Grote investeringen van Billiton Maatschappij
in buitenlandse ondernemingen
anda en het meesterwerk
Fa. B. ENGELENBERG
Aanhoudend koud weer
^oclt ió het zo
r
J
HONIG'S
groentesoep
voor
De radio geeft vrijdag
Wereldnieuws
2
OFFICIËLE VERKOOP SIKKtNS LAKKEN
Westduitse plannen voor
verlaging invoerrechten
„Geen rupiah-devaluatie"
zegt directeur Bank
Indonesia
Omzet „De Meteoor" ruim
twintig percent hoger
int
Amsterdamsche Rijtuigmij.
gematigd optimistisch
Kort economisch nieuws uit
binnen- en buitenland
Het proces om de schatten
van Mussolini
Kabinet-Fagerholm voor de
tweede maal afgetreden
Ademen
onder water
DONDERDAG 2 3 MEI 195 7
DE NETTO GECONSOLIDEERDE WINST van de n.v. Billiton Maatschappij steeg
van f 5.576.000 over 1955 tot f 7.850.400 in 1956. De winst werd gunstig beïnvloed
door een gedeeltelijke inhaling van een achterstand in de dividenddeclaraties van de
n.v. Gemeenschappelijke Mijnbouwmaatschappij Billiton. De netto winst van de
Billitonmaatschappij zelf daalde van f 6.081.000 tot f 5.104.000. De daling is in hoofd
zaak toe te schrijven aan een ten laste van de verlies- en winstrekening geboekte
bijdrage ad f 1.956.000 aan de reserve voor deelnemingen welke reserve in min
dering is gebracht van de boekwaarde der deelnemingen en door afschrijving ten
laste van de winst van een bedrag van ongeveer f 440.000 als geraamde kosten van
een in 1956 begonnen bouw van bedrijfsgarages met daarboven woonhuizen te
's-Gravenhage. Deze lasten werden slechts ten dele gecompenseerd door hogere divi
denden van deelnemingen tot ongeveer f 1.300.000. Er wordt voorgesteld van de winst
f 800.000 toe te voegen aan de statutaire reserve, die daarna f 42 miljoen bedraagt
en f 1.006.460 toe te voegen aan de reserve voor research- en voorlichtingskosten.
Daarna wordt een onveranderd dividend van 20 percent op de aandelen eerste en
van 15 percent op de aandelen tweede rubriek voorgesteld, waarvan reeds respec
tievelijk 12V2 cn 71/2 percent als interimdividend werd uitgekeerd.
De belangen bij andere ondernemingen,
welke in de balans per 31 december 1956
voorkomen met een bedrag van f 64.292.600
hebben voor 19.3 percent betrekking op
Nederland, 11,7 percent op Indonesië, 5,7
percent op Engeland, 2,4 percent op de
Verenigde Staten, 2,1 percent op Canada,
33,4 percent op Suriname en 25,4 percent
op Afrika. De liquide middelen vertonen
voornamelijk in verband met aanzienlijke
investeringen in de Kamativi Tin Mines,
Mbeya Exploration Co. en Nigadoo Mines
een daling van f 49.076.000 tot f 38.242.000.
Wat nieuwe objecten betreft meldt het
verslag, dat na een ingesteld onderzoek de
vorig jaar verkregen optie op een meer
derheidsbelang in een vennootschap die
concessierechten in Canada bezit op ter
reinen waar lood-zinkafzettingen zijn aan
getroffen, werd uitgeoefend. In verband
hiermede werd op 13 augustus 1956 de
„Nigadoo Mines Limited" opgericht, waar
in de concessicrcchten werden ingebracht
en waarin Billiton uiteindelijk voor ten
minste 60 percent van het kapitaal zal
participeren. Per einde 1956 had de Billi
ton voor dit object ongeveer f 1,3 miljoen
uitgegeven.
Ondernemingen
Daarnaast waren in Canada nog enige
cxploralieploegen in het veld. De Mbeya
Exploration Company, waarin de vennoot
schap met 70 percent van bet kapitaal par
ticipeert zette haar onderzoek naar de
niobiumhoudende ertslagen in een heuvel
(Panda Hill) nabij Mbeya (Tanganyika)
voort. De op grond van diamantboringen
getaxeerde ertsreserve bedraagt per
31 december 1956 45 miljoen ton erts met
0,3 percent en ruim 1 miljoen ton erts met
ongeveer 1 percent niobiumpentoxyde
(nb 205). De plannen en het ontwerp voor
een proefinstallatie met een capaciteit van
150 ton erts per dag kwamen gereed en
verwacht wordt dat in augustus 1957 met
de proefverwerking kan worden begon
nen. Thans trekt ook het zuivere niobium-
metaal de aandacht, dat door zijn hoge
smeltpunt gebruikt kan worden waar hoge
temperaturen toepassing vinden, bijvoor
beeld voor de bouw van gasturbines.
