Bulgaars premier verstoot
drie anti-stalinisten
Bewogen familieleven van
tinkoning in Bolivia
HOE WERKT DE BEURS?
In Sofia gaat het andersom
Zij waren allen voorstanders van
toenadering tot Joegoslavië
Koersvorming
van aandelen
5
Albert Schweitzer over
de kernproeven
Prijsverhogingen in Polen
Drie ontsnapte Hongaren
weer gevat
Maandag beginnen Duits-
Russische besprekingen
„Grote vrijheidsdrang bij
het Russische volk"
Dulles ziet die als reden
van jongste mutaties
Speidel inspecteert
Son ja Horowitz zal weer
geheel herstellen
Tweeënhalf jaar voor
spionerende kelner
Groenten en fruit in
Londen peperduur
Kort nieuws
Verhoging omzetbelasting
voor invoer van enkele
artikelen
WOENSDAG 17 JULI 1957
SOFIA (AFP) Georgiu Tsjankov, vice-
premier van Bulgarye, is uit het politieke
bureau en het Centrale Comité van de
Bulgaarse communistische party gezet. De
voormalige vice-premier en oud-minister
Dobri Terpetsjev en Janko Panov zyn uit
bet Gentrale Comité gestoten.
Volgens een communiqué van het Cen
trale Comité heeft het comité, in voltallige
zitting bijeen, deze besluiten met algemene
stemmen genomen.
In het communiqué wordt gezegd, dat
kameraad Tsjankov „stelselmatig door
f'ractievormende daden de eenheid en de
collectiviteit in het werk van het politieke
bureau en van het Centrale Comité heeft
ondermijnd en een gedragslijn heeft aan
genomen, die tegen de politiek van de
partij ingaat". Dobri Terpets jev en Jako
panov hebben, volgens het communiqué,
ondanks de ernstige waarschuwingen die
hun zijn gedaan, hun tegen het Centrale
Comité, de partijlijn en de eenheid van de
partij, gerichte activiteit voortgezet".
(Reuter) Terpetsjev was minister van
Arbeid. Janko Panov was een generaal, die
volgens in het Westen ontvangen berichten,
vorig iaar was gedegradeerd wegens verzet
tegen de regeringspolitiek. Toen werd ge
zegd, dat hij als een anti-stalinist werd
beschouwd.
Terpetsjev was vorig jaar als lid van het
Centrale Comité in ere hersteld, nadat hij
eerder in ongenade was gevallen wegens
zijn pro-Joegoslavische houding.
Eens in ongenade
Tsjankov heeft sinds 1947 vrijwel onaf
gebroken vooraanstaande posities bekleed.
Hij is onder meer minister van Binnen
landse Zaken geweest. In april 1956 werd
hij beschouwd als de waarschijnlijke op
volger van Voelko Tsjerwenkov, de „stali
nistische" premier die tijdens de campagne
tegen de persoonsverheerlijking in onge
nade is gevallen. Maar niet Tsjankov, maar
Anton Poegov werd toen tot premier ge
kozen.
In 1950 deelde Tsjankov een communis
tisch congres mee, dat Terpetsjev zich be
vond onder een groep partijleiders, die
„fouten" hadden bekend. Van Terpetsjev
werd pas weer wat gehoord, toen hij in
1954 benoemd werd tot minister van
Arbfeid.
Het besluit om Tsjankov, Terpetsjev en
Panov uit te stoten is genomen op een bij
eenkomst van het Centrale partijcomité op
11 en 12 juli, aldus blijkt uit een bericht
van het Bulgaarse persbureau.
Nu weer aan de wacht
In politieke kringen te Belgrado ziet men
in de gebeurtenissen in Bulgarije een aan
wijzing, dat vice-premier Tsjerwenkov
voordeel trekt uit de zuivering in het
Kremlin om zich te ontdoen van tegenstan
ders. Tsjerwenkov wérd vorig jaar welis
waar als premier vervangen door Joegov,
maar hy bleef als vice-premier, naar de
mening van Joegoslavische kringen, toch
een macht achter de schermen.
Naar verluidt hebben de drie ontslagen
leiders zich allen verzet tegen de politiek
van Tsjerwenkov en Terpetsjev en Panov
hebben zeker gestemd voor zijn vervanging
als premier. De drie ontslagenen worden te
Belgrado ook beschouwd als voorstanders
van een betere verhouding tussen Bulgarije
en Joegoslavië.
Tsjankov leidde in de tweede wereldoor
log Bulgaarse partisanen en hij had daar
door veel contact met de verzetsstrijders
van president Tito. Hij maakte deel uit van
de Bulgaarse delegatie, die in september te
Belgrado besprekingen heeft gevoerd, toen
de betrekkingen tussen Joegoslavië en het
Sovjetblok waren verbeterd.
