Kunstproducten uit kurk
Rotterdam, Hengelo en Bussum
zijn de winnaars geworden
Van dag tot dag
Nu pas
In Haarlem nam het aantal ernstige
verkeersongelukken met 32 pet toe
Qp de
<~Praatótoel
Regeringscrisis in Zweden
Laatste locomotieven in
december naar de sloper
Loonsverhoging bij
de mijnen
Veilig Verkeer-competitie 1956
In September meer doden
in verkeer te Amsterdam
dan vorig jaar
nylons
Het grote succes
In Amerika nu
leaere vrouw
„badfrisse"
voeten de
gehele dagl
Amerikanen in Saigon
spelen verstoppertje
VRIJDAG 25 OKTOBER 1957
Het bezoek van de Britse premier Mac
Millan aan Washington, vlak na het korte
tournee van het Britse koninklijke paar
door Canada en de Verenigde Staten, is
gevolgd door een soort salvo van bemoe
digende onthullingen: de samenwerking
tussen Engeland en Amerika is plotseling
gebaseerd op wederzijds vertrouwen en
heeft een volkomen integratie van weder
zijdse inspanningen tot basis gekregen:
alle militaire atoomgeheimen zullen ge
deeld worden; de militaire activiteit der
beide mogendheden zal een intensieve
coördinatie ondergaan; de kern voorraden
zullen in één pot worden gedaan; de na
vorsingen op het gebied van ontwikkeling
der geleide projectielen zullen gezamenlijk,
zonder voorbehoud, worden uitgevoerd en
bevorderd.
Het zou waarlijk grote verbazing moeten
verwekken bij buitenstaanders, die sinds
jaar en dag met het bestaan van de NAVO
en haar bedoelingen zijn geconfronteerd,
dat deze wijze van samenwerking nooit
heeft bestaan; zij zou immers logisch voort
hebben moeten vloeien uit het NAVO-
verdrag, dat een intensieve bundeling van
krachten in het westen tot primaire doel
stelling had. Doch die verbazing is reeds
meermalen in het verleden ontzenuwd door
duidelijke aanwijzingen van een gebrek
aan coördinatie tussen de grote mogend
heden, die in bepaalde situaties zich plot
seling enkel hun eigen belangen en niet
die der NAVO herinnerden.
Thans echter lijkt daarin verbetering te
zijn gekomen, al is het dan te elfder ure
en als gevolg van een dwangsituatie, die
weinig andere keuzen openliet. De schrik
barend duidelijke suprematie van de
Sovjet-Unie op het gebied van de ultra
moderne oorlogsmiddelen, gebleken door
de prestaties der Russen van de laatste
tijd, heeft eindelijk de stoot gegeven tot
een krachtdadig besef van de noodtoestand
waarin het westen is geraakt. Het opvan
gen van deze nood, het inhalen van de
achterstand en het veroveren van het
initiatief zal echter een zo zware, lang
durige procedure zijn, dat het optimisme
in de geluiden uit Washington over een
geslaagde conferentie tussen Eisenhower
en MacMillan met groot scepticisme dient
te worden aangehoord.
Want wanneer men zich deze situatie
realiseert, komt men tot de conclusie dat
de loodzware lasten, die de westelijke
samenwerking op militair gebied tot dus
ver op de bevolkingen der NAVO-landen
heeft geladen, aan de top niet het resultaat
hebben gehad die men er van mocht ver
wachten. Wanneer we de situatie in West-
Duitsland als voorbeeld nemen: het NAVO-
plan voorzag in de opleiding en uitrusting
van 500.000 soldaten in drie jaar tijd, van
1956 tot eind 1958. Later kwam men tot de
conclusie, dat in deze periode zeker niet
meer dan 300.000 soldaten konden worden
opgeleid. Thans is duidelijk geworden, dat
in het genoemde tijdvak slechts 50 percent
van de toegezegde eenheden zullen kunnen
worden gevormd. Bovendien: thans reeds
moet de Duitse luchtmacht haar keuze
bepalen ten aanzien van het type vlieg
tuigen, dat zij in1960 zal krijgen.
