c
VERTAALDE MEMOIRES DER I
HERTOGIN VAN WINDSOR I
Première van een
nieuwe opera
van Werner Egk
in het barokke
theater van
Schwetzingen
^Wekelijks toegëbpegd aan alle eét$ie$.:'&n
IPP-taMf1
Haarlems Dagblad Oprechte Haarlemsche Courant
en IJmuider Courant
Een vrouw vertelt
D& UlC&CS&lUts-* (^SCH0UWBURG IN HET HART VAN LONDEN J
Salzburg krijgt een
nieuw theater
Een weerspannige
in het Pantheon
naar „De Revisor
van Gogol
doorn
BERNARD MILES,
Belangwekkend muziekfeest
in intieme omgeving
wmwwm m IHP
wWwë^PM^mié-
M> I 5 ~\z m
WËMÊÊÊmWMM?,
OP 11 juni 1832 werd de Franse
schrijver lules Vailès in Puy-en-Velay
geboren. Zijn vader, een onderwijzer,
vond het niet meer dan natuurlijk dat
zijn zoon de Ecole Normale ging vol
gen. In werkelijkheid weigerde lules
Vailès, die getuige was van een mise
rabel dagelijks bestaan en slechts met
latijn werd gevoed op de manier zoals
men een gans vet mest, de vaderlijke
voetsporen te drukken. In zijn roman
„Les réfractaires" („De weerspanni-
gen") heeft hij al zijn minachting neer
gelegd voor de valse beschouwingen
van leven en maatschappij van zijn
omgeving en dit etiket van „weerspan
nige" heeft ook hemzelf zijn gehele le
ven gesierd. Zijn houding, zijn rede
voeringen en zijn geschriften getuigén
van een hevige onverzettelijkheid bij
zijn aanvallen op alle instellingen,
kringen en cöterietjes die het leven
verstikken. Hij is bij de revolutie van
1848, hij is bij het verzet tegen de
staatsgreep van Napoleon III op 2 de
cember 1851, men vindt hem in 1853 in
het complot van de Opéra-Comique en
daarna in de gevangenis. Nauwelijks in
vrijheid gesteld ziet hij zijn lezingen
verboden. De kranten, welke hij op
richt, worden in beslag genomen. En
natuurlijk kiest hij in 1871 de zijde van
de Commune, die grootse Parijse volks
opstand die in het bloed van vele dui
zenden slachtoffers door Thiers en de
conservatieven werd gesmoord. Hij
weet de wraak te ontvluchten in Bel
gië, later in Londen.
Gedurende de negen jaren van zijn
ballingschap schrijft hij de kroniek van
de bittere jaren van 1848 tot en met
1871 in de reeks autobiografische ro
mans onder de titel „lacques Vingtras"
de laatste tijd door de Editeurs
Francais Réunies op voortreffelijke wij
ze herdrukt. Na zijn terugkeer in Pa
rijs in oktober 1883 richt hij zijn blad „Le
cri du peuple" weer op, maar reeds
twee jaar later sterft hij op 53-jarige
leeftijd.
Ter gelegenheid van de herdenking
van zijn geboortedag, honderdvijfen
twintig jaar geleden, komen twee
kleindochters van Séverine, de in 1929
gestorven schrijfster waarmee Vallés
in 1880 tijdens zijn Brusselse tijd kennis
maakte, voor de microfoons van de
Franse omroep herinneringen aan de
grote volksvriend ophalen. Men zal niet
alleen teksten van Vallés zelf, maar
ook van zijn geestverwanten Victor Hu-
go en Auguste Blanqui en van de he
dendaagse filosoof Julien Benda kun
nen horen. Tot de sprekers behoort de
bekende acteur Serge Reggiani, de re
gie is toevertrouwd aan Albert Riera,
die onder meer een Prix Italia met zijn
weergeving van het verhaal „C'est
vrai, mais il ne faut pas le croire" van
Claude Aveline won. Hetgeen weer
eens aantoont hoe „weerspannigheid"
toch een positieve bijdrage tot de ont
wikkeling van de mensheid kan wor
denals er maar een eeuw ver
strijkt.