Terpetsjev is opperbevelhebber van het
Bulgaarse verzet geweest. Hij werd in 1949
na de breuk tussen Tito en de Cominform
uit, het politieke bureau gezet, maar vijf
jaar later werd hij in ere hersteld.
Van Panov was in december gemeld, dat
hij na de ontdekking van een complot van
het leger tegen de regering van zijn mili
taire commando was ontheven, omdat hij
„onbetrouwbaar" zou zijn. Hij zou onder
toezicht staan.
In tegenstelling tot de zuiveringen te
Moskou en te Boekarest, waarvan respec
tievelijk de „stalinisten" Malenkov, Molo-
tov en Kaganowitsj en Sjepilov en de „sta
linisten" Constantinescu en Chisinevschi
het slachtoffer zijn geworden, zijn de in
ongenade gevallen Bulgaarse leiders juist
voorstanders van een betere verstandhou
ding met Tito. Wat het laatste betreft
wordt hun zuivering dan ook gezien als
een slag voor Joegoslavië.
Kringen te Belgrado die nauw contact
onderhouden met Bulgaren hebben onlangs
gemeld, dat de spanning in Sofia is toege
nomen en dat er steeds meer „onbetrouw
bare" elementen worden gedeporteerd naar
het platteland.
LENNO (Italië) (UP) De Amerikaanse
democratische leider Adlai Stevenson, die
vorige maand een bezoek gebracht heeft
aan het ziekenhuis van dr. Albert Schweit
zer in Lambarene, heeft thans verklaard
dat Schweitzer „ondanks een Spartaanse
dagindeling" en bijzonder hard werk een
uitstekende gezondheid geniet.
Schweitzer zei bijzonder verheugd te zijn
over de oproep der tweeduizend Ameri
kaanse geleerden om de proeven met kern
wapens te staken. Zijns inziens zijn de
regeringen van de V.S., Engeland en Frank
rijk niet genoeg doordrongen van het ge
vaar der proeven.
Schweitzer zei volgens Stevenson dat de
mensheid thans een der gevaarlijkste pe
rioden van haar gehele bestaan doormaakt.
Schweitzer gelooft dat de anti-atoom-proe-
ven-actie spoedig zo krachtig zal zijn dat
zij invloed op de regeringen kan uitoefenen.
LONDEN (UP). - De Poolse regering
heeft gisteren plotseling de prijzen van een
aantal „luxe"-artikelen van tien tot hon
derd percent verhoogd, „om speculatie en
onwettige export tegen te gaan".
Kristal, karpetten, bontmantels en be
paalde textielgoederen bleken volgens het
Poolse persagentschap P.A.P. dermate
goedkoop te zijn, dat zij door bepaalde
lieden werden opgekocht en in het buiten
land met grote winst van de hand werden
gedaan.
Dit was ook het geval met de Poolse
„Warszawa" auto's. De prijs van deze auto's
is met 50 percent verhoogd.
Daarentegen zijn de prijzen van dames
kousen. bepaalde geheel wollen textielgoe
deren en naaimachines verlaagd.
WENEN (Reuter) - De Hongaarse politie
heeft drie .„contra-revolutionairen", die
vorige week donderdag uit een Boeda-
pester gevangenis ontsnapten, gearresteerd,
aldus meldt Radio Boedapest.
Twee hunner, de 23-jarige Zsigmund Si-
pos en de 30-jarige Joszef Erdész, werden
dinsdag gevonden, de 25-jarige Pal Bakosi
reeds eerder. Alle drie waren ter dood
veroordeeld, omdat zij een majoor van de
militie zouden hebben vermoord en de
bedoeling zouden hebben gehad nog meer
leden van de militie te doden. Voorts wa
ren zij beschuldigd van het organiseren
van een opstand ter omverwerping van
het regime.
Hongaars recht
Krachtens een dinsdag in Boedapest
gepubliceerd decreet kunnen Hon
garen, die als gevaarlijk worden be
schouwd voor de openbare veiligheid,
onbepaalde tijd zonder verhoor worden
vastgehouden. Tot dusver mocht dit
niet langer dan zes maanden zijn.