Gezien de ontwikkeling op het gebied van
de luchtoorlog - waarbij de ttendens wijst
in de richting van snelle veroudering van
het bemande vliegtuig - werkt de NAVO
dus momenteel aan haar eigen onbruik
baarheid, doch dan met enorme bedragen
aan belastinggelden. Want het Duitse aan
deel in de kosten bedraagt momenteel per
jaar negen miljard mark, en is al ontoe
reikend om alles te betalen - alles, wat in
1960 naar de sloper zal moeten.
Dit kleine voorbeeld toont aan, hoe vol
komen nieuw en anders de procedure der
militaire samenwerking in NAVO-verband
zal moeten worden, wil men althans de
mogelijkheid hebben in de toekomst eens
een werkelijk defensief-doelmatige ge
vechtskracht uit de gezamenlijke bijdragen
te vormen. Nu pas is daartoe in Washing
ton de eerste steen gelegd, en dan nog
slechts mondeling.
Intussen echter zullen de nationale par
lementen hun fiat blijven geven aan de
storting van het leeuwendeel der nationale
begroting in de bodemloze put der con
ventionele bewapening, de scholing van
massa's jongelieden in de ouderwetse
krijgskunst en de aanschaffing van thans
reeds uit de mode geraakte gevechtsmid
delen. En hoelang nog zullen de onder
scheiden ministers van defensie de vrijheid
hebben om de nationale economieën uit te
mergelen zonder dat daarmee de beloofde
eenheid en progressiviteit in een hechte
gezamenlijke verdediging op moderne leest
kan worden gekocht?
STOCKHOLM (Reuter/UP) De Zweedse
centrumpartij de vroegere boerenpartij
heeft besloten de regeringscoalitie met
sociaal-democraten te verlaten. De samen
werking met de sociaal-democraten heeft
zes jaar geduurd. Het besluit kwam niet
als een verrassing. Men verwacht dat pre
mier Erlander het ontslag der regering
zal aankondigen, en dat koning Gustaai
Adolf VI Erlander zal verzoeken een min
derheidskabinet te vormen. Zweden heeft
in twintig jaar geen kabinetscrisis gekend.
De Nederlandse Spoorwegen hebben nog
27 stoomlocomotieven in dienst. Het depot
Maastricht heeft er nog veertien en het
depot Roosendaal nog dertien.
ADVERTENTIE
De Mijnindustrieraad heeft zich in be
ginsel verenigd met de voorstellen waar
bij aan het ondergrondse mijnpersoneel
tijdelijk een bijzondere premie zal worden
toegekend van f 1,50 per dag per verrichte
dienst. Deze premieregeling zal uiterlijk
gelden tot en met 31 december 1958.
De raad verenigde zich voorts in be
ginsel met de voorstellen, volgens welke
de lonen van enige groepen bovengrondse
arbeiders verhogingen zullen ondergaan
variërend van 7 tot 2 cent per uur.
Het is de bedoeling dat de verhogingen
geacht zullen worden op 1 augustus 1957
te zijn ingegaan.
Op de foto links de twee twintigjarige
Poolse vliegers, Szenat, piloot (links),
en Wygachiewicz, radio-technicus
(rechts), met de kaart waarmee zij de
weg vonden naar het Deense eiland
Bornholm. Rechts het ouderwetse open
tweepersonos toestel waarmee zij hun
vlucht volbrachten, dat wordt bewaakt
door Deense soldaten. Men verwacht
dat de beide Polen asiel zullen krijgen
en dat het vliegtuig naar Polen terug
gestuurd zal worden.