Voor degenen die het Frans voldoen
de beheersen delen wij mede, dat het
genoemde programma aanstaande zon
dagavond 9 juni om 20.35 uur wordt
uitgezonden door de zenders van het
Franse nationale net, waarvan die op
347 en 235 meter het best in ons land
zijn te beluisteren.
J. II. Bartman
(Van onze correspondent in Wenen)
AL jarenlang klagen vele buitenland
se bezoekers van de „Festspiele" in
Salzburg, dat zij geen kaarten voor
concerten of opera's kunnen krijgen.
Met zijn zestienhonderd zitplaatsen is
het Festspielhaus, dat overigens pas
een kleine dertig jaar geleden werd
gebouwd, te klein geworden. Hierin zal
nu echter verandering worden ge
bracht door de bouw van een n:euwe
en geheel moderne schouwburg waar
voor een brede strook rots van de
Mönchsberg zal worden weg-ic-boord
tot een diepte van tien meter. De plan
nen zijn ontworpen door de Oosten
rijkse architect Cl. Holzmeister.
Daar het hier om een nationaal be
lang gaat, zal de regering voorlopig
een lening van vijfendertig miljoen
Oostenrijkse schilling uitschrijven en
als deze actie succes heeft, zullen
nieuwe leningen volgen. Voor het hele
project zal een bedrag van honderd
veertig miljoen Oostenrijkse schilling
dat is ongeveer tien miljoen gulden
nodig zijn. De nieuwe schouwburg
zal vierentwintighonderd plaatsen heb
ben, waarvan vijfhonderd staanplaat
sen, hetgeen iets nieuws is voor Salz
burg en vooral voor de inwoners zelf,
die nu eindelijk eens op goedkope ma
nier aan hun trekken zullen komen.
Het toneel heeft een veranderlijke
breedte van veertien tot dertig meter
en een diepte van vijftig meter, zodat
het naar wens vergroot of verkleind
kan worden voor kleine toneelstukken
balletvoorstellingen, opera's en oraio
ria. De zaal wordt als amfitheater ge
bouwd, verdeeld in parket en slecht:
één rang. De technische apparaten, die
achter, boven en onder het toneel wor
den aangebracht, beloven het modern
ste te worden in Europa.
Het oude „Festspielhaus" wordt ech
ter niet afgebroken.
LONDEN krijgt een nieuwe schouwburg. Deze zal -,De Meermin van
Puddle Dock" heten en wordt op de oevers van de Theems
gebouwd. Hij is niet slechts het eerste nieuwe theater in Enge-
lands hoofdstad sedert zevenentwintig jaar, maar tevens de
eerste schouwburg die binnen de grenzen van de City of London
verrijst. Want in de ogen van de Lord Mayor en zijn medebestuur
ders waren (vroeger) toneelspelers „schavuiten en vagebonden".
3a, er werd in de dagen van Elizabeth I zelfs een proclamatie
uitgevaardigd, waarin ook de toeschouwers als minderwaardigen
werden gekenschetst. Daarom was het onvermijdelijk, dat de
autoriteiten de bouw van schouwburgen binnen de ,.city"-gren-
zen verboden en hun best deden om te verhinderen, dat er
stukken werden opgevoerd. De toneelspelers waren genood
zaakt om hun stukken op te voeren in gebouwen die niet onder
het gezag en de controle van de Lord Mayor vielen.