BONN (DPA) De verwachte bespre
kingen tussen de Duitse Bondsrepubliek en
de Sovjet-Unie zullen op 22 juli te Mos
kou beginnen. De Sovjet-regering heeft
zich onofficieel akkoord verklaard met het
door de Bondsregering voorgestelde tijd
stip van het begin van de onderhandelin
gen. Maandag werd te Bonn vernomen, dat
de Duitse afvaardiging, die onder leiding
zal staan van ambassadeur dr. Lahr, op 18
juli naar Moskou zal vertrekken. Van Rus
sische zijde te Bonn werd vernomen, dat
de plaatsvervangende minister van Bui
tenlandse Handel, Koemykin de Sovjet-af
vaardiging zal leiden. Koemykin heeft
reeds meermalen aan internationale con
ferenties deelgenomen en heeft in april
1956 Boelganin en Kroesjtsjev vergezeld op
hun reis naar Groot-Brittannië.
Met belangstelling heeft men te Bonn
kennis genomen van uitlatingen uit toon
aangevende Russische kringen, volgens
welke zich in de Sovjet-Unie anderhalf
miljoen Duitsers bevinden, die Sovjet-bur
ger zijn geworden. Politieke waarnemers
wijzen erop, dat Sovjet-autoriteiten tot
dusver officieel hebben meegedeeld, dat er
zich in de Sovjet-Unie geen Duitsers meer
bevinden. Men wees er te Bonn op, dat
wijziging van de nationaliteit van Duit
sers en Sovjet-Unie een verklaring kan
zijn van het grote verschil tussen de West-
duitse en de Russische opgaven van het
aantal Duitsers in de Sovjet-Unie.
In de genoemde toonaangevende krin
gen is ook gezegd, dat er zich in de Sovjet-
Unie nog „enige Duitse krijgsgevangenen"
bevinden.
Met het overleg komt een eind aan een
lange uitwisseling van nota's sedert Aden
auers bezoek aan Moskou in september
1955. Toen beloofden de Russen de nog
in de Sovjet-Unie aanwezige Duitsers te
zullen repatriëren. De Sovjet-Unie betoog
de in nota's dat deze repatriëringen in
middels op enkele uitzonderingen na vol
tooid zijn. Maar de Westduitse minister
voor vluchtelingenzaken, dr. Oberlander,
verklaarde de vorige week dat er volgens
betrouwbare cijfers nog steeds 80.000 Duit
sers in het land verblijven.
WASHINGTON (Reuter) De Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Poster Dulles, heeft dinsdag op zijn weke
lijkse persconferentie té Washington ver
klaard, dat de Russische leiders op den
duur rekening zullen moeten houden met
de onweerstaanbare eis van het Russische
volk voor méér vrijheid. Volgens hem is
een scherpe tegenstelling in de Russische
topleiding over de vraag hoe men deze
situatie het hoofd zal moeten bieden, oor
zaak geweest van de val van de groep-
Mololov. Dulles noemde de door Kroesjt
sjev geleide groep „modernisten" en zag
deze groep als tegenvoeters van een andere,
geleid door Malenkov, Molotov en Kaga
nowitsj, die hij als „fundamentalisten" of
stalinisten betitelde. Hij zei, dat Kroesjt
sjev en de zijnen de strijd maar met kleine
meerderheid hadden gewonnen en dat dit
te danken is geweest aan de handige tac
tiek van Kroesjtsjev, die de hulp van het
Centrale Comité had ingeroepen, „dat hij
met zijn aanhangers had volgestopt".
Volgens Dulles ontwikkelden er zich in
de Sovjet-Unie processen, die de V.S. tot
op zekere hoogte kunnen stimuleren.
>,De fundamentalisten in het presidium
schijnen van mening te zijn geweest, dat
de enige koers, die gevolgd moest worden,
het handhaven van de absolute gecentra
liseerde macht in het Kremlin was en dat
er van hieruit, in overeenstemming met
het voorbeeld van Stalin, met ijzeren vuist
geregeerd moest worden", aldus Dulles.
Hij vervolgde: „De modernisten schijnen
daarentegen de opvatting gehuldigd te
hebben, dat het beter was het volk ten
minste de hoop te laten op wijzigingen,
die hun lot zullen verbeteren. De laatst
genoemde politiek heeft op het nippertje
de victorie weggedragen. Deze hele ge
schiedenis laat zien hoe sterk de krachten
in Rusland moeten zijn, die een verande
ring willen", aldus Dulles.
PARIJS. (UP) Vorige week stierf in
Zwitserland een schone vrouw van 27 jaar
vrij onverwachts aan een hartaanval. Het
was mevrouw Joanne Connelly Ortiz-
Patino, oud-fotomodel en veelgeprezen
schoonheid uit de New Yorkse society, die
enkele maanden van haar leven getrouwd
is geweest met een lid van de Boliviaanse
tinkoningsfamilie Patino. De daarop vol
gende tijd heeft zij besteed aan een harts
tochtelijk gevecht om van haar gouden ge
maal gescheiden te raken met medene
ming van zoveel mogelijk geld.