(Van een onzer redacteuren)
Op de vijftiende wegverkeersdag van de
KNAC in het Scheveningse Kurhaus zijn
vanochtend de winnaars bekendgemaakt
van de verkeersveiligheidscompetitie 1956
der Nederlandse gemeenten. Winnaar in
groep 1 (gemeenten met meer dan 100.000
inwoners) werd Rotterdam, dat vorig jaar
2,9 percent minder ernstige verkeersonge
vallen boekte dan in 1955. Bij de middel
grote gemeenten (50100.000 zielen) ging
de hoofdprijs naar Hengelo (17,4 pet min
der). terwijl bij de kleinere plaatsen (30
50.000 inwoners) Bussum met 28,8 percent
minder ongelukken als eerste uit de bus
kwam. De procureur-generaal bij het
Haagse gerechtshof, mr. D. J. van Gilse,
reikte de drie fraaie wisselbekers aan de
winnaars uit, maar wees er met nadruk
op, dat over het geheel genomen het aan
tal verkeersongelukken vooral in de gro
tere gemeenten, opnieuw zeer aanzienlijk
is toegenomen. Zo moesten in 1956 in
Haarlem 32, in Tilburg ruim 35 en in
Nijmegen zelfs 44,6 percent méér ongeluk
ken met dodelijke afloop en met lichame
lijk letsel geregistreerd worden dan het
jaar daarvoor, terwijl de toename voor het
gehele land zeven percent bedroeg. Hij
hoopte dan ook, dat de vier volgende
„competitiejaren" een gunstiger beeld te
zien mogen geven.
De cijfers van de grote gemeenten in
deze verkeersveiligheidswedkamp 1956 lui
den volledig (tussen haakjes de cijfers van
1955): Amsterdam 4247 verkeersongelukken
met doden en óf gewonden (4159) -1- 5,6°/o;
Rotterdam 3199 (3296) 2,9°/n; Den Haag
M.i
2816 (2550) 10,4°/o; Utrecht 1040 (1016)
4- 2,4%; Haarlem 544 (412) 32%;
Eindhoven 464 (420) 10,5% Groningen
596 (608) 2%; Tilburg 413 (305) 35,4%;
Nijmegen 373 (258) -f 44.6%; Arnhem 481
(462) 4,1%; Enschede 390 (317) 23%;
Breda 208 (168) -I- 23,8%; Apeldoorn 375
(375) 0.
In de groep middelgrote gemeenten
wordt genoteerd voor Heerlen 231 (165)
40%; Deventer 118 (95) 24% en Den
Bosch 204 (168) 21,4%. V e 1 s e n zag zijn
aandeel in de verkeersonveiligheid stijgen
van 216 tot 229 gevallen een toename
van zes percent. Leeuwarden, Venlo en
Hilversum boekten daarentegen een af
name met respectievelijk 9,6, 9,8 en 3,8
percent.
Bij de kleine gemeenten gaf alleen Zaan
dam met 31,3% een zeer ongunstig beeld
te zien. Bussum daalde van 118 op 84 on
gelukken 28,8%), Nieuwer Amstel met
22,7% en Rijswijk met 17,6%. Bever
wijk steeg van 88 op 94 ongevallen 6,8
percent).
De landelijke totaalcijfers tenslotte zijn:
in 1956: 33.295 ernstige ongevallen; in 1955:
31.129, toename 7 percent.
Eenzelfde vergelijking als tussen 1955 en
1956 zal straks ook gemaakt worden tussen
1956 en '57 en zo vervolgens tot en met
1960. De wisselbekers gaan dan tenslotte
definitief naar die gemeenten, die in hun
groep het kleinste gemiddelde stijgings
percentage, of de grootste gemiddelde da
ling over deze vijf jaar hebben.
In de maand september zijn in Amster
dam meer ongevallen ter kennis van de
politie gekomen dan in dezelfde maand van
het vorige jaar. Er zijn bij deze ongelukken
echter minder personen ernstig gewond ge
raakt dan in september 1956.
Het aantal verkeersongevallen steeg van
1770 in september 1956 tot 1895 in septem
ber van dit jaar, hetgeen een stijging is met
7,1 percent. Het aantal ernstige ongevallen
steeg in dezelfde tijd met 11,1 percent. Bij
het totaal aantal ongevallen werden 394
personen min of meer ernstig gewond, een
vermindering met 13 percent ten opzichte
van september 1956, toen dit aantal 453 be
droeg. Daarentegen nam het aantal doden
en ernstig gewonden toe met 4,5 percent.
