VAN NIEL
Panda en de wijze Meester
Aantal werkzoekenden baart op het
ogenblik nog geen zorgen
Ik geef hem
een
overhemd
in vrolijke
cadeau
verpakking
Weinig weersverandering
Minister overweegt een milder
bestedingsbeperkingsbeleid
HORLOGES
Wereldnieuw:
ió ket
zo
Voorn
Nog geen evenwicht op
de arbeidsmarkt
I.W.C.
OMEGA
ETERNA
BüPEN
TISSOT
„Standard" Vacuum" staakt
olie-exploratie op Sumatra
Minister Suurhoff over de
werkloosheid
Geen aanleiding voor
al arm stemming"
Lagere beursomzetten in
de maand november
Rotterdamse machinefabriek
kreeg miljoenenopdracht
Zeeuwse veerdiensten
i§
Heringa Wuthrich
Twerctsche Overzee Handel-
mij. passeert dividend
Zijlstraat 90 Haarlem Tel. 11161
BUREAU-AGENDA'S
MAANDAG 2 DECEMBER 1957
(Van een onzer redacteuren
De stroom van berichten over ontslagen van personeel bij allerlei industrieën
heeft in brede lagen des volks ongerustheid gezaaid. Minister Suurhoff deelt die
ongerustheid niet. In het t.v.-journaal heeft hij zaterdagavond, zoals men elders
op deze pagina kan lezen, verklaard dat er „wel reden tot waakzaamheid, maar
niet tot alarmstemming" is. Blijkbaar echter geldt die geruststelling alleen de
toestand van het ogenblik, omdat er pas bij een aantal van honderdduizend
werklozen gesproken kan worden van een evenwicht op de arbeidsmarkt. Maar
voor de toekomst is de bewindsman in dit opzicht minder optimistisch, getuige
zijn voorzichtige suggestie voor de televisiecamera's, dat het „misschien mogelijk
zal zijn, de bestedingsbeperking hier en daar terug te draaien." En waar- die
bestedingsbeperking, naar onlangs officieel verklaard is, nog niet eens aan de
door de regering beoogde doelen beantwoord heeft, moet men wel aannemen,
dat de toestand, op iets langere termijn bezien, ook Den Haag wel enige zorgen
baart.
Natuurlijk heeft de minister van Sociale
Zaken gelyk, als hy, het gehele werkloos
heidsprobleem overziend, zegt dat het
thans nog wel meevalt. Een werklozenper-
centage van 3 tot 4 percent van de be
roepsbevolking is een onvermijdelijk en
dus min of meer een „normaal" verschijn
sel in alle landen, zelfs by een gunstige
conjunctuur, zeggen de economen. Voor
ons land, met een beroepsbevolking van
ruim drie miljoen mensen, zou dat dus
neerkomen op een constant werklozental
van ongeveer honderdduizend personen.
Eind oktober was het aantal geregistreer
de werkzoekende mannen echter nog
„slechts" 40.863 of de helft van het „nor
male" contingent. Bovendien zijn van die
byna 41.000 werkzoekenden er drieduizend
geplaatst op de zogenaamde „aanvullende"
werken. Tegenover het aanbod van ar
beidskrachten staat bovendien een vraag
naar bijna 43.000 man personeel in de di
verse branches, maar helaas kunnen vraag
en aanbod elkaar niet dekken. De vraag
richt zich namelijk vooral op geschoolde
vaklieden in allerlei beroepen; het aan
bod daarentegen bestaat voor het over
grote deel uit ongeschoolden: de econo
misch zwaksten, die helaas altijd weer in
de hoek zitten, waar de eerste klappen
vallen.
Verdubbeld in een jaar
In nuchtere cijfers uitgedrukt, is het
probleem dus inderdaad nog niet van
grote omvang, behalve dan natuurlijk voor
de slachtoffers zelf, die ontslag gekregen
hebben. Zij zullen niet meer zo snel een
nieuwe baan kunnen vinden als bijvoor
beeld in oktober 1956, toen de „arbeids
reserve" (ingeschreven werkzoekenden)
slechts 21.000 mannen omvatte en toen
iedereen nog om personeel ook onge
schoolden! zat te springen. Deze ar
beidsreserve is dus in een jaar tijds ver
dubbeld en als wij in dit tempo door
gaan, zou ook het kritieke grensgetal van
honderdduizend werklozen waarschijnlijk
snel bereikt zijn.