Daarnaast biedt dit metaal door zijn goe
de corrosiebestcndigheid en lage neu-
tronenabsorptie mogelijkheden bij de con
structie van kernenergie-installaties. Aan
het eind van de verslagperiode was door
Billiton een bedrag van ca f 4.800.000 in
dit object geïnvesteerd.
In 1956 werd door de maatschappij te
zamen met Aluminiumindustrie A. G. te
Zürich, Vereinigte Aluminium Werke A.G.
te Bonn en Olin Mathieson Chemical Cor
poration te New York een syndicaat op-
ADVERTENTIE
Docistraat 39 - Haarlem i Tel. 15252'
-.iOv:/ -.V -
FLEXA PLASTIC ENAMEL
HILVERSUM I, 402 m
7.00 Nieuws. 7.10 Gewijde muz. 7.30 Pla
ten. 7.45 Een woord voor de dag. 8.00 Nieuws
en weerber. 8.15 Platen. 9.00 V. d. zieken.
9.25 V. a. vrouw. 9.30 Platen. 9.40 Platen.
10.00 Orgelspel. 10.30 Morgendienst. 11.00
Platen. 11.30 De jeugd vliegt uit, hoorspel.
12.00 Pianorecital. 12.30 Land- en tuinbouw-
meded. 12.33 Lichte muz. 12.50 Staatsiebez.
aan Zweden. 13.00 Nieuws. 13.15 Promenade-
ork. en solist. 14.05 Schoolradio. 14.25 Ka
merkoor. 14.40 Platen. 15.05 Voordr. 15.25
Cello en piano. 16.00 Het onderhoud van een
gazon, caus. 16.15 Kamermuziek-ens. 17.00
Voordr. 17.20 Vocaal ens. 17.40 Beursber.
17.45 Platen. 18.00 Stemmen van Overzee.
18.15 Fanfarecorps. 18.35 V. d. jeugd. 19.00
Nieuws en weerber. 19.10 Regeringsuitz.
19.30 Viool en piano. 20.00 Radiokrant. 20.20
Platen. 20.30 De jeugd vliegt uit, hoorsp.
21.00 Kamerork. en solist. 21.35 Pianorecital.
21.55 „Hasper als dichter en denker, caus.
22.15 Salonork. 22.45 Avondoverdenking.
23.00 Nieuws en SOS-ber. 23.15 „Langs wegen
van kunst en schoonheid", caus. 23.3524.00
Platen.
HILVERSUM II, 298 m
7.00 Nieuws. 7.10 Gym. 7.20 Platen. 8.00
Nieuws. 8.18 Platen. 8.50 V. d. vrouw. 9.40
Schoolradio. 10.00 Avonturen met kinderen,
caus. 10.05 Morgenwijding. 10.20 V. d. kleu
ters. 10.40 Amus. muz. 11.20 Viool en piano.
11.45 Kon. bezoek aan Zweden. 12.00 Thea-
terork. en solist. 12.30 Land- en tuinb.meded.
12.33 Sport en prognose. 12.50 Platen. 13.00
Nieuws. 13.15 Meded. en platen. 13.25 Lichte
muz. 13.55 Beursber. 14.00 Platen. 14.10 Lit
terair progr. 14.40 Altblokfluit en piano.
15.00 Gevar.progr. v. d. strijdkrachten. 16.00
Muz. caus. 16.40 V. d. jeugd. 17.05 Platen.
17.40 Lichte muz. 18.00 Nieuws. 18.15 Act.
18.20 Amus. muz. 18.50 De puntjes op de i.
caus. 19.00 V. d. kind. 19.10 Amus. muz. 19.30
Wat geloven Vrijzinnig Protestanten? caus.
19.50 Op bezoek bij anderen. 20.00 Nieuws.
20.05 Boekbespr. 20.10 Theateroverz. 20.20
Kamerkoor cn solist. 20.35 Ronde van Bel
gië. caus. 20.45 Leven uit een beginsel, caus.
1.00 Dansmuz. 21.40 Waar blijft de tijd. 21.55
Biutenl. overz. 22.10 Strijkork. 22.40 Zorg
om de mens. caus. 22.50 Avondwijding. 23.00
Nieuws. 23.1524.00 Platen.
