.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
dit merk garandeert U
de sterkste matras
tct op heden gemaakt
dankzij de gepatenteerde binnenvering
volgens het Amerikaanse systeem
D.W.U.-SOUPLEX MATRAS SEN F ABRIEKEN, UTRECHT, AMSTERDAM, RQTTERDAM
(Van een onzer redacteuren)