In september 1956 en 1.957 werden namelijk
respectievelijk 157 en 164 gedoden en
HU
- een
m tjes
m hij
Gama Reis ziet er uit als een
zwaargewicht bokser in ruste.
is fors gebouwd en zijn
vlezig hoofd zet zich bijna
zonder overgang in een mach
tig torso voort. Ik doorsta zijn
hartelijke handdruk zonder
een kik te geven, maar ik
maak achter mijn rug enkele
malen een vuist om de been-
weer in het gelid te
krijgen.
Ik bevind me in het oudste
gedeelte van Lissabon, wat
voor een stad van haar leef
tijd nog niet zó oud is, want
twee eeuwen geleden legde de
grote aardbeving deze hele
wijk in puin. Mijn gastheer is
maar al te graag bereid mij zijn
„Casa de Cortigas" kurkhuis
te laten zien. Alles aan hem
mag dan zwaar en grof zijn,
bewerkt een uiterst licht
natuurprodukt: kurk. Zijn
kolenschophanden manipu
leren met de fijnste gereed
schappen. Een aangeboren ar
tistiek gevoel leidt hem tot de
vervaardiging van sier- en
gebruiksvoorwerpen van grote
schoonheid. Dat kan ik al con
stateren, wanneer ik maar-
even in de moderne showroom
rondkijk.
Het is op zichzelf niet zo
vreemd, dat een Portugees
zich met kurk occupeert. Por
tugal drijft er wel niet op,
zoals vaak lichtelijk overdre
ven wordt gezegd, doch dez.e
merkwaardige boomschors is
in ieder geval een van de be
langrijkste exportartikelen.
Hij is op eerste aanvraag
bereid mij te vertellen hoe hij
ertoe is gekomen en hij doet
dat met een werkelijk ver
kwikkende bescheidenheid.
PORTUGAL LEVERT ONGEVEER de helft van de wereld-
produktie van kurk. Het grootste gedeelte hiervan wordt onbe
werkt uitgevoerd, van de rest maakt men kurken, isolatie
materiaal en zo meer. Een goedmoedige Portugese reus weet
dit eenvoudige materiaal tot sierprodukten van soms ver
rassende schoonheid om te toveren.
„Ik heb het van mijn moe
der", zegt hij. „Bij ons thuis
werd vroeger in de lange win
termaanden veel kurksnijwerk
gemaakt, louter voor ons ge
noegen, begrijpt u? Ik kon er
altijd nogal goed mee over
weg en het is dus niet zo en-
logisch, dat ik er later mijn
beroep van heb gemaakt".
Hij legt me uit: kurk is toch
wel heel wat anders dan hout
bij de bewerking. „Je kunt er
niet zo lekker in kerven. Voor
al als je heel fijn en subtiel
werk onderhanden hebt, is
het oppassen. Je moet er het
nodige geduld voor weten op
te brengen".
Geduld is overigens iets wat
in de Portugese volksaard
verankerd ligt. Het is een
stopwoord geworden, dat bij
elke levensverrichting te pas
komt. Het „manana" (morgen)
van de Spanjaard en het
„amnaha" van de Portugees
laten zich immers in vele ge
vallen gevoegelijk in „ge-
dud" vertalen?
Hij toont mij eerst zijn ma
gazijn, tot de zoldering opge
tast met platen kurk, waar
uit hij met enkele assistenten
een grote verscheidenheid van
voorwerpen maakt. Ik zie zijn
mensen aan hun peuterwerk
bezig; er groeien uit de ruwe
stukken geornamenteerde por
tretlijstjes, onderleggers, cri-
cifixen, mandjes, tasjes, naai
dozen. Ondertussen geeft Ga-
ma mij college in de weten
schap van de kurk.
„U moet beslist eens gaan
kijken, wanneer zo eind juni,
begin juli de oogst begint.
Dan trekken de kurkarbeiders,
de corticeiros, van plantage
naar plantage en trekken de
bomen hun jasje uit".