BRUSSEL, 324 m
12.00 Platen. 12.30 Weerber. 12.34 Platen.
13.00 Nieuws. 13.11 Platen. 14.00 Schoolradio.
15.45 Platen. 16.00 Koersen. 16.03 Euterpsi-
chore. 17.00 Nieuws. 17.10 Lichte muz. 17.45
Duitse les. 18.00 Vlaamse liederen. '.3.10
Voordr. 18.20 Platen. 18.30 V. d. sold. 19.00
Nieuws. 19.40 Volkszang. 20.00 Symf. ork. en
solist (20.4521.00 Kunstkaleidoscoop). 21.40
Platen. 22.00 Nieuws. 22.11 Volksmuz. 22.45
Platen. 22.5523.00 Nieuws.
gericht, dat zich ten doel stelt het explo
reren naar bauxietafzetingen, welke, in
dien aangetroffen en winbaar, dóór de
Billiton zullen worden geëxploiteerd, ter
wijl het bauxiet aan de hiervoor genoemde
deelnemers zal worden geleverd.
Deelnemingen
In het hoofdstuk deelnemingen meldt
het verslag, dat de wereldproduktie van
tin op 174.500 ton in 1956 ongeveer 2500 ton
lager was dan in 1955. Deze achteruitgang
werd in hoofdzaak veroorzaakt door een
daling van de produktie van Indonesië en
van Bolivia. Malakka, Nigeria en Thailand
vertoonden daarentegen een stijging, die
echter niet opwoog tegen de daling van
Indonesië en Bolivia.
De resultaten van de n.v. Gemeenschap
pelijke Mijnbouwmaatschappij Billiton
waren over het boekjaar 1956 lager dan die
van het voorgaande jaar. De produktie
vertoonde een lichte teruggang, terwijl het
kostenniveau verder bleef stijgen. De n.v.
Singkep Tin Exploitatie Maatschappij
„Sitem", een dochteronderneming van de
n.v. Gemeenschappelijke Mijnbouwmaat
schappij Billiton, behaalde daarentegen
betere resultaten. Kagera Mines Limited
heeft ten gevolge van een toenemende uit
putting van de tinertsreserves, haar activi
teiten in Uganda gestaakt en haar activa
aldaar gerealiseerd. Een belangrijk deel
van haar kapitaal is thans in de vorm van
liquide middelen aanwezig. N.V. Holland-
sche Metallurgische Bedrijven kon ook in
1956 gunstige resultaten behalen.
Ook in 1956 bleef grote vraag naar
bauxiet bestaan, zodat de gehele produktie
van de dochtermaatschappij de n.v. Billi
ton Maatschappij Suriname gerede afzet
vond. Een belangrijk deel van de produk
tie is voor meerdere jaren voorverkocht;
1956 werd dan ook met een klein verlies
afgesloten, maar voor 1957 verwacht de
directie een veel beter resultaat, onder
meer dank zij de hogere bauxietprijs. Het
Surinaamse bauxiet wordt het beste ter
wereld geacht en ondervindt zeer grote
vraag. De nodige plannen en ontwerpen
voor een verdubbeling van de huidige pro-
duktiecapaciteit zijn inmiddels gereed. Be
langrijke bedragen zullen voor dit doel in
de komende jaren moeten worden ge
ïnvesteerd. Voortgezet onderzoek leverde
een belangrijke uitbreiding van de erts
reserves'op, zodat de produktie zelfs-op
het beoogde veel hogere niveau voor een
lange recks van jaren is verzekerd.
De n.v. Nederlands-Indonesische Bauxiet
Exploitatie Maatschappij, die bauxietlagen
op het eiland Bintan in de Riouw Archipel
(Indonesië) exploiteert, kan op gunstige re
sultaten terugzien. Produktie en afzet ver
toonden een verheugende toeneming.
De concessie van de n.v. Maatschappij
tot Exploitatie van Waterkracht in de Asa-
han-rivier „H.E.W.A.", welke maatschappij
voor het uitbreken van de Tweede We
reldoorlog in het Verre Oosten bezig was
met de constructie van een waterkracht
centrale in de Asahan-rivier teneinde
elektrische energie te leveren voor een
door de n.v. Nederlands-Indonesische Alu
minium Industrie op te richten alumi-
niumbedrijf, werd door de regering van de
republiek Indonesia ingetrokken. De Billi
ton heeft tegen bedoeld besluit op naar
haar mening steekhoudende juridische
gronden bezwaar gemaakt.
De Westduitse regering, heeft het plan
van de minister van Economische Zaken,
prof. Erhard, inzake een lineaire verlaging
van 30 percent der invoerrechten voor in-
dustrieprodukten laten varen. In plaats
hiervan he_ft de Westduitse regering een
wetsvoorstel opgesteld waarbij zij gemach
tigd zal worden tot 31 december de invoer
rechten in het algemeen of ten dele te ver
lagen zonder toestemming van het parle
ment. Deze machtiging zou moeten gelden
voor industriële importgoederen met uit
zondering van kolen- en staalleveranties
uit de landen van de Europese Gemeen
schap oor Kolen en Staal en bovendien
niet voor landbouwprodukten en die arti
kelen waarvoor bij invoer bovendien fi
nanciële heffingen gelden, zoals koffie, thee
en minerale oliën.