Groter dan men in het algemeen aan
neemt is de deelneming aan het Holland
Festival van Nederlandse kunstenaars,
vooral op muziekgebied. Eén van hen is de
pianist-componist-arts Hans Henkemans»
die op 7 juli in Scheveningen en een dag
later in Amsterdam een geheel aan De
bussy gewijd recital geeft. Onder meer
worden Préludes, Etudes en de reeks „Es-
tampes" uitgevoerd. Op 13 juli speelt
Hans Henkemans hetzelfde programma in
het rijksmuseum Kröller-Müller, eveneens
als onderdeel van het Holland Festival, dat
op 14 juni met een bijzonder concert door
het Nederlands Kamerorkest in de Kur-
zaal geopend wordt. In het volgende num
mer van Erbij zal aan deze jaarlijkse ar
tistieke manifestatie een omvangrijke
fotoreportage zijn gewijd.
NU BREEKT ER een nieuw tijdperk
aan, want het plan tot de bouw van de
Meermin-Schouwburg heeft de volle mede
werking van de tegenwoordige Lord Mayor,
kolonel Sir G. J. Cullum Welch, terwijl
zijn opvolger, Sir Denis Truscott, lid is van
de raad van advies. Dat er een nieuwe
geest in de City is gevaren, blijkt even
eens uit het feit, dat onder de instellingen
die financieel medewerken aan de bouw
van de nieuwe schouwburg zich de Bank
van Engeland, andere grote banken, de
Beurs en het dagblad The Times bevinden.
Het gebouw zal een „prefabricated" mon
ster van staal en aluminium zijn, waarin
zeshonderdvijftig toeschouwers een plaats
kunnen vinden. Omdat het terein waar
voor vrijwel geen huur wordt betaald
later vrij moet zijn voor een nieuwe weg
(om het verkeer lucht te geven in de City)
is de huurtermijn slechts tien jaar. Daar
om moest de schouwburg zo worden ont
worpen en moet hij zo worden gebouwd,
dat over tien jaar zoveel mogelijk „onder
delen" gebruikt kunnen worden bij „over
plaatsing". Het toneel zal een open podium
zijn, met op de achtergrond een eenvoudig
cyclorama, een moderne nazaat dus van het
toneel uit de dagen van Elisabeth I, waar
op de stukken van Shakespeai-e en zijn
tijdgenoten voor het eerst werden opge
voerd. Het zal geschaard zijn rond drie
kanten van het toneel. Er komt geen or
kestbak tussen de voorste rijen en de rand
van het toneel.
Men neemt aan, dat tal van voordelen
van het oude toneel daardoor weer binnen
het bereik der spelers en regisseurs komen.
Anders gezegd: Het is de bedoeling om een
theater te bouwen, dat sterk tot de toe
schouwers spreekt en waarin het spel als
het ware zal worden opgediend in zijn
eigen sap, zo uit de oven kokend heet.
Elidir Davies, een toonaangevende jonge
architect, ontwierp het gebouw. Het toneel
en zijn achtergrond zijn het werk van Mi-
chael Stringer (een bekende figuur uit En-
gelands filmkringen), en van C. Walter
Hodge, (ontwerper en toneel-historicus, te
vens schrijver van een aantal boeken en
artikelen over het toneel in de dagen van
Elizabeth I). Met de bouw van de nieuwe
schouwburg is men eind maart 1957 be
gonnen. Men hoopt er begin 1958 mede ge
reed te zijn. De plaats, waar het theater
verrijst, heet sedert eeuwen Puddle Dock,
vlak bij Printing House Square, waar het
gebouw staat, dat eeuwen geleden het be
roemde Blackfriars Theater (waarvan
Shakespeare mede-eigenaar was) herberg
de en dat nu het adres is van The Times.
De werkende bevolking van de City of
London, die iedere ochtend tussen half
negen en half tien de City binnenstroomt
en deze iedere namiddag tussen vijf en zes
uur verlaat, bedraagt ruim een miljoen zie
len. Als slechts twee percent van dit publiek
ertoe kan worden gebracht om zesmaal
per jaar een paar uur in de City te blijven
om De Meermin te bezoeken, zal het nieu
we theater dag-in dag-uit vol bezet zijn.
In deze berekening zijn niet opgenomen de
shouwburgbezoekers uit Groot-Londen, de
provincie en andere landen.