Gewapend met een eigen
aardig gevormde kleine bijl
als enige instrument schilt de
corticeiro de kurkeiken. Er is
grote vakkennis voor vereist,
hoewel het werk zeer eenvou
dig lijkt. Er wordt een hori
zontale kerf om de hele stam
aangebracht, daarna een ver
ticale insnijding en voor
zichtig om de plant niet te
breken wordt de bast ver
wijderd. De bomen blijven dan
huiverend staan en de uit
tredende sappen kleuren zich
gaandeweg oranje-rood, waar
door zo'n geschild bos een fan
tastische aanblik oplevert.
Men moet daarna gemiddeld
negen jaar wachten, voordat
de schors weer een voldoende
dikte heeft.
Men mag overigens het be
grip „bos" niet te letterlijk
nemen. Meestal staan de
bomen vrij ver uit elkaar. In
de uitgestrekte vlakten ten
zuiden van de Taag wordt de
grond tussen de stammen
veelal benut voor de verbouw
van andere landbouwproduk-
ten. Wanneer deze geoogst
zijn en het dus naar het na
jaar loopt, worden grote kud
den varkens het land opge
dreven. De dieren kunnen zich
er heerlijk te goed doen aan
de eikels. Dat moet dan de
voornaamste oorzaak zijn van
de uitstekende kwaliteit van
de Portugese ham, beweert
men.
Portugal voert een groot ge
deelte van de kurk in ruwe
staat uit, maar het land be
schikt over enkele grete fa
brieken, waarin de verwerking
plaatsvindt. Na de oorlog zijn
artikelen van plastic gevaar
lijke concurrenten geworden,
maar „zolang er overal ter
wereld nog wijncultuur is,
zulen de flessen met kurken
worden afgesloten", zegt sen-
hor Reis. „U kunt zich toch
niet voorstellen, dat wijn nog
eens zal worden geleverd in
flessen met een sluiting van
synthetische stof?"
Wij lopen door de showroom
en hij wijst telkens met trots
op bijzondere voorwerpen. Hij
opent liefdevol een fraai be
sneden kistje met handvat.
„Deze exporteer ik veel naar
de Verenigde Staten", ver
klaart hij. „De dames gebrui
ken ze daar als beauty cases.
Ze worden in de winkels voor
tien tot twintig dollar ver
kocht".
Niet alles is even mooi en
ik moet eerlijk bekennen al
zeg ik het mijn gastheer niet
dat verschillende siervoor
werpen enigszins als '"'tsch
aandoen. Verlangt u naar een
gestileerd kurken-olifantje
voor op uw dressoir? Ik zou
er maar niet aan beginnen.
Een in kurk gevat kiekje dan?
Een lijstje voor het portret
van uw vrouw of meisje?
Maar uit een geweldig bas-
relief „niet voor de verkoop
bestemd", haast Gama zich te
zeggen spreekt toch de fijn
zinnige artisticiteit van de
meester. Het stelt een in Por
tugal welbekend tafereel voor:
een campino (stieren„temmer")
te paard met gevelde lans
achter een jonge stier aan
jagend. Tussen de figuren in
staat een kurkeik met fijn
uitgesneden blaadjes. Het is
een voorstelling met vaart en
leven erin, een boeiende com
positie met kostelijke details.
Ik heb u al duidelijk ge
maakt, dat Gama Reis beschei
den is. Hij toont dit nogmaals
wanneer hij mij, uiterst be
hoedzaam, zijn glansstuk voor
legt. Een roos met tere, na
tuurlijk gebogen blaadjes, ge
lukkig niet in zogenaamde
echte Kleuren beschilderd,
maar in de tint van het mate
riaal gehouden.
„Is het geen juweeltje?",
vraagt hij, terwijl hij zijn
dikke hoofd genietend schuin
houdt en zijn ogen half dicht
knijpt. „Heeft mijn moeder
gemaakt. Weet u hoe lang ze
eraan heeft gewerkt? Tien
uur".
J. J. F. Kemming
Leerstoel
De vorige keer dat ik op school ging,
vertelde mijn moeder mij, dat een reis naar
de maan per trein zeventien jaar onafge
broken reizen zou duren. Nu ik op meer
dan middelbare leeftijd weer de meer dan
middelbare school bezoek, leer ik, dat een
Russische bal het in twee dagen doet.