De heer Sjafruddin, de gouverneur van
de Bank Indonesia, heeft nadrukkelijk de
geruchten over een devaluatie van de In
donesische rupiah. tegengesproken. „Stap
pen in die richting zouden vergeefs zijn,
omdat er op het ogenblik geen enkel even
wicht is. Een devaluatie zou alleen maar
tot een verdere devaluatie leiden", zei hij.
Intussen heeft de onzekerheid over de
door de regering te nemen maatregelen
om een h It toe te roepen aan het verder
verslechteren van 's lands alarmerende fi
nanciële positie, tot een gevoel van onrust
onder de zakenlieden in Djakarta geleid,
ondanks de officiële tegenspraken. Van be
trouwbare zijde is vernomen, dat de ac
cijnzen op suiker, bier, alcohol, benzine en
petroleum worden verhoogd.
Sjafruddin zei, dat het niet nodig zou zijn
om verdere stappen te nemen tot stimu
lering van de export. „Ik ben van mening,
dat ondanks de huidige dispariteit, de bui
tenlandse exporteurs nog steeds in staat
zijn winsten over te maken".
Deskundigen zijn het er over eens, dat
de enige mogelijkheid om de huidige finan
ciële mogelijkheden te boven te komen, is
het krijgen van een flinke buitenlandse
lening, maar de kansen dat Indonesië on
der de huidige omstandigheden een lening
zou kunnen krijgen, zijn zeer gering. Niet
temin waagt men zich in zakenkringen aan
een speculatie over de mogelijkheid van
een lening van het Internationale Mone
taire Fonds.
Allen zijn het er echter over eens, dat
uiteindelijk geen blijvende oplossing kan
worden bereikt, zonder dat een verzoening
tot stand komt tussen de centrale regering
en de opstandige buitengewesten.
Ilet verslag over 1956 van de n.v. Be-
tonfabriek De Meteoor te De Steeg bevat
een bruto bedrijfsresultaat van f 1.229.469
(f 1.100.002). Na afschrijvingen en enkele
voorzieningen resteert een saldo winst van
f545.602 (f428.297). Er wordt een onver
anderd dividend voorgesteld van 10 per
cent Bovendien wordt ter gelegenheid van
het 50-jarig bestaan een bonus uitgekeerd
van 10 percent in aandelen, ten laste van
de agioreserve. De omzet is ruim 20 per
cent gestegen.
Bijna alle produkten hebben aan de ho
gere omzet bijgedragen. Van de export
naar de omliggende landen meldt het ver
slag vooral Duitsland. De verkoop en de
fabricage in licentie in het buitenland om
wikkelden zich over het algemeen bevre
digend. Het brutobedrijfsresultaat wordt
bevredigend genoemd, ondanks de geste
gen kosten. Hoewel over de ontwikkeling
in 1957 thans nog niets met zekerheid kan
worden gezegd, stemmen de resultaten van
de eerste maanden lot tevredenheid, zodat,
de directie het verdere verloop met ver
trouwen- tegemoet ziet.
ADVERTENTIE
m-, uuii i
:v'
In de algemene vergadering van de Am
sterdamsche Rijtuig Mij. werden de jaar
stukken over 1956 met algemene stemmen
goedgekeurd en werd het dividend bepaald
op zeven percent. Medegedeeld werd, dat
het bestuur de toekomst met gematigd op
timisme tegemoet ziet. Het resultaat van
het eerste kwartaal van dit jaar - door het
wegvallen van de verhuur zonder chauf
feur op zondag - was bepaald minder dan
dat van het eerste kwartaal van 1956. Het
bestuur verwacht dat 1957 aandeelhouders
niettemin een gelijk beeld te zien zal geven
als 1956.
Indien de plannen van de gemeente Haar
lemmermeer doorgang vinden, zal het ter
rein Badhoevedorp van de Maatschappij
waarschijnlijk moeten worden onteigend.
Wellicht is er dan nog een behoorlijke prijs
voor te maken.
Australische invoerrechten
De Australische minister van Handel heeft
medegedeeld, dat met ingang van heden de in
voerrechten op ruim 800 artikelen zullen worden
verlaagd. De betreffende artikelen, variërend
van kapitaalgoederen tot grondstoffen en fabri
katen, worden reeds onder liet voor Engeland
geldende systeem der voorkeurstarieven vrij van
invoerrechten ingevoerd.