HET IS DE BEDOELING om te zorgen
voor zeer afwisselende programma's: klas
sieke en moderne stukken, zware en lichte
kunst, ook werk van buitenlandse auteurs.
Men hoopt een uitstekende troep te kun
nen samenstellen. Daar De Meermin ge
bouwd zal worden dank zij giften, staat
men er financieel gunstiger voor dan an
dere Londense theaters en zal men de kos
ten van het theaterbezoek zo laag kunnen
stellen, dat gaan naar de schouwburg geen
luxe, doch een goede gewoonte zal kunnen
worden. Men heeft het plan om stukken te
laten opvoeren, die men niet elders in Lon
den te zien kan krijgen.
Natuurlijk zal men ook traditionele op
voeringen verzorgen, bijvoorbeeld de ge
schiedenis van Dick Whittington, Londens
bekendste Lord Mayor, benevens Shakes
peare nu en dan. Reeds zijn er plannen om
de bekende Engelse toneelspe
ler, die het initiatief tot de op
richting van het nieuwe Meer-
min-Theater in de „City" nam.
„Henry V" ten tonele te brengen met de
koning in battle-dress, die als hij zijn be
roemde woorden „Once more unto the
breach" spreekt is gezeten in een'kleine
tank. Het koor zal bestaan uit oorlogscor
respondenten die hun berichten naar Lon
den telefoneren. Men is voorts van plan
om enige romans van Dickens „David
Copperfield" en „A tale of two cities"
in bewerking ten tonele te brengen, alsme
de een vergeten meesterwerk van Henry
Fielding („Justice caught in his own trap")
en vertalingen van beroemde niet-Engelse
werken als „Le bourgeoise gentilhomme"
en andere. Voorts hoopt men tijdens het
lunch-Uur publiek te krijgen voor één-
acters en korte filmvoorstellingen.
De Meermin een oude naam, want
Shakespeare speelde met zijn groep ook in
een theater dat „The Mermaid" heette
van Puddle Dock zal het culturele leven
in Engelands hoofdstad zonder enige twij
fel verrijken.
OM DEZE ex-residentie zelf - een op
tién kilometer van Heidelberg gelegen
stadje van vijftienduizend zielen met wat
bescheiden industrie en de gebruikelijke
„prunkvoller Barockbau" hier en daar -
behoeft men er niet lang te toeven. Al zijn
de aspergeschotels (specialités de la ville)
er zeker geenszins te versmadenMaar
wie het over Schwetzingen heeft, zegt
„slot" en denkt vooral aan het slotpark
met begrenzende „Zirkelhaüser" - de oor
spronkelijke stallen en orangerie - en het
ermee verbonden theater, waarheen alle wegen leiden. Bij elkaar
een werkelijk vorstelijke omgeving en op zichzelf voldoende
reden om Karl Theodor, de laatste grand seigneur, die in een
meer dan vijftigjarige regering de achttiende eeuw duurzaam
liet vertegenwoordigen, met het woord „Glücksschwein" te be
titelen, zoals zijn tijdgenoot Frederik de Grote deed. De laatste
is echter misschien nooit in Schwetzingen geweest en meende
hiermee slechts uiting te moeten geven aan zijn jalouzie, daar
Karl onder meer Beieren in de schoot kreeg geworpen door ver
erving en dus zonder slag of stoot meer land verkreeg dan hij -
de „alte Fritz" - gedurende drie oorlogen. Maar het geluk heeft
Schwetzingen ook naderhand niet verlaten, toen het slot, in
tegenstelling tot de bouwwerken te Mannheim van voornoemde
vorst, bij de laatste oorlog voor bomschade werden gespaard.
Nog rest naast dat van Schwetzingen het baroktheater dei-
markgraven van Bayreuth, dat het wint met zijn pompeus en
overdadig rococo van het schouwburgje van Karl Theodor, dat
veel precieuzer is, ook door afmetingen van entree en zaal. Door
'iet in grijs en chamois getinte stucwerk.en de gesneden beelden
van de balkons, prachtig afstekend tegen het blauwgroene mar
mer en de vergulde kapitelen der prosceniumpilasters, is het
bovendien fijner dan dat van Bayreuth door de kleurwerking.