Er zou een karakteristieke film van zijn
te maken, die dan diende te beginnen bij
Simon Patino, een eenvoudige Boliviaan
se incasseerder, die aan het eind van zijn
leven geld verdiende aan ieder blikje
groente, dat door welke huisvrouw waar
ter wereld dan ook werd gekocht. Deze
Simon dan begon met zijn betrekking als
incasseerder te verliezen, toen hij in plaats
van geld een stuk bergland aannam. Hij
hield het land tenslotte voor zich zelf en
betaalde de rekening uit eigen zak, want
hij had gehoord, dat de Boliviaanse bergen
rijke schatten herhergden.
Het enkele Indianen ging hij op pad om
deze schatten in zijn stukje bergland bloot
te leggen. Zij begonnen te graven, maar
toen er aanvankelijke niets gevonden werd
dan een bronsachtige mineraalsoort, gaven
de Indianen het op. Simon, die ondertus
sen ook al de regeringsgrond in de buurt
opgeëist had, groef alleen verder en vond
tenslotte een tinlaag. Hij ging er mee naar
La Paz, waar hij een koper vond, die ver
der ook al het tin wilde hebben, dat Patino
er nog bij vond.
Simon begon een mijnindustrie van de
primitiefste soort. Zijn helpers moesten
bijvoorbeeld eerst lama's vangen om de
gevonden tin te vervoeren. Vandaag gonst
het in deze bergen van de activiteit. Si
mon stichtte een kartel, waarin hij als de
grootste producent al gauw alles te zeg
gen kreeg.
De oude Patino kreeg toen staatkundige
aspiraties. Met veel geld kocht hij zich de
positie van Boliviaans ambassadeur in
Spanje Dat was in 1922. Later werd hij
op dezelfde wijze ambassadeur in Parijs
en bleef dat vijftien jaar lang. Hij over
leefde alle regeringscrisissen omdat hij
zélf de hele ambassade bekostigde en geen
enkele regering zo'n goedkope vertegen
woordiger wilde verliezen.
In 1948 stierf Simon Patino en zijn zoon
Antenor werd hoofd van het kartel. Deze
Antenor was in 1931 getrouwd met ene
prinses Maria Christina de Bourbon Y
Bosch La Brus, direkte afstammelinge van
Bodewijk XIV van Frankrijk en nicht van
koning Alfonso XIII van Spanje. Hoeveel
hij precies van zijn vader had meegekre
gen is niet bekend. Op het ogenblik wordt
zijn vermogen geschat op tussen de 75 en
100 millioen dollars. Zijn vader bezat ze
ker een half miljard.
In het begin van de Tweede Wereld
oorlog verhuisde Antenor naar New York
en daar begon de huwelijksmisère. Zijn
vrouw wilde een aanklacht indienen voor
echtscheiding.
Om dat te verhinderen stopte Ante
nor haar een twee miljoen gulden in
de hand en beloofde haar nóg eens twee
miljoen te betalen over zeven jaar. In het
contract was de bepaling opgenomen, dat
hij dit laatste bedrag ineens zou moeten
betalen, als hij zijn vrouw niet trouw zou
blijven. Een paar maanden later trof zijn
vrouw hem al aan met een schone bru
nette en zij kwam uiteraard prompt met
haar vordering. Hij weigerde, maar het
New Yorkse hooggerechtshof besliste dat
hij moest betalen.
Na de oorlog ging Antenor snel terug
naar Parijs en begon daar een serie pro
cessen om zijn twee miljoen terug te krij
gen mét de winst van 600.000 gulden, die
dat kapitaal ondertussen opgeleverd moest
hebben. Hij won een proces en nam zijn
vrouw alvast maar haar kleren, juwelen
en wagen weg als vooruitbetaling, maar
bij een hoger gerechtshof won zijn vrouw
weer en Antenor raakte zijn spullen weer
kwijt.
Hij wilde nu scheiden, maar zijn vrouw
wilde niet en bovendien bepaalt de Boli
viaanse wet, dat het huwelijk van onder
danen alleen maar ontbonden kan worden
in 't land waar het gesloten werd. In het
geval van Antenor en zijn prinses was dat
Spanje, een land dat geen echtscheidingen
toestaat
Antenor zette echter door. De enige mo
gelijkheid was, dat de Boliviaanse wet
veranderd werd en die wet zou ook ver
anderd zijn als de vertegenwoordigers, die
aan de kant van zijn vrouw stonden er niet
op hadden gewezen, dat het enige echt
scheidingsproces in Bolivia, dat van Ante
nor Patino was. In 1955 kreeg zijn vrouw
echter wel een echtscheiding voor elkaar
in Madrid, waarbij haar de helft van de
goederen toegewezen werd, als Antenor
inderdaad de scheiding doorzette.