Luchtvaartovereenkomst
Woensdag is in Bonn een luchtvaartovereen-
PADUA (Reuter) Voor de rechtbank
in Padua, waar het proces om de „schat
van Dongo" wordt gevoerd, heeft een ge
tuige woensdag verklaard, dat de commu
nistische partisanenleider Walter Audisio,
die thans voor de communistische partij
zitting heeft in het Italiaanse parlement,
Mussolini en zijn fascistische ministers in
Dongo heeft gefusilleerd en hiervoor bij
het communistische hoofdkwartier in Mi
laan een „onkostennota" van ongeveer 2900
gulden heeft ingediend.
Dit geld werd hem betaald tegen over
handiging van een getekende kwitantie,
aldus de getuige.
De advocaat van de nabestaanden van
enkele fascistische ministers, die tegelijk
met Mussolini werden gefusilleerd in april
1945, vroeg hierna aan een andere getuige,
generaal Raffaele Cadorna, die in de oor
logsdagen opperbevelhebber van de parti-
sanen was, of hij een positief antwoord
kon geven op de vraag of het opperbevel
van de verzetsstrijdkrachten de geallieer
den plechtig had beloofd, Mussolini levend
uit te leveren.
De verdediging protesteerde tegen deze
vraag en de rechter noemde haar „op het
ogenblik niet opportuun".
(Het is algemeen bekend dat de ge
allieerden erop uit waren, Mussolini levend
in handen te krijgen om een proces tegen
hem te kunnen voeren. Een „speerpunt"
van de Amerikaanse strijdkrachten, die de
Voor de kust van Noorwegen ligt nu een
hogedrukgebied met een kerndruk van
1037 mb. Het verplaatst zich verder in
noordelijke richting. Aan de flank ervan
stroomt koude lucht over Scandinavië
naar het zuiden. In deze stroming beweegt
zich een kleine storing mee. Deze is geheel
met koude lucht gevuld en bevond zich
donderdagochtend even ten zuidoosten van
ons land. Ze veroorzaakte veel bewolking
waaruit plaatselijk regen viel. Boven zuid
oost-Europa bevindt zich in de hogere
luchtlagen een stroming van warme en
vochtige lucht, die onder andere op de
Balkan en in midden-Europa regen ver
oorzaakt. Deze kan ons land echter niet
bereiken omdat de wind in de onderste
komst tussen West-Duitsland en Australië gele- speciale opdracht had de fascistische dicta
tor, gevangen te nemen voordat de parti-
sanen dit konden doen, stootte echter een
paar uur te laat tot Dongo door).
Communist gaf executiebevel
De op een na machtigste man in de Ita
liaanse communistische partij, Luigi Longo,
„rechterhand van partijleider Togliatti",
die gedurende de oorlog de Garibaldi-bri
gaden" leidde, werd daarna als getuige
gehoord. Hij gaf toe dat de executie van
Mussolini, Clara Petacci en zeventien an
deren indruiste tegen de orders van de
anti-fascistische regering in Rome, Mus
solini levend in handen te krijgen. Hijzelf
echter had opdracht gegeven Mussolini
dood te schieten om te voorkomen, dat de
geallieerden zijn berechting tot een aan
fluiting zouden maken.
„Ik ben bereid de verantwoordelijkheid
voor-he-t -niet-opvolgen van dit regerings
bevel te aanvaarden"; zo verklaarde Longo.
Longo zei dat het overgrote deel van
de 300 miljoen aan geld en sieraden, dje
Mussolini bij zich had, onder de parti-
sanen was verdeeld.
„Die dagen dreigde in Milaan een slach
ting", zo verklaarde verdachte Pietro Ver
gank „Het was absoluut noodzakelijk de
partisanen met geld te kalmeren en hen
te ontwapenen". (UP).
kend door de minister van Buitenlandse Zaken
Heinrich von Brentano en de Australische am
bassadeur Patrick Shaw. Krachtons deze over
eenkomst verlenen de landen elkaar landings
rechten.
Dividend Hagemeyer
In dc bestuursvergadering van Hagemeyer en
Co.'s Handelmaatschappij n.v. is besloten voor
te stellen aan aandelhouders over 1956 een divi
dend uit te keren van 15 pel. in contanten (v.j.
14 percent, waarvan 4 pet. in aandelen).