Ondertussen, zo ik al zei, zit ik weer op
schoolbanken. Een brein dat al lang ver
zand was in de dagelijkse zorgen van het
dagelijkse leven, in wekelijkse weeën van
wekelijkse stukjes, leert opnieuw zich te
spitsen op slimme vondsten van mensen
her sens. Ik ben weer kind een kaal kind
maar toch jeugdig dal tegen zijn leraren
opkijkt en met de andere kinderen we
zijn allen bezadigde mannen met gezinnen
en belastingbiljetten baldadigheid be
denkt.
Ik was de luxe van leren ontwend. Ro
meins Recht begreep ik nimmer, Oud-Va
derlands Recht dat een rechtsgerichte prof
mij trachtte bij te brengen bleef mij een
raadsel. Mijn hedendaagse lessen begrijp ik
en neem ik op als een spons water.
En het doet mij er aan denken, welk een
weelde leren is. Kinderen begrijpen dat
nietGeorge Bernard Shaw zei: „Welk een
prachtig ding is jeugd. Wat een zonde om
het te verkwisten aan de jongeren". En ik
vind hetzelfde van onderwijs. Kinderen
waarderen dat niet zo. Ze begrijpen niet,
dat zodra de lagere school of ook.de mid
delbare school, lyceum, h.b.s., ambacht, ulo,
mulo, lulo en gymnasium voorbij zijn, dat
ze dan niets meer zullen leren, tenzij ze er
zelf moeite voor doen. Ik ben een passief
mens en doe geen moeite.
En ik ben de enige niet. Films ja, radio
goed, televisie fijn, een boek misschien, de
krant soms, maar echt leren geconcentreerd
planmatig iets in je opnemen en verwerken,
wie doet dat nog als hij ouder wordt, als
hij oud wordt, als hij huur moet betalen)
een baas op kantoor heeft, een schoon
moeder en kinderen?
Het leven met een grote L gunt mij zes
weken onderricht. Ik heb zelfs geen tijd
gehad om voor u te schrijven. Ik zit op
de banken en word onderricht.
Toen ik voor het eerst op school ging
daalde een vliegmachine in een aardappel
veld, twee kilometer weg en de hele school
holde uit om het uit nood gelande ding
gade te slaan. Ik ging de verkeerde richting
uit een verdwaalde opgelucht in het dorp,
waar ik een onvergetelijke dag doorbracht
en onder andere voor anderhalve cent een
postzegel voor een langvergeten verzame
ling aanschafte. Toen ik eindelijk mij weer
in de klas meldde kreeg ik vol verontwaar
diging te horen, dat de hele school al sedert
vier en een half uur weer rustig zat te
leren.
Nu draait de Russische gehaktbal in drie
kwartier van pool lot pool enzovoort en
het enige xvat veranderd is, is dat ik heb
begrepen, hoe prettig leren is.
Laat dit aan uw kinderen lezen, laat het
aan uw ouders lezen.
Dit is geen praatstoel, dit is een leerstoel.
H. B. Fortuin
ADVERTENTIE
De moderra
Amerikoonse
vrouw droogt
sanitized nylons.
Sanitized is een nieuw
procédé, dat de kous
van binnen steriel
houdt, dus bacterievrij.
Het stoot transpiratie-
geuren af en voor
komt vorming en
uitbreiding van
teenschimmel.
Nu bij V ES Libelle Sanitized
Nylons in 14 prachtige soorten.
Geweven van de fijnste Enkalon
en Dupont nylons.
Prijzen van
f 2.95 tot
f 6.95
SAIGON (UP) Na de reeks van bom
aanslagen op Amerikaanse burgers en in
stellingen in de hoofdstad van Vietnam,
hebben alle Amerikanen in Saigon, onge
veer tweeduizend in getal opdracht ge
kregen zich zo weinig mogelijk in het
openbaar te vertonen. Inplaats van in par
ticuliere .auto's en bussen maken zij nu
van taxi's gebruik.