Ondertussen deden ook de andere Pati
no's van zich spreken. De ravenzwarte
zuster van Antenor, Isabella, vluchtte met
de Britse hotelmagnaat, Jimmy Goldsmith
voor de tegenwerking van haar broer. Zij
stierf echter bij de geboorte van haar eer
ste kind. Dit kind werd later nog gekid
napt door de Patino's, maar teruggezonden
aan Goldsmith, toen deze met eigen detec
tives de jacht opende.
Een tijdje later trouwde neef Jaime met
de nu overleden Joanne. Joanne vluchtte
met juwelen ter waarde van ruim een
half miljoen, haar echtgenoot beschuldi
gend van wreedheid in het huwelijksleven.
Jaime beschuldigde toen haar van het ge
bruik van verdovende middelen.
Een andere neef trouwde met een ach
ternicht van de kardinaal van Cuba, Dag-
mar Sanchez Y Betancourt, maar hij liet
zich later scheiden, want hij was een paar
dagen voor zijn trouwen in een zwembad
zonder water gedoken en was dus naar
hij zeide niet tot oordelen in staat ge
weest toen hij zijn ja-woord uitsprak. Zijn
vrouw stelde daar de beschuldiging tegen
over, dat hij haar in de steek gelaten had,
toen zij zwanger werd.
Al deze processen werden gevolgd door
allerhande pogingen om geld te ont
wringen aan de Patino-clan,
iifajéwiWA
De sjah van Perzië en koningin Soraya
zijn van hun Europese vakantiereis te
ruggekeerd om de leiding te nemen bij
de hulpverlening in Noord-Perzië, dat
door hevige aardbevingen geteisterd is.
De sjah en de koningin rechtsin het
rampgebied.
(Van onze correspondent inWest-Duitsland)
Generaal Hans Speidel brengt deze week
voor de eerste keer sedert zijn benoeming
tot opperbevelhebber van de NAVO-land-
strijdkrachten in Midden-Europa, een be
zoek aan verschillende West-Duitse staven
en garnizoenen. Diverse Amerikaanse en
Franse legerafdelingen heeft hij al eerder
geïnspecteerd. In de omgeving van de
generaal vestigt men er de aandacht op,
dat het geen inspecties met groot militair
vertoon zijn, zoals in vroegere tijden ge
bruikelijk waren, doch slechts „bezoeken".
Dat neemt niet weg, dat er ook thans
marsmuziek en parades mee zijn ver
bonden.
Toscanin,i's kleindochter, Son ja Horo
witz, dochter van de bekende pianist Wla-
dimir Horowitz, die twee weken geleden
door een. verkeersongeluk bij San Remo
ernstig gewond werd, gaat zeer goed
vooruit Zij kan helemaal herstellen, heb
ben de doktoren verklaard.
(Van onze correspondent inW est-Duitsland)
Een 42-jarige kelner uit Chemnitz (Oost
zone), die slechts drie maanden een be
trekking in het restaurant van het West
duitse parlementsgebouw in Bonn heeft
gehad, is als spion ontmaskerd en nu door
een gerechtshof in Keulen tot twee en een
half jaar gevangenisstraf veroordeeld. Deze
man, Siegfried Höfner geheten, raapte al
tijd de brieven, akten en drukwerken bij
een, die de afgevaardigden in het restau
rant hadden laten liggen, om ze aan de
communisten in het Oosten te verkopen.
De kelner, die in een rode(!) renwagen
placht rond te rijden, had zich ook bereid
verklaard om, wanneer het nodig was, een
tijdbom in de grote vergaderzaal van de
Bondsdag te plaatsen.
Gevolg van staking in markthallen
(Van onze correspondent in Londen)
De staking op de Londense groente
markt in Covent Garden dreigt een nood
toestand te scheppen. Groente en fruit,
die in Engeland in normale tijden reeds
duur zijn, dreigen thans onbetaalbaar te
worden. Groentewinkels zijn al vrijwillig
overgegaan tot rantsoenering van aardap
pelen. Zoals gemeld is, hebben maandag
ochtend meer dan duizend sjouwers het
werk neergelegd. Plet betreft hier echter
geen loonconflict. De oorzaak van de
staking is een door de werkgevers inge
voerde veranderde werkwijze. Tien jaar
geleden was men namelijk onder druk van
de bonden overgegaan tot een verregaande
arbeidsspecialisering, waarbij o.a. onder
scheid werd gemaakt tusen arbeiders, die
goederen laden en lossen. De voornaamste
grief tegen deze methode was, dat de ar
beid op de markt volkomen beheerst wordt
door tussenpersonen, die de ai'beiders aan
nemen en ontslaan en een werkelijk dicta
toriale macht uitoefenen. De bemiddelaars
in dit conflict hadden een terugkeer tot
het vroegere systeem aanbevolén, om een
einde aan de versplintering te maken.