Het „kunst-en-vliegwerk" met de nodige „verzinkingen" en een
toneeldiepte van maar liefst vijfendertig meter, waarbij het
scènebeeld zich perspectivisch kon voortzetten in het natuur
lijke landschap van de tuin, moet dit speelgoed van een typische
verlichte potentaat reeds aanstonds hebben vervolmaakt. In
die geest is het ook. na de slaap van de negentiende eeuw, in
1937 volledig hersteld. Zodat men in 1952 - precies twee eeuwen
na de opening - met een perfecte outillage, aangevuld met de
modernste belichtingsmiddelen, opnieuw kon beginnen.
DE ORGANISATOREN zijn daarbij van het juiste standpunt
uitgegaan, dat ook de fraaiste der ons overgeleverde omgevingen
in het heden nog niet tot een stuk levend „theater" wordt dooi
er alleen kunst „de l'époque" uit te voeren. In die gedachtengang
passen dan ook de reeds plaatsgehad hebbende introductie in
Duitsland van Benjamin Britten, die hier zelf zijn opera „The
Turn of the Screw" dirigeerde, of de opvoering van een heden
daags blijspel als ..Ein Engel kommt nach Babylon" van de hier
door zijn „Bezoek van een oude dame" bekend geworden Frie-
drich Dürrenmatt.
Op de lijst van kamermuziekwerken, uitgevoerd in de tot
con'- -tzaal omtoverde orangerie. prijken niet alleen de namer.
van componisten uit de klassieke Mannheimer school, maar ook
die van Hind -mith Prokovjev en andere tijdgenoten. Bij dc
plannen tot een cyclus, waartoe de Mozartherdenking de eersti
aanleiding verschafte, is men nog wat verder gegaan op de
ingeslagen weg: de Süd-West-Deutsche Rundfunk (welke radio-
omroep het festival financiert) gaf aan Werner Egk de opdracht
tot met maken van een speciaal voor het slottheater bestemde
opera. Zo ontstond diens komische opera „De Revisor" naar het
gelijknamige blijspel van Gogol, dat men in Nederland nog niet
zo lang geleden in een door professor Sjarov geregisseerde
voorstelling van de Haagse Comedie heeft kunnen zien.
Gogols satire op de Russische burgermaatschappij, met haar
slimmigheidjes en corruptie, de sleur en de inbeelding, berust op
Overzien we de reeks van festivals, die telkenjare van mei tot oktober het
Europese muziekleven bepalen, dan begint er langzaam tekening in te komen.
Gestimuleerd door een nog steeds groeiende reisvaardigheid hebben deze
festivals de opzet gemeen met de eenvormige kunstuitingen van alledag te
willen breken en van tijd tot tijd het buitengewone voor het gewone in de plaats
te stellen. Ideëel gezien een welbewuste poging dus de cultureel ingestelde
mens voor vervlakking en eenvormigheid te behoeden. De wegen, die men daar
toe kiest, lopen echter nogal uiteen, al is er oorspronkelijk wel de neiging zich
naar de oudste en nog steeds florissante voorbeelden van Bayreuth, Salzburg
of Florence te richten. Ook hier manifesteert zich een duidelijke scheiding en
wel tussen die plaatsen, waar de overheid aan haar materiële steun een recht
Y v c I i U O O V I I w IUU I U VJ I V» T W I f W W w w 1 IW W I l iw I l w v. i i v I 1
tot regelen verbindt en die waar het initiatief ligt of lag bij de enkeling en de
uitvoerenden zich daarna naar hem richten. Letten wij daarnaast op de
plaatselijke gesteldheid, dan is deze zij het ook in die andere gevallen een
factor van gewicht soms zelfs de enige aanleiding tot het artistieke feest.