Transatlantische Hypotheekbanken
In de provincie Alberta (Canada) werd dooi
de Verenigde Transatlantische Hypotheekbanken
opnieuw een contract gesloten voor de minerale
rechten, geboekt onder de nummers 8044 en 8045,
waarbij een bonus bedongen kon worden van
17.000 dollar en 15 percent royalty, zowel voor
olie als voor gas. In totaal werd tot heden in het
boekjaar 1956/57 ruim 46.000 dollar aan bonus
ontvangen. Het boren in Manitoba op 8061 werd
gestaakt en het onderpand teruggegeven, terwijl
kortgeleden een nieuwe boring werd begonnen
door de Imperial Oil Company in Alberta op dë'
nummers 8062 en 8063, waarvan de resultaten
nog niet bekend zijn.
(Voor de beursberichten zié pag 13)
niveaus noordoostelijk blijft. In verband
daarmee zal het koude weer ook morgen
aanhouden.
WEERRAPPORTEN
24 mei
Zon op 4.36 uur, onder 20.42 uur.
Maan op 2.09 uur, onder 15.14 uur.
Maanstanden
29 mei 12.39 uur nieuwe maan.
Hoog en laag water in IJmuiden
Donderdag 23 mei
Hoog water: 10.49 en 23.20 uur.
Laag water: 5.54 en 18.38 uur.
Vrijdag 24 mei
Hoog water: 11.55 en uur.
Laag water: 7.02 en 19.52 uur.
Temperaturen
Buiten
c
land maxima
van giste-
c
ren. Binnenland: lieden
cL
e
7 uur. Neerslag: laatste
.5 o
E
24 uur.
Stockholm
onbewolkt
nno
17
0
Oslo
onbewolkt
n
17
0
Kopenhagen
zwaar bew.
nno
15
0
Aberdeen
onbewolkt
windst.
9
0
Londen
zwaar bew.
n
16
0
Amsterdam
zwaar bew.
nno
13
0,1
Luxemburg
half bew.
n
13
6
Parijs
onbewolkt
n
17
0
Bordeaux
regen
n
23
0,1
Grenoble
half bew.
windst.
19
0
Nice
onbewolkt
nnw
20
0
Berlijn
regen
n
15
4
Frankfort
regen
nw
13
4
München
zwaar bew.
ozo
12
1
Zürich
nevel
no
14
0
Genève
nevel
windst.
19
0
Locarno
geheel bew.
windst.
22
1
Wenen
geheel bew.
nnw
18
0
Innsbruck
licht bew.
w
14
4
Rome
onbewolkt
ono
24
0
Ajaccio
zwaar bew.
windst.
20
0
Den Helder
licht bew.
ono
11
0,1
Ypenburg
zwaar bew.
no
9
0,1
Vlissingen
onbewolkt
no
10
0
Eelde
geheel bew.
no
10
0,1
De Bilt
zwaar bew.
nno
7
0,4
Twente
lichte regen no
8
4
Eindhoven
licht bew.
nnw
6
2
Vlv. Z.Limb.
dichte mist
nnw
5
1
HELSINKI (Reuter) Het Finse kabi-
net-Fagerholm, dat uit socialisten en agra
riërs bestaat, heeft zijn ontslag ingediend
wegens een meningsverschil over een
nieuwe politiek tot stabilisatie van de
lonen. Het is de tweede maal in een maand
tijd. dat deze vijftien maanden oude re
gering wil aftreden. De vorige ontslagaan
vraag is pas een week geleden ingetrokken.
(UP) President Urho Kekkonen is be
gonnen met het raadplegen van de fractie
voorzitters van de partijen en de voorzit
ter van het parlement, V. J. Suksolainem
Reeds enige tijd wordt Sukselainen, voor
zitter van de agrarische partij, genoemd
als nieuwe premier.
Winterslaap. Benny Hooper, de zeven
jarige jongen die vorige week 24 uur
heeft opgesloten gezeten op de bodem
van een zeven meter diepe put, kan
zich van zijn belevenis niets herinne
ren. De artsen wijten dit aan het feit
dat de jongen door de spanning en de
afkoeling tijdens zijn verblijf in de put
in eén toestand van bewusteloosheid- is
geraakt die overeenkomt met die wel
ke door de „kunstmatige winterslaap"
tijdens bepaalde operaties wordt ver
oorzaakt. Vrijdag of zaterdag mag Ben
ny uit het ziekenhuis naar huis.
Anti-stralingsmidrlel. De Noorse geleerden.
Eldjarn en Pi hl hebben woensdag in
Oslo bekendgemaakt dat zij een nieuw
zwavelhoudend middel „cysteamine"'
hebben gevonden tegen de schadelijke
gevolgen van radio-actieve straling op
het menselijk lichaam. Het middel is
met succes toegepast op dieren en
mensen. Het moet worden ingenomen,'
voordat men aan de straling wordt
blootgesteld en verliest zijn uitwerking
na twee uur.