Het streven van de regering is er dan
ook op gericht, „tijdig" zodanige voor
zorgsmaatregelen te nemen, dat dit niet
beurt „binnen het kader van de finan-
tieel-economische mogelijkheden". De mo
tie in de Tweede Kamer om eventueel
meer gelden beschikbaar te stellen voor
aanvullende werken ter opvanging van
een stijgende werkloosheid, heeft in prin
cipe de instemming van de regering ver
worven. Maar daarbij mag niet uit het
oog verloren worden dat aanvullende
werken maar al te gauw, zoals de historie
van de crisis in de dertiger jaren bewijst,
ontaard tot een soort van improduktieve
werkverschaffing: een middel dat vaak
erger is dan de kwaal waartegen het wordt
voorgeschreven.
Verzekering geen oplossing
Ook in minister Suurhoffs verklaring
in het televisiejournaal van zaterdag, dat
de werkloosheidsverzekering „de mensen
wel door de eerste moeilijke tijd heen kan
ADVERTENTIE
Grote Houtstraat 86 - Haarlem
Speciaalzaak sinds 1883
Geen nieuwe concessie verkregen
De Standard-Vacuum Oil Co. heeft be
vestigd, dat zij de olie-exploratie op Suma
tra heeft gestaakt en enkele van haar over
zeese exploratiedeskundigen uit Indonesië
naar andere Aziatische gebieden zal ver
plaatsen.
De leider van de exploratie- en produktie-
werkzaamheden der maatschappij, H. Gib
son, deelde mede, dat de maatregel geno
men werd, omdat van de Indonesische
regering geen toestemming verkregen kon
worden voor de exploratie en ontwikke
ling van nieuwe concessiegebieden. De
maatschappij heeft de oude concessiegebie
den zorgvuldig geëxploreerd en is thans
tot de slotsom gekomen, dat deze gebieden
verder niet van belang zijn. De exploratie-
ploegen in Indonesië zullen naar andere
Aziatische landen, als India en Pakistan,
worden gezonden, waar de maatschappij
belangrijke exploratiewerkzaamheden ter
band heeft genomen.
helpen" kan men nauwelijks veelbeloven
de perspectieven ontwaren. „Steun", in
welke vorm dan ook, kan nooit een actieve
bijdrage vormen tot de oplossing van
werkloosheidsvraagstukken. De hoop is
dan ook voornamelijk gevestigd op 's mi
nisters ietwat vage toezegging, dat er
eventueel hier en daar wat verzachting
van de bestedingsbeperking kan worden
overwogen, als de situatie verslechteren
zou. Maar hoe dit zou moeten gebeuren,
en in welke sectoren van onze economie,
daarover heeft de bewindsman zich niet
uitgelaten.
Wrijvingswerkloosheid
Om een goed inzicht te krijgen in deze
problemen moet men de verschillende
soorten van werkloosheid kennen. Daar is
in de eerste plaats de wrijvingswerkloos
heid; een groep die, als de Nederlandse
arbeidsmarkt „in evenwicht" is, ongeveer
25.000 personen omvat. Elke dag worden
er arbeiders ontslagen, of zij nemen zelf
ontslag. Bovendien zijn er ieder jaar grote
aantallen jongelieden die van de scholen
komen en aan de slag willen. Samen vor
men al die mensen het contingent wrij
vingswerklozen, die echter in normale
omstandigheden vrij snel in 't arbeidspro
ces kunnen worden opgenomen. Vorig jaar
oktober was deze klasse van werklozen
zeer gering: nog geen 6500 man. Nu zijn
het er 16.000. Goede omscholingsmogelijk
heden zijn een geijkt middel om hun aan
tal te verminderen.
Het aantal seizoenwerklozen ligt, bij
een evenwicht van de arbeidsmarkt nor
maliter eveneens omstreeks de 25.000 man:
seizoenarbeiders in land- en tuinbouw,
vreemdelingenindustrie en dergelijke. In
oktober 1956 was hun aantal het laagste
sinds vele jaren, namelijk 2400. Nu zijn
het er vijfduizend: een cijfer dat, econo
misch bezien, geen enkele zorg baart. Wel
zal dit getal in de komende weken waar
schijnlijk aanmerkelijk toenemen, als ge
volg van „onwerkbaar weer" en van het
ruimere arbeidsaanbod.