Van vakbondszijde verzette men zich echter
hiertegen. Dit is een sprekend voorbeeld
van de in Engeland helaas nog zoveel voor
komende obstructie-praktijken, waaronder
de Britse economie al zovele jaren gebukt
gaat. De arbeiders beweren, dat er van
een uitsluiting sprake is. De staking treft
ook de buitenlandse invoer. Gisteren kon
de markt slechts veertig percent van de
geïmporterde groenten en fruit verwerken.
Covent Garden, oorspronkelijk een
kloostertuin en thans een markthal te
midden van een complex nauwe straten
in het hartje van Londen, is een der ach
terlijkste groentemarkten ter wereld. Hon
derden vrachtauto's komen hier dagelijks
met enorme vertraging in de smalle slop-
jes binnenrijden, daarbij het gehele ver
keer stagnerend. Groente uit de provincie
wordt meestal via Covent Garden ver
handeld, om dan weer honderden kilo
meters terug te rijden naar het punt van
uitgang. Dit volkomen verouderde systeem
is een van de oorzaken van de abnormale
duurte van groente en fruit. Een behoor
lijk gedecentraliseerd marktstelsel, dat al
jaren lang bepleit wordt, is tot nu toe
echter een vrome wens gebleken.
Geïnstalleerd. In een buitengewone ver
gadering van de raad van de gemeente De
venter is de nieuwe burgemeester, mr. dr.
N. Bolkestein, voordien burgemeester van
Middelburg, geïnstalleerd.
Kernfysica. Het college van curatoren
der universiteit van Amsterdam, heeft aan B,
en W. voorgesteld het genootschap ter bel
vordering van natuur-, genees- en heel
kunde toe te laten tot het vestigen van een
bijzondere leerstoel in de kernfysica.
Visa voor Spanje. De Spaanse regering
heeft besloten aan Nederlanders, die tijde
lijk naar Spanje gaan visa te verstrekken
voor een onbeperkt aantal reizen gedurende
één jaar. De duur van iedere reis mag drie
maanden niet overschrijden. Aan groepen
Nederlandse studenten, die voor wetenschap
pelijke doeleinden bezoeken aan Spanje
brengen, kunnen kosteloze visa op collectie
ve paspoorten worden verstrekt.
„liet Ilygend Hert". In tegenwoordig
heid van een groot aantal burgerlijke en mi
litaire autoriteiten heeft vanmiddag lt.-ko-
lonel A. G. M. Huiskes het Protestants mi
litair tehuis te Maarn officieel geopend en
het vervolgens overgedragen aan de Konink
lijke Militaire Bond „Pro Rege", de centrale
van de protestants christelijke militaire te
huizen in Nederland. De voorzitter van de
bond dankte de mannen van het geniemate-
rieelpark, die geheel belangloos het tehuis
dat de naam heeft gekregen „Het Hijgend
Hert", hebben opgebouwd als een herinne
ring aan het leven en werken van de over
leden legerpredikant ds. J. B Groenewegen
Korter werktijd. In het staatsblad is eeri
besluit opgenomen tot wijziging van het
Werktijdenbesluit voor Koffiehuis- en Hotel
personeel 1949. Krachtens het nieuwe be
sluit wordt de maximum-werktijd in 't al
gemeen verkort van 55 uren per week tot
106 uren in de twee weken.
Medische prijs. Aan de heer J. J. van
der Werff ten Bosch, arts, wetenschappelijk
ambtenaar afdeling stofwisselingsziekten,
aan de Rijksuniversiteit te Leiden en dr. B.
T. Bonovan te Londen is een der Ciba Foun
dation (Londen)-prijzen 1957 verleend voor
wetenschappelijk onderzoek betreffende
problemen van veroudering. Deze prijs werd
toegewezen door een internationale jury
voor: „Een onderzoek over mechanismen
betrokken bij het intreden van de puberteit".
Nederlandse studentenraad. De heer A
E. du Perron heeft tijdens de traditionele
kersenvergadering te Nijmegen de functie
van president van de Nederlandse Studen
tenraad overgenomen van de heer R. van
den Berg. Secretaris van de raad werd de
heer F. F Otten, penningmeester de heer
N A van Gellicum en perssecretaris de heer
Ph. Frankfurter.