Protest. In Johannesburg hebben woens
dag 2.000 Zuidafrikaanse professoren
en studenten in het openbaar gepro
testeerd tegen het voornemen van de
regering om de rassenscheiding ook op
de universiteiten toe te passen. De be
togers trokken in optocht door de stra
ten van de stad.
Hamsteradvies. Een Zwitserse overheids
dienst die het gevaar van hamsteren in
tijd van nood moet voorkomen, heeft
woensdag een ware hamsterwoede ont
ketend met de bekendmaking dat de
Zwitsers een voorraad levensmiddelen
voor twee maanden dienen aan te leg
gen en in stand te houden, omdat de
internationale spanning nog lang niet
geweken is. De mensen bestormden de
winkels, zodat de dienst na enkele uren
reeds een tweede verklaring moest uit
geven met het advies, dat men die
voorraden beter geleidelijk kan vor
men
Noordpoolexpeditie. Transportvliegtuigen
van de Amerikaanse luchtmacht zijn
woensdag geland op een klein drijvend
ijseiland nabij de Noordpool om er ma
teriaal voor een waarnemingspost te
lossen. Deze post zal, anderhalf jaar'
bezet blijven voor het verrichten van"
onderzoekingen in het kader van hefc
internationale geofysische jaar. Vlieg
tuigen van het type C-124, losten ton
nen aan uitrusting en voorraden. Het
ijseiland bevindt zich ten noorden van
de tachtigste breedtegraad en ver
plaatst zieh met een snijlheid van min
der dan een mijl per 24 uur. Het onder
zoek heeft ten doel een bijdrage te le
veren tot meer nauwkeurigheid bij het
opstellen van weersverwachtingen op
lange termijn.
Boerenkool. De secretaris van het partij -
comité in het gebied van Velikie Loeki,
ten zuiden van Leningrad, heeft op een
landbouwconferentie in laatstgenoemde
stad een scherpe terechtwijzing van
partijsecretaris Kroesjtsjev gekregen.
De secretaris deelde mee, dat men in
zijn gebied „het vraagstuk van de ver
bouw vari kool nog" niet had opgélost".
Kroesjtsjev sprong op en riep veront
waardigd: „ik heb mijn grootmoeder
dit .probleem zien oplossen. Als., wij .het
oplossen, zoals zij het deed, zou er geen
probleem zijn, maar wel kool. Al meer'
dan twee eeuwen verbouwen de boeren
kool, zonder dit ooit als een vraagstuk
te hebben beschouwd".
„Spookbrigade". Een speciale afdeling van
de Züidafrikaanse politie, die de bij
naam van „spookbrigade" verkreeg,
heeft met kracht de bestrijding van
de toenemende criminaliteit in Johan
nesburg ter hand genomen. Dit korps,
samengesteld uit blanke en niet-blanke
rechercheurs, treedt bliksemsnel op;
zowel overdag als des nachts, tegen
autodieven, smokkelaars in verdovénde
middelen en andere lichtschuwe ele-
menten.
Prijs. De Italiaanse Sint-Vincentiusprijs
van tien miljoen lire voor de medische
wetenschappen na de Nobelprijs dê
belangrijkste bekroning in haar soort
is toegekend aan professor Alessandro
Valleona, radioloog en ontwerper van
de stratigrafie (kennis van de laagsge
wijze ligging van delfstoffen). Professor
Valleona werd in 1899 in Genua ge
boren en doceert aldaar radiologie.
"^Trrrr
72. De plotselinge verschijning van Pat
O'Nozel had de boeven wel even ver
schrikt, maar zij herstelden zich snel.
Tonio keek Mario aan en gaf hem steels
een knipoogje. „Mario", sprak hij deemoe
dig, „wij zijn de sigario. Tegen het magni
fieke brein van meesterdetectivio O'Nozel
kunnen de kleine Tonio en Mario niet op".
Deze ontboezeming beviel Pat in hoge mate,
maar het maakte Panda nogal wantrou-
wend. „Pas op, Pat!", riep hij, „ik geloof,
dat ze iets van plan zijn". „Onzin", ant
woordde de meesterspeurder ietwat korze
lig, „ze hebben ingezien, dat zij tegen Pat
O'Nozel geen strekens kunnen uithalen".
„Ja", beaamde Tonio bloemzoet, „meester
speurder heeft behaald ene glorieuze vic-
lorio. Tonio en Mario zijn verslagen en
geven de buit over met groot leedwezen".
Bij deze woorden stootte hij zijn maat aan.