Ouderen de dupe
Bijzonder moeilijk wordt de situatie wel
voor de categorie ouderen en minder ge-
schikten, onder welke laatste gedeeltelijk
invalieden en dergelijke begrepen wor
den. Vorig jaar was hun aantal door de
schaarste aan werkkrachten zeer gering,
ongeveer achtduizend. Thans is het al op
gelopen tot 12.000 en het is te voorzien,
dat dit aantal voorlopig zal blijven stij
gen. Vele „Dreesklantjes" bijvoorbeeld die
in vorige jaren hun meestal krappe pen
sioen konden aanvullen met de inkom
sten van een of ander bijbaantje, zijn nu
de eersten, die overtollig worden voor hun
werkgevers.
Structuurwerkloosheid
De structurele werkloosheid, die vorig
jaar oktober nog 400 mensen bedroeg, is
thans opgelopen tot achtduizend. Zij is een
gevolg van het ontbreken van werkge
legenheid in een bepaalde streek (de ont
wikkelingsgebieden in Drente, Friesland
en West-Brabant onder andere), die er al
tijd is, maar die in de afgelopen jaren
goeddeels opgevangen werd door werk
gevers in andere streken, die uit de ge
noemde gebieden arbeiders aantrokken.
Het ligt voor de hand dat bij ruimere ar
beidsmarkten deze dure werkkrachten van
elders (die de patroon veelal reis- en ver
blijfkosten en zelfs zwarte lonen kostten)
het eerst voor ontslag in aanmerking
komen.
Zo is de situatie op het ogenblik: niet
rooskleurig, maar toch ook nog verre van
inktzwart. Als er geen drastische con
junctuuromslag komt moet onze regering
erin slagen kunnen om maatregelen te
treffen teneinde de werkloosheid binnen
de perken te houden van het evenwicht in
onze economie, die ongetwijfeld kwets
baarder geworden is (door het verlies van
de koloniën vooral), maar die aan de an
dere kant ook over meer mogelijkheden
en machtsmiddelen beschikt dan vele
vooroorlogse kabinetten.
De minister van Sociale Zaken en Volks
gezondheid, de heer J. Suurhoff, heeft
zaterdagavond in het televisiejournaal een
verklaring afgelegd over de invloed van
de bestedingsbeperking op de werkge
legenheid. „We hebben ten aanzien van de
bestedingsbeperking geen keus gehad", al
dus de minister. „Hadden we het niet ge
daan, dan zou er een groot gevaar voor
inflatie hebben bestaan met oplopen der
prijzen en andere funeste gevolgen, waar
van in de eerste plaats de woningbouw en
de export de dupe zouden zijn geworden,
wat dan ook werkloosheid ten gevolge zou
hebben gehad". De minister zei, dat wat
nu tijdig en weloverwogen is geschied, an
ders in veel sterkere mate ook zou zijn ge
beurd. De invloed van de bestedingsbeper
king op de werkgelegenheid was tevoren
slechts globaal te schatten. De uitwerking
op de diverse bedrijfstakken was bij voor
baat niet zo te doseren, dat er een even
wicht op de arbeidsmarkt zou ontstaan.
De minister merkte hierbij op, dat het
evenwicht reeds verbroken was, doordat
er een tekort van 100.000 tot 150.000 werk
nemers was. Er is, zo voegde hij daaraan
toe. sprake van een evenwicht by een
werkloosheid van 3 percent, wat in ons
land neerkomt op 100.000. De laatste cij
fers zyn daar nog een heel eind onder en
voor een alarmstemming vond de minister
dan ook geen enkele aanleiding.
We kunnen nu, zo zei de minister, een
deel van de werklozen opvangen op wer
ken van aanvullende werkgelegenheid,
maar misschien is het ook mogelijk, de
bestedingsbeperking hier en daar „terug
te draaien".
De bewindsman voegde hieraan toe, dat
ons land een goede werkloosheidsverzeke
ring heeft, zodat men de mensen door de
moeilijkheden van de eerste tyd wel heen
kan helpen. Hij concludeerde, dat er alle
aanleiding tot waakzaamheid is, maar niet
tot gealarmeerdheid.