Nachtrumoer in Loosdrecht. De café's
in Loosdrecht zullen voortaan een uur eer
der sluiten, namelijk om half een. De bur
gemeester van Loosdrecht, mr. J. L. Vunde-
rrhee,ft hiertoe besloten na een des
betreffend verzoek van de bevolking van
Oud-Loosdrecht. Zij heeft bij het gemeente
bestuur geprotesteerd, omdat zij last onder
vond van rumoer in de nacht.
Kamernood in Delft. Aan de jongelui
die zich in Delft als student aan de Tech
nische Hogeschool zullen laten inschrijven
zal worden geadviseerd huis aan huis té
gaan bellen en te vragen om een kamer. Dit
heeft de studenten-kamercommissie mede
gedeeld en eraan toegevoegd, dat men dit
in september, als de groentijd er is, mas
saal zal doen. De commissie is zich ervan
bewust, dat deze methode niet aangenaam
is, doch zij ziet geen andere uitweg
Met ingang van 1 januari 1957 is, inge
volge de wet van 15 augustus 1955, de vrij
stelling van omzetbelasting voor suiker
bij levering door dq fabrikant en bij in
voer vervallen. Zoals dat in de wet op de
omzetbelasting is voorgeschreven is nu bij
de Tweede Kamer een wetsontwerp in
gediend tot goedkeuring van het K.B.,
dat deze wijziging behelst.
Van de geboden gelegenheid, zo deelt
de minister van Financiën in zijn memorie
van toelichting mee, is gebruik gemaakt
om voor enkele andere soorten goederen
een verhogingspercentage op te nemen dan
wel het daarvoor vastgestelde percentage
te wijzigen. De genomen maatregelen
komen op het volgende neer: schillen van
citrusvruchten en calciumlactaat met 1
percent verhoogd; melkzuur met 1,5 per
cent; naalden met 3,5 percent verlaagd;
koolborstels met 1,5 percent verlaagd;
pedalen met 0,5 percent verhoogd; dak
papier, sanitair, huishoudelijke r lewerk,
wielen en platen uit papierstof met 1,5
percent verhoogd; met 2 percent verhoogd
zijn: fotopapier, glaswerk; met 3 percent
verhoogd zijn: cacaoboter, carboxymethyl-
cellulose; tegels en scharnieren met 3,5
percent verhoogd; mijn wagenbakken met
4 percent verhoogd; met 4,5 percent ver
hoogd: lametta-guirlandes; rijwielen met
5 percent verhoogd.
In het vorige hoofdstukje bespraken wij
de koersvorming van obligaties. Thans
zullen wij trachten iets te vertellen over
de waardering van aandelen. Deze waar
dering is ingewikkelder dan die van obli
gaties, omdat hier veel meer factoren
meespelen en het rendement minder door
slaggevend is dan bij obligaties.
De koers van een aandeel is de resultante
van weten, vermoeden en hopen. Weten:
men kan althans men behoort dat te
kunnen uit de balans van een vennoot
schap aflezen het vermogen dat in het be
drijf aanwezig is, n.l. het door de aandeel
houders gestorte kapitaal en de in de loop
der jaren gevormde reserves. Voorts ziet
men al gauw of de balans nog stille reser
ves bevat, bijv. wanneer de eigendommen
zeer laag te boek staan, soms voor niet
meer dan 1 (één gulden). Kortom, men
weet al spoedig of een vennootschap tot
de binnenvetters behoort, daartoe in staat
gesteld door de bedrijfsresultaten, al zal
men haar in de meeste gevallen niet kun
nen narekenen. Er kan in een balans, zo
als men haar aan aandeelhouders voor
legt, heel veel verstopt zijn. Men kan dit
slechts vermoeden, maar ook dergelijke
vermoedens leggen bij de waardering van
aandelen gewicht in de schaal.
Weten doet men ook wat de vennoot
schap in het verleden gepresteerd heeft.
Of zij steeds een goede en geregelde divi
dendbetaler is geweest, of zij misschien
ook wel eens iets extra's voor aandeel
houders gedaan heeft, öf dat zij misschien
genoodzaakt is geweest een deel van haar
aandelenkapitaal af te schrijven wegens
slechte resultaten, dan wel dat er iets an
ders in haar nadeel kan worden gezegd.
Een kapitaalsafschrijving vooral wordt
heel moeilijk vergeven en een vennoot
schap eigenlijk haar leven lang aangewre
ven. Kortom, de standing van een vennoot
schap is bij de koersvorming van groot be
lang.