Beiden deden een stap naar voren en ga
ven tegelijkertijd het schilderij en de dia
mant aan de detective over. Trots nam
Pat alles in ontvangst, maar omdat zelfs
een meesterspeurder slechts twee handen
heeft, moest hij daarbij zijn revolver los
laten. Dit werd hem meteen noodlottig,
want nauwelijks was het dreigende wapen
niet langer op hen gericht, of Mario's vuist
daalde met een dreunende slag op Pat's
schedel neer, zodat het meesterbrein daar
onder voorlopig het denken staakte
„Daar heb je het alkreunde Panda,
„hetzelfde oude truukje! En ik zag het
aankomen!*'
ENKELE waterinsecten, zoals kokerjuf
fers en libellenlarven, bezitten kieuiven
waarin fijne vertakkingen van tracheeën
verlopen, zodat deze dieren, ongehinderd
door ademnood, onbeperkte tijd in het
water kunnen blijven leven
Maar behalve genoemde dieren kennen
we allerlei insecten en spinnen die zich
onder water bewegen, alsof het hun na
tuurlijke element is, en van wie we des
ondanks met zekerheid weten, dat zij niet
met kieuwen zijn toegerust. Deze dieren
ademen dan onder water uit
een luchtvoorraad, die zij in
de diepte hebben meegeno
men. Van tijd tot lijd komen
zij aan de oppervlakte om
lucht op te nemen; dan blijft
de lucht als het ware aan de
vettige haren van bepaalde
delen van het lichaamsopper
vlak kleven, of verzamelt zich onder de
dekschilden en uit deze voorraad ademt
het dier naar behoefte. En het merkwaar
dige hiervan is, dat het dier in de regel
méér uit deze voorraad verbruikt dan er
in aanwezig is!
We moeten ons de zaak aldus voorstel
len: de luchtvoorraad staat altijd op de
een of andere wijze in verbinding met de
ademhalingsopeningen van het insect.
Wordt nu uit deze voorraad lucht opge
nomen en zuurstof verbruikt, dan wordt
de aldus gevormde koolzuur uilgescheiden
en door het omringende water opgenomen.
Deze afgewerkte koolzuur mengt zich dus
niet met de luchtvoorraad. De rest van het
gasmengsel is rijker aan stikstof en armer
aan zuurstof da.n lucht en het gevolg hier
van is, dat uit het met lucht verzadigde
water voortdurend zuurstof in die voor
raad zal binnendringen. Hierdoor wordt
het insect in staat gesteld om een zekere
hoeveelheid zuurstof aan het water te
onttrekken en de tijd, die het onder water
kan blijven, te verlengen.
Die verlenging kan echter nooit onbe
perkt zijn, want een waterinsect met lucht
voorraad kan deze fysische wateradem
haling niet continueren wegensstik-
stof gebrek! Al zou in het gunstigste ge
val (en alleen bij rusttoestand) de hoeveel
heid zuurstof, die het dier per tijdseenheid
aan het water zou kunnen onttrekken, met
het gebruik overeenkomen, dan zou toch
van tijd tot tijd de luchtvoorraad ver
nieuwd moeten worden. Immers, het stik-
stofgehalle van de luchtvoorraad is hoger
dan de stikstof spanning van het water,
zodat voortdurend stikstof uit de voorraad
naar het water moet diffunderen. Dit
vindt zolang plaats, tot alle stikstof uit de
voorraad verdwenen is. Maar
stikstof kan als ontvangfase
voor de zuurstof niet gemist
worden, wat treffend is ge
bleken uit de proef van
Ege.
Deze onderzoeker bracht een
waterinsect, het bootsmanne
tje, in water dat met zui
vere zuurstof verzadigd was; ook de lucht
voorraad van het dier bestond uit zuur
stof. Ondanks deze ogenschijnlijk plezie
rige uitrusting, verdronk het bootsmanne
tje veel vlugger dan verwacht had mogen
worden. Wat het dier ook van zijn voor
raad zuivere zuurstof mocht verbruiken,
deze bleef altijd 100 percent, dus van ge
lijke spanning als de zuurstof uit het om
ringende water. Er ontstaat dus geen rela-
tiviteit, geen verval, en alle druk moest
worden gedragen door de zuurstof alléén,
waarvan evenveel naar het water diffun
deerde als in omgekeerde richting. Daar
door verbruikte het dier zijn zuurstof, de
gasmantel verdween, zodat het insect
zwaarder werd, naar beneden zakte en
verdronk.
Aangezien de diffusie berust op relatie
ve concentratie, zijn de waterinsecten met
luchtvoorraad gedurende geruime tijd van
dit droeve lot verschoond.
Maar genoeg hierover, de waterinsecten
brachten ons plotseling de merkwaardige
Leuvenumse beek in herinnering. Merk
waardig vooral, omdat dit watertje al vóór
de ijstijd heeft bestaan.
Daarover morgen.
H. Tétillon