Gedurende november zijn de omzetten
op de Amsterdamse effectenbeurs ten ach
ter gebleven bij die van oktober. De aan-
delenomzet bedroeg 23.077.952 (oktober
35.589.630), in obiigaties werd voor
44.283.596 verhandeld (okt. 63.117.637)
en in Amerikaanse certificaten 10.638 stuks
(14.518). De totale omzetten in de periode
januari-november blijven eveneens achter
bij die gedurende dezelfde periode van
1956. De cijfers zijn: aandelen 389.664.398
(v.j440.288.264); obligaties 524.253.821
553.482.849); en „Amerikaantjes" 160.659
stuks (177.217). Ook de koersen op de beurs
hebben zich overwegend in dalende rich
ting bewogen. Dit geldt voor alle rubrie
ken. Het ANP-CBS algemeen indexcijfer
(1953 100) is deze maand van 184,22 per
ultimo oktober teruggevallen op 178,36 op
de laatste beursdag in november.
ADVERTENTIE
Een geschenk voor hem èn voor
haar: elke dag een correct, schoon
overhemd en toch geen minuut
strijken of geen cent wasrekening
meer.
In effen tinten, fijne streepjes en ruitjes
van f 17.90 af.
Aanbevolen
door de Ned. Ver. van Huisvrouwen.
De n.v. Machinefabriek Hensen te Rot
terdam heeft de opdracht gekregen de
complete installatie van kranen, zowel
voor de hellingen als voor de afbouwka-
aen, te leveren ten behoeve van de nieuwe
grote scheepswerf, die de Griekse reder
Stavros F. Niarchos, directeur van de
„Hellenic Shipyards Co. Ltd", in Grieken
land laat bouwen. Het betreft hier een
exportopdracht van ongeveer 3miljoen
gulden.
De Provinciale Stoombootdiensten in
Zeeland hebben over 1956 een tekort van
f 3.186.919.41, waarin is inbegrepen een ex
ploitatieverlies van f 396.130.41 voor de
veerdiensten welke geheel voor rekening
van de provincie Zeeland komen. Het na
delig saldo van de verscheidene veerdien
sten bedraagt respectievelijk Vlissingen
Breskens f 1.097.302.TerneuzenHoede-
kenskerke f 320.427.50; Kruiningen—Perk-
polder f 373.059.50; ZierikzeeKatseveer
f 310.594.KortgeneWolfaartsdijk
f 66.721.— en VeereKamperland f 18.815.41.
De schepen, aanleginrichtingen en ge
bouwen hadden op 31 december 1856 een
boekwaarde van f 7.973.075.13.
Tijdens het weekeinde is het hogedruk-
gebied, dat zich zaterdag boven Scandi
navië bevond naar midden-Duitsland ge
trokken. Daarna bewoog het centrum naar
het noordwesten, zodat het zich nu met
een barometerstand van 1034 mb boven
Nederland bevindt. De koude lucht, die om
dit hogedrukgebied naar het zuiden is ge
stroomd, bereikte zondagavond al de Afri
kaanse kust. Tot in het zuiden van Italië
kwam lichte vorst voor. Uit zuid-Duits-
land en westelijk Oostenrijk werd 8 tot 10
graden vorst gemeld. In Nederland had
den de afgelopen nacht Soesterberg en de
Bilt met min 7 graden de laagste tempera
tuur. Een van Zweden komend front, dat
wordt gevolgd door minder koude lucht
veroorzaakte gisteren in noord-Duitsland
en in het noorden van Polen sneeuwval.
Met dit front samenhangende wolkenvel
den drijven nu over ons land.
Doordat het centrum van het hogedi'uk-
gebied zich nu boven Nederland bevindt,
heeft geen verdere aanvoer van koude lucht
plaats. Het temperatuurverloop wordt
daarom geheel bepaald door de aanwezige
Dinsdag 3 december
Zon op 8.30 uur, onder 16.33 uur.
Maan op 14.35 uur, onder 4.10 uur.
Maanstanden
7 dec. 07.16 uur volle maan.
14 dec. 06.45 uur laatste kwartier
21 dec. 07.12 uur nieuwe maan
29 dec. 05.52 uur eerste kwartier
Hoog en laag water in IJmuiden
Dinsdag 3 december
Hoog water: 0.45 en 13.11 uur.
Laag water: 8.37 en 20.51 uur.
bewolking. In het algemeen moet worden
gerekend op het aanhouden van lichte
vorst in nacht en ochtend en temperaturen
om het vriespunt overdag.
WEERRAPPORTEN
Temperaturen: buiten
en binnenland: heden
morgen 7 uur. Neerslag:
laatste 24 uur.