Hopen doet men op de toekomst. Zal de
vennootschap ook verder winstgevend blij
ken en zal zij verder kunnen expanderen,
zal zij de tweede industriële revolutie met
succes kunnen doorstaan en zal zij de
steeds meer eisende vernieuwingen en uit
breidingen met eigen of zo nodig met
nieuw aan te trekken aandelenkapitaal of
geleend geld kunnen financieren, zal zij de
zich voordoende mogelijkheden durven en
kunnen aangrijpen, zal zij nu of later weer
eens iets extra's voor aandeelhouders
doen, zal zijwij kunnen nog wel even
doorgaan. De toekomst is voor de koersvor
ming eigenlijk nog belangrijker dan het
verleden.
Natuurlijk speelt ook het dividend een
rol, vooral bij rustige aandelen die in de
eerste plaats voor belegging gekocht zijn
door hen, die wars zijn van speculatie,
maar ter wille van een evenwichtige ver
deling van hun beleggingen toch het aan
deel niet willen missen. Ook voor de aan
delen van mindere standing speelt de divi
denduitkering een grotere rol. Acht men
een vennootschap al niet al te sterk en
wordt bovendien het dividend ervan nog
verlaagd of gepasseerd, dan kan dit een
reden zijn voor een ferme koersdaling.
Bovendien maakt het verschil in welke
tijd het dividend wordt verhoogd of ver
laagd. In tijden van enige vermeende of
werkelijke onzekerheid is men op dit punt
veel gevoeliger dan in tijden dat de zaken
over de gehele linie slecht gaan of in tijden
dat alles heel goed gaat. Men speurt in
onzekere tijden in iedere dividenduitkering
meer dan anders naar een aanwijzing
ten goede of ten kwade.
Acht men een fonds te behoren tot de
z.g.n. groeifondsen de naam is van
Amerikaanse oorsprong dan speelt het
dividend geen grote rol. Een groeifonds
heeft nog zoveel mogelijkheden in zich,
dat de uitkeringen er voorlopig niet op
aan komen. Die mógelijkheden, die wel
iswaar langzamerhand werkelijkheden
moeten worden, vinden hun uitdrukking
wel in het oplopen van de koers, want
het is bij de waardering van fondsen zo,
dat zowel de goede als de kwade kansen
reeds dikwijls ver te voren in de koersen
tot uitdrukking komen. Loopt de koers
van een fonds op, dan heeft men daar
aan in feite meer dan aan een hoog di
vidend, waarvan inkomstenbelasting moet
worden betaald, terwijl de koersver-
meerdering vermogensaanwas is, die
(nog?) onbelast is.
Spraken wij bij obligaties reeds van
het onderscheid tussen rente en rende
ment, bij aandelen is het onderscheid
tussen dividend en rendement doorgaans
veel groter. Keert een vennootschap bijv.
15% dividend uit, dan kan men gelijk
nog maar al te dikwijls gebeurt niet
zeggen dat iemand 15% van zijn geld
maakt, 't Is maar de vraag wat men voor
dat aandeel heeft betaald of moet beta
len. Noteert een 15% dividend betalend
aandeel bijv. 275%, zodat men er 2750
voor moet betalen, dan krijgt men 15%
dividend over 1000. Van de 2750
wordt dus 150 aan inkomsten verkre
gen, d.i. 5VZ pet. en dit is dan het ren
dement.
Heeft men een aandeel destijds voor
1000 of misschien nog zelfs daar bene
den, gekocht, dan maakt men inderdaad
15% van zijn daarin gestoken geld, maar
men verwaarloost de vermogensaanwas,
die inmiddels heeft plaats gehad en die
bij verkoop zeker tevoorschijn zal ko
men. Verkoopt men op een goede dag
zijn aandeel voor 275%, dus voor 2750
en koopt men voor herbelegging een an
der aandeel terug, dan zal men toch ook
weer de reële waarde moeten betalen en
wellicht hetzelfde rendement maken. De
beurskoers van het aandeel kan bij de
rendementsberekening niet buiten be
schouwing worden gelaten. Trouwens, de
fiscus zorgt er wel voor dat men op dit
punt realist blijft, want hij belast voor
de vermogensbelasting naar de werkelijke
waarde en niet naar wat men ervoor
heeft betaald, hetzij minder, hetzij meer.
In Amerika liggen deze zaken eenvoudi
ger, want men kent daar niet de notering
in procenten van de nominale waarde,
maar de aandelen worden daar in zgn.
eensgevend geld verhandeld, een systeem
waar men hier ook naar toe wil.