Het kan dan gebeuren dat één gebouw of complex van gebouwen er het karak
ter van bepaald. Dit laatste is met Schwetzingen het geval,
een historisch verhaal, dat Poesjkin is overkomen, die het aan
de auteur heeft meegedeeld: hoe hij wegens zijn „Petersburgse"
uiterlijk in de provincie eens werd aangezien voor de daar ver
wachte en gevreesde controlerende regeringsambtenaar. Gogol
gaf zijn komedie het veelzeggende motto mee: „Geef niet af op
de spiegel, zolang je eigen gezicht scheef is!" De naar het leven
getekende figuren zijn dan ook aan geen tijd of plaats gebonden.
Wij begrijpen hun zwakheden, die ook de onze zijn, maar al
te goed.
De componist motiveerde de keuze van dit stuk door te ver
klaren dat Gogol hier de bijna mathematische constructie van
veel blijspelen vermeed en het geijkte schema wist te vervangen
door de menselijke natuur, die hij de handeling liet bepalen.
Waarmee echter nog niet was verduidelijkt, waarom Egk er een
operalibretto in heeft gezien. Want met het verminderen van
het aantal sprekende figuren tot de helft, het inlassen van een
paar lyrische fragmenten en bepaalde woordherhalingen in de
tekst heeft men nog geen muziekdrama. Gezien het peil van dit
werk van Gogol heeft Egk misschien wel aan Shakespeare,
Dumas of Beaumarchais gedacht, aan Victor Hugo misschien,
althans aan de teksten van deze auteurs gebaseerde - en thans
klassieke - opera's, toen hij zijn beslissing nam. Doch dan moet
erop gewezen worden, dat ervaren librettisten als Da Ponte en
Boito - en Mozart of Verdi met hen! - een totaal andere proce
dure volgden. Laatstgenoemde componisten probeerden niet in
een op zichzelf volkomen kunstwerk-van-het-woord de muziek
te laten binnendringen om er als het ware een nieuwe dimensie
aan te geven Zij herschreven de oorspronkelijke werken, die
zich meestal immers slechts ten dele voor een opera lenen,, af
gestemd op de beschikbare middelen. Zo ontstond er een geheel
nieuw kunstwerk. Egk verwerkte echter de stof van de vereerde
Gogol niet op zijn manier, doch meende hem met een profusie
van doorgecomponeerde en secco-recitatieven op de voet te moe
ten volgen Zo werd het met alle respect voor zijn composito-
•isch vakmanschap en zeker voor het meesterlijke Stuttgarter
msemble, dat zich door een gebrek aan kansen voor de zanger?
)lijkbaar niet liet ontmoedigen, een nogal overbelaste aan
;elegenheid.
Hier had de componist zich kunnen spiegelen aan Modeste
Moussorgsky, de enige Rus die het een tijdlang met Gogol (te
weten met diens blijspel „Het Huwelijk") heeft geprobeerd, doch
reeds na één akte afzag van zijn „poging tot dramatische muziek
in proza." Of - om een recenter voorbeeld te noemen - aan Von
Einem, zijn collega, die een gelijksoortige fout beging, toen hij
uit „Het Proces" van Kafka een opera liet groeien.
Een dergelijk prijzenswaardig initiatief moge om der iville
van het aantrekkelijke Schwetzingen een andere keer bekroond
worden met een bevredigender resultaat. M. v. D.
De foto loont de plaats waar „The Mer
maid of Puddle Dock" volgens onderstaand
ontwerp verrijst.
nen) en die onlangs door Elsevier (Am
sterdam/Brussel) in de vertaling door Rob
Limburg zijn uitgegeven.