•o-
•So
it
M
S cS
Helsinki
Stockholm
Oslo
Kopenhagen
Aberdeen
Londen
Amsterdam
Brussel
Luxemburg
Parijs
Bordeaux
Grenoble
Nice
Berlijn
Frankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Rome
Ajaccio
Mallorca
Den Helder
Ypenburg
Vlissingen
Eelde
Twente
De Bilt
Eindhoven
mist wzw 0
onbewolkt w 0
geheel bew. windst. -3
geheel bew. wnw 2
onbewolkt windst. 1
onbewolkt ono -1
onbewolkt o -4
onbewolkt windst. 15
onbewolkt ono -5
onbewolkt zzw -5
zwaar bew ono 3
geheel bew. windst. 1
onbewolkt nnw 3
mist nw 1
onbewolkt windst. -4
geheel bew. windst. -6
onbewolkt zzo -8
geheel bew. nno -4
onbewolkt windst. -5
Poolsneeuw wnw -2
zwaar bew. windst. -8
onbewolkt no -1
onbewolkt no -4
motregen no 11
geheel bew. zzo -1
onbewolkt o -5
onbewolkt ono -3
zwaar bew. w -1
zwaar bew. windst. -1
onbewolkt ono -5
onbewolkt ozo -3
Vlv. Z.-Limb. onbewolkt o
-4
0
0
0
0,2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
0
0
0
2. Het geroep van de stem voerde Panda
naar een oosters-uitziende kermistent. Er
hingen allerlei plakkaten voor met geheim
zinnige indrukwekkende opschriften als:
„KENNIS IS MACHT!!" „VOLGT HET
PAD DER OUDEN!" en „VINDT DE
WIJSHEID IN HET ZELF!" En in de tent
stond een magere oosterling, die riep, dat
dat allemaal voor niets kon. „Gij die op
zoek zijt naar de Ware Wijsheidsprak
de magiër en hij wees daarbij op een toe
vallige toeschouwer, die er niet naar uit
zag, dat hij de ware wijsheid zocht, „treedt
binnen en ik zal u onderrichten in de ge
heimen van de Oude Wijzen! Gratis voor
niets!" Panda trad naderbij. De oosterling
vestigde een borende blik op Panda en
sprak: „Ziet deze westerse knaap. Op hem
zal ik mij concentreren om u zodoende te
laten zien, waartoe mijn geheime machten
in staat zijndaar vormt zich zijn naam
reeds in mijn gedachten Hij wees met
een spitse vinger op Panda, die in span
ning wachtte. „Zijn naam is PANDA!",
sprak hij plechtig. „Tsjonge!", dacht Pan
da, „dat is sterk".
ADVERTENTIE
HAARLEM
ELEKTRISCHE INSTALLATIES
LUIDSPREKENDE
TELEFOON-INSTALLATIES
Het verloop van zaken in Oost-Afrika
is in 1956 voor de n.v. Twentsche Overzee
Handel Maatschappij te Enschedé niet
gunstig geweest. De totale omzet van im
portgoederen daalde met 5 percent. De
kosten daarentegen stegen.
Daar een gedeelte van de winst over
1955 door de T.O.M. is gereserveerd ter
gedeeltelijke dekking van de aanloopkos
ten der technische afdeling kon 1956 zon
der verlies worden afgesloten. Na een af
boeking der onkosten ad f302.556 (v. j.
f288.098) en salarissen ad f239.187
(f 192.668) bedraagt de winst f 263.513
(f 1.298.330). Hiervan wordt extra afge
schreven f114.914 en overgebracht naar
nieuwe rekening f 148.598.
De directie acht het onder de huidige
omstandigheden van geldschaarste onge
wenst de volledig nog in tact zynde reser
ves aan te spreken. Het stelt haar teleur
het dividend te moeten passeren (vorig
jaar werd 7 percent betaald, waarvan 5
percent in aandelen ten laste van de agio-
reserve). Het overgebrachte bedrag dient
ter dekking van de aanloopkosten verbon
den aan de voortgezette uitbreiding der
technische zaken.
Over de eerste 8 maanden van 1957 meldt
het verslag, dat de omzet zich volledig
herstelde en zelfs op een hoger niveau lag
dan in dezelfde periode van het zeer gun
stige 1955. Wegens de voortgezette krap-
geldpolitiek van de banken en de hogere
onkosten is de T.O.M. er nog niet in ge
slaagd bevredigende netto winsten te ma
ken. Voor zover thans valt te beoordelen
zullen de resultaten niet belangrijk af
wijken van die over 1956, aldus het ver
slag. De vooruitzichten voor de verdere
ontwikkeling van Oost-Afrika stemmen tot
vertrouwen.
ADVERTENTIE
ook voor uur-afspraken
Amnestie. De Tsjechoslowaakse regerin
heeft ter gelegenheid van president
Novotny's ambtsaanvaarding een am
nestie afgekondigd voor bepaalde ca
tegorieën gevangenen. Van deze am
nestie profiteren onder meer de°enen
die voor spionagemisdaden tegen de
republiek of oorlogsmisdaden een °e.
vangenisstraf van minder dan drié
jaar hebben gekregen.
Tweede ronde. Volgens radio Boekarest
is in Roemenië een epidemie van
„Aziatische griep" begonnen. Het is de
tweede epidemie in deze herfst.
Apartheid. Het Egyptische parlementslid
Abdel Rehim el Kadi heeft voorgesteld
alle dansen in het openbaar, van buik
dansen tot ballet, bij de wet te verbied
den, aangezien dansen in strijd is met
de islam. Verder stelde hij een strenge
scheiding voor tussen mannen en vrou
wen op school, in de bioscoop en op het
strand. Aan vrouwen zou verboden moe
ten worden andere studies te kiezen
dan verpleging en medische weten
schap aan aparte onderwijsinstellin
gen.
Terug. De 82-jarige dr. Albert Schweitzer
zendeling-arts-musicus en Nobelprijs!
winnaar, scheept zich woensdag te Bor-
deaux in voor de terugreis naar zijn
zendingspost te Lambarene in Frans
Equatoriaal Afrika. Dr. Schweitzer is
drie maanden in zijn geboortestad Guns-
bach in de Elzas geweest.
Eiland. Het officiële Joegoslavische pers
bureau „Tanjoeg" heeft gemeld dat
president Tito een medische behande
ling en kuur ondergaat op het eiland
Brioni, in het noordelijke gedeelte van
de Adriatische Zee. De vice-presiden-
ten Kardelj en Rankovitj bevinden zich
ook op het eiland.
Fabel. De Westduitse bondsrepubliek is
op het ogenblik dichter bevolkt dan
Duitsland ten tijde dat Hitier „Lebens-
raum" eiste. Er wonen thans 200 zie
len per vierkante kilometer. Onder Hit-
Ier bedroeg de bevolkingsdichtheid 147
zielen per vierkante kilometer.
Overleden. Kardinaal Adeodato Giovanni
Piazza, een der hoogste leden van het
college van kardinalen en secretaris
van de consistoriale congregatie van
het Vaticaan, is 73 jaar oud, in Rome
overleden. Kardinaal Piazzi was een
der zes kardinalen-bisschoppen, de
hoogste kardinaals rang. De twee lage
re rangen zijn kardinaal-priester en
kardinaal-deken. Er zijn nu nog 57 kar
dinalen in leven. Paus Pius XII bracht
het college bijna vijf jaar geleden, op
zijn volledige sterkte van zeventig.
Raket-vliegtuig. Het Russische blad
„Sovjetskaja Aviatzia" schrijft, dat
Russische geleerden en ingenieurs wer
ken aan vliegtuigen die, als raketten,
in de hoogste lagen van de atmosfeer
kunnen vliegen. Deze „raket-vliegtui
gen" zouden in het heelal kunnen door
dringen en naar de aarde terugkeren
en als gewone vliegtuigen kunnen lan
den. De vleugels van het toestel zouden
intrekbaar zijn. In hetzelfde blad zegt
generaal Pokrovsky, dat de Russische
intercontinentale ballistische raket
met een waterstofbom elk doelwit in de
wereld nauwkeurig kan treffen en ver
nietigen.
Sneeuw. In het zuiden van Italië, op Sici
lië en op Capri heeft het zondag ge
sneeuwd. De Vesuvius lag onder een
sneeuwdek. In Potenza, in het zuiden
van de provincie Lucania, was het 8.5
graad Celsius onder nul.
Eis. Tegen Paul Thomanek, ex-nazi en
destijds commandant van enige con
centratiekampen in Polen, heeft de
openbare aanklager te Hagen in West-
Duitsland levenslange tuchthuisstraf
geëist.