Hoewel haar belevenissen vóór haar
ontmoeting" met de prins van Wales be
langwekkend genoeg zijn, blijkt er meer
voor nodig te zijn dan een opleiding tot
het huwelijk en het society-leven in de
Amerikaanse traditie van het begin der
twintigste eeuw om een interessant ver
haal te maken over vele mogelijke en on
mogelijke huwelijkskandidaten, twee mis
lukte huwelijken, mitsgaders alle kennis
sen, al of niet met hun familiaire, per
soonlijke en zakelijke betrekkingen, dit
alles uitgespreid over de halve wereld en
bijeengebracht op partijtjes, die worden
beschreven lot in onderdelen van kleding,
spijzen, dranken en entourage. Onder de
dekmantel van memoires kan veel onbe
nulligs geschreven worden, zonder uit de
toon te vallen, omdat het daarin voorna
melijk aankomt op het belang van de per-
OPZIENBARE onthullingen treft men
in dit boek evenmin aan als in de memoi-
res van de hertog: „Een koning vertelt".
Al blijft, het, ook voor de historicus, van
belang het verloop der gebeurtenissen, die j|
hebben geleid tot de troonsafstand van de ee
koning, te horen van iemand, die er het ee
nauwste bij betrokken is geweest. Die j|
abdicatie is ongetwijfeld een der gebeur-
tenissen van voor de tweede wereldoorlog
geweest, die de meeste opschudding in de ee
wereld hebben veroorzaakt- Tegen deze
achtergrond is het niet te verwonderen dat
er zoveel ophef van de romance tussen
prinses Margaret Rose, de nicht van de
vroegere koning, met de gescheiden kapi-
tein Townsend werd gemaakt. Men krijgt ee
in dit boek een uitstekende indruk van de
onwankelbare Britse tradities, die het ko-
ningschap schragen en die tot op heden
geen verzoening hebben toegelaten tussen ee
de Britse koninklijke familie en de echt-
genote van de hertog, i|
De hertogin heeft zich bij voorbaat ge-
wapend tegen elke vorm van litteraire
critiek door zich buiten dat slagveld te
plaatsen met de opmerking: „Niemand
heeft mij ooit van intellectualisme beschul-
digd". Hetzelfde wordt elders in iets min- j|
der bedekte termen als volgt omschreven:
„Alle andere verschilpunten daargelaten,
kan men de vrouwen mijns inziens in twee
groepen indelen: zij, die haar verstand ge- ee
bruiken en zij, die voortdurend aan het
zoeken zijn naar de redenen, waarom zij ee
het niet doen. Hoewel ik graag het tegen- §f
deel zou hebben gezien, schijnt mijn le-
vensloop, nu ik deze voor het eerst als een
samenhangend geheel tracht te zien, me
met onmiskenbare duidelijkheid bij de ee
tweede groep in te delen". Inderdaad zijn |j
haar herinneringen, zoals zij zelf erkent:
„het simpel relaas van mijn gedachten,
dromen en verwachtingen, mijn vreugden
en verdrietelijkheden".
Ab Boerma
MAANDAG 3 JUNI was het twintig jaar
geleden dat de hertog van Windsor, de
vroegere koning Edward VIII van Groot-
Brittannië, in Frankrijk met Bessie Wallis
Warfield, de gescheiden echtgenote van de
tot Brit genaturaliseerde Amerikaan Simp
son, in het huwelijk trad. De huidige her
togin van Windsor heeft nu haar memoires
te boek gesteld, die vorig jaar te New York
zijn verschenen onder de titel „The heart
has its reasons" (Het hart heeft zijn rede-
soon die schrijft en minder op de kwaliteit
van het geschrevene. Het doel van een ee
dergelijk relaas is meestal zich een inko-
men te verwerven door zelf zijn levens-
verhaal prijs te geven aan een nieuwsgie-
righeid, die niet bevredigd is door wat an-
deren verteld hebben. Naar die maatstaven
gemeten is de hertogin van Windsor won- ee
derwei geslaagd. Haar ontwapenende
Amerikaanse openhartigheid staat in een ee
schril contrast tot de gereserveerdheid van
de Britse kringen waarmee zij in aanra-
king komt. ee