Gezond. Het Sovjet persbureau Tass heeft
meegedeeld, dat twee honden de eer
ste levende wezen zijn geweest, die
met een raket honderd kilometer bo-
van de aarde zijn geweest. Een derde
hond is op een hoogte van 45 tot tachtig
kilometer naar de aarde teruggescho
ten. Er is nog een vierde hond bij de
proefnemingen betrokken. De proeven
hebben geen schade toegebracht aan de
gezondheidstoestand van de dieren, al
dus Tass.
Lening. Het Egyptische kabinet heeft zijn
goedkeuring gehecht aan de vorming
van een delegatie van zeventien man
onder leiding van de minister van In
dustrie Aziz Sidki, om in Moskou be
sprekingen te voeren over een Russi
sche lening aan Egypte. Plannen om
het vijf-jarenplan voor de industriële
ontwikkeling waarvoor de Russische
bijstand voornamelijk is bedoeld in
drie jaren kan worden ten uitvoer
bracht,
keurd.
werden eveneens goedge-
BITTERVOORNTJES die geconfronteerd
worden met een zoetwatermossel, tonen
daarvoor in het algemeen grote belang
stelling, althans wanneer de voorntjes tot
het mannelijke geslacht behoren. Maar
wordt dezelfde dieren een leeg mossel
doosje onder ogen gebracht, dan blijkt dit
exemplaar niet de minste aandacht van
de vissen te trekken. Alleen
als de mosselschelp niet te
lang geleden van de mossel
was ontdaa.n, kwamen de
voorns er wel eens bij kijken
en aten er de vleesrestjes af,
maar daar bleef het dan ook
bij. Van grote opwinding en
vechtpartijen onder de manne
tjes, zoals plaats vinden, indien een leven
de mossel in de nabijheid wordt gebracht,
was geen sprake. Ook op een - overigens
zeer natuurgetrouwe - nabootsing van een
mosselschelp bleken de vissen op geen
enkele wijze te reageren
Daarmee was meteen de vraag opge
doemd, hoe bittervoorns mosselen eigen
lijk herkennen. De Duitse onderzoeker
Wunder kwam op het denkbeeld, dat het
water dat in en uit de mosselschelp
stroomt, bij het herkennen van de prooi
wel eens een belangrijke rol zou kunnen
spelen. Om dit te onderzoeken werden een
paar zeer kunstige kunstmosselen vervaar
digd, die met een buisje aan een reservoir
verbonden waren, zodat het in- en uitstro
men van het water in de kunstmossel ge
regeld kon worden. Zolang de kunstmossel
geen stroming produceerde, trokken de
bittervoorntjes zich geen steek aan van
het voorwerp dat in het aquarium was
gelegd. Maar niet zodra vertoonde zich een
stroming uit de kunstmossel, of de manne
tjes van deze vissen gaven af en toe van
enige belangstelling blijk en stelden zich
met de kop in de stroomrichting op. Hoe
wel hieruit zonder overdreven speculatie
kon worden opgemaakt, dat bittervoorns
de mosselen weten te herkennen door de
stroming welke zij veroorzaken, moest er
toch nog een andere factor
in het spel zijn, want de voorns
reageerden nog niet, zoals zü
bij een werkelijk levende mos
sel plegen te doen.
De vraag was, waarom
de vissen met de snuit in
y de stroomrichting gingen
staan. Stroming kunnen zij
met de gehele zijlijn waarnemen. Het
antwoord op deze vraag moest waarschijn
lijk gezocht worden bij de reukgroefjes
die zich aan de snuit bevinden, zodat de
voorns met de snuit waarschijnlijk de mos
sel hadden willen ruiken
Als de geurprikkel inderdaad een rol
speelde, moest het water dat uit de kunst
mossel stroomde ook inderdaad de geur
van mosselen hebben. De onderzoeker ge
bruikte voor het uitstromingswater uit de
kunstmossel daarom water dat de kieuwen
van echte mosselen was gepasseerd, en
ziet, eindelijk reageerden de mannelijke
bittervoorns zoals zij zich in de aanwezig
heid van de levende zoetwatermossel ple
gen te gedragen. Stroming en mosselgeur
stellen de bittervoorns dus in staat mosse
len te herkennen.
Van het wederzijdse hulpbetoon tussen
de mossel en de bittervoorn moeten we
dan de volgende keer maar eens spreken.
11 Pétillon
